จักรพรรดิหุมายูง
นะซีร์ อุดดีน มุฮัมมัด ฮุมายูน (เปอร์เซีย: نصیر الدین محمد همایون) หรือนิยมเรียกพระนามว่า จักรพรรดิหุมายูง (ฮินดี: हुमायूँ; อูรดู: ہمایوں; ราชสมภพ 7 มีนาคม ค.ศ. 1508 - สวรรคต 17 มกราคม ค.ศ. 1556) เป็นสมเด็จพระจักรพรรดิองค์ที่ 2 แห่งราชวงศ์โมกุล ซึ่งทรงเสด็จขึ้นครองราชย์ต่อจากพระราชบิดา คือสมเด็จพระจักรพรรดิบาบูร์ ซึ่งปกครองอาณาจักรโมกุลอันกว้างขวางที่รวมถึงอัฟกานิสถาน, ปากีสถาน และอินเดียทางตอนเหนือในปัจจุบัน ทรงปกครองจักรวรรดิทั้งหมดสองช่วงคือ ช่วงแรก ระหว่าง 26 ธันวาคม ค.ศ. 1530 - 17 พฤษภาคม ค.ศ. 1540 และช่วงที่สอง ระหว่าง 22 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1555 จนกระทั่งสวรรคตเมื่อ 17 มกราคม ค.ศ. 1556 ซึ่งคล้ายกับกรณีของพระราชบิดาซึ่งเสียอาณาจักรในช่วงแรกของรัชสมัย แต่ด้วยความช่วยเหลือจากราชวงศ์ซาฟาวิดแห่งเปอร์เซีย พระองค์สามารถเอาชนะกลับคืนได้กว้างขวางกว่าเดิม ในขณะที่สวรรคต จักรวรรดิโมกุลได้ขยายอาณาบริเวณกว่าหนึ่งล้านตารางกิโลเมตร
| จักรพรรดิหุมายูง | |
|---|---|
| จักรพรรดิแห่งอินเดีย | |
| จักรพรรดิแห่ง ราชวงศ์โมกุล (ช่วงที่ 1) | |
| ครองราชย์ | 26 ธันวาคม ค.ศ. 1530 - 17 พฤษภาคม ค.ศ. 1540 |
| ราชาภิเษก | 30 ธันวาคม ค.ศ. 1530 เมืองอัครา |
| ก่อนหน้า | สมเด็จพระจักรพรรดิบาบูร์ |
| ถัดไป | สมเด็จพระจักรพรรดิอักบัร |
| จักรพรรดิแห่ง ราชวงศ์โมกุล (ช่วงที่ 2) | |
| ครองราชย์ | 22 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1555 – 17 มกราคม ค.ศ. 1556 |
| ก่อนหน้า | บาบูร์ |
| ถัดไป | อักบัร |
| มเหสี | เบกา เบกุม มาห์ ชูชัก มิเวห์ จัน ฮามิดา บานุ เบกุม ชาห์ซาดิ กานุม |
| พระราชบุตร | อะลามัน มีร์ซา อักบาร์ มีร์ซา มูฮัมมัด ฮาคิม อากีกาห์ เบกุม บักชี บานุ เบกุม บักท์ อุน นิสซา เบกุม |
| ราชวงศ์ | โมกุล |
| พระราชบิดา | สมเด็จพระจักรพรรดิบาบูร์ |
| พระราชมารดา | พระนางมะฮาม เบกุล |
| ประสูติ | 7 มีนาคม ค.ศ. 1508 เมืองคาบูล |
| สวรรคต | 17 มกราคม ค.ศ. 1556 เมืองเดลี |
พระองค์ทรงครองราชย์ต่อจากพระราชบิดาในส่วนของอินเดียเมื่อปีค.ศ. 1530 ในขณะที่พระอนุชาต่างพระมารดา คือ คัมราน มีร์ซา (Kamran Mirza) ได้ปกครองคาบูล และละฮอร์ ซึ่งเป็นจักรวรรดิของพระราชบิดาทางตอนเหนือ สมเด็จพระจักรพรรดิหุมายูงขึ้นครองราชย์ในขณะที่มีพระชนมายุเพียง 22 พระชันษา ซึ่งในขณะนั้นยังไม่ค่อยเจนจัดด้านการปกครองอาณาจักรของพระองค์นัก
