ลาน (กลไก)

บทความนี้เกี่ยวกับสปริงที่เป็นแหล่งจ่ายกำลังในกลไก สำหรับพันธุ์ไม้ ดูที่ ลาน

ลาน (อังกฤษ: mainspring) เป็นสปริงที่ทำจากแถบโลหะขดเป็นม้วน ใช้เป็นแหล่งจ่ายกำลังให้กลไกขนาดเล็ก เช่นนาฬิกา, ตัวตั้งเวลา, กล่องดนตรี, และของเล่นบางชนิด โดยอาศัยคุณสมบัติการเก็บพลังงานของสปริง

ลานจากนาฬิกาข้อมือ (คลี่ออกแล้ว)

ลานในนาฬิกาปลุกจากยุค ค.ศ. 1950 โดยปลายลานด้านนอกจะยึดกับโครงนาฬิกาที่ด้านล่างขวาของภาพ

ลานจะติดตั้งไว้ในกลไกโดยยึดปลายลานด้านนอกขดไว้กับที่ ส่วนตรงกลางจะเชื่อมกับแกนซึ่งจะส่งการหมุนไปยังกลไกที่ต้องการใช้งาน และแกนเดียวกันนี้จะเชื่อมต่อออกมาภายนอกเครื่องเพื่อใช้เป็นจุดที่ผู้ใช้จะทำการไขลานด้วย, โดยเครื่องมือหรือของเล่นที่ใช้ลาน จะมีกลไกป้องกันการหมุนกลับอยู่ภายใน เพื่อไม่ให้การไขลานไปหมุนกลไกกลับทิศจนเกิดความเสียหาย

เมื่อต้องการใช้งานเครื่อง ผู้ใช้จะทำการไขลาน โดยหมุนก้านภายนอกเครื่องซึ่งจะทำให้สปริงลานตึงตัว เก็บสะสมพลังงานไว้, เมื่อผู้ใช้ปล่อยก้านหมุน ลานจะค่อยๆ คลายตัวกลับ ทำให้เกิดการหมุนทางทิศตรงข้าม ส่งพลังงานไปให้กลไกในเครื่องทำงานอย่างต่อเนื่อง จนกระทั่งไม่มีแรงตึงเหลือในตัวลาน