ประแจ (อังกฤษ : railroad switch, turnout) เป็นอุปกรณ์สำหรับติดตั้งไว้ที่รางรถไฟสำหรับให้รถไฟเดินเบี่ยงจากทางเดิมได้เมื่อต้องการ ประแจสามารถควบคุมได้ด้วยคันกลับที่ตัวประแจ สายลวดดึงรอก หรือมอเตอร์ไฟฟ้าก็ได้ ประแจมีได้ทั้งแบบประแจเบี่ยงเลี้ยว ประแจเบี่ยงรูปสองง่าม หรือประแจทางตัด
ประแจ จากโคมประแจ แสดงท่าประแจสวนเบี่ยงไปทางขวา
ประแจอย่างง่าย ๆ เริ่มต้นจากทางรถไฟตรงปกติ เมื่อต้องการทำทางเลี้ยวไปด้านขวา ก็จะตัดส่วนหนึ่งของราวเหล็กด้านขวาออก ด้านหนึ่งต่อราวเหล็กให้โค้งออกไปตามแนวเบี่ยง อีกด้านต่อราวในแนวหักมุม เรียกมุมหักนี้ว่าตะเฆ่ (frog) ด้านในของประแจจะมีราวเหล็กสองอัน อันหนึ่งโค้ง อันหนึ่งตรง ต่อกับจุดหมุนตรงตะเฆ่ เรียกว่ารางลิ้น (point blades) เมื่อกลไกกลับประแจดึงให้ราวโค้งชิดซ้าย (ตามรูป) ก็จะทำให้รถไฟสามารถแล่นไปทางขวาได้ ในทางกลับกันถ้ากลับประแจให้ราวตรงชิดขวา ก็ทำให้รถไฟเดินตรงไปตามปรกติ
ขณะขบวนรถไฟผ่านประแจแล้วเดินตรงไปหรือเบี่ยงทิศก็ได้ (เช่นในรูป) เรียกลักษณะประแจนี้ว่าประแจสวน (facing-point movement) ในทางกลับกัน ถ้าขบวนรถเดินจากทางรถไฟสองทาง ผ่านประแจเข้าสู่ทางเดียว ก็จะเรียกประแจลักษณะนี้ว่าประแจตาม (trailing-point movement) หากประแจมิได้อยู่ในทางที่ถูกต้อง ล้อก็จะบังคับให้ประแจเข้าในทิศทางที่ถูกต้องแทนจนทำให้ประแจบางชนิดเสียหายได้ เรียกว่าประแจถูกรีด (trailed)
สำหรับบทความนี้ "ราว" (rail) หมายถึงเหล็กท่อนเดียวที่นิยมเรียกว่าราง เมื่อนำมาประกอบกับหมอน (sleeper) ก็จะได้รางหรือทางรถไฟ (track)
หลักการทำงาน เนื่องจากรถไฟ (รถจักร และรถพ่วง ตลอดจนยานยนต์ราง) ต้องอาศัยราวเหล็กทั้งสองข้างของรางรถไฟช่วยบังคับล้อให้เคลื่อนไปในทิศทางที่เหมาะสมโดยมีครีบล้อ (หรือบังใบล้อ) ซึ่งติดอยู่ตอนในของล้อช่วย หากต้องการให้รถไฟเปลี่ยนทิศทางเดิม ก็จำเป็นต้องให้ราวเหล็กด้านหนึ่งบังคับทิศขบวนรถไป โดยมีราวเหล็กอีกด้านหนึ่งคอยกั้นมิให้ครีบล้อเข้าไปในทิศทางที่ไม่ต้องการ หาไม่แล้วรถไฟก็จะตกรางได้ จากหลักการข้างต้น เราสามารถเปลี่ยนทิศทางของขบวนรถได้
รางลิ้นประแจ เดิมที่บังคับด้วยคันโยกที่ติดกับตัวประแจ ซึ่งประแจชนิดนี้ยังมีใช้ถึงปัจจุบันโดยเฉพาะในเขตโรงซ่อมรถไฟ หรือสถานีที่การจราจรไม่มาก ในเวลาต่อมาได้มีการพัฒนาให้มีกลไกข้อเหวี่ยงติดกับรอก และใช้สายลวดบังคับ ซึ่งประแจลักษณะนี้มีใช้มากเช่นกัน เมื่อย่านสถานีรถไฟมีขนาดใหญ่โตขึ้น การใช้สายลวดเป็นการไม่สะดวกเพราะเกะกะการเดินไปมาในย่าน จึงได้มีการใช้มอเตอร์ไฟฟ้าหรือลมอัดบังคับประแจขึ้น
โดยปกติ ประแจสามารถใช้งานได้ดีที่ความเร็วต่ำ ๆ เพราะยิ่งความเร็วสูง โอกาสที่จะถูกแรงเข้าสู่ศูนย์กลางเหวี่ยงให้ตกรางก็มีมากขึ้น แต่ในปัจจุบันได้มีการพัฒนาให้ประแจสามารถผ่านด้วยความเร็วสูง ๆ ได้ นอกจากนี้ ในประเทศเขตหนาวยังได้มีการติดตั้งระบบทำความร้อนที่รางลิ้นประแจ ช่วยให้น้ำแข็งไม่เกาะประแจจนขยับรางลิ้นไม่ได้
ส่วนประกอบของประแจ รางลิ้น รางลิ้น (point blade) เป็นส่วนประกอบสำคัญที่ทำให้รถไฟสามารถเปลี่ยนทิศทางเดินได้ ประกอบด้วยราวเหล็กโค้งและราวเหล็กตรงอย่างละอัน ปลายด้านที่สวนกับขบวนรถจะลีบเล็กเพื่อให้ชิดซ้ายหรือขวาได้สะดวก จากรูป (ซ้ายมือ) เป็นประแจสวนเบี่ยงไปทางซ้าย ท่าตรง จะสังเกตเห็นว่ารางลิ้นชิดซ้าย ทำให้ครีบล้อยังคงรักษาทิศทางตรงได้อยู่ ในทางกลับกันหากกลับประแจให้รางลิ้นชิดขวา บังใบล้อจะถูกบังคับให้เดินตามทางเลี้ยวแทน
ตะเฆ่ จากรูป ด้านซ้ายรูปเป็นตะเฆ่ ส่วนด้านขวาเป็นราวกันตกราง
ตะเฆ่ (frog) หมายถึงจุดต่อหักมุมของราวเหล็ก ระหว่างทางตรงและทางเลี้ยว เป็นส่วนที่ต้องทำให้แข็งแรงอย่างมากเพราะต้องรับแรงสะเทือนจากขบวนรถ จนบางครั้งก็ต้องนำไปทำให้แข็งโดยผ่านประบวนการแรงระเบิด (shock hardening) คำว่า frog มีที่มาจากลักษณะของตะเฆ่กับกีบม้า
รางกัน รางกัน หรือราวกัน (check rail) เป็นราวเหล็กที่ติดตั้งชิดด้านในรางรถไฟในระยะกว้างพอให้ครีบล้อผ่านได้ นิยมติดตั้งไว้ด้านตรงข้ามกับตะเฆ่เพื่อให้แน่ใจว่าครีบล้ออยู่ในทิศทางที่ถูกต้อง หรือแม้แต่นำไปติดตั้งในโค้งรัศมีแคบ หรือบนสะพานด้วย
นอกจากนี้ ยังมีเครื่องกลับประแจหรือคันกลับประแจเพิ่มเติมด้วย ซึ่งจะทำหน้าที่ขยับรางลิ้นให้อยู่ในทิศทางที่ถูกต้อง รวมไปถึงกลไกบังคับสัญญาณประจำที่สัมพันธ์ประแจนั้นด้วย
อ้างอิง http://www.youtube.com/watch?v=y7h4OtFDnYE Physicist Richard Feynman explains how a train stays on the tracks. BBC TV 'Fun to Imagine' (1983) Points and Crossings[ลิงก์เสีย Meyers, Marc A. (1994). Dynamic behavior of materials . New York: John Wiley. pp. 5, 570. ISBN 978-0-471-58262-5 "SCENE OF THE ACCIDENT". The Argus (Melbourne, Vic. : 1848–1956) . Melbourne, Vic.: National Library of Australia. 29 January 1906. p. 7. สืบค้นเมื่อ 20 July 2011 .
แหล่งข้อมูลอื่น J. B. Calvert on Turnouts and the Wharton switch in particular MacPherson switch ThyssenKrupp handbook 2011-07-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน Pointworks industry and Research departments A video explaining how frogs work without resting on the flange templot Turnout design 2008-12-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
ประแจ, รถไฟ, ประแจ, งกฤษ, railroad, switch, turnout, เป, นอ, ปกรณ, สำหร, บต, ดต, งไว, รางรถไฟสำหร, บให, รถไฟเด, นเบ, ยงจากทางเด, มได, เม, อต, องการ, ประแจสามารถควบค, มได, วยค, นกล, บท, วประแจ, สายลวดด, งรอก, หร, อมอเตอร, ไฟฟ, าก, ได, ประแจม, ได, งแบบประแจเบ, ย. praaec xngkvs railroad switch turnout epnxupkrnsahrbtidtngiwthirangrthifsahrbihrthifedinebiyngcakthangedimidemuxtxngkar praaecsamarthkhwbkhumiddwykhnklbthitwpraaec saylwddungrxk hruxmxetxriffakid praaecmiidthngaebbpraaecebiyngeliyw praaecebiyngrupsxngngam hruxpraaecthangtdpraaec cakokhmpraaec aesdngthapraaecswnebiyngipthangkhwa praaecxyangngay erimtncakthangrthiftrngpkti emuxtxngkarthathangeliywipdankhwa kcatdswnhnungkhxngrawehlkdankhwaxxk danhnungtxrawehlkihokhngxxkiptamaenwebiyng xikdantxrawinaenwhkmum eriykmumhkniwataekh frog daninkhxngpraaeccamirawehlksxngxn xnhnungokhng xnhnungtrng txkbcudhmuntrngtaekh eriykwaranglin point blades emuxklikklbpraaecdungihrawokhngchidsay tamrup kcathaihrthifsamarthaelnipthangkhwaid inthangklbknthaklbpraaecihrawtrngchidkhwa kthaihrthifedintrngiptamprktikhnakhbwnrthifphanpraaecaelwedintrngiphruxebiyngthiskid echninrup eriyklksnapraaecniwapraaecswn facing point movement inthangklbkn thakhbwnrthedincakthangrthifsxngthang phanpraaecekhasuthangediyw kcaeriykpraaeclksnaniwapraaectam trailing point movement hakpraaecmiidxyuinthangthithuktxng lxkcabngkhbihpraaecekhainthisthangthithuktxngaethncnthaihpraaecbangchnidesiyhayid eriykwapraaecthukrid trailed sahrbbthkhwamni raw rail hmaythungehlkthxnediywthiniymeriykwarang emuxnamaprakxbkbhmxn sleeper kcaidranghruxthangrthif track enuxha 1 hlkkarthangan 2 swnprakxbkhxngpraaec 2 1 ranglin 2 2 taekh 2 3 rangkn 3 xangxing 4 aehlngkhxmulxunhlkkarthangan aekikh karthangankhxngpraaecthangrthif enuxngcakrthif rthckr aelarthphwng tlxdcnyanyntrang txngxasyrawehlkthngsxngkhangkhxngrangrthifchwybngkhblxihekhluxnipinthisthangthiehmaasm 1 odymikhriblx hruxbngiblx sungtidxyutxninkhxnglxchwy haktxngkarihrthifepliynthisthangedim kcaepntxngihrawehlkdanhnungbngkhbthiskhbwnrthip odymirawehlkxikdanhnungkhxyknmiihkhriblxekhaipinthisthangthiimtxngkar haimaelwrthifkcatkrangid cakhlkkarkhangtn erasamarthepliynthisthangkhxngkhbwnrthidranglinpraaec edimthibngkhbdwykhnoykthitidkbtwpraaec sungpraaecchnidniyngmiichthungpccubnodyechphaainekhtorngsxmrthif hruxsthanithikarcracrimmak inewlatxmaidmikarphthnaihmiklikkhxehwiyngtidkbrxk