ชาวซาซะก์

ซาซะก์ (อินโดนีเซีย: Suku Sasak) เป็นกลุ่มชาติพันธุ์พื้นเมืองที่อาศัยอยู่บนเกาะลอมบอกในประเทศอินโดนีเซีย มีประชากรราว 3,600,000 คน หรือคิดเป็นร้อยละ 85 ของประชากรทั้งหมดบนเกาะดังกล่าว ชาวซาซะก์มีความเกี่ยวข้องและเชื่อมโยงกับชาวบาหลีไม่ว่าจะเป็นด้านเชื้อชาติและภาษา แต่ต่างกันเพียงศาสนาที่ส่วนใหญ่ชาวบาหลีนับถือศาสนาฮินดู ส่วนชาวซาซะก์ส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลาม

ซาซะก์

ขบวนแห่เจ้าสาวชาวซาซะก์ในพิธีสมรส
ภูมิภาคที่มีประชากรอย่างมีนัยสำคัญ
จังหวัดนูซาเติงการาตะวันตก	3,000,000 คน
ภาษา
ซาซะก์, อินโดนีเซีย
ศาสนา
ส่วนใหญ่นับถืออิสลาม (ลัทธิเวอตูลีมา • ลัทธิเวอตูเตอลู) ส่วนน้อยนับถือฮินดูและพุทธปนนับถือผี
กลุ่มชาติพันธุ์ที่เกี่ยวข้อง
บาหลี, ซุมบาวา

ประวัติ

 

สตรีซาซะก์ในอดีต

ประวัติศาสตร์เบื้องต้นของชาวซาซะก์นั้นไม่ใคร่ปรากฏนัก ปรากฏแค่ในช่วงที่เกาะลอมบอกอันเป็นที่อาศัยของชาวซาซะก์นั้นถูกกาจะฮ์ มาดา (Gajah Mada) นายกรัฐมนตรีแห่งจักรวรรดิมัชปาหิตเข้าปกครอง ครั้นในปลายคริสต์ศตวรรษที่ 16 จนถึงต้นศตวรรษที่ 17 ชาวซาซะก์ถูกบังคับให้เข้ารีตศาสนาอิสลาม หลังอยู่ภายใต้อิทธิพลของเจ้าชายปราเปิน (Pangeran Prapen) หรือ ซูนันปราเปิน (Sunan Prapen) พระโอรสของระเด่นปากู (Raden Paku) หรือ ซูนันกีรี (Sunan Giri) ซึ่งซูนันกีรีและชาวมุสลิมจากเกาะมากัสซาร์มาเผยแผ่ศาสนา แต่ชาวซาซะก์เองมักผสานความเชื่อ โดยนำหลักศาสนาอิสลามขั้นพื้นฐานมาผสานกับความเชื่อของศาสนาฮินดู-พุทธ เข้ากับการนับถือผี จนเกิดเป็นลัทธิเวอตูเตอลู (Wetu Telu) หรือลัทธิสามเวลาขึ้น

ช่วงต้นศตวรรษที่ 16 เกาะลอมบอกถูกอาณาจักรเกิลเกิล (Gelgel) จากเกาะบาหลีเข้ายึดครอง จึงมีการอพยพชาวบาหลีเข้าไปตั้งถิ่นฐานบนเกาะลอมบอกจำนวนมาก ปัจจุบันยังมีผู้สืบเชื้อสายชาวบาหลีอาศัยบนเกาะลอมบอกราว 300,000 คน หรือคิดเป็นร้อยละ 10-15 ของประชากรบนเกาะ ซึ่งชาวบาหลีเหล่านี้ยังส่งอิทธิพลฮินดูแก่ลัทธิเวอตูเตอลูของลอมบอกด้วย

ภาษา

 

เรือนแบบชาวซาซะก์ดั้งเดิมที่หมู่บ้านซาเด

 

มัสยิดบายันเบอเลิก มัสยิดที่เก่าแก่ที่สุดบนเกาะลอมบอก เป็นมัสยิดตามคติลัทธิเวอตูเตอลู

ภาษาซาซะก์มีความเชื่อมโยงและใกล้เคียงกับภาษาบาหลี ซุมบาวา และภาษาของอินโดนีเซียฝั่งตะวันตกอื่น ๆ นอกจากนี้ยังสามารถแบ่งภาษาซาซะก์ออกเป็นสำเนียงต่าง ๆ ได้แก่ สำเนียงเหนือ หรือกูโต-กูเต (Kuto-Kute), สำเนียงกลาง หรือเมอโน-เมอเนอ (Meno-Mene), สำเนียงกลางตอนใต้ หรือมริยะก์-มริกู (Mriak-Mriku), สำเนียงกลางฝั่งตะวันออกและตะวันตก หรือเงอโน-เงอเนอ (Ngeno-Ngene) สำเนียงตะวันออกเฉียงเหนือ หรือเงอโต-เงอเตอ (Ngeto-Ngete) และสำเนียงย่อยอื่น ๆ

