ศิขร

ศิขร หรือ ศิขระ (Shikhara; Śikhara) หมายถึงหอสูงในโบสถ์พราหมณ์แบบอินเดียเหนือ และบางครั้งก็พบในเชนสถาน ศิขรในฮินดูจะหมายถึงโครงสร้างหอคอยสูงใหญ่เหนือส่วนในของโบสถ์ที่เรียกว่า ครรภคฤห์ ซึ่งเป็นที่ประดิษฐานองค์เทพฮินดูประจำวัดนั้น ๆ ศิขรมีลักษณะสำคัญคือเป็นโครงสร้างสำคัญและสูงที่สุดของโบสถ์พราหมณ์แบบอินเดียเหนือ ซึ่งต่างกับแบบอินเดียใต้ที่นิยมสร้างหอทางเข้า "โคปุรัม" ให้สูงที่สุด ศิขรมาจากภาษาสันสกฤตแปลว่า "ยอดเขา"

"ศิขร" คือโครงสร้างที่ไม่ได้ระบายสีเหลือง ทางซ้ายของภาพ

ในอินเดียใต้ โครงสร้างที่เปรียบเปรยได้กับศิขรคือวิมาน ซึ่งในอินเดียใต้ คำว่า "ศิขร" ใช้เรียกโครงสร้างโดมที่ครอบเพื่อตกแต่งวิมานไว้อีกทีหนึ่ง

รูปแบบ

ในปัจจุบันมีศิขรี่เป็นที่พบมากและโดดเด่นอยู่สามศิลปกรร คือ

• สถาปัตยกรรมนครา เป็นลักษณะที่พบในอินเดียเหนือ ศิขรแบบนคราจะมีลักษณะโค้งสูง ด้านบนประดับด้วยเครื่องตกแต่งลักษณะคล้ายจานที่เรียกว่า "อามลัก"
• สถาปัตยกรรม Vesara มีอิทธิพลต่อสถาปัตยกรรมอื่น ๆ ได้แก่ สถาปัตยกรรม Hoysala และ Karnataka มีลักษณะศิขรที่เป็นทรงคล้ายโคน มีการแกะสลักอย่างวิจิตร
• สถาปัตยกรรมทราวิฑ เรียกโครงสร้างนี้ว่า วิมานัม

ในทุกสถาปัตยกรรมทั้งวิมานและศิขรจะสามารถพบ กลสัม คือเครื่องตกแต่งทรหม้อน้ำประดับบนยอดสุด

อ้างอิง

1. http://www.msc-sahc.org/upload/docs/new.docs/2008_SVardia.pdf
2. "Shikhara". Encyclopædia Britannica. สืบค้นเมื่อ 4 August 2015.
3. Harle, 167
4. Harle, 246
5. Harle, 246, 249