พระองค์เสียอาณาจักรโมกุลให้แก่เชอร์ชาห์สุรี (Sher Shah Suri) ขุนนางเชื้อสายอัฟกัน และในภายหลังได้อาณาจักรกลับคืนมาด้วยความช่วยเหลือของราชวงศ์เปอร์เซียในอีก 15 ปีต่อมา โดยหลังจากเสด็จกลับจากลี้ภัยในเปอร์เซียแล้วได้เกณฑ์เหล่าขุนนาง และคหบดีจากเปอร์เซีย ซึ่งเป็นจุดสำคัญที่ทำให้ธรรมเนียมในราชสำนักโมกุลนั้นได้รับอิทธิพลจากราชสำนักเปอร์เซีย รวมทั้งศิลปวัฒนธรรม สถาปัตยกรรม ภาษา และวรรณคดีอีกด้วย นอกจากนี้จะสังเกตได้ว่าในรัชสมัยของพระองค์ หลักศิลาจารึกต่าง ๆ นั้นได้ทำขึ้นเป็นภาษาเปอร์เซีย
อ้างอิง
ดูเพิ่ม
- Begum, Gulbadan (1902). Humayun-nama :The history of Humayun. Royal Asiatic Society. Unknown parameter
|coauthors=ignored (|author=suggested) (help); Persian and English text - Banerji, S K (1938). Humayun Badshah. Humphrey Milford Oxford University Press.
- ., Jawhar (fl. 1554) (1832). The Tezkereh Al Vakiāt: Or, Private Memoirs of the Moghul Emperor Humayun. Oriental Translation Fund. Unknown parameter
|coauthors=ignored (|author=suggested) (help)CS1 maint: numeric names: authors list (link) - Cambridge History of India, Vol. III & IV, "Turks and Afghan" and "The Mughal Period". (Cambridge) 1928
- Muzaffar Alam & Sanjay Subrahmanyan (Eds.) The Mughal State 1526–1750 (Delhi) 1998
- William Irvine The army of the Indian Moghuls. (London) 1902. (Last revised 1985)
- Bamber Gasgoigne The Great Moghuls (London) 1971. (Last revised 1987)
- Jos Gommans Mughal Warfare (London) 2002
- Peter Jackson The Delhi Sultanate. A Political and Military History (Cambridge) 1999
- John F. Richards The Mughal Empire (Cambridge) 1993
- บทความนี้เรียบเรียงจาก สารานุกรมบริตานิคา, ฉบับ ค.ศ. 1911 ซึ่งในปัจจุบันเป็นสาธารณสมบัติ
| คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: จักรพรรดิหุมายุน |
| ก่อนหน้า | จักรพรรดิหุมายูง | ถัดไป | ||
|---|---|---|---|---|
| สมเด็จพระจักรพรรดิบาบูร์ | จักรพรรดิแห่งจักรวรรดิโมกุล สมัยที่ 1 (26 ธันวาคม ค.ศ. 1530 - 17 พฤษภาคม ค.ศ. 1540) | เชอร์ชาห์สุรี (ในฐานะ ชาห์แห่งเดลี) | ||
| มูฮัมมัด อะดิล ชาห์ (ในฐานะ ชาห์แห่งเดลี) | จักรพรรดิแห่งจักรวรรดิโมกุล สมัยที่ 2 (22 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1555 - 17 มกราคม ค.ศ. 1556) | สมเด็จพระจักรพรรดิอักบัร |