วัดปากอ่าวบางตะบูน
วัดปากอ่าวบางตะบูน หรือ วัดปากอ่าว เป็นวัดราษฏร์แห่งหนึ่งในจังหวัดเพชรบุรี สร้างขึ้นด้วยความร่วมมือร่วมใจของชาวบ้านผู้มีจิตศรัทธาในพระพุทธศาสนา อยู่บริเวณปากอ่าวแม่น้ำบางตะบูน ปลายสุดของแม่น้ำเพชรบุรี ทำให้อุดมไปด้วยทรัพยากรทางทะเลและพันธุ์ไม้ชายเลนมากมาย จึงทำให้วัดเป็นแหล่งท่องเที่ยวสำคัญเชิงอนุรักษ์ป่าชายเลน
| วัดปากอ่าวบางตะบูน | |
|---|---|
| ชื่อสามัญ | วัดปากอ่าว |
| ที่ตั้ง | เลขที่ 1 หมู่ที่ 3 บ้านปากอ่าว บางตะบูน บ้านแหลม เพชรบุรี 76110 |
| ประเภท | วัดราษฏร์ |
| นิกาย | เถรวาท มหานิกาย |
| พระพุทธรูปสำคัญ | พระสุโขทัย |
| ความพิเศษ | พระครูญาณสาคร (หลวงพ่อแฉ่ง สำเภาเงิน สีลปญโญ) |
| เวลาทำการ | 06:00-18:00 ทุกวัน |
| จุดสนใจ | พระพุทธบาทจำลอง |
| กิจกรรม | งานประจำปี 26-28 ธันวาคม |
| การถ่ายภาพ | อนุญาตให้ถ่ายด้วยแฟลช |
| หมายเหตุ | ก่อสร้างวัดขึ้นราวปลายปี พ.ศ. 2449 |
| ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา | |
ตำแหน่งที่ตั้งวัด
เลขที่ 1 บ้านปากอ่าว หมู่ที่ 3 ตำบลบางตะบูนออก อำเภอบ้านแหลม จังหวัดเพชรบุรี
อาณาเขต
- ทิศเหนือ จดแม่น้ำปากอ่าวบางตะบูน
- ทิศใต้ ติดต่อโรงเรียนวัดปากอ่าว (ญาณสาครวิทยาการ) และบริเวณวังกุ้ง (ฟาร์มเลี้ยงกุ้ง)
- ทิศตะวันออก ติดต่อป่าโกงกางชายเลน
- ทิศตะวันตก จดบ้านหมู่ที่ 3 ตำบลบางตะบูนออก
ภูมิประเทศ
ลักษณะที่ตั้งวัดปากอ่าวบางตะบูน เป็นพื้นที่ราบลุ่มชายเลน ริมฝั่งแม่น้ำบางตะบูนบริเวณปากอ่าวฝั่งตะวันออกของแม่น้ำบางตะบูน
การคมนาคม
- ทางรถยนต์ ถนน ร.พ.ช. สายที่ 9 บางตะบูน - เพชรบุรี
- ทางน้ำ เรือโดยสารติดต่อกับจังหวัดสมุทรสงคราม และจังหวัดเพชรบุรี
ธรณีสงฆ์
- พื้นที่ของวัดปากอ่าวฯ มีจำนวนทั้งสิ้น 13 ไร่ 2 งาน 6 ตารางวา หนังสือแสดงกรรมสิทธิ์ที่ดิน คือ นส.3ก. เลขที่ดิน 105
- ธรณีสงฆ์ในครอบครอง มี 4 แปลง มีเนื้อที่รวมทั้งสิ้น 65 ไร่ 1 งาน 27 ตารางวา ดังนี้
- แปลงที่ 1 ตำบลเขาย้อย อำเภอเขาย้อย จังหวัดเพชรบุรี มีเนื้อที่ 31 ไร่ 1 งาน มีหนังสือแสดงกรรมสิทธิ์ คือ โฉนดที่ดิน เลขที่ 37
- แปลงที่ 2 ตำบลบางกุ่ม อำเภอเมือง จังหวัดเพชรบุรี มีเนื้อที่ 8 ไร่ 88 ตารางวา มีหนังสือแสดงกรรมสิทธิ์ คือ โฉนดที่ดิน เลขที่ 4646
- แปลงที่ 3 ที่ตำบลบางตะบูนออก อำเภอบ้านแหลม จังหวัดเพชรบุรี มีเนื้อที่ 9 ไร่ 1 งาน 7 ตารางวา มีหนังสือแสดงกรรมสิทธิ์ คือ สค.1 เลขที่ 218
- แปลงที่ 4 ที่ตำบลบางตะบูนออก อำเภอบ้านแหลม จังหวัดเพชรบุรี มีเนื้อที่จำนวน 16 ไร่ 32 ตารางวา มีหนังสือแสดงกรรมสิทธิ์ คือ สค.1 เลขที่ 219
ประวัติ
วัดปากอ่าวบางตะบูน เดิมมีชื่อเรียกว่า “วัดนอก” เนื่องจากบริเวณที่สร้างวัดดังกล่าวอยู่ปากอ่าวทะเลและอยู่ห่างจากวัดปากลัดซึ่งตั้งอยู่ไกลปากอ่าวมากกว่าและชาวบ้านในบริเวณใกล้เคียงเรียกว่า “วัดใน” ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2452 กระทรวงศึกษาธิการ ประกาศตั้งวิสุงคามสีมาขึ้นและให้ใช้ชื่อว่า “วัดปากอ่าวบางตะบูน” เป็นต้นมา
ประวัติการก่อสร้าง
“พระครูญาณสาคร (แฉ่ง สีลปญฺโญ)” ท่านได้เชิญชวนพุทธศาสนิกชน วงศาคณาญาติทั้งหลาย ผู้มีจิตศรัทธาในบวรบพุทธศาสนา ชาวบ้านบางตะบูนทั้งผู้มีทุนทรัพย์ และผู้มีกำลังกายเข้าร่วมกัน ก่อสร้างวัดขึ้นใหม่ราวปลายปี พ.ศ. 2449 ที่ริมฝั่งชายทะเลด้านตะวันออกของปากอ่าวบางตะบูน ซึ่งเดิมพื้นที่เป็นป่าชายเลนมีน้ำท่วมถึงชายป่า ท่านใช้เวลาในการปรับปรุ่งพื้นที่ ถมดิน ถมทราย และก่อสร้างศาสนสถานต่างๆ อาทิ พระอุโบสถ กุฏิสงฆ์ ศาลาการเปรียญ และโรงเรียนวัดปากอ่าว เป็นต้น ท่านใช้เวลาในการก่อสร้างเป็นเวลาเกือบ 5 ปี จึงแล้วเสร็จจนกลายเป็นวัดใหญ่ถาวรมาจนถึงปัจจุบันนี้ และได้ขนานนามว่า “วัดปากอ่าวบางตะบูน” ตำบลบางตะบูนออก อำเภอบ้านแหลม จังหวัดเพชรบุรี ในปี พ.ศ. 2450
หลักฐานการแต่งตั้ง
เมื่อประมาณ พ.ศ. 2449 ได้เริ่มก่อสร้างเป็นสำนักสงฆ์ขึ้นมา หลังจากนั้นไม่นานก็ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อวันที่ 14 มิถุนายน พ.ศ. 2452 เนื้อที่กว้าง 32 เมตร ยาว 32 เมตร และได้ประกอบพิธีผูกพัทธสีมาเป็นพระอุโบสถ เมื่อ พ.ศ. 2452
ประวัติเจ้าอาวาส
“พระครูญาณสาคร (แฉ่ง สีลปญฺโญ)” อดีตเจ้าอาวาสรูปที่ 1
เกิดเมื่อวันพฤหัสบดี ที่ 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2422 (ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 ปี เถาะ)อุปสมบทเมื่อวันอังคาร ที่ 18 เมษายน พ.ศ. 2442 เวลา 14.15 น. (ขึ้น 9 ค่ำ เดือน 6 ปี กุน) มรณภาพเมื่อวันศุกร์ ที่ 27 ธันวาคม พ.ศ. 2506 เวลา 18.07 น. (ขึ้น 12 ค่ำ เดือน 2 ปี เถาะ)
- การสร้างและบูรณะพัฒนาวัดปากอ่าวฯ ของ “พระครูญาณสาคร (แฉ่ง สีลปญฺโญ)” ผู้สร้างวัดปากอ่าวบางตะบูน ตำบลบางตะบูนออก อำเภอบ้านแหลม จังหวัดเพชรบุรี ใช้งบในการก่อสร้างทั้งสิ้นเป็นเงิน 530,047 บาท (ห้าแสนสามหมื่นสี่สิบเจ็ดบาทถ้วน) ส่วนมากทำการก่อสร้างเองร่วมกับชาวบ้านโดยไม่เสียค่าแรงงาน นับว่าเป็นประวัติการณ์แห่งอัจฉริยสงฆ์ผู้สามารถในการก่อสร้างปฏิสังขารณ์และพัฒนาในทางพระพุทธศาสนา ซึ่งทางการคณะสงฆ์ ได้ยกย่องแต่งตั้ง เป็นสาธารณูปการ ประจำอำเภอบ้านแหลม ตามประวัติดังกล่าวได้ก่อสร้างปฏิสังขรณ์และพัฒนาวัดมีราชการ ดังต่อไปนี้
- พ.ศ. 2450 สร้างกุฏิ 5 หลัง หอฉัน 1 หลัง ศาลา 1 หลัง เป็นเงิน 10,660 บาท
- พ.ศ. 2450 จัดตั้งโรงเรียนวัดปากอ่าวโดยจ้างครูมาสอน
- พ.ศ. 2451 สร้างพระอุโบสถและทำการผูกพัทธสีมา เมื่อวันที่ 14 มิถุนายน พ.ศ. 2452 เป็นเงิน 4,437 บาท
- พ.ศ. 2452 ทำกำแพงรอบพระอุโบสถ เป็นเงิน 1,160 บาท
- พ.ศ. 2453 สร้างศาลาการเปรียญ เป็นเงิน 5,392 บาท
- พ.ศ. 2453 สร้างเจดีย์ 1 องค์ เป็นเงินทั้งสิ้น 239 บาท
- พ.ศ. 2454 ทำเขื่อนกระดาน เป็นเงิน 1,000 บาท และสร้างธรรมาสน์เทศน์ 1 หลัง เป็นเงิน 1,200 บาท กับสร้างศาลาท่าน้ำ 3 หลัง เป็นเงิน 3,500 บาท
- พ.ศ. 2455 สร้างโรงทึม เป็นเงิน 800 บาท และสร้างหอระฆัง เป็นเงิน 1,150 บาท
- พ.ศ. 2456 สร้างห้องสุขา 3 หลัง เป็นเงิน 560 บาท
- พ.ศ. 2459 สร้างเจดีย์ 3 องค์ เป็นเงินทั้งสิ้น 438 บาท
- พ.ศ. 2460 สร้างอาคารเรียนชั่วคราว 2 หลัง เป็นเงินทั้งสิ้น 2,500 บาท สร้างถนนไปห้องสุขา เป็นเงิน 400 บาท สร้างถนนไปท่าน้ำ เป็นเงิน 500 บาท สร้างเสาหงส์ เป็นเงิน 160 บาท สร้างพระปรางค์ 1 องค์ เป็นเงิน 480 บาท
- พ.ศ. 2461 สร้างศาลาโรงทาน เป็นเงิน 400 บาท สร้างพระปรางค์ 1 องค์ เป็นเงิน 484 บาท
- พ.ศ. 2462 สร้างหอสวดมนต์ 1 หลัง เป็นเงิน 3,500 บาท
- พ.ศ. 2466 สร้างถังน้ำฝนจุ 4,000 ปี๊บ เป็นเงิน 1,250 บาท
- พ.ศ. 2467 สร้างพระประธาน 1 องค์ เป็นเงิน 1,503 บาท
- พ.ศ. 2468 สร้างถนนไปท่าน้ำ เป็นเงิน 395 บาท สร้างอาคารออกธรรม 1 หลัง เป็นเงิน 160 บาท
- พ.ศ. 2469 สร้างศาลา 1 หลัง เป็นเงิน 896 บาท สร้างกุฏิ 2 ชั้น เป็นเงิน 600 บาท
- พ.ศ. 2472 สร้างเชิงตะกอน เป็นเงิน 850 บาท สร้างเจดีย์ 3 องค์ เป็นเงิน 360 บาท
- พ.ศ. 2473 สร้างกำแพงกั้นน้ำทะเลคอนกรีต เป็นเงิน 1,280 บาท ถมดินกำแพง เป็นเงิน 443 บาท สร้างสะพานเข้าหมู่บ้าน เป็นเงิน 480 บาท
- พ.ศ. 2474 สร้างหอไตร เป็นเงิน 381 บาท
- พ.ศ. 2474 สร้างกำแพงกั้นน้ำทะเลอีก 2 ด้าน เป็นเงิน 1,180 บาท ถมดินทำถนนเป็นเงิน 2,700 บาท
- พ.ศ. 2477 เปลี่ยนหลังคากุฏิเป็นสังกะสี เป็นเงิน 379 บาท ซ่อมกุฏิ 1 หลัง เป็นเงิน 80 บาท
- พ.ศ. 2478 ซ่อมกุฏิ 1 หลัง เป็นเงิน 508 บาท ซ่อมกำแพงเชิงตะกอน เป็นเงิน 130 บาท เปลี่ยนหลังคากุฏิเป็นกระเบื้อง 3 หลัง เป็นเงิน 445 บาท
- พ.ศ. 2479 ซ่อมกุฏิ 1 หลัง เป็นเงิน 221 บาท
- พ.ศ. 2484 สร้างโรงเรียนปริยัติธรรม 2 ชั้น เป็นเงิน 5,620 บาท สร้างพระไตรปิฎก เป็นเงิน 6,267 บาท สร้างศาลา 1 หลัง เป็นเงิน 2,500 บาท
- พ.ศ. 2485 สร้างกำแพงกั้นน้ำทะเล เป็นเงิน 850 บาท สร้างอาคารเรียนระดับประถมแบบ ป.2 ออกเงินสมทบให้ 18,000 บาท ทางราชการออกให้ 2,000 บาท รวมจ่ายทั้งสิ้น 1,950 บาท
- พ.ศ. 2491 สร้างโกดังเก็บศพและเตาเผา เป็นเงิน 43,064 บาท
- พ.ศ. 2494 ดัดแปลงศาลาโรงทึม เป็นเงิน 11,980 บาท
- พ.ศ. 2495 หล่อพระพุทธรูป 1 องค์ เป็นเงิน 7,203 บาท
- พ.ศ. 2496 ดัดแปลงท่าน้ำ เป็นเงิน 7,169 บาท
- พ.ศ. 2497 สร้างถังเก็บน้ำฝนจุ 6,000 ปี๊บ เป็นเงิน 24,367 บาท
- พ.ศ. 2501 ปรับปรุงโรงอุโบสถพร้อมทั้งพัทธสีมา เป็นเงิน 138,452 บาท สร้างบ้านพักครู เป็นเงิน 6,000 บาท
- พ.ศ. 2502-2503 สร้างอาคารเรียนประถมแบบ 004 ออกเงินส่วนตัว 30,000 บาท ทางราชการออกสมทบ 70,000 บาท เป็นเงินทั้งหมด 194,008 บาท
- พ.ศ. 2504 ซ่อมสะพานเข้าหมู่บ้าน เป็นเงิน 3,000 บาท
- พ.ศ. 2505 สร้างกำแพงกั้นน้ำทะเลรอบโรงเรียน เป็นเงิน 7,740 บาท
พระครูโสภิตวัชรคุณ (มินทร์ สุดสาคร จิตฺตกาโร) อดีตเจ้าอาวาสรูปที่ 2
การสร้างและบูรณะพัฒนาวัดปากอ่าวฯ ของ "พระครูโสภิตวัชรคุณ (มินทร์ สุดสาคร จิตฺตกาโร)" ได้ดำเนินการบูรณปฏิสังขรณ์วัดปากอ่าวบางตะบูน ตำบลบางตะบูนออก อำเภอบ้านแหลม จังหวัดเพชรบุรี ใช้งบในการก่อสร้างทั้งสิ้นเป็นเงิน 207,600 บาท (สองแสนเจ็ดพันหกร้อยบาทถ้วน)ได้ก่อสร้างปฏิสังขรณ์และพัฒนาวัดมีราชการ ดังต่อไปนี้
- พ.ศ. 2507-2509 สร้างศาลาบำเพ็บกุศล เป็นเงิน 22,500 บาท
- พ.ศ. 2510 ทำถนนหน้าโรงอุโบสถ เป็นเงิน 5,000 บาท
- พ.ศ. 2511 ทำสะพานศาลาท่าน้ำ 2 ที่ เป็นเงิน 16,000 บาท ทำราวลูกกรงกำแพงวัดด้านแม่น้ำบางตะบูน เป็นเงิน 6,600 บาท สร้างศาลาหน้าเตาเผาศพ เป็นเงิน 15,000 บาท ทำท่าคอนกรีตสำหรับขึ้นศพ เป็นเงิน 5,000 บาท ถมหินหน้ากำแพงด้านแม่น้ำบางตะบูน เป็นเงิน 11,000 บาท
- พ.ศ. 2512 ก่อกระถางปลูกต้นหูกวาง 10 กระถาง เป็นเงิน 3,000 บาท ทาสีโรงอุโบสถ เป็นเงิน 12,000 บาท ซ่อมโรงงิ้ว เป็นเงิน 6,000 บาท
