พระยาชัยสุนทร (เก ณ กาฬสินธุ์)

พระยาชัยสุนทร (เก ณ กาฬสินธุ์) นามเดิมว่า ท้าวเก เป็นเจ้าเมืองกาฬสินธุ์องค์ที่ 12 (พ.ศ. 2433–2437) หรือเป็นเจ้าเมืองกาฬสินธุ์องค์สุดท้ายก่อนปฏิรูปการปกครองเป็นระบบมณฑลเทศาภิบาล (พ.ศ. 2444) เป็นผู้ได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระราชทานนามสกุล ณ กาฬสินธุ์ และนับได้ว่าเป็นต้นตระกูล ณ กาฬสินธุ์ แห่งจังหวัดกาฬสินธุ์ในปัจจุบันด้วย

พระยาชัยสุนทร (เก ณ กาฬสินธุ์)
เจ้าเมืองกาฬสินธุ์
ก่อนหน้า	พระยาชัยสุนทร (พั้ว)
ถัดไป	พระยาชัยสุนทรเทพกิจจารักษ์ (ทอง จันทรางศุ)
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	กาฬสินธุ์
เสียชีวิต	กาฬสินธุ์
ศาสนา	ศาสนาพุทธ

ราชตระกูล

พระยาชัยสุนทร (เก) เป็นบุตรของท้าวฮวด (งวด) ตำแหน่งเจ้าราชบุตรเมืองกาฬสินธุ์ เป็นนัดดา (หลานปู่) ในพระยาไชยสุนทร (หนูม้าว) เจ้าเมืองกาฬสินธุ์ เป็นปนัดดา (เหลนทวด) ในพระไชยสุนทร (หมาสุ่ย) เจ้าเมืองกาฬสินธุ์ พระไชยสุนทร (หมาสุ่ย) เป็นพระราชโอรสในเจ้าโสมพะมิต เจ้าเมืองกาฬสินธุ์พระองค์ที่ 1 ผู้ก่อตั้งเมืองกาฬสินธุ์ กับพระนางหล้าสร้อยเทวีแห่งนครเวียงจันทน์ หลักฐานบางแห่งกล่าวว่า ราชบุตร (ฮวด) ผู้เป็นพระบิดาของพระยาชัยสุนทร (เก) นั้นสืบเชื้อสายมาจากเจ้าเมืองแสน (ฆ้อนโปง) กรมการขื่อเมืองฝ่ายทหารชั้นผู้ใหญ่แห่งนครเวียงจันทน์ในอดีต คนทั่วไปรู้จักพระองค์ในพระนามเมืองแสนฆ้องโปง ทรงเป็นพระราชอนุชาในพระยาชัยสุนทร (โสมพะมิต) พระยาชัยสุนทร (โสมพะมิต) และเมืองแสนฆ้องโปง ทรงเป็นพระโอรสในเจ้าองค์ไชยและมีพระมารดาเป็นพระธิดาในเจ้าผ้าขาว ซึ่งเป็นเจ้านายในราชวงศ์เวียงจันทน์ ผู้ก่อตั้งเมืองผ้าขาวและเมืองพันนา เจ้าองค์ไชยทรงเป็นพระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้าไชยเชษฐาธิราชที่ 2 (พระไชยองค์เว้) พระมหากษัตริย์แห่งราชอาณาจักรล้านช้างพระองค์ที่ ๓๖ หลังย้ายราชธานีมายังนครเวียงจันทน์ในสมัยสมเด็จพระเจ้าไชยเชษฐาธิราชที่ ๑ ดังนั้น พระยาชัยสุนทร (เก) จึงสืบเชื้อสายจากราชวงศ์เวียงจันทน์ผ่านทางตระกูลเจ้าผู้ปกครองเมืองกาฬสินธุ์ อนึ่ง ราชทินนนามว่า พระยาไชยสุนทร นี้เป็นราชทินนามสำหรับเจ้าผู้ครองเมืองกาฬสินธุ์

