พระกีสาโคตมีเถรี

พระกีสาโคตมีเถรี หรือ พระกีสาโคตมี (กิสา-, กีสา-) เกิดในวรรณะแพศย์ มีชื่อเดิมว่า "โคตมี" แต่เพราะมีร่างกายผ่ายผอมหลายคนจึงตั้งชื่อให้ใหม่ว่า "กสาโคตมี" แปลว่า "นางโคตมีผอม" ในชั้นเดิมนั้นเคยมีอดีตเป็นถึงธิดาของมหาเศรษฐีแห่งเมืองสาวัตถี แต่ต่อมาเกิดประสบวิกฤตการณ์บางอย่างทำให้กลายมาเป็นคนจน อย่างไรก็ตามท่านยังถือว่ามีบุญอยู่มาก เพราะท่านได้แต่งงานกับบุตรของมหาเศรษฐีอีกคนหนึ่ง สุดท้ายหลังการเสียชีวิตของบุตรของท่าน ทำให้ท่านมีความเศร้าโศกเสียใจมากจนมาได้พบพระพุทธเจ้าและทรงใช้อุบายแก้ความทุกข์ใจของท่านจนเกิดความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา

พระกีสาโคตมีเถรี
พระกีสาโคตมีเถรี (ซ้าย) และพระสิงคาลมาตาเถรี
ข้อมูลทั่วไป
พระนามเดิม	กีสาโคตมี
สถานที่เกิด	เมืองสาวัตถี
วิธีบวช	ญัตติจตุตถกรรมวาจาอุปสัมปทา
เอตทัคคะ	ภิกษุณีผู้ทรงจีวรเศร้าหมอง
ฐานะเดิม
ชาวเมือง	เมืองสาวัตถี แคว้นโกศล
นามบิดา	ผู้เป็นเศรษฐีในเมืองสาวัตถี
วรรณะเดิม	แพศย์
สถานที่รำลึก
สถานที่	โบราณสถานวัดพระเชตวันมหาวิหาร
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

พระกีสาโคตมีเถรี เมื่อบวชเป็นภิกษุณีแล้วได้ตั้งใจปฏิบัติธรรมจนบรรลุเป็นพระอรหันต์ พระพุทธเจ้าทรงยกย่องให้ท่านเป็นพระภิกษุณีผู้เอตทัคคะผู้เลิศกว่าภิกษุณีอื่นในด้าน ทรงจีวรเศร้าหมอง

ประวัติ

พระกีสาโคตมีเถรี เดิมเกิดในสกุลคนเข็ญใจ ในกรุงสาวัตถี ครั้งหนึ่งเศรษฐีตระกูลหนึ่งในเมืองสาวัตถีประสบเคราะห์กรรมคือเงินและทองกลายเป็นถ่าน แต่เมื่อนางกิสาโคตมีมาแตะถ่านเหล่านั้น ถ่านก็กลับกลายเป็นเงินและทองอย่างเดิม เศรษฐีจึงสู่ขอท่านมาเป็นลูกสะใภ้ แต่ก็ไม่วายที่จะถูกคนเหล่านั้นเหยียดหยามว่ามาจากตระกูลคนยากจน ต่อมานางจึงให้กำเนิดบุตรแต่บุตรนั้นก็ได้ตายจากไป เมื่ออายุเพียง 3 ขวบ การตายของบุตรจึงทำให้นางตกอยู่ในความทุกข์อย่างหนัก ถึงขนาดอุ้มศพลูกไปทุกหนทุกแห่ง จนกระทั่งมาพบพระพุทธเจ้าขณะประทับอยู่ ณ วัดเชตวัน เมืองสาวัตถี

พระพุทธองค์ทรงแนะอุบายคลายความทุกข์โดยการให้นางไปเสาะหาเมล็ดพันธุ์ผักกาดจากบ้านที่ไม่เคยมีคนตาย ปรากฏว่านางต้องผิดหวังเพราะทุกบ้านนั้นก็ล้วนแต่มีคนตายทั้งสิ้น ในที่สุดนางจึงได้ข้อสรุปว่า ความตายเป็นเรื่องธรรมดาของคนหรือสิ่งมีชีวิต ไม่มีใครเกิดมาแล้วไม่ตาย การตายของบุตรตนจึงเป็นเรื่องธรรมดาเรื่องหนึ่งของชีวิต ครั้นคิดได้แล้วนางจึงสำเร็จเป็นพระโสดาบันบุคคลทั้งที่ยังไม่ได้บวช

เมื่อเป็นพระโสดาบันแล้วพระพุทธองค์ทรงมอบหมายให้ภิกษุและภิกษุณีทำการอุปสมบท เมื่อทำการอุปสมบทแล้วท่านก็บำเพ็ญจิตภาวนา โดยพิจารณาจากเปลวเทียนในอุโบสถจนได้บรรลุอรหัตผล ท่านได้รับการยกย่องจากองค์พระศาสดาว่าเป็นเอตทัคคะทางด้าน ทรงจีวรเศร้าหมอง ยิ่งกว่าภิกษุณีรูปใดในพุทธศาสนา

หมายเหตุ

พระกีสาโคตมีเถรี นี้ เป็นคนละคนกับ พระนางกีสาโคตมี พระธิดาของพระน้านางของเจ้าชายสิทธัตถะ (คือ พระนางปมิตา หรือ อมิตา คนใดคนหนึ่ง) เป็นผู้ตรัสชมเจ้าชายสิทธัตถะว่า ผู้ที่เป็นบิดามารดาหรือชายาของเจ้าชายนี้ ย่อมเป็นผู้หมดทุกข์ (คือมีความสุข)

ในพระไตรปิฎก ปุสสพุทธวงส์ ปรากฏชื่อ พระนางกีสาโคตมี  เป็น(อดีต)พระมเหสีของพระพุทธเจ้าปุสสะ มีพระโอรส คือ อานันทกุมาร

อ้างอิง

1. พระไตรปิฎก เล่มที่ ๒๐ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๑๒ อังคุตตรนิกาย เอกนิบาต. พระไตรปิฎกฉบับสยามรัฐ. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก [1]. เข้าถึงเมื่อ 9-9-52
2. พระไตรปิฎก เล่มที่ ๒๖ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๑๘ ขุททกนิกาย เถรีคาถา เอกาทสกนิบาต คาถาสุภาษิตของนางกีสาโคตมีเถรี. พระไตรปิฎกฉบับสยามรัฐ. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก [2]. เข้าถึงเมื่อ 9-9-52
3. อรรถกถา ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท ยมกวรรคที่ 1 (เรื่องสัญชัย) [3]
4. พระไตรปิฎก เล่มที่ ๓๓ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๒๕ ขุททกนิกาย อปทาน ภาค ๒ -พุทธวังสะ-จริยาปิฎก

แหล่งข้อมูลอื่น

1. เว็บไซต์ 84000