วงศ์ข้าวเย็นเหนือ

วงศ์ข้าวเย็นเหนือ ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: 55Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓ Early Paleogene - Recent
from Koehler (1887)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Monocots
อันดับ:	Liliales
วงศ์:	Smilacaceae Vent.
สกุล
Smilax Heterosmilax

วงศ์ข้าวเย็นเหนือ หรือ Smilacaceae เป็นวงศ์ของพืชมีดอก รวมอยู่ในวงศ์ Liliaceae แต่เคยแยกเป็นสปีชีส์ต่างหาก ลักษณะที่ต่างจากพืชชนิดอื่นในวงศ์ Liliaceae คือมีเซลล์เวสเซลที่แท้จริงในเนื้อเยื่อลำเลียง และมีเส้นใบเรียงแบบร่างแห ระบบ APG II ยังบันทึกให้วงศ์นี้จัดอยู่ในอันดับ Liliales ในกลุ่มพืชใบเลี้ยงเดี่ยว โดยมีสองสกุลคือ Heterosmilax และ Smilax

อนุกรมวิธาน

ระบบ APG II ในปี ค.ศ. 2003 (ไม่เปลี่ยนแปลงจากระบบ APG ในปี 1998) กำหนดให้วงศ์นี้อยู่ในอันดับ Liliales ในเคลดโมโนคอต (พืชใบเลี้ยงเดี่ยว) ก่อนหน้านี้เป็นวงศ์ที่มีสองสกุลคือ Heterosmilax และ Smilax แต่จากการศึกษาดีเอ็นเอแสดงให้เห็นว่า Heterosmilax เกิดขึ้นจาก Smilax และทั้งสองสกุลนี้ได้ถูกรวมเข้าด้วยกันแล้ว ส่งผลให้ Smilax เป็นสกุลเดียวในวงศ์ Smilacaceae ที่มีชนิดที่รู้จักประมาณ 210 สปีชีส์ พืชในวงศ์มีกำเนิดทั่วทั้งเขตร้อนและเขตอบอุ่นของโลก สมาชิกของวงศ์นี้มักจะมีรากที่มีเนื้อไม้และลำต้นแบบเถาวัลย์หรือไม้เถา โดยบางชนิดที่เป็นไม้เถาเนื้อแข็งนั้นมักจะมีหนาม ในขณะที่ชนิดอื่น ๆ เป็นไม้ล้มลุกคลุมพื้นดินและไม่มีหนาม

ลักษณะเฉพาะ

สมาชิกของวงศ์นี้มีตั้งแต่ไม้ล้มลุกจนกระทั่งไม้เถาเนื้อแข็ง เติบโตจากเหง้าและมักมีหนามบนลำต้นและ/หรือบนใบ ใบไม้เป็นแบบเรียงสลับอย่างง่าย มีลักษณะขอบใบจักหนาม (spinose-serrate) สมาชิกบางพันธุ์ในวงศ์นี้มีใบคล้ายแผ่นหนัง (coriaceous) ลักษณะเส้นใบมีตั้งแต่เส้นใบรูปฝ่ามือจนถึงแบบร่างแห มือเกาะไม้เลื้อยคู่หนึ่งมักปรากฏขึ้นใกล้ฐานของก้านใบ ประเภทของช่อดอกสำหรับพืชในวงศ์นี้เป็นช่อซี่ร่ม ดอกเห็นไม่เด่นชัด สมมาตรตามรัศมี และไม่สมบูรณ์เพศ ประกอบด้วย กลีบรวม 6 กลีบ, เกสรตัวผู้ 6 อัน และเกสรตัวเมีย 3 อัน ผลของสมาชิกทั้งหมดในวงศ์ Smilacaceae เป็นผลมีเนื้อหลายเมล็ด (เบอร์รี) มีจำนวน 1-3 เมล็ดต่อผล ต่อมน้ำต้อยตั้งอยู่ที่ฐานของกลีบรวม

สกุล

สกุลทั้งสองในวงศ์มีดอกแยกเพศอยู่ต่างต้นและเกือบจะจำแนกไม่ออก แต่ดอกมีความแตกต่างกันอย่างชัดเจน ดอกของสกุล Heterosmilax มีลักษณะเชื่อมติดกันเป็นรูปหลอดทรงขวดลึกที่มีต่อมน้ำต้อยที่ยื่นออกมา และเกสรตัวผู้เชื่อมต่อกันที่ฐาน ในขณะที่ดอกของสกุล Smilax มักจะมีขนาดเล็ก ที่มีส่วนดอกที่ไม่ได้เชื่อมติดกัน Smilax เป็นสกุลที่ใหญ่กว่าและกระจายอย่างกว้างขวางกว่า Heterosmilax โดย Heterosmilax มีเพียงสิบสองสายพันธุ์ซึ่งอยู่เฉพาะในบริเวณประเทศจีน, ญี่ปุ่น, เขตร้อนของเอเชีย, สิงคโปร์, มาเลเซีย และหมู่เกาะใกล้เคียง

อ้างอิง

1. Stevens, P. F. (2001). "Smilacaceae". Angiosperm Phylogeny Website. missouribotanicalgarden.org. สืบค้นเมื่อ 9 July 2013.
2. "Smilacaceae". Flora of North America. สืบค้นเมื่อ 2008-01-14.
3. Qi, Zhechen; Cameron, Kenneth M.; Li, Pan; Zhao, Yunpeng; Chen, Shichao; Chen, Guangcun; Fu, Chengxin (December 2013). "Phylogenetics, character evolution, and distribution patterns of the greenbriers, Smilacaceae (Liliales), a near-cosmopolitan family of monocots". Botanical Journal of the Linnean Society. 173 (4): 535–548. doi:10.1111/boj.12096.
4. Christenhusz, M. J. M. & Byng, J. W. (2016). "The number of known plants species in the world and its annual increase". Phytotaxa. Magnolia Press. 261 (3): 201–217. doi:10.11646/phytotaxa.261.3.1.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Castner, James L. Photographic Atlas of Botany and Guide to Plant Identification. Feline Press. 2004. (ISBN 0-9625150-0-0)
• Smilacaceae in L. Watson and M.J. Dallwitz (1992 onwards). The families of flowering plants: descriptions, illustrations, identification, information retrieval. Version: 9 March 2006. http://delta-intkey.com.
• links at CSDL, Texas