พระประวัติ

เมืองกาฬสินธุ์สมัยทรงปกครอง

ก่อน พ.ศ. 2433 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) ทรงมีพระบรมราชโองการประกาศพระราชบัญญัติปกครองท้องที่ ร.ศ.116 ยกเลิกระบบการปกครองแบบเก่า ต่อมา กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์ ข้าหลวงต่างพระองค์สำเร็จราชการมณฑลอีสาน เสด็จตรวจราชการถึงเมืองกาฬสินธุ์ พบว่าเจ้าเมืองกำลังว่างอยู่ จึงกราบทูลขอตั้งท้าวเกเมื่อครั้งดำรงบรรดาศักดิ์เป็นที่พระสินธุ์ประชาธรรมให้เป็นที่พระยาชัยสุนทรเจ้าเมืองกาฬสินธุ์ และให้เมืองกมลาไสยมาขึ้นอยู่กับเมืองกาฬสินธุ์เช่นเดิม ต่อมาไม่นาน จึงทรงโปรดเกล้าฯ ให้พระสินธุ์ประชาธรรม (เก) เป็นที่ พระยาชัยสุนทร เจ้าเมืองกาฬสินธุ์ ต่อมา เมื่อสยามยุบตำแหน่งเจ้าเมืองหรือระบบการปกครองแบบคณะอาญาสี่ลง จึงโปรดฯ ให้ พระยาชัยสุนทร (เก) ดำรงตำแหน่งเป็นผู้ว่าราชการเมืองกาฬสินธุ์ท่านแรก ในปี พ.ศ. 2433 ซึ่งเป็นสมัยที่พระยาชัยสุนทร (เก) ปกครองเมืองกาฬสินธุ์อยู่นั้น พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้แบ่งการปกครองหัวเมืองลาวตะวันออกออกเป็น 4 กอง ทรงโปรดเกล้าฯ ให้นายสุดจินดา (เลื่อน) เป็นข้าหลวงกำกับราชการเมืองกาฬสินธุ์ เมืองกมลาไสย และเมืองภูแล่นช้าง เมืองดังกล่าวจัดอยู่ในหัวเมืองลาวตะวันออกเฉียงเหนือ ต่อมาในปี พ.ศ. 2437 ได้เปลี่ยนชื่อเป็นมณฑลลาวกาวและเปลี่ยนชื่อเป็นมณฑลอีสาน จากนั้นราว พ.ศ. 2437-2444 ทรงโปรดเกล้าฯ ให้พระยาชัยสุนทรเทพกิจจารักษ์ (ทอง จันทรางสุ) ปกครองเมืองกาฬสินธุ์ต่อมาจากพระยาชัยสุนทร (เก) ต่อมาในปี พ.ศ. 2443 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้หัวเมืองกาฬสินธุ์ขึ้นอยู่กับบริเวณร้อยเอ็ด จากนั้นรัฐบาลสยามได้จัดการเปลี่ยนการปกครองจากการให้เจ้าเมืองปกครองขึ้นตรงต่อกรุงเทพฯ มาจัดการปกครองให้มีภาค จังหวัด อำเภอ และมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ตั้งให้เมืองร้อยเอ็ดเป็นจังหวัดร้อยเอ็ด บรรดาหัวเมืองต่างๆ ให้ยุบเป็นอำเภอ คือ เมืองกาฬสินธุ์ เป็นอำเภออุทัยกาฬสินธุ์ จนกระทั่งถึงวันที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2456 ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ยกฐานะจังหวัดร้อยเอ็ดขึ้นเป็นมณฑล ยกฐานะอำเภออุทัยกาฬสินธุ์ขึ้นเป็นจังหวัดกาฬสินธุ์ ให้จังหวัดกาฬสินธุ์มีอำนาจปกครองอำเภอ คือ ให้อำเภออุทัยกาฬสินธุ์ อำเภอสหัสขันธ์ อำเภอกุฉินารายณ์ อำเภอกมลาไสย อำเภอยางตลาด ขึ้นกับจังหวัดกาฬสินธุ์ และให้จังหวัดกาฬสินธุ์ขึ้นต่อมณฑลร้อยเอ็ด ให้พระภิรมย์บุรีรักษ์เป็นปลัดมณฑลประจำจังหวัดกาสินธุ์ และขุนชัยศรีทรงยศ (ศรี ฆารสินธุ์) เป็นนายอำเภอเมืองกาฬสินธุ์ ถือเป็นอันสิ้นสุดระบบอาญาสี่ที่เคยปกครองเมืองกาฬสินธุ์มาอย่างยาวนานถึงสองร้อยกว่าปี และเป็นการยุติบทบาทของเจ้านายจากราชวงศ์เวียงจันทน์ที่ทรงปกครองเมืองกาฬสินธุ์มายาวนานมากถึง 12 องค์

ความจงรักภักดี

พระยาชัยสุนทร (เก ณ กาฬสินธุ์) มีความจงรักภักดีต่อพระมหากษัตริย์กรุงสยามมาก โดยเฉพาะรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) เมื่อครั้งพระองค์เสด็จประพาสประเทศยุโรปทั้ง 2 ครั้ง พระยาชัยสุนทร (เก) ได้นำบุตรภริยาเข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท ดื่มน้ำพระพิพัฒสัตยาเพื่อส่งเสด็จ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงโปรดฯ ในความจงรักภักดีของพระยาชัยสุนทร (เก) มาก ทรงเคยตรัสเกี่ยวกับพระยาชัยสุนทร (เก) ว่า เป็นเจ้าเมืองรูปงาม ผิวขาว ร่างบอบบาง ทรงโปรดฯ เรียก อ้ายพระยาน้อย ซึ่งเป็นนามที่ทำให้พระยาชัยสุนทร (เก) ปลาบปลื้มในพระมหากรุณาธิคุณเป็นล้นพ้น พระยาชัยสุนทร (เก) ได้เล่าให้บรรดาบุตรหลานฟังเสมอมา และมักอบรมสั่งสอนให้บุตรหลานทุกคนสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณของพระเจ้ากรุงสยามทุกพระองค์ หากบุตรหลานคนใดได้มีโอกาสรับราชการ ก็ขอให้บุตรหลานทุกคนได้ปฏิบัติหน้าที่ของคนไทยด้วยความจงรักภักดีต่อชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย์ มีความซื่อสัตย์ต่อหน้าที่ อย่าได้ฉ้อราษฎร์บังหลวงเป็นอันขาด และขอให้ทุกคนถือว่า คนกาฬสินธุ์คือญาติพี่น้องของเราทุกคน

การพระศาสนา

อัญเชิญหลวงพ่อองค์ดำจากเมืองภูแล่นช้าง

ในสมัยรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) ครั้งหนึ่ง พระยาชัยสุนทร (เก) ได้เดินทางไปตรวจราชการที่เมืองภูแล่นช้าง และได้พบพระพุทธรูปองค์หนึ่งซึ่งหล่อด้วยทองสำริด เป็นพระพุทธรูปที่มีพุทธลักษณะงดงาม ศิลปะสกุลช่างเวียงจันทน์ ประดิษฐานที่วัดนาขาม บ้านนาขาม เมืองภูแล่นช้าง ซึ่งเป็นวัดร้างมาแต่โบราณ ชาวบ้านไม่ได้เอาใจใส่พระพุทธรูปและปล่อยให้สิม (พระอุโบสถ) ผุพังไปตามสภาพกาล มีดินถมพระพุทธรูปจมมิดฐานแอวขัน (ฐานบัลลังก์) พระยาชัยสุนทร (เก) จึงได้อัญเชิญพระพุทธรูปองค์นั้นมาประดิษฐาน ณ เมืองกาฬสินธุ์ ปัจจุบันพระพุทธรูปได้ประดิษฐานอยู่ที่วัดกลาง อำเภอเมือง จังหวัดกาฬสินธุ์

