ประคำดีควาย, มะคำดีควาย หรือ มะซัก (ชื่อวิทยาศาสตร์: Sapindus rarak) เป็นชื่อต้นไม้ยืนต้นขนาดกลางชนิดหนึ่งที่อยู่ในวงศ์ประคำดีควาย มีลักษณะของใบประกอบที่เรียงสลับกัน ผลออกเป็นพวง ค่อนข้างกลม ผลแก่จะแห้ง ค่อนข้างกลม ผิวย่น เปลือกแห้งสีน้ำตาลเข้มเกือบดำ ผลมี 3 พู ส่วนใหญ่จะฝ่อไป 1 หรือ 2 พู เนื้อเหนียว ใส สีน้ำตาล เมล็ดกลมสีดำ เป็นมัน
สรรพคุณ ผล ต้มเอาน้ำชโลมผม แก้ชันนะตุ เชื้อรา แก้รังแค แต่อย่าให้เข้าตา จะทำให้แสบตา ตาอักเสบได้ ต้มเอาฟองสุมหัวเด็กแก้หวัด คัดจมูก แช่น้ำล้างหน้า รักษาผิว ดับพิษต่าง ๆ บำรุงน้ำดี แก้กาฬภายใน สุมเป็นถ่าน ทำยากินแก้ร้อนในกระหายน้ำ ปรุงยาแก้พิษร้อน พิษไข้ แก้ไข้เซื่องซึม พิษตานซาง ใบ ใช้แก้พิษกาฬ ส่วนรากผสมในตำหรับยาร่วมกับสมุนไพรอื่น ใช้แก้ฝีในท้องเปลือก แก้กระษัย แก้พิษร้อน แก้พิษไข้ ดอกแก้พิษ เม็ดผื่นคัน
ในผลมีสารซาโปนิน ชื่อ hederagenin มีฤทธิ์ยับยั้งเชื้อราโรคกลาก แต่เป็นพืชมีพิษ หากรับประทานผลทำให้เกิดอาการคลื่นไส้อาเจียน ท้องร่วง ระคายเคืองระบบทางเดินอาหาร หากผงซึ่งมีสารซาโปนินอยู่ เข้าทางจมูก ทำให้เกิดอาการระคายเคือง จาม ถ้าฉีดเข้ากระแสโลหิตทำให้เม็ดเลือดแดงแตก เป็นพิษมากต่อสัตว์เลือดเย็น ใช้เบื่อปลาและเป็นยาฆ่าแมลงได้ รวมทั้งใช้เป็นสารชะล้าง ใช้แทนสบู่ ยาสระผมได้
อ้างอิง ประคำด, ควาย, การจำแนกช, นทางว, ทยาศาสตร, อาณาจ, กร, plantaeไม, ได, ดลำด, angiospermsไม, ได, ดลำด, eudicotsไม, ได, ดลำด, rosidaeอ, นด, sapindalesวงศ, sapindaceaeสก, sapindusสป, rarakช, อทว, นามsapindus, rarakcandolle, มะคำด, ควาย, หร, มะซ, อว, ทยาศาสตร, sapind. prakhadikhwaykarcaaenkchnthangwithyasastrxanackr Plantaeimidcdladb Angiospermsimidcdladb Eudicotsimidcdladb Rosidaexndb Sapindaleswngs Sapindaceaeskul Sapindusspichis S rarakchuxthwinamSapindus rarakCandolle prakhadikhway makhadikhway hrux mask chuxwithyasastr Sapindus rarak epnchuxtnimyuntnkhnadklangchnidhnungthixyuinwngsprakhadikhway milksnakhxngibprakxbthieriyngslbkn phlxxkepnphwng khxnkhangklm phlaekcaaehng khxnkhangklm phiwyn epluxkaehngsinatalekhmekuxbda phlmi 3 phu swnihycafxip 1 hrux 2 phu enuxehniyw is sinatal emldklmsida epnmn 1 srrphkhun aekikhphl tmexanacholmphm aekchnnatu echuxra aekrngaekh aetxyaihekhata cathaihaesbta taxkesbid tmexafxngsumhwedkaekhwd khdcmuk aechnalanghna rksaphiw dbphistang barungnadi aekkalphayin sumepnthan thayakinaekrxninkrahayna prungyaaekphisrxn phisikh aekikhesuxngsum phistansang 1 ib ichaekphiskal swnrakphsmintahrbyarwmkbsmuniphrxun ichaekfiinthxngepluxk aekkrasy aekphisrxn aekphisikh dxkaekphis emdphunkhn 2 inphlmisarsaopnin chux hederagenin mivththiybyngechuxraorkhklak 1 aetepnphuchmiphis hakrbprathanphlthaihekidxakarkhlunisxaeciyn thxngrwng rakhayekhuxngrabbthangedinxahar hakphngsungmisarsaopninxyu ekhathangcmuk thaihekidxakarrakhayekhuxng cam thachidekhakraaesolhitthaihemdeluxdaedngaetk epnphismaktxstweluxdeyn ichebuxplaaelaepnyakhaaemlngid rwmthngichepnsarchalang ichaethnsbu yasraphmid 1 xangxing aekikh 1 0 1 1 1 2 1 3 makhadikhway thankhxmulekhruxngya http www skn ac th skl skn42 samun68 menu27 htmekhathungcak https th wikipedia org w index php title prakhadikhway amp oldid 9354001, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,
บทความ
, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม