พ่อขุนเมือง

พ่อขุนเมือง หรือ พ่อขวัญเมือง (พม่า: ဘောခုံမှိုင်း, [bɔ́ kʰòʊɴ m̥áɪɴ]; ป. 1913 – 1932/33) เป็นรัชทายาทของ อาณาจักรหงสาวดี ระหว่างปลายรัชสมัยของพระราชบิดา พระยาอู่ หลังจากการสวรรคตของพระยาอู่พระองค์ถูกจับคุมขังโดยพระเชษฐาต่างพระมารดา พระเจ้าราชาธิราช ซึ่งเข้ายึดราชบัลลังก์ด้วยความช่วยเหลือจากราชสำนัก พระองค์ถูกสำเร็จโทษใน พ.ศ. 1932/33

พระประวัติ

พระองค์เป็นพระราชโอรสของ พระยาอู่ ที่ประสูติแต่ พระนางสิริราชเทวีแห่งหงสาวดี มีพระนามว่า พ่อขุนเมือง พระมารดาของพระองค์เป็นพระสนมมาก่อนแต่ภายหลังกลายเป็นพระมเหสีพร้อมพระอิสริยยศว่า ราชเทวี พระองค์ประสูติ ป. พ.ศ. 1913

ตามพงศาวดาร ราชาธิราช ได้บันทึกไว้ว่าพระองค์หล่อเหลาและสำรวมจึงเป็นที่โปรดปรานของพระราชบิดา พระยาอู่ผู้เป็นพระบิดาจึงสถาปนาพ่อขุนเมืองเป็นรัชทายาทเมื่อ พ.ศ. 1925 ต่อมาในปี พ.ศ. 1926 พระพลานามัยของพระยาอู่ทรุดโทรมลงพระองค์จึงยกพระราชอำนาจการบริหารราชการแผ่นดินให้กับ พระมหาเทวีแห่งหงสาวดี พระเชษฐภคินีทำให้เกิดกลุ่มการเมืองที่ต่อต้านพระนางอย่างลับ ๆ ขึ้นในพระราชสำนัก พ่อขุนเมืองมีคู่แข่งที่น่ากังวลคือพระเชษฐาต่างพระมารดา พระยาน้อย ซึ่งถูกเกลี้ยกล่อมโดยเสนาบดี สมิงชีพราย ให้เริ่มต้นการกบฏ พระองค์ถูกสมเด็จพระปิตุจฉา (ป้า) คุกคามมากเกินไป พระองค์จึงได้ประกาศเป็นพันธมิตรกับพระยาน้อยด้วยพระองค์เอง

ในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 1926 พระยาน้อยเริ่มต้นการกบฏที่ ตะเกิง 60 กิโลเมตรทางตะวันตกเฉียงใต้ของราชธานี หงสาวดี หลังการสวรรคตของพระยาอู่ในเดือนมกราคม พ.ศ. 1927 ราชสำนักได้อัญเชิญพระยาน้อยขึ้นสืบราชบัลลังก์เถลิงพระนามว่า พระเจ้าราชาธิราช

บันทึก

1. (Pan Hla 2005: 47, footnote 6): Baw Ngan-Mohn per Pak Lat; Baw Khon-Hmaing per Razadarit Ayedawbon.
2. Razadarit Ayedawbon (Pan Hla 2005: 185) says that Ngan-Mohn was younger than his half-brother Binnya Nwe (Razadarit) who was born in 1368.

อ้างอิง

1. Pan Hla 2005: 44–45, 47
2. Pan Hla 2005: 47–48
3. Pan Hla 2005: 64
4. Pan Hla 2005: 81
5. Pan Hla 2005: 94