aelaichsaylwdbngkhb sungpraaeclksnanimiichmakechnkn emuxyansthanirthifmikhnadihyotkhun karichsaylwdepnkarimsadwkephraaekakakaredinipmainyan cungidmikarichmxetxriffahruxlmxdbngkhbpraaeckhunodypkti praaecsamarthichnganiddithikhwamerwta ephraayingkhwamerwsung oxkasthicathukaerngekhasusunyklangehwiyngihtkrangkmimakkhun aetinpccubnidmikarphthnaihpraaecsamarthphandwykhwamerwsung id 2 nxkcakni inpraethsekhthnawyngidmikartidtngrabbthakhwamrxnthiranglinpraaec chwyihnaaekhngimekaapraaeccnkhybranglinimidswnprakxbkhxngpraaec aekikhranglin aekikh ranglinpraaec ranglin point blade epnswnprakxbsakhythithaihrthifsamarthepliynthisthangedinid prakxbdwyrawehlkokhngaelarawehlktrngxyanglaxn playdanthiswnkbkhbwnrthcalibelkephuxihchidsayhruxkhwaidsadwk cakrup saymux epnpraaecswnebiyngipthangsay thatrng casngektehnwaranglinchidsay thaihkhriblxyngkhngrksathisthangtrngidxyu inthangklbknhakklbpraaecihranglinchidkhwa bngiblxcathukbngkhbihedintamthangeliywaethn taekh aekikh cakrup dansayrupepntaekh swndankhwaepnrawkntkrang taekh frog hmaythungcudtxhkmumkhxngrawehlk rahwangthangtrngaelathangeliyw epnswnthitxngthaihaekhngaerngxyangmakephraatxngrbaerngsaethuxncakkhbwnrth cnbangkhrngktxngnaipthaihaekhngodyphanprabwnkaraerngraebid shock hardening 3 khawa frog mithimacaklksnakhxngtaekhkbkibma rangkn aekikh rangkn hruxrawkn check rail epnrawehlkthitidtngchiddaninrangrthifinrayakwangphxihkhriblxphanid niymtidtngiwdantrngkhamkbtaekhephuxihaenicwakhriblxxyuinthisthangthithuktxng hruxaemaetnaiptidtnginokhngrsmiaekhb 4 hruxbnsaphandwynxkcakni yngmiekhruxngklbpraaechruxkhnklbpraaecephimetimdwy sungcathahnathikhybranglinihxyuinthisthangthithuktxng rwmipthungklikbngkhbsyyanpracathismphnthpraaecnndwyxangxing aekikh http www youtube com watch v y7h4OtFDnYE Physicist Richard Feynman explains how a train stays on the tracks BBC TV Fun to Imagine 1983 Points and Crossings lingkesiy from Vossloh Cogifer Meyers Marc A 1994 Dynamic behavior of materials New York John Wiley pp 5 570 ISBN 978 0 471 58262 5 SCENE OF THE ACCIDENT The Argus Melbourne Vic 1848 1956 Melbourne Vic National Library of Australia 29 January 1906 p 7 subkhnemux 20 July 2011 aehlngkhxmulxun aekikhkhxmmxns miphaphaelasuxekiywkb praaec rthif J B Calvert on Turnouts and the Wharton switch in particular MacPherson switch ThyssenKrupp handbook Archived 2011 07 19 thi ewyaebkaemchchin Pointworks industry and Research departments A video explaining how frogs work without resting on the flange templot Turnout design Archived 2008 12 24 thi ewyaebkaemchchin ekhathungcak https th wikipedia org w index php title praaec rthif amp oldid 9649754, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,
บทความ , อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม
