พระยาบริรักษ์ภูธร (แสง ณ นคร)

พระยาบริรักษ์ภูธร (แสง ณ นคร) เป็นเจ้าเมืองไทรบุรีคนที่ 22 และเจ้าเมืองคนแรกของพังงา

พระยาบริรักษ์ภูธร (แสง ณ นคร)
เจ้าเมืองไทรบุรีและเจ้าเมืองพังงา
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	ราว พ.ศ. 2345 เมืองนครศรีธรรมราช
เสียชีวิต	พ.ศ. 2414 พังงา
บิดา	เจ้าพระยานครศรีธรรมราช (น้อย ณ นคร)
มารดา	หม่อมช่วย
บุตร	บุตรธิดา 27 คน

พระยาบริรักษ์ภูธร (แสง ณ นคร) เป็นบุตรคนโตของเจ้าพระยานครศรีธรรมราช (น้อย ณ นคร) กับหม่อมช่วย เกิดที่นครศรีธรรมราช เมื่อประมาณ พ.ศ. 2345 ในระยะที่บิดาดำรงตำแหน่งพระบริรักษ์ภูเบศร์ (น้อย) ผู้ช่วยราชการเมืองนครศรีธรรมราช ได้ติดตามรับใช้และฝึกหัดราชการมาตั้งแต่ยังเล็ก หลังจากพระยานครศรีธรรมราช (น้อย) เข้ายึดเมืองไทรบุรีเมื่อ พ.ศ. 2364 ได้รับแต่งตั้งเป็นผู้สำเร็จราชการเมืองไทรบุรีในปีต่อมา จากนั้นได้รับการแต่งตั้งเป็นเจ้าเมืองไทรบุรีคนที่ 22 โดยมีน้องชาย พระยาเสนานุชิต (นุช ณ นคร) รับตำแหน่งปลัดเมืองไทรบุรี ต่อมาในปี พ.ศ. 2369 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ตั้งเป็นพระยาไทรบุรี

หลังจากบิดาถึงแก่อสัญกรรมในปี พ.ศ. 2382 ก็ได้เข้าเฝ้าในปี พ.ศ. 2383 ก็โปรดเกล้าฯ แต่งตั้งเป็นพระยาบริรักษ์ภูธร (แสง) ผู้สำเร็จราชการเมืองพังงา ซึ่งยกขึ้นเป็นเมืองโท โดยเป็นผู้สำเร็จราชการเมืองพังงาอยู่เป็นเวลานาน 27 ปี ถึงแก่อสัญกรรมที่เมืองพังงา ราว พ.ศ. 2414 เมื่ออายุได้ประมาณ 56 ปี อัฐิของท่านบรรจุอยู่ในเจดีย์อยู่ที่วัดสราภิมุข (วัดสระ) ตำบลถ้ำน้ำผุด อำเภอเมืองพังงา

พระยาบริรักษ์ภูธร (แสง) มีบุตรชายหญิงทั้งหมด 27 คน เฉพาะผู้ชายที่รับราชการมี 5 คน คือ พระยาบริรักษ์ภูธร (ขำ ณ นคร) ผู้ว่าราชการเมืองพังงาคนต่อมา นายสวัสดิ์ มหาดเล็ก พระเพ็ชร์ภักดีศรีพิชัยสงคราม (พลาย) ปลัดเมืองพังงา นายฤกษ์ มหาดเล็ก และพระสุรินทรภักดี (รุ่ง) ยกกระบัตรเมืองพังงา บุตรสาวที่ถวายตัวรับราชการฝ่ายในมี 2 คน คือ เจ้าจอมมารดายี่สุ่น ในรัชกาลที่ 3 และเจ้าจอมมารดาเป้า ในรัชกาลที่ 4

อ้างอิง

1. "ประวัติเมืองพังงา 1". ศูนย์ศึกษาวิจัย ศิลปกรรม วัฒนธรรม และประเพณีแห่งอันดามัน จังหวัดพังงา.
2. "พังงาประชุมการบูรณปฏิสังขรณ์อัฐเจดีย์เจ้าเมืองพังงา พระยาบริรักษ์ภูธร(แสง ณ นคร,ขำ ณ นคร)เพื่อแสดงมุฑิตาจิตสักการะ ๑๔๓ ปี". สำนักงานประชาสัมพันธ์จังหวัดพังงา.
3. "๔-สกุล ณ นคร เชื้อสาย พระยาบริรักษ์ภูธร (แสง)". หนังสือวงศ์สกุลเดิม.