พระยาวิชิตภักดี (เต็งกูอับดุลกอเดร์ กามารุดดีน) (มลายู: Tengku Abdul Kadir Kamaruddin) เป็นพระยาเมืองปัตตานีในช่วงปี พ.ศ. 2442 - 2445 ถือเป็นรายาปัตตานีองค์ที่ 5 และเป็นองค์สุดท้ายแห่งราชวงศ์กลันตันที่ปกครองปัตตานี
พระยาวิชิตภักดี (เต็งกูอับดุลกอเดร์ กามารุดดีน) |
---|
|
เกิด | ไม่ทราบวัน ปัตตานี สยาม |
---|
เสียชีวิต | พ.ศ. 2477 รัฐกลันตัน นิคมช่องแคบ |
---|
คู่สมรส | เต็งกูบุตรีกลันตัน |
---|
บุตร | เต็งกูอะหมัดนูรุดดีน (เต็งกูศรีอาการายา) เต็งกูซูไบด๊ะ เต็งกูยูโซฟชาฟุดดีน เต็งกูราว์เดาะ เต็งกูกามารีเยาะ เต็งกูยะห์ เต็งกูมะห์มูดหมูดมะห์ยุดดีน |
---|
บิดามารดา | พระยาวิชิตภักดี (เต็งกูสุไลมานซารีฟุดดีน)
|
---|
ประวัติ เต็งกูอับดุลกอเดร์ กามารุดดีน เป็นโอรสในเต็งกูสุไลมานซารีฟุดดีน โดยมีพระพี่น้องร่วมกัน 4 คนดังนี้ คือ
- เต็งกูสุหลง ชายาเต็งกูบิตารา ชายาท่านนี้มีมารดาคือเต็งกูนิปูเตะ ธิดารายาเมืองสายบุรี
- เต็งกูบือซาร์ ต่วนกัมบัล ชายาเต็งกูมูฮัมหมัด อุปราชเมืองปัตตานี
- เต็งกูอับดุลกอเดร์ กามารุดดีน
- เต็งกูมูฮัมหมัดซอและ
โอรส-ธิดา เต็งกูอับดุลกอเดร์ กามารุดดีน มีทายาทจากเต็งกูบุตรีกลันตันด้วยกัน 6 คน โดยเป็นโอรส 3 คน ธิดา 3 คน ได้แก่
- เต็งกูอะหมัดนูรุดดีน (เต็งกูศรีอาการายา) จากต่วนนามัสปะตานี
- เต็งกูซูไบด๊ะ (เต็งกูบือซาร์) พระอัยกีในสมเด็จพระราชาธิบดีตวนกู ซัยยิด ซีรอญุดดีน รายาแห่งรัฐปะลิส
- เต็งกูยูโซฟชาฟุดดีน
- เต็งกูราว์เดาะ ประไหมสุหรีรายาหะยี ฮาหมัดเประ
- เต็งกูกามารีเยาะ ทายาทอินเจะมอร์นะปะตานี
- เต็งกูยะห์ ชายาเต็งกูอับดุลกอเดร์ (เต็งกูปุตรา) บุตรรายาเมืองสายบุรี
- เต็งกูมะห์มูดหมูดมะห์ยุดดีน
รายาแห่งปัตตานี หลังจากพระยาวิชิตภักดี (เต็งกูสุไลมานซารีฟุดดีน) บิดาได้ถึงแก่พิราลัยแล้ว เต็งกูอับดุลกอเดร์ กามารุดดีน จึงได้ขึ้นรั้งตำแหน่งเจ้าเมืองปัตตานีในปี พ.ศ. 2441 ระหว่างที่รอพระบรมราชโองการแต่งตั้งเจ้าเมืองนี้เอง พระยาสุขุมนัยวินิตเกณฑ์กำลังทหารกว่า 600 คนมาบีบบังคับการเสียภาษีของประชาชน และสั่งห้ามมิให้รั้งตำแหน่งเจ้าเมืองลงโทษผู้ขาดละหมาดวันศุกร์ สร้างความคับแค้นใจแก่เขาอย่างมาก หลังเต็งกูอับดุลกอเดร์ได้รับพระบรมราชโองการให้เป็นเจ้าเมืองปัตตานีในตำแหน่ง "พระยาวิชิตภักดีศรีสุรวังษารัตนาเขตประเทศราช" แล้ว เขาจึงเขียนจดหมายร้องเรียนความทุกข์ต่างๆไปยังข้าหลวงใหญ่อังกฤษประจำสิงคโปร์ในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2441 โดยระบุว่านโยบายของสยามต่อปัตตานี "กำลังนำไปสู่ความพินาศของบ้านเมืองของข้าพเจ้า" อังกฤษต้องการจะรักษาไมตรีกับสยามจึงเมินเฉยต่อจดหมายดังกล่าว
คิดขบถต่อสยาม
