คุ้มเจ้าหลวง หรือ คุ้มหลวงนครแพร่ เป็นที่ประทับของเจ้าพิริยเทพวงษ์ เจ้าผู้ครองนครแพร่ องค์ที่ 22 และเป็นคุ้มเจ้าหลวงเพียงไม่กี่แห่งในแผ่นดินล้านนาที่เหลืออยู่ในปัจจุบัน ตั้งอยู่ที่ในเขตกำแพงเมืองเก่าแพร่ ตำบลในเวียง อำเภอเมืองแพร่ จังหวัดแพร่
ภาพคุ้มเจ้าหลวงในอดีต เมื่อราว 100 ปี ก่อน
คุ้มเจ้าหลวง สร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2435 โดยเจ้าพิริยเทพวงษ์ คุ้มแห่งนี้เป็นอาคารโอ่โถง มีประตู หน้าต่างทั้งหมด 72 บาน งดงามด้วยลวดลายฉลุไม้อยู่ด้านบนปั้นลม และชายคาน้ำ เป็นสถาปัตยกรรมสมัยรัชกาลที่ 5 ยุคต้น ซึ่งมีรูปทรงเป็นแบบสถาปัตยกรรมไทยผสมยุโรป หรือทรงขนมปังขิง ซึ่งเป็นที่นิยมในสมัยนั้น และจัดงานฉลองอย่างยิ่งใหญ่ในปีพ.ศ. 2435 คุ้มนี้งดงามใหญ่โตเพราะเงินคงคลังในสมัยพระยาพิมพิสารราชานั้นมีมาก ตกมาถึงรุ่นเจ้าพิริยเทพวงษ์ผู้เป็นลูก จึงสามารถสร้างคุ้มใหม่หลังใหญ่ได้ แม้ว่าในปี พ.ศ. 2433 เป็นปีที่เมืองแพร่ฝนแล้งราษฎรทำนาได้หนึ่งส่วน เสียสี่ส่วนต้องเปิดคลังหลวงไปช่วยราษฎรก็ตาม แต่เมืองแพร่ยังมีเงินมากพอที่จะสร้างสถาปัตยกรรมงดงามล้ำค่าหลังนี้ขึ้นมาได้
ในปี พ.ศ. 2445 ได้เกิดความไม่สงบขึ้นในเมืองนครแพร่ ทำให้เจ้าพิริยเทพวงษ์ได้หลีภัยการเมืองไปอยู่เมืองหลวงพระบาง ประเทศลาว และไม่ได้มาอีกจนถึงพิราลัย สยามจึงได้ยึดราชสมบัติ และคุ้มของเจ้าหลวง และได้ใช้เป็นที่ตั้งของกองทหารม้าจากกรุงเทพฯ ที่ส่งมารักษาความสงบเรียบร้อยในเมืองแพร่อยู่ระยะหนึ่ง บริเวณตรงข้ามคุ้มเจ้าหลวงเคยมีคอกม้าขนาดใหญ่ตั้งอยู่ เมื่อปี พ.ศ. 2454 พระยานิกรกิตติการ ผู้ว่าราชการจังหวัดแพร่คนที่ 4 ได้ย้ายโรงเรียนตัวอย่างเมืองแพร่ โรงเรียนหนังสือไทยตัวอย่างตามพระบรมราโชบายของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 มาตั้งอยู่ตรงข้ามคุ้มเจ้าหลวง โดยโรงเรียนนี้เมื่อแรกก่อตั้งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 ทรงโปรดเกล้าฯพระราชทานนามว่า "โรงเรียนเทพวงษ์" ตามนามของเจ้าพิริยเทพวงษ์ผู้ริเริ่มก่อตั้งโรงเรียน เมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม พ.ศ. 2443 ต่อมาในปี พ.ศ. 2456 เมื่ออาคารเรียนไม้สักสร้างแล้วเสร็จ ซึ่งได้รับความร่วมมือร่วมใจจากมหาชนชาวเมืองแพร่ทุกหมู่เหล่าเป็นอย่างดีและได้รับบริจาคไม้สัก 100 ท่อน จากพระยาบุรีรัตน์ คุ้มวงศ์บุรี กรมที่ปรึกษาโรงเรียนตัวอย่างเมืองแพร่ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 ทรงโปรดเกล้าฯพระราชทานนามใหม่ว่า "โรงเรียนพิริยาลัย" ลงวันพุธที่ 6 สิงหาคม พ.ศ. 2456 เพื่อเป็นอนุสรณ์แก่เจ้าหลวงนครแพร่องค์สุดท้ายและเป็นพระบรมราชานุสรณ์แห่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 แต่ต่อมาโรงเรียนก็ได้ย้ายไปอยู่ที่ถนนยันตรกิจโกศล คือ โรงเรียนพิริยาลัยจังหวัดแพร่ในปัจจุบัน ส่วนคุ้มเจ้าหลวงก็กลายเป็นจวนหรือบ้านพักของผู้ว่าราชการจังหวัดแพร่ จนเมื่อ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2547 ได้มอบให้องค์การบริหารส่วนจังหวัดแพร่ดูแล มีการจัดตั้งเป็นพิพิธภัณฑ์ขึ้นจนถึงปัจจุบัน
