ปลาบู่น้ำตก

ปลาบู่น้ำตก
ตัวผู้ชนิด R. duospilus (♂)
ตัวเมียชนิด R. duospilus (♀)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Actinopterygii
อันดับ:	Perciformes
อันดับย่อย:	Gobioidei
วงศ์:	Gobiidae
วงศ์ย่อย:	Gobionellinae
สกุล:	Rhinogobius T. N. Gill, 1859
ชนิดต้นแบบ
Rhinogobius similis T. N. Gill, 1859
ชื่อพ้อง
Ostreophilus Koumans, 1940 Tukugobius Herre, 1927

ปลาบู่น้ำตก เป็นสกุลของปลาน้ำจืดขนาดเล็กสกุลหนึ่ง ในวงศ์ปลาบู่ (Gobiidae) ใช้ชื่อสกุลว่า Rhinogobius (/ไร-โน-โก-บิ-อัส/; คำแปล rhino เป็นภาษากรีกแปลว่า "จมูก", gobius หมายถึง "ปลาบู่")

โดยมากเป็นปลาขนาดเล็ก มีความแตกต่างระหว่างเพศเห็นชัดเจน มีลำตัวเรียวยาว พบกระจายพันธุ์เฉพาะในทวีปเอเชียทั้งเขตร้อนและเขตหนาว ทั้งในตอนใต้ของประเทศจีน, ไต้หวัน, ฮ่องกง และเวียดนาม บางชนิดพบได้ในน้ำกร่อยและทะเล มักอาศัยอยู่ในแหล่งน้ำที่มีอุณหภูมิค่อนข้างเย็น หลายชนิดนิยมเป็นปลาสวยงาม

สำหรับในประเทศไทย พบปลาบู่ในสกุลนี้อย่างน้อย 2 ชนิด คือ ปลาบู่น้ำตกเชียงใหม่ (Rhinogobius chiengmaiensis) และปลาบู่น้ำตกแม่โขง (R. mekongianus)

ชนิด

พบประมาณ 62 ชนิด

Rhinogobius albimaculatus I. S. Chen, Kottelat & P. J. Miller, 1999 Rhinogobius boa I. S. Chen & Kottelat, 2005 Rhinogobius brunneus (Temminck & Schlegel, 1845) Rhinogobius bucculentus (Herre, 1927) Rhinogobius candidianus (Regan, 1908) Rhinogobius carpenteri Seale, 1910 Rhinogobius changjiangensis I. S. Chen, P. J. Miller, H. L. Wu & L. S. Fang, 2002 Rhinogobius changtinensis S. P. Huang & I. S. Chen, 2007 Rhinogobius chiengmaiensis Fowler, 1934 Rhinogobius cliffordpopei (Nichols, 1925) Rhinogobius davidi (Sauvage & Dabry de Thiersant, 1874) Rhinogobius delicatus I. S. Chen & K. T. Shao, 1996 Rhinogobius duospilus (Herre, 1935) Rhinogobius filamentosus (H. W. Wu, 1939) Rhinogobius flavoventris Herre, 1927 Rhinogobius flumineus (Mizuno, 1960) Rhinogobius genanematus J. S. Zhong & C. S. Tzeng, 1998 Rhinogobius gigas Aonuma & I. S. Chen, 1996 Rhinogobius giurinus (Rutter, 1897) Rhinogobius henchuenensis I. S. Chen & K. T. Shao, 1996 Rhinogobius henryi (Herre, 1938) Rhinogobius honghensis I. S. Chen, J. X. Yang & Y. R. Chen, 1999 Rhinogobius imfasciocaudatus V. H. Nguyễn & V. B. Vo, 2005 Rhinogobius lanyuensis I. S. Chen, P. J. Miller & L. S. Fang, 1998 Rhinogobius leavelli (Herre, 1935) Rhinogobius lentiginis (H. L. Wu & M. L. Zheng, 1985) Rhinogobius lindbergi L. S. Berg, 1933 Rhinogobius lineatus I. S. Chen, Kottelat & P. J. Miller, 1999 Rhinogobius linshuiensis I. S. Chen, et al., 2002 Rhinogobius longipinnis V. H. Nguyễn & V. B. Vo, 2005 Rhinogobius longyanensis I. S. Chen, Y. H. Cheng & K. T. Shao, 2008 Rhinogobius lungwoensis S. P. Huang & I. S. Chen, 2007

