พระจันทรโคจรคุณ (ยิ้ม จนฺทรํสี)

พระจันทรโคจรคุณ (ยิ้ม จนฺทรํสี) เป็นพระราชาคณะฝ่ายธรรมยุติกนิกาย เจ้าอาวาสรูปแรกของวัดมกุฏกษัตริยารามราชวรวิหาร

พระจันทรโคจรคุณ (ยิ้ม จนฺทรํสี)
เกิด	14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2352
มรณภาพ	9 ตุลาคม พ.ศ. 2425
อายุ	72 ปี 329 วัน
วัด	วัดมกุฏกษัตริยารามราชวรวิหาร
จังหวัด	กรุงเทพมหานคร
สังกัด	ธรรมยุติกนิกาย
ตำแหน่ง	เจ้าอาวาสวัดมกุฏกษัตริยาราม
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

ประวัติ

พระจันทรโคจรคุณ เกิดเมื่อวันอังคารขึ้น 8 ค่ำ เดือน 12 ปีมะเส็ง ตรงกับวันที่ 14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2352 ชาติภูมิอยู่สามเสน เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร โยมบิดาชื่อมา โยมมารดาชื่อคง

ต่อมาในเดือน 7 พ.ศ. 2373 ได้อุปสมบทเป็นพระภิกษุที่วัดราชาธิวาส พระสุเมธมุนี (ซาย พุทฺธวํโส) เป็นพระอุปัชฌาย์ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อทรงพระผนวชเป็นพระกรรมวาจาจารย์ จากนั้นได้ศึกษาภาษาบาลีจนแปลได้ แต่ไม่ได้เข้าสอบ ต่อมาได้ติดตามพระอริยมุนี (ทับ พุทฺธสิริ) ย้ายไปอยู่วัดโสมนัสราชวรวิหาร จนถึงปี พ.ศ. 2402 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงตั้งเป็นพระราชาคณะอยู่วัดบวรนิเวศราชวรวิหาร

เมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงตั้งวัดมกุฏกษัตริยารามแล้วเสร็จ ได้ทรงโปรดให้แห่พระจันทรโคจรคุณจากวัดบวรนิเวศวิหารมาเป็นเจ้าอาวาสรูปแรก ในวันศุกร์ ขึ้น 7 ค่ำ เดือน 8 ตรงกับวันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ. 2411 ท่านได้ปกครองวัดนี้จนถึงแก่มรณภาพ

อุปนิสัย

สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ได้ศึกษาข้อวัตรปฏิบัติอยู่กับพระจันทรโคจรคุณนานถึง 2 ปี 2 เดือน ได้ตรัสเล่าว่าท่านเป็นพระผู้เคร่งครัดในพระวินัย สมถะ เยือกเย็น เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ไม่ถือตัวว่าเป็นผู้ใหญ่แม้เมื่ออยู่กับผู้น้อย พูดน้อย ไม่พูดเสียดสีเพ้อเจ้อ ไม่แสดงอาการโกรธเคืองใคร มีสติมาก

สมณศักดิ์

 

คณะสงฆ์ที่ร่วมอุปสมบทพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในปี พ.ศ. 2416
พระจันทรโคจรคุณ (ยิ้ม จนฺทรํสี) นั่งอยู่แถวหลัง กลางภาพ

• เป็นพระปลัด ฐานานุกรมในพระอริยมุนี (ทับ พุทฺธสิริ)
• พ.ศ. 2398 เป็นพระครูสัญญาบัตรที่ พระครูจันทรโคจรคุณ
• พ.ศ. 2402 เป็นพระราชาคณะที่ พระจันทรโคจรคุณ

มรณภาพ

พระจันทรโคจรคุณ ถึงแก่มรณภาพในคืนวันจันทร์ แรม 12 ค่ำ เดือน 10 ตรงกับวันที่ 9 ตุลาคม พ.ศ. 2425 ตอนที่ท่านมรณภาพนั้นเทียนและโคมไฟที่จุดอยู่ต่างดับลงพร้อมกันทั้งที่ไม่มีลมพัด เมื่อภิกษุสามเณรช่วยกันจุดไฟขึ้นใหม่จึงพบว่าท่านมรณภาพแล้ว

ศิษย์ที่สำคัญ

• สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เขียว จนฺทสิริ)
• พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพระอรุณนิภาคุณากร
• พระพรหมมุนี (แฟง กิตฺติสาโร)
• สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
• หม่อมเจ้าเพิ่ม ลดาวัลย์

อ้างอิง

เชิงอรรถ

1. จดหมายเหตุวัดมกุฏกษัตริยาราม, หน้า 64
2. พระประวัติตรัสเล่า, หน้า 58
3. พระประวัติตรัสเล่า, หน้า 68
4. จดหมายเหตุวัดมกุฏกษัตริยาราม, หน้า 71

บรรณานุกรม

• วชิรญาณวโรรส, สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยา. พระประวัติตรัสเล่า. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : มหามกุฏราชวิทยาลัย, 2544. 107 หน้า. ISBN 974-399-407-6
• วัดมกุฏกษัตริยาราม. จดหมายเหตุวัดมกุฏกษัตริยาราม. กรุงเทพฯ : วัดมกุฏกษัตริยาราม, 2553. 400 หน้า. หน้า 64-72. ISBN 978-974-225-185-7

ก่อนหน้า		พระจันทรโคจรคุณ (ยิ้ม จนฺทรํสี)		ถัดไป
ไม่มี		เจ้าอาวาสวัดมกุฏกษัตริยารามราชวรวิหาร (พ.ศ. 2411 - พ.ศ. 2425)		พระพรหมมุนี (แฟง กิตฺติสาโร)