ศาสนา

ชาวซาซะก์ส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลามลัทธิเวอตูลีมา (Wetu Lima) หรือวะก์ตูลีมา (Waktu Lima) หรือลัทธิห้าเวลา ที่หมายถึงการละหมาดห้าครั้งอันเป็นวัตรปฏิบัติที่ชาวมุสลิมพึงปฏิบัติ แต่ชาวซาซะก์อีกส่วนหนึ่งนับถือลัทธิเวอตูเตอลู (Wetu Telu) หรือวะก์ตูเตอลู (Waktu Telu) หรือลัทธิสามเวลา ที่ศาสนิกชนจะละหมาดเพียงแค่สามครั้งเท่านั้น ต่างจากมุสลิมอื่น ๆ ที่ละหมาดห้าเวลา

อิสลามิกชนที่ปฏิบัติตามแนวทางของลัทธิเวอตูเตอลูนั้นสามารถพบได้ทั่วไปบนเกาะ โดยเฉพาะที่เมืองบายันอันเป็นที่กำเนิดลัทธิ นอกจากนี้ยังมีชุมชนต่าง ๆ ที่ส่วนใหญ่นับถือลัทธิเวอตูเตอลู อาทิ มาตารัม (Mataram), ปูจุง (Pujung), เซิงกล (Sengkol), รัมบีตัน (Rambitan), ซาเด (Sade), เตอเตอบาตู (Tetebatu), บุมบุง (Bumbung), เซิมบาลุน (Sembalun), เซอนารู (Senaru), โลโยะก์ (Loyok) และปาซูกูลัน (Pasugulan)

นอกจากนี้ยังมีชาวซาซะก์จำนวนหนึ่งที่เรียกว่าโบดา (Bodha) จำนวน 8,000-12,533 คน ส่วนใหญ่อาศัยที่หมู่บ้านเบินเติก (Bentek) เชิงเขารินจานี (Gunung Rinjani) ยังคงนับถือเทพเจ้าต่าง ๆ และไม่ได้รับอิทธิพลจากศาสนาอิสลาม แต่รับอิทธิพลด้านพิธีกรรมและภาษาจากศาสนาฮินดูและพุทธ พวกเขามีความเชื่อด้านเวทมนตร์เช่นเดียวกับเวอตูเตอลูเพียงแต่ไม่ได้รับอิทธิพลจากศาสนาอิสลาม โบดาจะนับถือเทพเจ้าทั้งหมดห้าพระองค์ คือ บาตารากูรู (Batara Guru) เป็นเทพเจ้าสูงสุด ส่วนบาตาราซะก์ตี (Batara Sakti) และบาตาราเจอเนิง (Batara Jeneng) เป็นเทพเจ้ารองลงมา และมีเทวสตรีอีกสองพระองค์คืออีดาดารีซะก์ตี (Idadari Sakti) และอีดาดารีเจอเนิง (Idadari Jeneng) ซึ่งเป็นพระชายาของเทพเจ้ารองทั้งสองดังกล่าว แม้ว่าพวกเขายังนับถือผี แต่ก็ได้รับอิทธิพลจากศาสนาพุทธที่เข้มข้นขึ้นจากการเผยแผ่ศาสนาจากพระธรรมทูตในยุคหลังมานี้ ปัจจุบันจึงมีทั้งพระสงฆ์และหมอผีปฏิบัติศาสนกิจตามความเชื่อ

อ้างอิง

1. . คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2007-04-03. สืบค้นเมื่อ 2017-02-26.
2. "Sasak of Indonesia". PeopleGroup.org. สืบค้นเมื่อ 2014-10-08.
3. Martijn Theodoor Houtsma, บ.ก. (1993). E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913–1936, Volume 5. BRILL. ISBN 90-04-09791-0.
4. David Harnish & Anne Rasmussen (2011). Divine Inspirations: Music and Islam in Indonesia. Oxford University Press. ISBN 0-19-979309-3.
5. Kaj Arhem & Guido Sprenger (2015). Animism in Southeast Asia. Routledge. ISBN 1-317-33662-3.
6. . NB this article is not currently available from previous URL source (Aug 2010). Temenos 32 (1996), 7–36. 1996. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม (acrobat pdf) เมื่อ 2007-04-03. สืบค้นเมื่อ 2005-06-13.
7. Robert Cribb (2013). Historical Atlas of Indonesia. Routledge. ISBN 1-136-78057-2.
8. Kal Müller (1997). David Pickell (บ.ก.). East of Bali: From Lombok to Timor. Tuttle Publishing. ISBN 962-593-178-3.
9. "Sasak". Ethnologue. สืบค้นเมื่อ 2014-10-08.
10. Ziadah Ziad (15 มีนาคม 2556). "Sasak Buddhist". Traveler's Journal. สืบค้นเมื่อ 27 กุมภาพันธ์ 2560. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
11. . NB this article is not currently available from previous URL source (Aug 2010). Temenos 32 (1996), 7–36. 1996. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม (acrobat pdf) เมื่อ 2007-04-03. สืบค้นเมื่อ 2005-06-13.
12. Webshots pics
13. "BUDDHISM IN INDONESIA PART 5". Sound Reporters Radio Zevende Hemel. สืบค้นเมื่อ 27 กุมภาพันธ์ 2560. Check date values in: |accessdate= (help)

แหล่งข้อมูลอื่น

•   วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ ชาวซาซะก์