Rhinogobius maculafasciatus I. S. Chen & K. T. Shao, 1996 Rhinogobius maculicervix I. S. Chen & Kottelat, 2000 Rhinogobius mekongianus (Pellegrin & P. W. Fang, 1940) Rhinogobius milleri I. S. Chen & Kottelat, 2001 Rhinogobius multimaculatus (H. L. Wu & M. L. Zheng, 1985) Rhinogobius nagoyae D. S. Jordan & Seale, 1906 Rhinogobius nagoyae formosanus Ōshima, 1919 Rhinogobius nagoyae nagoyae D. S. Jordan & Seale, 1906 Rhinogobius nammaensis I. S. Chen & Kottelat, 2001 Rhinogobius nandujiangensis I. S. Chen, et al., 2002 Rhinogobius nantaiensis Aonuma & I. S. Chen, 1996 Rhinogobius ogasawaraensis T. Suzuki, I. S. Chen & Senou, 2012 Rhinogobius parvus (Luo, 1989) Rhinogobius ponkouensis S. P. Huang & I. S. Chen, 2007 Rhinogobius reticulatus F. Li, J. S. Zhong & H. L. Wu, 2007 Rhinogobius rubrolineatus I. S. Chen & P. J. Miller, 2008 Rhinogobius rubromaculatus S. C. Lee & J. T. Chang, 1996 Rhinogobius sagittus I. S. Chen & P. J. Miller, 2008 Rhinogobius sangenloensis I. S. Chen & P. J. Miller, 2014 Rhinogobius similis T. N. Gill, 1859 Rhinogobius sulcatus I. S. Chen & Kottelat, 2005 Rhinogobius taenigena I. S. Chen, Kottelat & P. J. Miller, 1999 Rhinogobius variolatus I. S. Chen & Kottelat, 2005 Rhinogobius vermiculatus I. S. Chen & Kottelat, 2001 Rhinogobius virgigena I. S. Chen & Kottelat, 2005 Rhinogobius wangchuangensis I. S. Chen, et al., 2002 Rhinogobius wangi I. S. Chen & L. S. Fang, 2006 Rhinogobius wuyanlingensis J. Q. Yang, H. L. Wu & I. S. Chen, 2008 Rhinogobius wuyiensis F. Li & J. S. Zhong, 2007 Rhinogobius xianshuiensis I. S. Chen, H. L. Wu & K. T. Shao, 1999 Rhinogobius yaoshanensis (Luo, 1989) Rhinogobius zhoui F. Li & J. S. Zhong, 2009

นอกจากนี้แล้วยังมีหลายชนิดที่เชื่อว่าเป็นชนิดใหม่ แต่ยังไม่ได้มีการศึกษาทางวิทยาศาสตร์ แต่มีชื่อเรียกกันในวงการปลาสวยงาม ได้แก่

• Rhinogobius sp. 'BB' "Blue Belly"
• Rhinogobius sp. 'BW' "Lake Biwa"
• Rhinogobius sp. 'CB' "Crossband" - ชิมะ-โยชิโนะโบะริ (ญี่ปุ่น)
• Rhinogobius sp. 'CO' "Cobalt" - รุริ-โยชิโนะโบะริ (ญี่ปุ่น)
• Rhinogobius sp. 'DL' "Depressed Large"
• Rhinogobius sp. 'MO' "Mosaic"
• Rhinogobius sp. 'TO' "Tokai"
• Rhinogobius sp. 'YB' "Yellow Belly" - คิบะระ-โยชิโนะโบะริ (ญี่ปุ่น)

อ้างอิง

1. Gill, T.N. 1859: Notes on a collection of Japanese fishes, made by Dr. J. Morrow. Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia, 11: 144-150.
2. "Rhinogobius zhoui". seriouslyfish.com. 13 February 2014. สืบค้นเมื่อ 13 February 2014.
3. หน้า 26-27, สกุล Rhinogobius Gill. 1859. "Mini Atlas" โดย สุริศา ซอมาดี. นิตยสาร Aquarium Biz ปีที่ 4 ฉบับที่ 52: ตุลาคม 2014
4. "Rhinogobius chiengmaiensis (ปลาบู่น้ำตกเชียงใหม่)". Red Data of Thailand. 13 February 2014. สืบค้นเมื่อ 13 February 2014.
5. Suzuki, T., et al. (2012). A new species of Rhinogobius Gill, 1859 (Teleostei: Gobiidae) from the Bonin Islands, Japan. Journal of Marine Science and Technology 19(6) 693-701.
6. Chen, I-S. & Miller, P.J. (2014): A new freshwater goby of Rhinogobius (Teleostei: Gobiidae) from Hainan Island, Southern China. Journal of Marine Science and Technology, 21 (Suppl.) [2013]: 124-129.

แหล่งข้อมูลอื่น

•   ข้อมูลเกี่ยวข้องกับ Rhinogobius จากวิกิสปีชีส์