หลวงพ่อองค์ดำนี้ตามประวัติกล่าวว่า เจ้าพระยาจักรี (ต่อมาได้ปราบดาภิเษกเป็นพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก หรือรัชกาลที่ 1 แห่งราชวงศ์จักรี) ได้กวาดต้อนประชาชนชาวผู้ไทมาจากอาณาจักรล้านช้างฝั่งซ้ายแม่น้ำโขง อาณาจักรล้านช้างเวียงจันทน์มีบ่อคำแดงอยู่มากในแถบบริเวณเมืองสุวรรณเขต ประชาชนชาวผู้ไทกลุ่มหนึ่งได้อพยพไปอยู่ที่เมืองภูแล่นช้างแล้วตั้งเป็นหมู่บ้าน ปัจจุบันคือตำบลนาขาม อำเภอนาคู จังหวัดกาฬสินธุ์ ต่อมาอาชญาคูกิวซึ่งเป็นพระเถระที่ได้รับการยกย่องนับถือและเป็นหนึ่งในผู้ที่ถูกกวาดต้อนมา ได้นำทองแดงและทองคำที่ได้มาจากเมืองสุวรรณเขตมาด้วย ต่อมาอาชญาคูกิวจึงได้หล่อพระพุทธรูปองค์หนึ่งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2353 โดยมีช่างจากทางล้านนาโบราณที่เชี่ยวชาญมาเป็นผู้ แต่ว่าทองแดงมีจำนวนไม่มากพออาชญาคูกิวจึงเดินทางกลับไปนำทองแดงมาเพิ่มอีกครั้ง ภายหลังเมื่อหล่อพระพุทธรูปสำเร็จแล้ว ปรากฏว่าองค์พระพุทธรูปทำปฏิกิริยาออกซิ-เดชั่นกับออกซิเจนในอากาศเกิดเป็นสนิมสีดำเกาะทั่วองค์พระพุทธรูป เมื่อขัดสนิมออกแล้วจึงเห็นสีทองแดง เมื่อเวลาผ่านไปหนึ่งสัปดาห์ก็กลับเกิดเป็นสีดำเช่นเดิม ชาวบ้านจึงขนานนามพระพุทธรูปองค์นี้ว่า หลวงพ่อองค์ดำ ต่อมาชาวบ้านได้นำไปประดิษฐานที่วัดนาขาม บ้านนาขาม หลวงพ่อองค์ดำมีพุทธลักษณะเป็นปางซำนะมาร (ปางมารวิชัย) ขัดสมาธิราบ วัสดุทองสัมฤทธิ์ ขนาดหน้าตักกว้าง 41 เซนติเมตร ฐานสูง 37 เซนติเมตร สูงจากฐานถึงยอดพระเมาลี 75 เซนติเมตร ที่ฐานมีจารึกอักษรธรรมลาว (โตธัมม์) สมัยหลวงพระบางความว่า สังกราช ราชาได้ฮ้อย ๗๒ ตัว ปีกด สะง้า เดือน ๒ ขึ้น ๑๕ ค่ำ วัน ๕ มื้อ ฮ่วงเหม่า นักขัตตะฤกษ์ อีกหน่วยซื่อว่า ปุสสยะ สังเฆ สะมะดี มีเจ้าครูนาขาม (กิว) เป็นเค้าเป็นเจ้าอธกศรัทธา ทายก อุปสก อุปาสิกา พ่ำพร้อม น้อมนำมายังตัมพะโลหาเป็นเอกศรัทธา สร้าง พระพุทธรูปองค์นี้ไว้ให้ได้เป็นที่ไหว้และบูชาแก่คนและเทวดา ตาบต่อเท่า ๕๐๐๐ วัสสา นิพพาน ปัจจโย โหติ นิจจัง ธุวัง ธุวัง