- พ.ศ. 2514 สร้างเคาเผาศพใหม่ เป็นเงิน 60,000 บาท เปลี่ยนพื้นกุฏิและทำประตูเหล็กบนกุฏิสงฆ์ พร้อมทาสี เป็นเงิน 20,000 บาท เปลี่ยนพื้นหอฉันและพื้นระเบียงกุฏิสงฆ์ พร้อมทาสี เป็นเงิน 20,000 บาท ซ่อมหอระฆัง เป็นเงิน 12,000 บาท ทำร่องถุนโรงอุโบสถ และห้องน้ำ เป็นเงิน 2,500 บาท
- พ.ศ. 2522-2525 เริ่มก่อสร้างศาลาบำเพ็ญกุศลหลังใหม่ด้านริมแม่น้ำบางตะบูน
พระครูสิริวัชรสาคร (บุญส่ง ปิ่นเงิน อตฺตทีโป) เจ้าอาวาสรูปปัจจุบัน
การสร้างและบูรณะพัฒนาวัดปากอ่าวฯ ของ "พระครูสิริวัชรสาคร (บุญส่ง ปิ่นเงิน อตฺตทีโป)" ได้ดำเนินการบูรณปฏิสังขรณ์วัดปากอ่าวบางตะบูน ตำบลบางตะบูนออก อำเภอบ้านแหลม จังหวัดเพชรบุรี ใช้งบในการก่อสร้างทั้งสิ้นเป็นเงิน ทั้งสิ้น 15,405,000 บาท (สิบห้าล้านสี่แสนห้าพันบาทถ้วน)ได้ก่อสร้างปฏิสังขรณ์และพัฒนาวัดมีราชการ ดังต่อไปนี้
- พ.ศ. 2526 สร้างศาลาบำเพ็ญกุศลจากอดีตเจ้าอาวาสสร้างค้างไว้ เป็นเงิน 175,000 บาท
- พ.ศ. 2526 สร้างห้องอาบน้ำ และห้องสุขา เป็นเงิน 16,300 บาท
- พ.ศ. 2526 สร้างห้องอายน้ำ และห้องสุขาเพิ่มอีก เป็นเงิน 30,000 บาท สร้างซุ้มประตูด้านทิศเหนือ เป็นเงิน 27,000 บาท สร้างสะพานและปฏิสังขรณ์ศาลาท่าน้ำสามมุข เป็นเงิน 114,120 บาท ปฏิสังขรณ์กุฏิลักษณะทรงไทยจำนวน 7 หลัง แต่ละหลังยาว 9 เมตร กว้าง 6 เมตร เป็นเงิน 177,718 บาท
- พ.ศ. 2527 ปฏิสังขรณ์กุฏิลักษณะทรงไทย จำนวน 4 หลัง แต่ละหลังยาว 9 เมตร กว้าง 6 เมตร เป็นเงิน 97,107 บาท สร้างสะพานและโป๊ะลอยน้ำ เป็นเงิน 138,000 บาท ปิดทองพระพุทธรูปหน้าตัก กว้าง 27 นิ้ว ฟุตสูง 40 นิ้วฟุต ซ่อมธรรมาสน์ประจำศาลาการเปรียญและปิดทองโต๊ะหมู่ 32 ตัว เป็นเงิน 36,940 บาท ถมดินรอบบริเวณวัดประมาณ 3 ไร่สูง โดยเฉลี่ย 75 เซนติเมตร เป็นเงิน 142,420 บาท ย้ายโรงครัว เป็นเงิน 8,000 บาท สร้างห้องน้ำและห้องสุขา 6 ห้อง เป็นเงิน 80,215 บาท ซื้อเสื่อน้ำมัน ซื้อพรม และแก้วน้ำ เป็นเงิน 30,580 บาท ซื้อหิน และติดตั้งมิเตอร์ 50 แอมป์ กับ 10 แอมป์ เป็นเงิน 14,750 บาท
- พ.ศ. 2528 พัฒนากุฏิรวม 10 หลัง โดยดีดสูงจากเดิมขึ้นอีก 2.5 เมตร เป็นเงิน 360,000 บาท พัฒนาพื้นโดยถมดินและหิน เป็นเงิน 89,800 บาท สร้างเขื่อนกั้นน้ำเค็มด้านทิศเหนือ ยาว 80 เมตร เป็นเงิน 500,000 บาท ปรับปรุงกุฏิ 2 ชั้น โดยชั้นล่างก่ออิฐ 10 หลัง เป็นเงิน 65,000 บาท ดีดศาลาการเปรียญทำชั้น เป็นเงิน 600,000 บาท
- พ.ศ. 2540 สร้างศาลาบำเพ็ญกุศล 3 มุข ชั้นเดียว กว้าง 12.50 เมตร ยาว 38.00 เมตร เป็นเงิน 3,000,000 บาท ปฏิสังขรณ์อุโบสถ ลักษณะทรงไทยไม้สักชั้นเดียว กว้าง 8.60 เมตร ยาว 18.60 เมตร เป็นเงิน 3,000,000 บาท
- พ.ศ. 2541 ดำเนินการก่อสร้างถนนคอนกรีตบริเวณวัด กว้าง 5.00 เมตร ยาว 110.00 เมตร หนา 0.15 เมตร เป็นเงิน 240,000 บาท
- พ.ศ. 2548 ดำเนินการก่อสร้างวิหารพระครูญาณสาคร ลักษณะทรงไทย 4 มุข สองชั้น ทำด้วยคอนกรีตเถือปูน กว้าง 15.00 เมตร ยาว 15.00 เมตร เป็นเงิน 6,300,000 บาท
เทศกาล
- งานประจำปี ปิดทองหลวงพ่อศักดิ์สิทธิ์ 26-28 ธันวาคม ของทุกปี
ทางวัดปากอ่าวฯ จัดให้มีเทศการทำบุญ โดยการปิดทองหลวงพ่อสุโขทัย หลวงพ่อทอง พระพุทธบาทจำลอง และหลวงพ่อพระครูญาณสาคร เพื่อเป็นการเชิญชวนพุทธศาสนิกชนเข้าวัด ฟังธรรม ทำบุญ และกิจกรรมสำคัญต่างๆ อันเกี่ยวกับศาสนา และการละเล่นพื้นบ้าน เพื่ออนุรักษ์ประเพณีอันดีงามของท้องถิ่น และระลึกถึงคุณงามความดีของบรรพบุรุษ และพระครูญาณสาครอดีตเจ้าอาวาสวัดปากอ่าว
- สรงน้ําพระวันสงกรานต์ 13-17 เมษายน ของทุกปี
ทางวัดปากอ่าวฯ จัดให้มีเทศการทำบุญ โดยการปิดทองและสรงน้ําพระหลวงพ่อสุโขทัย หลวงพ่อทอง พระพุทธบาทจำลอง หลวงพ่อพระครูญาณสาครอดีตเจ้าอาวาส และพระภิกษุสงฆ์ในวัด อีกทั้งยังมีการจัดให้รดน้ำดำหัวผู้สูงอายุ เพื่ออนุรักษ์ประเพณีอันดีงามของท้องถิ่น และระลึกถึงคุณงามความดีของบรรพบุรุษ
ประมวลภาพ
อ้างอิง
- สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ. การอนุรักษ์มรดกไทยในส่วนหนึ่งของวัดวาอาราม พิมพ์ที่โรงพิมพ์การศาสนา 2530.
- พระพุทธวรญาณ ธรรมญาณนิพนธ์ 100 ปี. โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.พิมพ์ครั้งที่ 2/2546.
- พระธรรมโกศาจารย์ การเผยแผ่เชิงรุก โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. พ.ศ. 2548.
- หนังสือที่ระลึกงานทอดผ้าป่าสามัคคี บูรณปฏิสังขรณ์ หอพระไตรปิฎก หอสวดมนต์ หอฉัน และกุฏิสงฆ์ ปี 2555
- รายชื่อวัดในจังหวัดเพชรบุรี
- โรงเรียนวัดปากอ่าว
- เหรียญพระครูญาณสาคร
- ประวัติหลวงพ่อแฉ่ง
แหล่งข้อมูล
- ทวี พลรัตน์ ว่าด้วยคู่มือพระสังฆาธิการ ว่าด้วยพระราชบัญญัติ กฎระเบียบและคำสั่ง ของคณะสงฆ์ กองแผนงาน กรมการศาสนา กระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. 2548 โรงพิมพ์การศาสนา
- พระธรรมปิฏก นิติศษสตร์แนวพุทธ กรุงเทพมหานคร โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณวิทยาลัย พ.ศ. 2543
- พระธรรมวิสุทธิกวี (พิจิตร ฐิตวณฺโณ ป.ธ.9 ศน.บ. M A ศน.ด.)วัดโสมนัสวิหาร กรุงเทพมหานคร