หลังถูกอังกฤษเมินเฉย เขาจึงเรียกประชุมเจ้าเมืองต่างๆที่ปัตตานี ที่ประชุมเห็นชอบที่จะก่อขบถขึ้นในปลายเดือนตุลาคม พ.ศ. 2444 โดยหวังว่าเมื่อหัวเมืองทางใต้ลุกฮือขึ้น ฝรั่งเศสจะถือเข้าตีสยามจากอินโดจีนทางเหนือทำให้สยามคงต้องยอมปล่อยหัวเมืองมลายูให้เป็นอิสระ อย่างไรก็ตาม ก่อนการขบถเพียงหนึ่งเดือน ข้าหลวงใหญ่อังกฤษประจำสิงคโปร์ได้พบกับเต็งกูอับดุลกอเดร์ และเกลี้ยกล่อมให้เขาอดทนไม่ใช้ความรุนแรง โดยรับปากว่าจะปรึกษากับรัฐบาลอังกฤษให้หาทางคืนอำนาจให้รายาปัตตานี เต็งกูอับดุลกอเดร์คล้อยตามจึงยกเลิกแผนก่อขบถ อย่างไรก็ตาม กระทรวงการต่างประเทศอังกฤษกลับตัดสินใจนำข่าวการขบถนี้แจ้งไปยังรัฐบาลสยามเสียเอง
ลงนามให้สยามปกครอง
เมื่อรัฐบาลสยามทราบข่าวจากอังกฤษว่าบรรดาหัวเมืองมลายูวางแผนขบถ จึงโปรดเกล้าให้พระยาศรีสหเทพลงไปสืบความ หลังพระยาศรีสหเทพรับฟังปัญหาต่างๆจากเต็งกูอับดุลกอเดร์แล้ว พระยาศรีสหเทพได้พูดจาหว่านล้อมให้เต็งกูอับดุลกอเดร์ลงนามในหนังสือฉบับหนึ่งซึ่งเขียนด้วยภาษาไทยจนสำเร็จ เมื่อพระยาศรีสหเทพเดินทางออกจากปัตตานีไปยังสิงคโปร์แล้ว เต็งกูอับดุลกอเดร์จึงให้พนักงานแปลหนังสือดังกล่าวให้ถูกต้องอีกครั้ง ก่อนจะพบว่าเนื้อหาของหนังสือดังกล่าวแตกต่างโดยสิ้นเชิงจากที่พระยาศรีสหเทพได้อ่านให้ฟัง โดยมีเนื้อหาที่แท้จริงว่า "รายาปัตตานีเห็นชอบและยอมรับพระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ ร.ศ. ๑๑๖ เพื่อความมั่นคงของปัตตานี และเห็นชอบให้แต่งตั้งข้าราชการระดับสูงของสยามที่มีอำนาจเด็ดขาดทุกเรื่องในปัตตานี" ส่วนพระยาศรีสหเทพได้เดินทางไปยังสิงคโปร์เพื่อแจ้งต่อข้าหลวงอังกฤษว่าปัญหาปัตตานีคลี่คลายแล้ว
เต็งกูอับดุลกอเดร์ได้พยายามต่อรองกับรัฐบาลสยามเพื่อขอให้ปัตตานีปกครองตนเองเหมือนแต่ก่อน แต่ก็ไม่เป็นผล จึงร้องขอให้อังกฤษเข้าช่วยเจรจากับรัฐบาลสยาม โดยกล่าวว่าถ้าอังกฤษไม่ให้ความร่วมมือ ปัตตานีก็ไม่มีทางเลือกนอกจากก่อขบถ อังกฤษเมื่อทราบเช่นนี้จึงแจ้งไปยังรัฐบาลสยาม รัฐบาลสยามจึงโปรดเกล้าให้พระยาศรีสหเทพลงมาปัตตานีอีกครั้งเพื่อชำระความ
ถูกปลดจากตำแหน่งและถูกควบคุมตัว
พระยาศรีสหเทพในฐานะเสนาบดีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทยเดินทางไปยังปัตตานีพร้อมตำรวจสยามราว 100 นาย และได้เข้าพบเต็งกูอับดุลกอเดร์ในวันที่ 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2445 และบังคับให้เต็งกูอับดุลกอเดร์ลงนามในข้อบังคับปกครองเจ็ดหัวเมือง พ.ศ. 2445 โดยให้เวลา 5 นาทีไม่เช่นนั้นจะถูกปลดจากเจ้าเมือง เต็งกูอับดุลกอเดร์ไม่ยอมลงนามจึงถูกปลดจากตำแหน่งและถูกกุมตัวมาที่สงขลา หลังไม่กี่วันหลังจากนั้น เจ้าเมืองระแงะและเจ้าเมืองสายบุรีก็ถูกจับด้วยและถูกนำตัวไปยังพิษณุโลกโดยต้องโทษพิพากษาจำคุก 3 ปี
ได้รับอภัยโทษ
ภายหลังเต็งกูอับดุลกอเดร์ได้สำนึกผิดและขอไปอยู่อย่างสามัญชน รับปากว่าจะไม่ข้องเกี่ยวกับการปกครองใดๆ จึงได้รับพระราชทานอภัยโทษให้เดินทางกลับปัตตานี เมื่อเดินทางไปถึงปัตตานีมีราษฎรประมาณ 500 คน นั่งเรือ 80 ลำ ไปรับที่ปากน้ำ อีกประมาณ 2,000 คนยืนต้อนรับอยู่บนตลิ่งสองข้างแม่น้ำตานี อยู่ที่ปัตตานีได้ไม่นานก็ย้ายไปพำนักในรัฐกลันตันในเวลาต่อมาและถึงแก่อนิจกรรมที่นั่นเมื่อปี พ.ศ. 2477
เครื่องราชอิสริยาภรณ์อ้างอิง - บางนรา. ปัตตานี : อดีต-ปัจจุบัน. หน้า ๘๕-๘๗. อ้างถึงใน ทวีศักดิ์ เผือกสม. “อยุธยาในเงื้อมมือของปัตตานี,” หน้า ๔๓.
- Nik Anuar Nik Mahmud. Sejarah Perjuangan Melayu Patani. p.31.
- ↑ จดหมายลับของ Swettenham ถึง CO, Rahsia และ Sulit ลงวันที่ ๒๐ พฤศจิกายน ค.ศ. ๑๙๐๑ อ้างถึงใน Ibid.
- รัตติยา สาและ. การปฏิสัมพันธ์ระหว่างศาสนิกที่ปรากฏในจังหวัดปัตตานี ยะลา และนราธิวาส. (กรุงเทพฯ : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย, ๒๕๔๔), หน้า ๕๔.
- เตช บุนนาค. ขบถ ร.ศ. ๑๒๑. หน้า ๙๗.
- อิบรอฮิม ชุกรี. ประวัติศาสตร์ราชอาณาจักรมลายูปะตานี. เชียงใหม่:ซิลค์เวอร์ม บุคส์, 2549 ISBN 974-9575-99-7, หน้า 68-71
- รศ.มัลลิกา คณานุรักษ์. บุคคลสำคัญของปัตตานี, 2545
ก่อนหน้า | | พระยาวิชิตภักดี (เต็งกูอับดุลกอเดร์ กามารุดดีน) | | ถัดไป |
---|
เต็งกูสุไลมานซารีฟุดดีน | | รายาแห่งปัตตานี (พ.ศ. 2441 - 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2445) | | สยามยกเลิกตำแหน่งและเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นมณฑลปัตตานี |
พระยาว, ตภ, กด, เต, งก, บด, ลกอเดร, กามาร, ดด, มลาย, tengku, abdul, kadir, kamaruddin, เป, นพระยาเม, องป, ตตาน, ในช, วงป, 2442, 2445, อเป, นรายาป, ตตาน, องค, และเป, นองค, ดท, ายแห, งราชวงศ, กล, นต, นท, ปกครองป, ตตาน, พระยาว, ตภ, กด, เต, งก, บด, ลกอเดร, กามาร, . phrayawichitphkdi etngkuxbdulkxedr kamaruddin mlayu Tengku Abdul Kadir Kamaruddin epnphrayaemuxngpttaniinchwngpi ph s 2442 2445 thuxepnrayapttanixngkhthi 5 aelaepnxngkhsudthayaehngrachwngsklntnthipkkhrxngpttaniphrayawichitphkdi etngkuxbdulkxedr kamaruddin ekidimthrabwnpttani syamesiychiwitph s 2477rthklntn nikhmchxngaekhbkhusmrsetngkubutriklntnbutretngkuxahmdnuruddin etngkusrixakaraya etngkusuibdaetngkuyuosfchafuddinetngkurawedaaetngkukamarieyaaetngkuyahetngkumahmudhmudmahyuddinbidamardaphrayawichitphkdi etngkusuilmansarifuddin enuxha 1 prawti 2 oxrs thida 3 rayaaehngpttani 3 1 khidkhbthtxsyam 3 2 lngnamihsyampkkhrxng 3 3 thukpldcaktaaehnngaelathukkhwbkhumtw 3 4 idrbxphyoths 4 ekhruxngrachxisriyaphrn 5 xangxingprawti aekikhetngkuxbdulkxedr kamaruddin epnoxrsinetngkusuilmansarifuddin odymiphraphinxngrwmkn 4 khndngni khux etngkusuhlng chayaetngkubitara chayathannimimardakhuxetngkunipueta thidarayaemuxngsayburi etngkubuxsar twnkmbl chayaetngkumuhmhmd xuprachemuxngpttani etngkuxbdulkxedr kamaruddin etngkumuhmhmdsxaelaoxrs thida aekikhetngkuxbdulkxedr kamaruddin mithayathcaketngkubutriklntndwykn 6 khn odyepnoxrs 3 khn thida 3 khn idaek etngkuxahmdnuruddin etngkusrixakaraya caktwnnamspatani etngkusuibda etngkubuxsar phraxykiinsmedcphrarachathibditwnku syyid sirxyuddin rayaaehngrthpalis etngkuyuosfchafuddin etngkurawedaa praihmsuhrirayahayi hahmdepra etngkukamarieyaa thayathxinecamxrnapatani etngkuyah chayaetngkuxbdulkxedr etngkuputra butrrayaemuxngsayburi etngkumahmudhmudmahyuddinrayaaehngpttani aekikhhlngcakphrayawichitphkdi etngkusuilmansarifuddin bidaidthungaekphiralyaelw etngkuxbdulkxedr kamaruddin cungidkhunrngtaaehnngecaemuxngpttaniinpi ph s 2441 rahwangthirxphrabrmrachoxngkaraetngtngecaemuxngniexng phrayasukhumnywiniteknthkalngthharkwa 600 khnmabibbngkhbkaresiyphasikhxngprachachn aelasnghammiihrngtaaehnngecaemuxnglngothsphukhadlahmadwnsukr srangkhwamkhbaekhnicaekekhaxyangmak hlngetngkuxbdulkxedridrbphrabrmrachoxngkarihepnecaemuxngpttaniintaaehnng phrayawichitphkdisrisurwngsartnaekhtpraethsrach aelw ekhacungekhiyncdhmayrxngeriynkhwamthukkhtangipyngkhahlwngihyxngkvspracasingkhoprineduxnphvsphakhm ph s 2441 odyrabuwanoybaykhxngsyamtxpttani kalngnaipsukhwamphinaskhxngbanemuxngkhxngkhapheca 1 xngkvstxngkarcarksaimtrikbsyamcungeminechytxcdhmaydngklaw khidkhbthtxsyam aekikh hlngthukxngkvseminechy ekhacungeriykprachumecaemuxngtangthipttani thiprachumehnchxbthicakxkhbthkhuninplayeduxntulakhm ph s 2444 odyhwngwaemuxhwemuxngthangitlukhuxkhun frngesscathuxekhatisyamcakxinodcinthangehnuxthaihsyamkhngtxngyxmplxyhwemuxngmlayuihepnxisra 2 xyangirktam kxnkarkhbthephiynghnungeduxn khahlwngihyxngkvspracasingkhopridphbkbetngkuxbdulkxedr aelaekliyklxmihekhaxdthnimichkhwamrunaerng odyrbpakwacapruksakbrthbalxngkvsihhathangkhunxanacihrayapttani 3 etngkuxbdulkxedrkhlxytamcungykelikaephnkxkhbth xyangirktam krathrwngkartangpraethsxngkvsklbtdsinicnakhawkarkhbthniaecngipyngrthbalsyamesiyexng lngnamihsyampkkhrxng aekikh emuxrthbalsyamthrabkhawcakxngkvswabrrdahwemuxngmlayuwangaephnkhbth cungoprdeklaihphrayasrishethphlngipsubkhwam hlngphrayasrishethphrbfngpyhatangcaketngkuxbdulkxedraelw phrayasrishethphidphudcahwanlxmihetngkuxbdulkxedrlngnaminhnngsuxchbbhnungsungekhiyndwyphasaithycnsaerc emuxphrayasrishethphedinthangxxkcakpttaniipyngsingkhopraelw etngkuxbdulkxedrcungihphnknganaeplhnngsuxdngklawihthuktxngxikkhrng kxncaphbwaenuxhakhxnghnngsuxdngklawaetktangodysinechingcakthiphrayasrishethphidxanihfng odymienuxhathiaethcringwa rayapttaniehnchxbaelayxmrbphrarachbyytilksnapkkhrxngthxngthi r s 116 ephuxkhwammnkhngkhxngpttani aelaehnchxbihaetngtngkharachkarradbsungkhxngsyamthimixanaceddkhadthukeruxnginpttani 3 swnphrayasrishethphidedinthangipyngsingkhoprephuxaecngtxkhahlwngxngkvswapyhapttanikhlikhlayaelwetngkuxbdulkxedridphyayamtxrxngkbrthbalsyamephuxkhxihpttanipkkhrxngtnexngehmuxnaetkxn aetkimepnphl cungrxngkhxihxngkvsekhachwyecrcakbrthbalsyam odyklawwathaxngkvsimihkhwamrwmmux pttanikimmithangeluxknxkcakkxkhbth 3 xngkvsemuxthrabechnnicungaecngipyngrthbalsyam rthbalsyamcungoprdeklaihphrayasrishethphlngmapttanixikkhrngephuxcharakhwam thukpldcaktaaehnngaelathukkhwbkhumtw aekikh phrayasrishethphinthanaesnabdichwywakarkrathrwngmhadithyedinthangipyngpttaniphrxmtarwcsyamraw 100 nay aelaidekhaphbetngkuxbdulkxedrinwnthi 21 kumphaphnth ph s 2445 aelabngkhbihetngkuxbdulkxedrlngnaminkhxbngkhbpkkhrxngecdhwemuxng ph s 2445 odyihewla 5 nathiimechnnncathukpldcakecaemuxng etngkuxbdulkxedrimyxmlngnamcungthukpldcaktaaehnngaelathukkumtwmathisngkhla hlngimkiwnhlngcaknn ecaemuxngraaengaaelaecaemuxngsayburikthukcbdwyaelathuknatwipyngphisnuolkodytxngothsphiphaksacakhuk 3 pi 4 idrbxphyoths aekikh phayhlngetngkuxbdulkxedridsanukphidaelakhxipxyuxyangsamychn rbpakwacaimkhxngekiywkbkarpkkhrxngid cungidrbphrarachthanxphyothsihedinthangklbpttani 5 emuxedinthangipthungpttanimirasdrpraman 500 khn nngerux 80 la iprbthipakna xikpraman 2 000 khnyuntxnrbxyubntlingsxngkhangaemnatani xyuthipttaniidimnankyayipphankinrthklntninewlatxmaaelathungaekxnickrrmthinnemuxpi ph s 2477ekhruxngrachxisriyaphrn aekikh ekhruxngrachxisriyaphrnxnepnthiechidchuyingchangephuxk chnprathmaphrnchangephuxk p ch ekhruxngrachxisriyaphrnxnmiekiyrtiysyingmngkudithy chnprathmaphrnmngkudithy p m ekhruxngrachxisriyaphrnculcxmekla chnthutiyculcxmeklawiess th c w xangxing aekikh bangnra pttani xdit pccubn hna 85 87 xangthungin thwiskdi ephuxksm xyuthyainenguxmmuxkhxngpttani hna 43 Nik Anuar Nik Mahmud Sejarah Perjuangan Melayu Patani p 31 3 0 3 1 3 2 cdhmaylbkhxng Swettenham thung CO Rahsia aela Sulit lngwnthi 20 phvscikayn kh s 1901 xangthungin Ibid rttiya saaela karptismphnthrahwangsasnikthipraktincnghwdpttani yala aelanrathiwas krungethph sankngankxngthunsnbsnunkarwicy 2544 hna 54 etch bunnakh khbth r s 121 hna 97 xibrxhim chukri prawtisastrrachxanackrmlayupatani echiyngihm silkhewxrm bukhs 2549 ISBN 974 9575 99 7 hna 68 71 rs mllika khnanurks bukhkhlsakhykhxngpttani 2545 kxnhna phrayawichitphkdi etngkuxbdulkxedr kamaruddin thdipetngkusuilmansarifuddin rayaaehngpttani ph s 2441 21 kumphaphnth ph s 2445 syamykeliktaaehnngaelaepliynaeplngkarpkkhrxngepnmnthlpttaniekhathungcak https th wikipedia org w index php title phrayawichitphkdi etngkuxbdulkxedr kamaruddin amp oldid 9326707, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,
บทความ
, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม