วัดฤาไชย

วัดฤาไชย เป็นวัดราษฎร์สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย ตั้งอยู่ในตำบลกุฎี อำเภอผักไห่ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา มีเนื้อที่ 9 ไร่ 2 งาน 68 ตารางวา

วัดฤาไชย
ที่ตั้ง	ตำบลกุฎี อำเภอผักไห่ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
ประเภท	วัดราษฎร์
นิกาย	มหานิกาย
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

ประวัติ

วัดฤๅไชย เดิมชื่อ วัดกุฎีฤๅไชย สร้างขึ้นเป็นวัดราว พ.ศ. 1900 สมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น จากคำบอกเล่าของชุมชน วัดนี้สร้างโดยพระเจ้าแผ่นดินพระองค์หนึ่งเพื่อเป็นอนุสรณ์ในชัยชนะที่ได้จากการรบ (เป็นที่มาของชื่อ "วัดฤๅไชย") โดยพระเจ้าแผ่นดินทรงสร้างพระประธาน แล้วโปรดให้เสนาอำมาตย์สร้างพระประธานองค์รองลงมาคนละ 1 องค์ สมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย

วัดฤาไชยกลายเป็นวัดร้าง เนื่องจากกองทัพพม่าเดินทัพผ่านและได้กวาดต้อนเชลยมาขังไว้ที่อุโบสถของวัดฤาไชย ดังปรากฏหลักฐานว่ามีการขุดเจอเครื่องใช้สมัยโบราณบริเวณหมู่บ้านด้านทิศเหนือของวัด จนกระทั่งปี พ.ศ. 2448 วัดฤาไชยจึงได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์และมีพระสงฆ์จำพรรษา ต่อมา พ.ศ. 2451 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จประพาสต้นครั้งที่ 3 เพื่อทรงตรวจราชการหัวเมืองฝ่ายเหนือ พระองค์ได้เสด็จมาถึงวัดแห่งนี้เพื่อเสด็จมาเยี่ยมพระครูอุเทศธรรมวินัย (แผ้ว สุนฺทโร) เจ้าอาวาสวัดฤๅไชย ซึ่งเป็นพระภิกษุในพระบรมราชูปถัมภ์ ดังปรากฏในพระราชหัตถเลขา เรื่องเสด็จประพาสลำน้ำมะขามเฒ่า เมื่อ พ.ศ. 2451 (ฉบับที่ 3) วันที่ 23 ตุลาคม รัตนโกสินทรศก 127 "... กลับมาลงเรือแจวที่ปากคลองฤๅไชย แจวเข้าไปวัดกุฎีฤๅไชย ดูก็เป็นวัดใหญ่อยู่ โบสถ์เก่ามาก มีหน้าต่างข้างละช่อง แต่ไม่มืด พระสงฆ์มีถึง 30 รูป พระครูเจ้าวัดจำพรรษาอยู่วัดเบญจมบพิตร จึงมิได้รับในที่นี้..."

สิ่งสำคัญภายในวัดฤๅไชย

อุโบสถมีลักษณะเป็นอาคารก่ออิฐตามรูปแบบสถาปัตยกรรมสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น เป็นโบสถ์มหาอุดเพียงแห่งเดียวในอำเภอผักไห่ เดิมมีช่องหน้าต่างเพียงด้านละ 1 ช่อง ใน ปี พ.ศ. 2493 ได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์โดยรักษารูปทรงและขนาดของเดิม เป็นแต่เจาะหน้าต่างด้านข้างและด้านหลัง รื้อระเบียงออก เปลี่ยนเป็นมุขแทนดังที่ปรากฏอยู่ในปัจจุบัน

เจดีย์ตั้งอยู่ด้านหลังอุโบสถ ลักษณะเป็นเจดีย์ทรงระฆังศิลปะอยุธยา บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ เจดีย์องค์นี้เดิมเป็นของเก่า ไม่ทราบว่าผู้ใดเป็นผู้สร้างและสร้างขึ้นเมื่อใด ต่อมา ได้ชำรุดทรุดโทรมลงไปมาก ครั้นปี ร.ศ.124 ชาวบ้านได้พร้อมใจกันปฏิสังขรณ์ขึ้น จนถึงเมื่อวันที่ 11 เดือนพฤศจิกายน ร.ศ. 124 ตรงกับวันเสาร์ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ปีมะเส็งสัปตศกจุลศักราช 1267 พุทธศักราช 2448 นายปลื้มพลทหารราบที่ 3 ได้อัญเชิญพระบรมสารีกริกธาตุ 24 พระองค์มาจากเจดีย์ซึ่งได้ชำรุดหักพังที่วัดปุล่าม เมืองพะเยา มณฑลพายัพ เข้าบรรจุไว้ในเจดีย์องค์นี้ โดยพระโพธิวงศาจารย์ (แผ้ว สุนฺทโร) ได้ปฏิสังขรณ์โดยการสร้างครอบเจดีย์เดิมที่ชำรุดจนแล้วเสร็จเมื่อปี ร.ศ. 125 ต่อมา พ.ศ. 2551 เจดีย์ได้รับการปฏิสังขรณ์อีกครั้งโดยปิดกระจกและยกฉัตรประดับเหนือยอดเจดีย์

พระประธานหินทรายศิลปะอู่ทอง จำนวน 17 องค์ ประดิษฐานอยู่ในอุโบสถ โดย 16 องค์ เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย และอีก 1 องค์ เป็นพระพุทธรูปปางสมาธิ ไม่ปรากฏปีที่สร้างแน่ชัด สันนิษฐานว่าสร้างในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น ได้รับการซ่อมแซมมาแล้ว 3 ครั้ง โดยนำปูนมาพอกทับและลงรักปิดทอง วัดฤๅไชยเป็นวัดเดียวในประเทศไทยที่มีพระประธานในอุโบสถมากถึง 17 องค์ และหนึ่งในพระประธานจำนวน 17 องค์ มีองค์หนึ่งที่มีนิ้วมือ 11 นิ้ว ซึ่งจากคำบอกเล่าของชุมชนพระประธานองค์ที่มีนิ้วมือ 11 นิ้ว ไม่ได้อยู่ประจำที่ใดที่หนึ่ง แต่ได้เคลื่อนย้ายสลับที่กับพระประธานองค์อื่น

ธรรมาสน์ทรงบุษบกฝีมือช่างหลวง โดยการริเริ่มของพระโพธิวงศาจารย์ (แผ้ว สุนฺทโร) ดำเนินการสร้างที่วัดเบญจมบพิตร โดยจำลองแบบมาจากธรรมาสน์ทรงบุษบกของวัดเบญจมบพิตร เมื่อสร้างแล้วเสร็จได้อัญเชิญมาทางเรือเพื่อประดิษฐาน ณ วัดฤาไชย

พระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

ทำเนียบเจ้าอาวาส

• เจ้าอธิการพัน
• พระครูอุเทศธรรมวินัย (หอม)
• พระโพธิวงศาจารย์ (แผ้ว สุนฺทโร)
• พระอธิการขาบ จันทสโร
• พระมหาละออง
• พระอธิการหิน
• พระอธิการกุล เขมโก
• พระอธิการเคลิ้ม ปโชโต
• พระอธิการปิ่น ฐิตธัมโม
• พระครูวิมลโชติวัฒน์ (เชื่อม)
• พระครูวิบูลธรรมนาถ (ไพฑูรย์)

อ้างอิง

1. "วัดฤาไชย". พระสังฆาธิการ.
2. ป้ายประวัติวัดฤๅไชยที่ติดอยู่ในบริเวณวัดฤๅไชย
3. "พระพุทธรูป วัดฤาไชย". ศูนย์ข้อมูลกลางทางวัฒนธรรม.
4. ป้ายโบราณสถานวัดฤๅไชยที่ติดอยู่ในบริเวณวัดฤๅไชย จัดทำโดยสำนักศิลปากรที่ 3 พระนครศรีอยุธยา กรมศิลปากร