ถวายหลวงพ่อองค์ดำแก่วัดกลาง

เล่าลือกันว่า เมื่อพระยาชัยสุนทร (เก) ได้พบพระพุทธรูปหลวงพ่อองค์ดำแล้ว ก็มีความปรารถนาที่จะนำไปประดิษฐานไว้ที่หอโฮงการเจ้าเมือง (โฮงหรือจวนสำเร็จราชการ) ที่เมืองกาฬสินธุ์ เพื่อเป็นการเสริมบารมีแก่ตน แต่ชาวบ้านในละแวกนั้นไม่ต้องการให้นำหลวงพ่อองค์ดำไปจากหมู่บ้าน เนื่องจากชาวบ้านมีความเคารพนับถือและเลื่อมใสศรัทธาในความศักดิ์สิทธิ์ของหลวงพ่อองค์ดำมาแต่โบราณ พระยาชัยสุนทร (เก) จึงได้นำช้างทรง 5 เชือก มาอัญเชิญพระพุทธรูปออกไปให้สมฐานะผู้ปกครองเมือง ทำให้ชาวบ้านยอมถวายหลวงพ่อองค์ดำแก่พระยาชัยสุนทร (เก) ด้วยความไม่เต็มใจ เมื่อพระยาชัยสุนทร (เก) นำหลวงพ่อองค์ดำไปประดิษฐานที่หอโฮงการก็ทำเกิดเหตุอาเพศหลายประการแก่ตน อาทิ พ่อตาผู้เป็นบิดาของหม่อมห้ามถึงแก่กรรมด้วยโรคแปลกประหลาด แม่ยายผู้เป็นมารดาของหม่อมห้ามถึงแก่กรรม เกิดการทะเลาะวิวาทกันระหว่างนางสนมและหม่อมห้ามของพระองค์ เกิดไฟไหม้หอโฮงการ และพระองค์เองก็มีเหตุตกจากหลังช้างทรงจนได้รับบาดเจ็บ เป็นต้น อาเภทเหล่านี้เป็นเหตุให้หลวงพ่อองค์ดำประดิษฐาน ณ หอโฮงการเจ้าเมืองกาฬสินธุ์ได้เพียง 1 ปีเศษ ต่อมาพระยาชัยสุนทร (เก) จึงได้อัญเชิญไปถวายไว้เพื่อสืบทอดพระวรพุทธศาสนาและประดิษฐานที่วัดกลางพระอารามหลวง ซึ่งในขณะนั้นอาชญาคูอ้มดำรงตำแหน่งเป็นเจ้าคณะจังหวัดกาฬสินธุ์ แต่ได้ไปจำพรรษาที่วัดเหนือและต่อมาได้จำพรรษาที่วัดกลาง จนถึงสมัยของพระครูสุขุมวาทวรคุณ (สุข สุขโณ) จึงได้นำหลวงพ่อองค์ดำประดิษฐานไว้ที่กุฎิเพื่อป้องกันการสูญหาย แต่ทว่าด้วยชื่อเสียงของหลวงพ่อองค์ดำทำให้ชาวบ้านต้องมาสักการะบูชา พระครูสุขุมวาทวรคุณ (สุข สุขโณ) จึงนำหลวงพ่อองค์ดำไปแห่รอบเมืองเพื่อขอฝนเป็นที่ประจักษ์ต่อสายตาชาวเมืองกาฬสินธุ์ เป็นเหตุให้ฝนตกต้องตามฤดูกาลทำให้ชาวบ้านเรียกหลวงพ่อองค์ดำอีกนามหนึ่งว่า หลวงพ่อซุ่มเย็น ต่อมา ชาวเมืองกาฬสินธุ์เรียกขานนามว่า พระพุทธสัมฤทธิ์นิรโรคันตราย

พระราชทานนามสกุล ณ กาฬสินธุ์

ณ กาฬสินธุ์ เป็น 1 ใน 21 นามสกุล ณ พระราชทานครั้งแรกของประเทศไทย นามสกุลพระราชทานลำดับที่ 1190 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 6) พระราชทานแก่พระยาไชยสุนทร (เก) หรือพระยาชัยสุนทร (เก) กรมการพิเศษเมืองกาฬสินธุ์ กระทรวงมหาดไท มณฑลร้อยเอ็จ อดีตเจ้าเมืองกาฬสินธุ์องค์สุดท้าย ทรงพระราชทานเมื่อวันที่ 12 เมษายน พ.ศ. 2457 พระปัยกา (ทวด) ชื่อพระไชยสุนทร (หมาสุ่ย) เจ้าเมืองกาฬสินธุ์องค์ที่ 3 พระอัยกา (ปู่) ชื่อพระยาไชยสุนทร (หนูม้าว) เจ้าเมืองกาฬสินธุ์องค์ที่ 8 บิดาชื่อราชบุตร (งวด) เชื้อเจ้าเมืองกาฬสินธุ์ เขียนเป็นอักษรโรมันว่า na Kalasindhu ตามประกาศพระราชทานนามสกุลครั้งที่ 15 เล่มที่ 31 หน้าที่ 64 โดยพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศวรฤทธิ์ เสนาบดีกระทรวงมุรธาธร รับพระบรมราชโองการ

สกุลของสายเครือญาติ

นอกจากนี้ สกุล ณ กาฬสินธุ์ ยังมีสายสกุลที่เกี่ยวข้องทางเครือญาติที่สำคัญอีกหลายสกุล คือ

• วงษาภักดี ณ กาฬสินธุ์
• หนูไชยะ ณ กาฬสินธุ์
• ไชยสิทธิ ต้นสกุลคือท้าวเฉลิม ท้าวเฉลิมเป็นบุตรของท้าวเบ้า เป็นหลานของท้าวราชวงษา เป็นเหลนของเจ้าพระยากำแหงมหึม (หมาฟอง) เป็นโหลนของท้าวเมืองแสนฆ้อนโปง
• ไชยศิริ ต้นสกุลคือท้าวสมศรี ท้าวสมศรีเป็นบุตรของท้าวพานคำ เป็นหลานของท้าวรส เป็นเหลนของท้าวสุวรรณเกษ เป็นโหลนของท้าวเมืองแสนฆ้อนโปง
• ทองทวี ต้นสกุลคือท้าวเปลี่ยน ท้าวเปลี่ยนเป็นบุตรของท้าวดี เป็นหลานของท้าวทอง เป็นเหลนของพระยาไชยสุนทร (หมาเจียม) เจ้าเมืองกาฬสินธุ์ เป็นโหลนของท้าวเมืองแสนหน้าง้ำ
• อาษาไชย ต้นสกุลคือท้าวทา ท้าวทาเป็นบุตรของท้าวดี เป็นหลานของท้าวทอง เป็นเหลนของพระยาไชยสุนทร (หมาเจียม) เจ้าเมืองกาฬสินธุ์เป็นโหลนของท้าวเมืองแสนหน้าง้ำ
• ศิริกุล ต้นสกุลคือขุนแก้วไกรสร ขุนแก้วไกรสรเป็นบุตรของท้าวโง่น เป็นหลานของท้าวบัว เป็นเหลนของพระยาไชยสุนทร (จารย์ละ) เจ้าเมืองกาฬสินธุ์ เป็นโหลนของท้าวเมืองแสนหน้าง้ำ
• บริหาร ต้นสกุลคือพระราษฎรบริหาร (เกษ) เจ้าเมืองกมลาไสยองค์แรก (เดิมเป็นที่ราชวงษ์เมืองกาฬสินธุ์) พระราษฎรบริหาร (เกษ)เป็นบุตรของท้าวโคตร เป็นหลานของเจ้าหญิงหวดกับเจ้าฮวดเมืองนครจำปาศักดิ์ เป็นเหลนของท้าวอุปชา เป็นโหลนของเจ้าองค์ไชยในสมเด็จพระเจ้าไชยเชษฐาธิราชที่ ๑ (พระไชยองค์เว้)
• วงศ์กาฬสินธุ์ ต้นสกุลคือพระยาไชยสุนทร (หล้า) เจ้าเมืองกาฬสินธุ์ พระยาไชยสุนทร (หล้า)เป็นบุตรของเจ้าอุปฮาต (หมาป้อง) เป็นหลานของพระยาไชยสุนทร (โสมพะมิตร) เจ้าเมืองกาฬสินธุ์ กับพระนางหล้าสร้อยเทวี
• ศรีกาฬสินธุ์ ต้นสกุลคือพระละคอน พระละคอนเป็นบุตรของเจ้าอุปฮาต (หมาป้อง) เป็นหลานของพระยาไชยสุนทร (โสมพะมิตร) เจ้าเมืองกาฬสินธุ์ กับพระนางหล้าสร้อยเทวี
• พิมพะนิตย์ ต้นสกุลคือท้าวธิติษา ท้าวธิติษาเป็นบุตรของเจ้าอุปฮาต (หมาป้อง) เป็นหลานของพระยาไชยสุนทร (โสมพะมิตร) เจ้าเมืองกาฬสินธุ์ กับพระนางหล้าสร้อยเทวี
• พูลวัฒน์ ต้นสกุลคือท้าวพรหมจักร ท้าวพรหมจักรเป็นบุตรของเจ้าอุปฮาต (หมาป้อง) เป็นหลานของพระยาไชยสุนทร (โสมพะมิตร) เจ้าเมืองกาฬสินธุ์ กับพระนางหล้าสร้อยเทวี
• อักขราสา ต้นสกุลคือท้าวพรหมจักร ท้าวพรหมจักรเป็นบุตรของเจ้าอุปฮาต (หมาป้อง) เป็นหลานของพระยาไชยสุนทร (โสมพะมิตร) เจ้าเมืองกาฬสินธุ์ กับพระนางหล้าสร้อยเทวี
• วงศ์กมลาไสย , วงศ์กาไสย ต้นสกุลคือท้าวหมาปุย ท้าวหมาปุยเป็นบุตรของเจ้าอุปฮาต (หมาป้อง) เป็นหลานของพระยาไชยสุนทร (โสมพะมิตร) เจ้าเมืองกาฬสินธุ์ กับพระนางหล้าสร้อยเทวี

อ้างอิง

1. http://www.kalasinpit.ac.th/elearning/kroosert/data/kalasin.htm
2. ประกาศพระราชทานนามสกุล ครั้งที่ ๑๕ (ลำดับที่ ๑๑๘๓ ถึงลำดับที่ ๑๒๒๑ และแก้ไขนามสกุล ลำดับที่ ๑๐๘๘)
3. http://www.phusing.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=530
4. http://watsamranniwet.siam2web.com/?cid=405876&f_action=forum_viewtopic&forum_id=38833&topic_id=120736&quote=topic
5. http://www.namon.kalasin.police.go.th/nm07.htm
6. https://sites.google.com/site/canghwadkalsinthumeuxngnada/canghwad-kalsinthu
7. http://www.oknation.net/blog/guidepong/2010/05/11/entry-12
8. http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:lER5zCxW8AUJ:www.ictforall.org/Articles/220years_KALASIN.pdf+&cd=5&hl=th&ct=clnk&gl=th
9. http://webcache.googleusercontent.com/search?
10. http://blackbuddha.myreadyweb.com/article/category-131870.html
11. http://blackbuddha.myreadyweb.com/article/category-131870.html
12. http://my.diary.in.th/archives/110

ก่อนหน้า		พระยาชัยสุนทร (เก ณ กาฬสินธุ์)		ถัดไป
พระยาชัยสุนทร (พั้ว)		เจ้าเมืองกาฬสินธุ์, ผู้ว่าราชการจังหวัดกาฬสินธุ์ (พ.ศ. 2433 - พ.ศ. 2437)		พระยาชัยสุนทรเทพกิจจารักษ์ (ทอง จันทรางศุ)