ภาวะพร่องเอนไซม์ไรโบส-5-ฟอสเฟตไอโซเมอเรส

ภาวะพร่องเอนไซม์ไรโบส-5-ฟอสเฟตไอโซเมอเรส (อังกฤษ: Ribose-5-phosphate isomerase deficiency) เป็นโรคซึ่งทำให้มีการกลายพันธุ์ในเอนไซม์ไรโบส-5-ฟอสเฟตไอโซเมอเรส ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของเพนโทสฟอสเฟตพาธเวย์ โรคนี้มีผู้ป่วยที่ได้รับการยืนยันการวินิจฉัยเพียงรายเดียว ปัจจุบันเชื่อว่าเป็นโรคที่หายากที่สุดโรคหนึ่ง และถือเป็นความผิดปกติแต่กำเนิดของกระบวนการสร้างและสลายอย่างหนึ่ง

ภาวะพร่องเอนไซม์ ไรโบส-5-ฟอสเฟตไอโซเมอเรส (Ribose-5-phosphate isomerase deficiency)
บัญชีจำแนกและลิงก์ไปภายนอก
OMIM	608611

ผู้ป่วยเป็นเด็กชายเกิดใน ค.ศ. 1984 ได้รับการวินิจฉัยด้วยการตรวจเอ็มอาร์ไอพบว่ามีความผิดปกติของไวท์แมทเทอร์ (โรคสมองเนื้อขาว หรือ leukoencephalopathy) ผลการวิเคราะห์โปรไฟล์ SPECT พบว่ามีการเพิ่มขึ้นของระดับของ โพลีออล อาราบิทอล, ไรบิทอล และอีริธรอลซึ่งทำให้ต่อมาสามารถพบการกลายพันธุ์ที่เป็นสาเหตุของโรคนี้ได้ คือการเกิด stop codon ก่อนตำแหน่งที่ควรจะเป็น และมี missense mutation ในยีน RPI

หลังจากมีการรายงานกรณีผู้ป่วยโรคนี้ใน ค.ศ. 1999 จนถึงปัจจุบันก็ยังไม่มีรายงานโรคนี้อีก ความพยายามที่จะหาสาเหตุที่ทำให้โรคนี้เป็นโรคหายากขนาดนี้ทำให้พบว่าผู้ป่วยรายนี้มีการผสมของอัลลีลแบบที่พบได้ไม่บ่อย คืออัลลีลหนึ่งเป็นอัลลีลซึ่งไม่ทำงานเลยโดยสิ้นเชิง ส่วนอีกอัลลีลหนึ่งถอดรหัสออกมาเป็นเอนไซม์ที่ทำงานได้บางส่วน นอกจากนี้อัลลีลซึ่งทำงานได้บางส่วนนี้ยังมีความบกพร่องของการแสดงออกในเซลล์บางเซลล์อีกด้วย ทำให้เซลล์บางเซลล์ของผู้ป่วยมีการทำงานของ RPI ในระดับหนึ่ง ในขณะที่เซลล์อื่นไม่มีเลย

สาเหตุเชิงโมเลกุลที่ทำให้ผู้ป่วยโรคนี้มีอาการยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด ทฤษฎีหนึ่งเชื่อว่าผู้ป่วยอาจไม่มีไรโบส-5-ฟอสเฟตเพียงพอที่จะใช้ในการสังเคราะห์อาร์เอ็นเอ อีกทฤษฎีหนึ่งเชื่อว่าเป็นผลจากพิษของระดับ D-ribitol และ D-arabitol ที่สะสมในร่างกาย

อ้างอิง

1. Wamelink, M. M. C.; Grüning, N. M.; Jansen, E. E. W.; Bluemlein, K.; Lehrach, H.; Jakobs, C.; Ralser, M. (2010). "The difference between rare and exceptionally rare: Molecular characterization of ribose 5-phosphate isomerase deficiency". Journal of Molecular Medicine. 88 (9): 931–939. doi:10.1007/s00109-010-0634-1. PMID 20499043.
2. Van Der Knaap, M. S.; Wevers, R. A.; Struys, E. A.; Verhoeven, N. M.; Pouwels, P. J.; Engelke, U. F.; Feikema, W.; Valk, J.; Jakobs, C. (1999). "Leukoencephalopathy associated with a disturbance in the metabolism of polyols". Annals of neurology. 46 (6): 925–928. PMID 10589548.
3. Huck, J. H. J.; Verhoeven, N. M.; Struys, E. A.; Salomons, G. S.; Jakobs, C.; Van Der Knaap, M. S. (2004). "Ribose-5-Phosphate Isomerase Deficiency: New Inborn Error in the Pentose Phosphate Pathway Associated with a Slowly Progressive Leukoencephalopathy". The American Journal of Human Genetics. 74 (4): 745–751. doi:10.1086/383204. PMC 1181951. PMID 14988808.