ผู้คุมเสียงในสภา
ผู้คุมเสียงในสภา หรือ วิป (อังกฤษ: whip) เป็นหน้าที่หนึ่งในพรรคการเมือง ซึ่งมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อรับรองวินัยพรรคในสภานิติบัญญัติ ผู้คุมเสียงในสภาเป็น "ผู้ทำงานสกปรก" (enforcer) ของพรรคซึ่งตรงแบบเสนอสิ่งจูงใจและขู่ลงโทษสมาชิกพรรคเพื่อรับรองว่าเขาเหล่านั้นออกเสียงตามนโยบายของพรรคอย่างเป็นทางการ บทบาทของผู้คุมเสียงในสภายังเพื่อรับรองว่าผู้แทนที่ได้รับเลือกของพรรคเข้าประชุมเมื่อมีการออกเสียงที่สำคัญ
ความหมาย
ในหนังสือสารานุกรมศัพท์ทางรัฐศาสตร์ของ อ.อุทัย หิรัญโต ได้ให้คำอธิบายไว้ว่า
"คำว่า whip แปลตามตัวว่า แส้ที่ใช้ปัดยุงหรือสำหรับเฆี่ยนม้า คำนี้เป็นคำที่วงการเมืองอังกฤษยืมมาจากวงการกีฬาส่าสัตว์ กีฬาล่าสัตว์ในอังกฤษสมัยโบราณนั้น พวกขุนนางหรือผู้ดีมักจะเลี้ยงสุนัขไว้เป็นฝูง และฝึกหัดไว้เป็นอย่างอย่างดีเพื่อให้มีหน้าที่ช่วยเหลือในการติดตามหรือล่าสัตว์ ผู้ควบคุมฝูงสุนัขหรือคอยจัดระเบียบให้สุนัขอยู่รวมกันเป็นหมวดหมู่ไม่แตกแยกกัน เพื่อจะติดตามไล่สัตว์ได้สะดวกรวดเร็วขึ้น เรียกว่า whip ซึ่งมีชื่อเต็มว่า whipper in ซึ่งต่อมาวงการเมืองของอังกฤษได้นำคำว่า whip มาใช้โดยให้มีความหมายถึงบุคคลที่มีหน้าที่ควบคุมเสียงในสภา หรือผู้ทำหน้าที่ควบคุมเสียงในสภา หรือผู้ทำหน้าที่ไล่ต้อนให้สมาชิกไปออกเสียงโดยพร้อมเพรียงกันนั้นเอง"
ระบบวิปในประเทศไทย
ระบบวิปในประเทศไทย มีการดำเนินการอย่างเป็นทางการ ในปี 2526 ในนามของ คณะกรรมการประสานงานสภาผู้แทนราษฎร (ปสส.) ซึ่งเกิดขึ้นใน คณะรัฐมนตรีไทย คณะที่ 43 (พลเอกเปรม ติณสูลานนท์ เป็นนายกรัฐมนตรี) โดยมี นายบุญเท่ง ทองสวัสดิ์ เป็นประธาน โดยมีคำสั่งสำนักนายกรัฐมนตรีที่ 76/2526 โดยในทางปฏิบัติการตั้งคณะกรรมการฯ นี้ จะมีองค์ประกอบหลัก ๆ ดังนี้
- ประธานกรรมการ - จะมาจากพรรคการเมืองที่มีเสียงข้างมากในสภา (หรือเป็นบุคคลที่รัฐบาลให้ความไว้วางใจที่จะประสานงานระหว่าง สภาฯ กับ รัฐบาล)
- กรรมการ - มาจากพรรคการเมืองร่วมรัฐบาล โดยจัดสรรตามที่นั่งในสภา
- เลขานุการ - จะมาจากพรรคการเมืองที่มีเสียงข้างมากในสภา
- ผู้ช่วยเลขานุการ - ซึ่งจะเป็นข้าราชการประจำ สังกัด สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี และ สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี
อำนาจหน้าที่
หน้าที่ของคณะกรรมการประสานงานสภาผู้แทนราษฎร หลัก ๆ มีดังนี้:
- ประสานงานเรื่องที่เกี่ยวข้องระหว่างสภาฯ กับ คณะรัฐมนตรี หรือ ระหว่างสมาชิกสภาฯ ในฝั่งรัฐบาลกันเอง
- พิจารณาระเบียบวาระการประชุม และแจ้งผลการพิจารณา ให้สมาชิกสภาฯ ทราบ ก่อนการประชุมสภาฯ
- ประสานงานในการลงมติ และ สรุปผลลงมติให้กับรัฐบาล
รายนามประธานวิปรัฐบาลของไทย
รายนามประธานคณะกรรมการประสานงานสภาผู้แทนราษฎร (ประธานวิปรัฐบาล)
ลำดับ | รูป | รายนาม | เริ่มวาระ | สิ้นสุดวาระ | พรรคการเมือง | คณะรัฐมนตรี | |
- (ไม่เป็นทางการ) | พลตรี ประมาณ อดิเรกสาร (รองนายกรัฐมนตรี) | 2523 | 2526 | ชาติไทย | ครม.42 | ||
1 | บุญเท่ง ทองสวัสดิ์ (รองนายกรัฐมนตรี) | 2526 | 2529 | กิจสังคม | ครม.43 | ||
2 | พลอากาศเอก สิทธิ เศวตศิลา (รองนายกรัฐมนตรี) | 2529 | |||||
3 | พิชัย รัตตกุล | 2529 | 2531 | ประชาธิปัตย์ | ครม.44 | ||
4 | บุญเอื้อ ประเสริฐสุวรรณ (รมต.สำนักนายกรัฐมนตรี) | 2531 | 2534 | ชาติไทย | ครม.45, ครม.46 | ||
5 | ณรงค์ วงศ์วรรณ (รองนายกรัฐมนตรี) | 2535 | สามัคคีธรรม | ครม.48 | |||
6 | เทอดพงษ์ ไชยนันทน์ (รมต.สำนักนายกรัฐมนตรี) | 2535 | 2538 | ประชาธิปัตย์ | ครม.50 | ||
7 | ปองพล อดิเรกสาร (รมต.สำนักนายกรัฐมนตรี) | 2538 | 2539 | ชาติไทย | ครม.51 | ||
8 | ชิงชัย มงคลธรรม (รมต.สำนักนายกรัฐมนตรี) | 2539 | 2541 | ความหวังใหม่ | ครม.52 | ||
9 | จุรินทร์ ลักษณวิศิษฎ์ (รมต.สำนักนายกรัฐมนตรี) | 2541 | 2544 | ประชาธิปัตย์ | ครม.53 | ||
10 | เสนาะ เทียนทอง | 2544 | 2548 | ไทยรักไทย | ครม.54, ครม.55 | ||
11 | พงศ์เทพ เทพกาญจนา | 2548 | 2549 | ครม.55 | |||
12 | หม่อมราชวงศ์ กำลูนเทพ เทวกุล | 2549 | 2550 | อิสระ | ครม.56 | ||
13 | ชัย ชิดชอบ | 2550 | 2551 | พลังประชาชน | ครม.57 | ||
14 | สามารถ แก้วมีชัย | 2551 | |||||
15 | วิทยา บุรณศิริ | 2551 | ครม.57, ครม.58 | ||||
16 | ชินวรณ์ บุณยเกียรติ | 2551 | 2553 | ประชาธิปัตย์ | ครม.59 | ||
17 | วิทยา แก้วภราดัย | 2553 | 2554 | ||||
18 | อุดมเดช รัตนเสถียร | 2554 | 2556 | เพื่อไทย | ครม.60 | ||
19 | อำนวย คลังผา | 2556 | 2557 | ||||
20 | สุวพันธุ์ ตันยุวรรธนะ (รมต.สำนักนายกรัฐมนตรี) | 2557 | 2562 | อิสระ | ครม.61 | ||
21 | วิรัช รัตนเศรษฐ | 2562 | พลังประชารัฐ | ครม.62 |