นอกจากนี้ คุ้มเจ้าหลวง หลังนี้ยังเคยใช้เป็นที่ประทับแรมของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชและสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เมื่อคราวที่เสด็จมาเยี่ยมเยียนราษฎรจังหวัดแพร่ ในระหว่างวันที่ 15 - 17 มีนาคม พ.ศ. 2501 และได้รับพระราชทานรางวัลจากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ให้เป็นสถาปัตยกรรมดีเด่นประเภทอาคารสถาบัน และสาธารณะ ประจำปี 2540
ปัจจุบัน คุ้มเจ้าหลวงเปิดเป็นพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้ของนักเรียน นิสิต นักศึกษา และประชาชนทั่วไป เข้าชมเพื่อศึกษาประวัติความเป็นมา โดยไม่เสียค่าเข้าชม
สถาปัตยกรรม คุ้มเจ้าหลวง เป็นสถาปัตยกรรมสมัยรัชกาลที่ 5 ยุคต้น ซึ่งมีรูปทรงเป็นแบบสถาปัตยกรรมไทยผสมยุโรป หรือทรงขนมปังขิงหลังคามุงด้วยไม้ เรียกว่า "ไม้แป้นเกล็ด" ไม่มีหน้าจั่วเป็นแบบหลังคาเรือนปั้นหยา มีมุขสี่เหลี่ยมยื่นออกมาด้านหน้าของตัวอาคาร หลังคามุขมีรูปทรงสามเหลี่ยม ทั้งปั้นลมและชายคาน้ำรอบตัวอาคารประดับด้วยไม้แกะฉลุสลักลวดลายอย่างสวยงาม เป็นฝีช่างชาวจีนที่มีชื่อเสียงในสมัยนั้น มุขด้านหน้าตัวอาคารแต่เดิมมีบันไดขึ้นลงทั้ง 2 ด้าน คือด้านทิศเหนือและด้านทิศใต้ (ปัจจุบันรื้อออกแล้ว) คงเหลือบันไดขึ้นลงเฉพาะด้านหน้าและด้านหลังเท่านั้น ตัวอาคารสร้างด้วยอิฐถือปูน มี 2 ชั้น ไม่มีการฝังเสาเข็ม แต่ใช้ไม้ซุงท่อน ส่วนใหญ่เป็นไม้แก่น ไม้แดง และไม้เนื้อแข็ง รองรับฐานเสาทั้งหลัง
ภายใต้ตัวอาคารซึ่งสูงจากพื้นดินประมาณ 2 เมตร มีห้องสำหรับเก็บข้าวของเงินทองและทรัพย์สมบัติจำนวน 3 ห้อง ห้องกลางเป็นห้องทึบ ส่วนอีก 2 ห้อง ปีกซ้ายและปีกขวา มีช่องสำหรับใส่เงิน ซึ่งห้องใต้ดินสำหรับเก็บสมบัตินี้มักถูกเข้าใจผิดว่าเป็นคุกที่คุมขังนักโทษ ซึ่งในยุคนั้นมีคุกที่ขังนักโทษแยกต่างหากอยู่แล้ว (อยู่ระหว่างศาลากลางกับศาลจังหวัด) ส่วนเครื่องจองจำนักโทษที่จัดแสดงในห้องเพิ่งนำเข้ามาจัดแสดงเมื่อเปลี่ยนเป็นพิพิธภัณฑ์
แหล่งข้อมูลอื่น - เยือนคุ้มเจ้าหลวง แหล่งวัฒนธรรมไม้สัก เมืองแพร่
อ้างอิง มเจ, าหลวง, นครแพร, มเจ, าหลวง, หร, มหลวงนครแพร, เป, นท, ประท, บของเจ, าพ, ยเทพวงษ, เจ, าผ, ครองนครแพร, องค, และเป, นค, มเจ, าหลวงเพ, ยงไม, แห, งในแผ, นด, นล, านนาท, เหล, ออย, ในป, จจ, งอย, ในเขตกำแพงเม, องเก, าแพร, ตำบลในเว, ยง, อำเภอเม, องแพร, งหว, ดแพร, มเจ. khumecahlwng hrux khumhlwngnkhraephr epnthiprathbkhxngecaphiriyethphwngs ecaphukhrxngnkhraephr xngkhthi 22 aelaepnkhumecahlwngephiyngimkiaehnginaephndinlannathiehluxxyuinpccubn tngxyuthiinekhtkaaephngemuxngekaaephr tablinewiyng xaephxemuxngaephr cnghwdaephrkhumecahlwngkhxmulthwippraephthkhumhlwngsthaptykrrmlannaithyphsmyuorpemuxngxaephxemuxngaephr cnghwdaephrpraethspraethsithyerimsrangph s 2435karxxkaebbaelakarkxsrangrangwlsthaptykrrmdiednpraephth xakharsthabnaelasatharna enuxha 1 prawti 2 sthaptykrrm 3 aehlngkhxmulxun 4 xangxingprawti aekikh phaphkhumecahlwnginxdit emuxraw 100 pi kxn khumecahlwng srangkhuninpi ph s 2435 odyecaphiriyethphwngs khumaehngniepnxakharoxothng mipratu hnatangthnghmd 72 ban ngdngamdwylwdlaychluimxyudanbnpnlm aelachaykhana epnsthaptykrrmsmyrchkalthi 5 yukhtn sungmirupthrngepnaebbsthaptykrrmithyphsmyuorp hruxthrngkhnmpngkhing sungepnthiniyminsmynn aelacdnganchlxngxyangyingihyinpiph s 2435 khumningdngamihyotephraaenginkhngkhlnginsmyphrayaphimphisarrachannmimak tkmathungrunecaphiriyethphwngsphuepnluk cungsamarthsrangkhumihmhlngihyid aemwainpi ph s 2433 epnpithiemuxngaephrfnaelngrasdrthanaidhnungswn esiysiswntxngepidkhlnghlwngipchwyrasdrktam aetemuxngaephryngmienginmakphxthicasrangsthaptykrrmngdngamlakhahlngnikhunmaid 1 inpi ph s 2445 idekidkhwamimsngbkhuninemuxngnkhraephr thaihecaphiriyethphwngsidhliphykaremuxngipxyuemuxnghlwngphrabang praethslaw aelaimidmaxikcnthungphiraly syamcungidyudrachsmbti aelakhumkhxngecahlwng aelaidichepnthitngkhxngkxngthharmacakkrungethph thisngmarksakhwamsngberiybrxyinemuxngaephrxyurayahnung briewntrngkhamkhumecahlwngekhymikhxkmakhnadihytngxyu emuxpi ph s 2454 phrayanikrkittikar phuwarachkarcnghwdaephrkhnthi 4 idyayorngeriyntwxyangemuxngaephr orngeriynhnngsuxithytwxyangtamphrabrmraochbaykhxngphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw rchkalthi 5 matngxyutrngkhamkhumecahlwng odyorngeriynniemuxaerkkxtngphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwrchkalthi 5 thrngoprdeklaphrarachthannamwa orngeriynethphwngs tamnamkhxngecaphiriyethphwngsphurierimkxtngorngeriyn emuxwnthi 25 krkdakhm ph s 2443 txmainpi ph s 2456 emuxxakhareriynimsksrangaelwesrc sungidrbkhwamrwmmuxrwmiccakmhachnchawemuxngaephrthukhmuehlaepnxyangdiaelaidrbbricakhimsk 100 thxn cakphrayaburirtn khumwngsburi krmthipruksaorngeriyntwxyangemuxngaephr phrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw rchkalthi 6 thrngoprdeklaphrarachthannamihmwa orngeriynphiriyaly lngwnphuththi 6 singhakhm ph s 2456 ephuxepnxnusrnaekecahlwngnkhraephrxngkhsudthayaelaepnphrabrmrachanusrnaehngphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwrchkalthi 5 aettxmaorngeriynkidyayipxyuthithnnyntrkicoksl khux orngeriynphiriyalycnghwdaephrinpccubn swnkhumecahlwngkklayepncwnhruxbanphkkhxngphuwarachkarcnghwdaephr cnemux 5 thnwakhm ph s 2547 idmxbihxngkhkarbriharswncnghwdaephrduael mikarcdtngepnphiphithphnthkhuncnthungpccubnnxkcakni khumecahlwng hlngniyngekhyichepnthiprathbaermkhxngphrabathsmedcphraprminthrmhaphumiphlxdulyedchaelasmedcphranangecasirikiti phrabrmrachininath emuxkhrawthiesdcmaeyiymeyiynrasdrcnghwdaephr inrahwangwnthi 15 17 minakhm ph s 2501 aelaidrbphrarachthanrangwlcaksmedcphraethphrtnrachsuda syambrmrachkumari ihepnsthaptykrrmdiednpraephthxakharsthabn aelasatharna pracapi 2540pccubn khumecahlwngepidepnphiphithphnthkareriynrukhxngnkeriyn nisit nksuksa aelaprachachnthwip ekhachmephuxsuksaprawtikhwamepnma odyimesiykhaekhachm 2 sthaptykrrm aekikhkhumecahlwng epnsthaptykrrmsmyrchkalthi 5 yukhtn sungmirupthrngepnaebbsthaptykrrmithyphsmyuorp hruxthrngkhnmpngkhinghlngkhamungdwyim eriykwa imaepnekld immihnacwepnaebbhlngkhaeruxnpnhya mimukhsiehliymyunxxkmadanhnakhxngtwxakhar hlngkhamukhmirupthrngsamehliym thngpnlmaelachaykhanarxbtwxakharpradbdwyimaekachluslklwdlayxyangswyngam epnfichangchawcinthimichuxesiynginsmynn mukhdanhnatwxakharaetedimmibnidkhunlngthng 2 dan khuxdanthisehnuxaeladanthisit pccubnruxxxkaelw khngehluxbnidkhunlngechphaadanhnaaeladanhlngethann twxakharsrangdwyxiththuxpun mi 2 chn immikarfngesaekhm aetichimsungthxn swnihyepnimaekn imaedng aelaimenuxaekhng rxngrbthanesathnghlngphayittwxakharsungsungcakphundinpraman 2 emtr mihxngsahrbekbkhawkhxngenginthxngaelathrphysmbticanwn 3 hxng hxngklangepnhxngthub swnxik 2 hxng piksayaelapikkhwa michxngsahrbisengin sunghxngitdinsahrbekbsmbtinimkthukekhaicphidwaepnkhukthikhumkhngnkoths sunginyukhnnmikhukthikhngnkothsaeyktanghakxyuaelw xyurahwangsalaklangkbsalcnghwd swnekhruxngcxngcankothsthicdaesdnginhxngephingnaekhamacdaesdngemuxepliynepnphiphithphnth 3 4 aehlngkhxmulxun aekikheyuxnkhumecahlwng aehlngwthnthrrmimsk emuxngaephrxangxing aekikh skulithyxxniln khumecahlwng bankhunpukhxng yakhxb krathrwngwthnthrrm khumecahlwngemuxngaephr https www facebook com photo php fbid 735464603175253 amp set a 162074200514299 amp type 3 amp theater https www facebook com pg phrae tv photos tab album amp album id 910276745656982 amp xts 5B0 5D 68 ARD I5oIWAK9fyf19h5lVMhbxuv6E8FwbQ5ESN Ag302BLoZe79pQzY1WJjQFGTyUNxMTRx8qycAkzGo9cRyLYqBFCPYaETVRf4HbRb626t5l0KWQ7c0OcmjysYSa6hd65SbcnvFr OWfjgVfxfi7L4Lg1P AQjWlKOexRD7yv4vhwT0xNYKEERP2PkZ xo3TKdg6SpV2d uYYXTE5Mo50bWUMMm0ZnufqfzlqA oeK5euxNhaMaQT5GL254Le6bTBsagScaQypFQNqVE6pkJcIVXZq5NmB76hlLW0LcLAiB Q V5RrRjCSi6UMmeCGGQtO9wBGewQ amp tn UCH R bthkhwamekiywkbobransthan hruxsthanthisakhythangprawtisastrniyngepnokhrng khunsamarthchwywikiphiediyidodyephimkhxmul bthkhwamekiywkbphrarachwng wng phrathinng hrux phratahnkniyngepnokhrng khunsamarthchwywikiphiediyidodyephimkhxmulekhathungcak https th wikipedia org w index php title khumecahlwng nkhraephr amp oldid 9237572, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,
บทความ
, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม
