รายชื่อตำราที่สำคัญของนิกายชีอะฮ์

สารบัญตำราต่างๆที่สำคัญของนิกายชีอะฮ์ ตำราเหล่านี้มีเนื้อหาหลักเกี่ยวกับ หลักศรัทธา ประกอบด้วยหัวข้อสำคัญดังต่อไปนี้ การศรัทธาต่อความเอกะของพระผู้เป็นเจ้า,การศรัทธาต่อการเป็นศานทูตของศาสดามุฮัมหมัด,การเป็นอิมามตัวแทนท่านศาสดา(ศ)ของอิมามทั้งสิบสองท่าน,ความยุติธรรมของพระผู้เป็นเจ้าและการศรัทธาต่อวันสิ้นโลก. 

ตำราแหล่งข้อมูลทางฮะดิษ(คำกล่าวของท่านศาสดา(ศ)และอิมามทั้งสิบสองท่าน)

ตำราแหล่งข้อมูลทางฮะดีษชุดแรก

แหล่งข้อมูลทางฮะดีษชุดแรก کتب الاربعه หรือ กุตุบอัรบะอะฮ์หรือ เรียกอีกชื่อหนึ่ว่า อุศูลอัรบะอะฮ์ หมายถึงตำราฮะดีษสี่เล่มที่สำคัญที่สุดของนิกายชีอะฮ์ที่ถูกเรียบเรียงไว้ยุคเก่าแก่ที่สุด

นักวิชาการยุคหลังอาจเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า(แหล่งข้อมูลทางฮะดีษยุคก่อน หรือแหล่งข้อมูลทางอะดีษยุคแรกตำราสี่เล่มนี้ได้แก่

1- อัลกาฟี الکافی เรียบเรียงโดยท่าน มุฮัมหมัด อิบนิ ยะอฺกูบ กุลัยนี เสียชีวิตปี327-328ฮ.ศ. มีฮะดีษทั้งหมด16199 ฮะดีษ   

     2- มันลายะฮ์ฏุรุลฟะกีฮ์ من لایحضره الفقیه เรียบเรียงโดยท่าน อะบูญะอฺ์ฟัร อิบนิอลี อิบนิ บาบุวัยฮ์ กุมมี เป็นที่รู้จักในนามของเชค ซอดูก เสียชีวิตปี381ฮ.ศ. มีฮะดีษทั้งหมด5963ฮะดีษ

        3-  ตะฮ์ซีบุลอะฮ์กาม تهذیب الاحکام

เขียนโดย ท่าน อะบูญะฮฺฟัร มุฮัมหมัด อิบนิฮะซัน อัตตูซี หรือเป็นที่รู้จักในนามของเชคฎูซี เสียชีวิตปี 460 ฮ.ศ. มีฮะดีษทั้งหมด13590 บท

        4- อัลอิซติบศอรالاستبصار فِیمَا اختُلف مِن الاخبار

เรียบเรียงโดยท่านเชคฎูซีเช่นเดียวกัน มีฮะดิษทั้งหมด5511 บท

ตำราแหล่งข้อมูลทางฮะดีษชุดที่สอง

ตำราฮะดีษชุดที่สอง หรือเรียกกันว่า ตำราฮะดีษยุคหลัง หมายถึงตำราฮะดีษสามเล่มต่อไปนี้

• 1- อัลวาฟี الوافی เรียบเรียงโดยท่าน มุฮัมหมัดเฟซคาชานี เสียชีวิตปี 1091 ฮ.ศ. 
• 2-วะซาอิลุชชีอะฮ์ ฟีตะฮ์ศีล มะซาอิลุชชะรีอะฮ์ وسائل الشیعة فی تحصیل مسائل الشریعة ของท่านเชคฮุร อามุลี ท่านรวบรวมฮะดีษที่เกี่ยวข้องกับการวินิจฉัยบทบัญญัติทางศาสนาในหัวข้อต่างๆฬช่เวลารววบรวทราว18 ปี
  
• 3- บิฮารุลอันวาร بحارالانوار เขียนโดยท่านมุฮัมหมัด บาเก็ร อิบนิ มุฮัมหมัดตะกี อัลมัจลิซี เสียชีวิต1111ฮ.ศ.
  

นะฮ์ญุลบะลาเฆาะฮ์  نهج‌البلاغه 

เป็นตำราที่รวบรวมคุตบะฮ์ (การกล่าวเทศนา),จดหมายและคำกล่าวที่เป็นประโยคสั้นๆของท่าน อะลี อิบนิ อะบีตอลิบ (อ)เอาไว้โดยท่าน ซัยยิดรอฏี ในศตวรรศที่4ซึ่งเป็นหนึ่งในตำราทีมีการแปลเป็นภาษาอื่นๆมากเป็นลำดับต้นๆ

• ศอฮีฟะฮ์อัซซัจญาดียะฮ์

ศออีฟะฮ์อัซญาดียะฮ์ เป็นตำราที่รวบรวมคำกล่าวของท่านอิมามท่านที่สี่ของชีอะฮ์ท่านอิมามซัยนุลอาบิดีน อิบนิฮุเซน(อ)  

• กิตาบุซ ซะลีม อิบนิ เกส ฮะลาลี (อัศรอรุล อาลิมุอัมมหัด)เขียนโดยท่านซะลีม อิบนิเกซ
  
• ฮักกุลยะกีน เป็นตำราที่ท่าน อัลลามะฮ์ มุฮัมหมัด บาเก็ร มัจลิซี ได้เขียนขึ้นเกี่ยวกับหลักศรัทธาและความเชื่อชองชีอะอ์
  
• กุรบุลอัซนาด ของท่าน อับดุลลออื อิบนิ ญะอ์ฟัร ฮะมีรี มีฮะดีษทั้งหมด 1387บท
  
• ฆุรอรุลฮิกัม วะ ดุรอรุล กะลัม เป็นตำราที่รวบรวม คำกล่าวของท่านอิมามอลี อิบนิ อะบีตอลิบ เอาไว้
  
• มีซานุล ฮิกมะฮ์

มีซานุล ฮิกมะฮ์ เป็นสารานุกรมเกี่ยวกับฮะดีษที่ท่าน มุฮัมหมัด เรย์ ชะฮ์รี ได้เรียบเรียงไว้โดยใช้เวลาทั้งหมดในการรวบรวมราว๖๐ ปีระหว่างปี1347 ถึง ปี1407 ฮ.ศ.

หนังสือดุอาอ์ (บทขอพร)

• ศอฮีฟะฮ์ อะละวียะฮ์ ,เป็นตำราที่รวมบทดุอาอฺ (บทขอพร) ที่รายงานมาจากท่านอิมามอลี (อ) อิมามท่านแรกของชีอะฮ์.
• ศอฮีฟะฮ์ ซัจญาดียะฮ์ เป็خตำราที่รวบรวม บทดุอาอฺ ,บทรำพันต่อพระผู้เป็นเจ้า ของท่านอิมามซัยนุลอาบิดีน อลี บิน อุเซน  อิมามที่4ของชีอะฮ์
•  มะฟาติฮุลญินาน مفاتیح الجنان เป็นตำราที่รวบรวม บทดุอาอฺ ,บทรำพันต่อพระผู้เป็นเจ้า,บทซิยารัต(บทอ่านเวลาไปเยี่ยมหลุมฝังศพของบ่าวผู้ไกล้ชิดของพระองค์),อะมั้ลและข้อควรปฏิบัติในวัน,เดือน และปี ที่สำคัญ ที่ถูกรายงานมาจากท่านศาสดา(ศ)และบรรดาอิมามมะอฺศูม (อ) โดยการเรียบเรียงและรวบรวมของท่าน เชค อับบาส อัลกุมมี 
• ศอฮีฟะฮ์ มะฮ์ดียะฮ์ ,เป็นตำราที่รวบรวมบทดุอาอฺที่รายงานไว้ว่ามาจาก ฮุจจะติบนิลฮะซัน อิมามมะฮ์ดี(อ)เป็นอิมามท่านสุดท้ายของชีอะฮ์
• จะมาลุลอุซบูอฺ บิกะมาลิลอะมั้ลิลมัชรูอฺ เป็นตำราที่รบรวมบทดุอาอฺที่รายงานไว้โดยท่าน ซัยยิดิบนิตอวูซ มีทั้งหมด49บทดุอาอฺ
• มุฮะญุดดะอะวาต วะ มันฮะจุลอิบาดาต เป็นตำราที่เกี่ยวกับบทดุอาอฺที่ท่าน ซัยยิด อิบนิ ตอวูซ ได้รวบรวมเอาไว้.

นิติศาตร์(วินิจฉัยบทบัญญัติทางศาสนา)

• กัชฟุลฆิตอ อันมุบฮะมาติลชะรีอะติลฆอรรอ เรียบเรียงโดยท่านเชคญะฟัร กาชิฟุลฆอตอ 
• มะศอดิรุลอิจติอาด วะมะบานิยุลอิซตินบาต อินดัลอิมามียะฮ์ เรียบเรียงโดย วัยยิด มุฮัมหมัดฮาดี คอนซอรี 

ตำรา อธิบายคัมภีร์อัลกุรอาน

ลำดับ	ชื่อตำรา	ผู้เรียบเรียง	ศตวรรษ	ภาษา	นิกาย	หัวข้อ
1	البرهان فی تفسیر القرآن  อัลบุรฮาน ฟี ตัฟซีร อัลกุรอาน	سید هاشم بحرانی ซัยยิดฮาชิม บะฮ์รอนี	یازدهم  هجری 11ฮ.ศ.	عربی อาหรับ	شیعه ชีอะฮ์	تفسیر روایی ตัฟซีร โดยอาศัย ริวายัต
2	التبیان فی تفسیر القرآن อัตติบยาน ฟี ตัฟวีริลกุรอาน	شیخ طوسی เชคตูซี	پنجم هجری 5ฮ.ศ.	عربی อาหรับ	شیعه ชีอะฮ์	تفسیر اجتهادی ตัฟซีร แบบอิจติฮาดี
3	تقریب القرآن إلی الأذهان ตักรีบุลกุรอาน อิลัลอิซฮาน	سید محمد شیرازی ซัยยิดมุฮัมหมัดชีรอซี	معاصر ยุคปัจจุบัน	عربی อาหรับ	شیعه ชีอะฮ์	تفسیر اعتقادی وتاریخی ตัฟซีรเชิงหลักศรัทธาและประวัติศาสตร์
4	زبدة التفاسیر ซุบดะตุ้ลตะฟาซีร	ملا فتح‌الله کاشانی มุลาฟะตะฮุลลอฮ์ อัลคาชานี	دهم هجری 10ฮ.ศ.	عربی อาหรับ	شیعه ชีอะฮ์	تفسیر روایی ตัฟซีรเชิงริวายัต
5	کنز الدقائق وبحر الغرائب กันซุลดะกออิก วะ บะฮ์รุ้ลฆอรออิบ	محمد بن محمد رضا قمی مشهدی มุฮัมหมัก อิบนิ มุฮัหมัดรอฏอ มัชฮะดี	یازدهم هجری 11ฮ.ศ.	عربی อาหรับ	شیعه ชีอะฮ์	تفسیر روایی ادبی ตัฟซีรเชิงริวายัต
6	مجمع البیان فی تفسیر القرآن มัจมะอุลบะยาน ฟีตัฟวีริล กุรอาน	شیخ طبرسی เชคตูซี	ششم هجری 6ฮ.ศ.	عربی อาหรับ	شیعه ชีอะอ์	تفسیر جامع ยึดหลักผสมผสาน
7	المیزان فی تفسیر القرآن อัลมีวาน ฟี ตัฟซีริลกุรอาน	سید محمد حسین طباطبایی วัยยิดมุอัมหมัดฮุเซน ตอบาตอบาอี	معاصر ยุคปัจจุบัน	عربی อาหรับ	شیعه ชีอะฮ์	تفسیر قرآن به قرآن  ตัฟซีร กุรอานโดย กุรอาน
8	تفسیر نمونه ตัฟซีรเนมูเนะฮ์	جمعی از علما หลุ่มนักวิชาการ	معاصر ยุคปัจจุบัน	فارسی เปอร์เชีย	شیعه ชีอะอ์	تفسیر اجتماعی ผสมผสาน
9	نور الثقلین นูรุษษะกอลัยน์	عبد العلی بن جمعه عروسی هویزی อับดุลอะลี อิบนิจุมอะฮ์ อะรูซี ฮุวัยซี	یازدهم هجری 11ฮ.ศ.	عربی อาหรับ	شیعه ชีอะฮ์	تفسیر روایی เชิง ริวายัต

มารยาท,จริยศาสตร์,เศรษฐศาสตร์อิสลาม

• ฮิลลียะตุ้ล มุตตะกีน เป็นตำราชื่อดังที่สุดของตำราภาษาเปอรืเซียของท่าน ฮัลลามะฮื มัจลิซี ที่เกี่ยวกับ มารยาท และวิถีปฏิบัติต่างทางจริยศาสตร์อิสลาม ที่เรียบเรียงไว้ในวันที่26 ซุลฮิจยะฮ์ 1081 ฮ.ศ.
• อัคลาก นอศิรี เป็นตำราภาษาฟารซี หัวข้อ จริยศาสตร์ ,เศรฐศาสตร์ และการเมืองในอิสลาม พิมพิ์ตรั้งแรกเมื่อ 633 ฮ.ศ.
• ตุฮะฟุลอุกูล เรียบเรียงโดย อบู มุฮัมหมัด ฮะวัน ฮะรอนี .

ตำราเกี่ยวกับความเชื่อเรื่องอิมามมะฮ์ดี(อ) mahdism

• อิลซามมุซนาศิบ โดยเชคอลี อิบนิ วัยนุลอาบิดีน พอรชีนี ยัซดี อัลฮาอิรี 
• ผลจากความเชื่อเกี่ยวกับอิมามซะมาน(อิมามมะฮ์ดี) โดย มุอัมหมัด ฮาดีกันฮารี
• ออฟตอบเบ้ซนดะฆี โดย มุฮัมหมัก ฮะดี กันฮารี
• ดารุลอิสลาม โดย มะฮ์มูด มัยซัมมี
  
• อัศรุซซุฮูร โดย อลี คูรอนี
• อัลฆ็อยบะฮ์ الغیبه ของเชคตูซี
• อัลฆ็อยบะฮ์ (นุอฺมานี) ของ มุฮัมหมัด อิบนิ อิบรอฮีม อิบนิจะฟัร นุอฺมานี 
  
• ฟัรจอมชินอซี ฮะยาเต อินซอน โดย ฆุลามฮัเซน ตาจิรี นะซับ
•  กะมาลลุดีน วะตะมามุลเนิยะอ์มะฮ์ کمال الدین و تمام النعمهโดย เชคศอดดู๊ก
• มะลาฮิม วะฟิตัน
• มิกยาลุลมะกอริม โดย มุฮัมมหัดตะกี มูวะวี อิสฟะฮานี
• อัลมุฮ์ญะตุ้ล ฟีมา นะซะละ ฟิ้ลกออิมิลฮุจจะฮ์ โดยซัยยิด ฮาชิม บะฮรอนี
• มะอ์ริฟัตเต อิมอมเม่อัศร์ โดย มุฮัมหมัด บนีฮาชิม
• มุนตะคอบบุ้ล อะษัร ฟี อิมามิษษานีอะชัร โดย ลุตฟุ้ลลอฮ์ สอฟี ฆุลพอยฆอนี
• นัจมุล ษาฆิบ โดย มิรซอ ฮุเซน ตอบัรซี นูรี
•  (الیوم الخلاص)
• อัลบุรฮานิลอัซนะอะชัร อะลา วุจูดดิล อิมามิลษานี อะชัร โดย วัยยิด ตอยยิบ จะซาอิรี

หนังสือประวัติศาสตร์

• มุนตะฮิลอามาล โดย เชค อับบาสกุมมี รวมเรื่องราวเกี่ยวกับชีวประวัติของท่านศาสดา(ศ)และอะฮ์ลุลบัยต์
• ชีอะฮ์ในอิสลาม โดย ซัยยิด มุฮัมหมัดฮุเซน ตอบาตอบาอี
• ชุฮะดาเย่เราะฮ์เฮ่ฟะฏีลัต
• อิซอนเน่ 250 ซอลเล่  โดย ซัยยิดอลี คอมานเอี Sayyid Ali Khamenei

ประเด็นวิเคราะห์ระหว่างนิกายชีอะฮ์และอะฮ์ลิซซุนนะฮ์

• อัลมุรอจิอาต เรียบเรียวโดย อับดุลฮุเซนชะรอฟุดดีน อัลมูซะวี

หนังสือเกี่ยวกับชีอะฮ์

• ชีอะฮ์ในอิสลามโดย ฮัลลามะฮ์ตอบาตอบาอี

ลิงก์กับบทความอื่น

• ตำราต่างๆของชีอะฮ์
• ตำราชีอะฮ์

ตำราต่างที่เป็นลายลักอักษรเก่าแก่

• ตำราดุอาอฺต่างๆ
• Al-islam.org

เครือข่ายบะลาฆ بلاغ:

• จุดกำเนิดของชีอะฮ์ shiaism
• ชีอะฮ์และวิลายัตตามทัศนะของซัยยิดมุฮัมหมัดระซะวี 
• รูปแบบของศีลธรรม โดย Seyed Mehdi Sadr 
• ตำราต่างๆที่เกี่ยวกับอะฮ์ลุลบัยต์

อ้างอิง

1. บิฮ่ารุนอันวาร ,คำนำ
2. [1] 2020-02-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน اسلام پدیا - معرفی نهج البلاغه-อิสลามพีเดีย
3. ศอฮีฟะฮ์ซัจญาดียะฮ์ «کتاب صحیفه سجادیه»^{[ลิงก์เสีย]}. کتابخانه طهور. بازبینی‌شده در ۱۵ دی ۱۳۸۶.
4. حدیث نت