อำเภอครบุรี
ครบุรี เป็นอำเภอหนึ่งทางตอนใต้ของจังหวัดนครราชสีมา และเป็นอำเภอที่มีพื้นที่ใหญ่เป็นอันดับ 2 ของจังหวัด รองจากอำเภอปากช่อง อยู่ห่างจากตัวจังหวัดนครราชสีมาประมาณ 58 กิโลเมตร พื้นที่ทางตอนใต้ของครบุรีอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติทับลาน ที่ได้รับการประกาศให้เป็น"มรดกโลกทางธรรมชาติ" จากองค์การยูเนสโก ภายใต้ชื่อกลุ่ม ดงพญาเย็น-เขาใหญ่ และยังเป็นพื้นที่ต้นน้ำสายสำคัญของ แม่น้ำมูล ซึ่งเป็นแม่น้ำสายหลักของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
อำเภอครบุรี | |
---|---|
คำขวัญ: น้ำตกวังเต่า เขาจอมทอง สองเขื่อนงามล้ำ ถ้ำวัวแดง ศิลาแลงปรางค์ครบุรี บารมีหลวงปู่นิล | |
พิกัดภูมิศาสตร์: 14°31′24″N 102°14′54″E / 14.52333°N 102.24833°E | |
อักษรไทย | อำเภอครบุรี |
อักษรโรมัน | Amphoe Khon Buri |
จังหวัด | นครราชสีมา |
พื้นที่ | |
• ทั้งหมด | 1,816.9 ตร.กม. (701.5 ตร.ไมล์) |
ประชากร (2563) | |
• ทั้งหมด | 96,340 คน |
• ความหนาแน่น | 53.02 คน/ตร.กม. (137.3 คน/ตร.ไมล์) |
รหัสไปรษณีย์ | 30250 |
รหัสภูมิศาสตร์ | 3002 |
ที่ตั้งที่ว่าการ | ที่ว่าการอำเภอครบุรี หมู่ที่ 4 ถนนสุขาภิบาล 14 ตำบลแชะ อำเภอครบุรี จังหวัดนครราชสีมา 30250 |
ประวัติศาสตร์
อำเภอครบุรี เดิมมีฐานะเป็นกิ่งอำเภอ อยู่ในเขตการปกครองของอำเภอกระโทก หรืออำเภอโชคชัยในปัจจุบัน โดยได้รับการยกฐานะเป็นกิ่งอำเภอ ในปีพุทธศักราช 2450 ซึ่งขณะนั้นมีเขตการปกครอง รวม 3 ตำบล ได้แก่ ตำบลแซะ ตำบลจระเข้หิน และตำบลสระตะเคียน เรียกว่า "กิ่งอำเภอแชะ" เนื่องจากที่ตั้งของที่ว่าการอำเภอ อยู่ในเขตหมู่บ้านแชะ ตำบลแชะ ต่อมาในปี พุทธศักราช 2482 ได้รับการยกฐานะขึ้นเป็นอำเภอ และได้ชื่อว่า "อำเภอครบุรี" โดยรวมพื้นที่กิ่งอำเภอแชะเดิม กับตำบลครบุรีที่แยกมาจากกิ่งอำเภอสะแกราช เนื่องจากกิ่งอำเภอสะแกราชถูกยุบให้ไปรวมกับอำเภอปักธงชัย สำหรับคำว่า"แชะ"เป็นภาษาพื้นเมือง ส่วนภาษาไทยคือคำว่า "แฉะ" ซึ่งแปลว่า เปียก หรือชุ่มน้ำอยู่เสมอ จากการบอกเล่าของผู้สูงอายุในหมู่บ้านต่างๆ ได้รับการบอกเล่าว่าการที่ได้ชื่อว่า "บ้านแชะ" นั้นมาจากสภาพของหมู่บ้านซึ่งเป็นที่ต่ำและมีโคลนตมอยู่ทั่วไป ชาวบ้านจึงเรียกว่า "บ้านแชะ" คำว่า "ครบุรี" กร่อนมาจากคำว่า สาครบุรี ซึ่งแปลว่า เมืองต้นน้ำ หรือเมืองสายน้ำ เพราะมีแควน้ำน้อยใหญ่หลายสาย จึงเรียกว่า "เมืองสาครบุรี" ต่อมาคำว่า "สา" กล่อนหายไปเหลือเพียงคำว่า "ครบุรี"มาตราบจนทุกวันนี้
- พ.ศ. 2450 ตั้งเป็น กิ่งอำเภอแซะ ขึ้นกับอำเภอกระโทกหรืออำเภอโชคชัยในปัจจุบัน
- วันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2482 ยุบกิ่งอำเภอสะแกราช โดยให้ตำบลสะแกราชและตำบลสำโรงไปกับอำเภอปักธงไชย (ในขณะนั้น) และตำบลครบุรีมาขึ้นกับกิ่งอำเภอแซะ อำเภอกระโทก (โชคชัย) และ ได้ยกฐานะจาก กิ่งอำเภอแซะ เป็น อำเภอครบุรี
- วันที่ 19 ตุลาคม 2491 โอนพื้นที่หมู่ 8,9 ตำบลครบุรี ไปขึ้นกับตำบลจระเข้หิน
- วันที่ 19 ธันวาคม 2495 ตั้งตำบลโคกกระชาย แยกออกจากตำบลแชะ
- วันที่ 30 สิงหาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลแชะในท้องที่บางส่วนของตำบลแชะ
- วันที่ 30 กันยายน 2514 ตั้งตำบลเฉลียง แยกออกจากตำบลแชะ
- วันที่ 7 พฤษภาคม 2519 แยกพื้นที่ตำบลสระตะเคียน ตั้งเป็นกิ่งอำเภอเสิงสาง ขึ้นกับอำเภอครบุรี
- วันที่ 20 กันยายน 2522 ตั้งตำบลมาบตะโกเอน แยกออกจากตำบลเฉลียง
- วันที่ 1 เมษายน 2524 ตั้งตำบลอรพิมพ์ แยกออกจากตำบลจระเข้หิน
- วันที่ 26 มีนาคม 2522 ยกฐานะเป็นอำเภอเสิงสาง
- วันที่ 15 สิงหาคม 2526 ตั้งตำบลบ้านใหม่ แยกออกจากตำบลแชะ
- วันที่ 6 กันยายน 2528 ตั้งตำบลลำเพียก แยกออกจากตำบลโคกกระชาย
- วันที่ 6 มกราคม 2531 จัดตั้งสุขาภิบาลจระเข้หินในท้องที่บางส่วนของตำบลจระเข้หิน
- วันที่ 12 ตุลาคม 2531 ตั้งตำบลครบุรีใต้ แยกออกจากตำบลครบุรี
- วันที่ 1 กรกฎาคม 2534 ตั้งตำบลตะแบกบาน แยกออกจากตำบลเฉลียง
- วันที่ 29 มีนาคม 2535 จัดตั้งสุขาภิบาลไทรโยง-ไชยวาลในท้องที่บางส่วนของตำบลครบุรี
- วันที 30 กันยายน 2535 ตั้งตำบลสระว่านพระยา แยกออกจากตำบลมาบตะโกเอน
- วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลแชะ สุขาภิบาลจระเข้หิน และสุขาภิบาลไทรโยง-ไชยวาล เป็นเทศบาลตำบลแชะ เทศบาลตำบลจระเข้หิน และเทศบาลตำบลไทรโยง-ไชยวาลตามลำดับ
ภูมิศาสตร์
ที่ตั้งและอาณาเขต
อำเภอครบุรีตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้
- ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอปักธงชัย อำเภอโชคชัย และอำเภอหนองบุญมาก
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอเสิงสาง
- ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอวัฒนานคร อำเภอเมืองสระแก้ว (จังหวัดสระแก้ว) และอำเภอนาดี (จังหวัดปราจีนบุรี)
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอวังน้ำเขียวและอำเภอปักธงชัย
ลักษณะภูมิประเทศ
อำเภอครบุรีมีพื้นที่ทั้งหมด 1,816.9 ตารางกิโลเมตร (1,163,687 ไร่) พื้นที่บริเวณตอนล่างของครบุรีเป็นทิวเขาสูงอยู่ในแนวเทือกเขาสันกำแพงพื้นที่ส่วนใหญ่อยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติทับลาน และ "ป่าสงวนแห่งชาติป่าครบุรี" ส่วนบริเวณตอนบนของครบุรีเป็นที่ราบสูงลาดเอียงคล้ายแนวลูกคลื่น โดยมีบางส่วนเป็นพื้นที่ราบลุ่มขนาดเล็ก มีลำน้ำแชะและลำน้ำมูล ซึ่งเป็นลำน้ำสายหลัก ที่ไหลหล่อเลี้ยงในอาณาบริเวณที่ราบลุ่ม
ลักษณะภูมิอากาศ
ลักษณะภูมิอากาศของอำเภอครบุรี แบ่งออกเป็น 3 ฤดู คือ
- ฤดูร้อน ช่วงระยะเดือนกุมภาพันธ์ถึง พฤษภาคม โดยมีอุณหภูมิเฉลี่ยสูงสุดในเดือนเมษายน
- ฤดูฝน ช่วงระยะเดือนพฤษภาคม ถึง เดือนตุลาคม ฝนตกชุกระหว่างเดือนสิงหาคมถึงเดือนตุลาคม
- ฤดูหนาว ช่วงระยะเดือนตุลาคม ถึง เดือนกุมภาพันธ์ เดือนธันวาคม เป็นช่วงอุณหภูมิต่ำ
เนื่องจากพื้นที่ส่วนใหญ่ของอำเภอครบุรีเป็นพื้นที่ราบสูง มีป่าและทิวเขาสูงกั้นเป็นแนวยาว อากาศจึงค่อนข้างร้อนอบอ้าวในฤดูร้อน และในฤดูหนาวก็ค่อนข้างหนาวเย็น
ทรัพยากรธรรมชาติ
อำเภอครบุรีมีทรัพยากรที่สำคัญทางธรรมชาติ ดังนี้
- ทรัพยากรดิน สภาพดินโดยส่วนใหญ่ เป็นดินร่วนปนทราย เหมาะแก่การเพาะปลูกพืชที่ต้องการน้ำและธาตุอาหารน้อย ประชากรส่วนใหญ่นิยมทำไร่มันสัมปะหลัง ทำนาข้าว ไร่อ้อย ไร่ข้าวโพด ทำสวนผัก
- ทรัพยากรน้ำ แหล่งน้ำที่สำคัญของอำเภอครบุรีคือ "เขื่อนลำแชะ"กับ"เขื่อนมูลบน" ซึ่งเป็นเขื่อนดินขนาดใหญ่ที่ส่งน้ำหล่อเลี้ยงประชากรในอำเภอครบุรีและอำเภอใกล้เคียง เป็นเขื่อนที่เอื้อประโยชน์ในด้านการเกษตร ด้านการประมง และสาธารณูปโภค
- ทรัพยากรป่าไม้ ทางด้านป่าไม้ พื้นที่ป่าส่วนใหญ่อยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติทับลาน และป่าสงวนแห่งชาติป่าครบุรี ที่ให้ประโยชน์แก่ประชาชนที่อยู่ใกล้เคียงทั้งทางตรงและทางอ้อม
การแบ่งเขตการปกครอง
การปกครองส่วนภูมิภาค
อำเภอครบุรีแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 12 ตำบล 152 หมู่บ้าน
1. | แชะ | (Chae) | 7. | อรพิมพ์ | (Oraphim) | |||||||
2. | เฉลียง | (Chaliang) | 8. | บ้านใหม่ | (Ban Mai) | |||||||
3. | ครบุรี | (Khon Buri) | 9. | ลำเพียก | (Lam Phiak) | |||||||
4. | โคกกระชาย | (Khok Krachai) | 10. | ครบุรีใต้ | (Khon Buri Tai) | |||||||
5. | จระเข้หิน | (Chorakhe Hin) | 11. | ตะแบกบาน | (Tabaek Ban) | |||||||
6. | มาบตะโกเอน | (Map Tako En) | 12. | สระว่านพระยา | (Sa Wan Phraya) |
การปกครองส่วนท้องถิ่น
ท้องที่อำเภอครบุรีประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 15 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลตำบลแชะ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลแชะและบางส่วนของตำบลบ้านใหม่
- เทศบาลตำบลจระเข้หิน ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลจระเข้หิน
- เทศบาลตำบลไทรโยง-ไชยวาล ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลครบุรีและบางส่วนของตำบลครบุรีใต้
- เทศบาลตำบลอรพิมพ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลอรพิมพ์ทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลครบุรีใต้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลครบุรีใต้ (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลไทรโยง-ไชยวาล)
- องค์การบริหารส่วนตำบลแชะ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแชะ (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลแชะ)
- องค์การบริหารส่วนตำบลเฉลียง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเฉลียง
- องค์การบริหารส่วนตำบลครบุรี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลครบุรี (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลไทรโยง-ไชยวาล)
- องค์การบริหารส่วนตำบลโคกกระชาย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกกระชายทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลจระเข้หิน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลจระเข้หิน (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลจระเข้หิน)
- องค์การบริหารส่วนตำบลมาบตะโกเอน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลมาบตะโกเอนทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านใหม่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านใหม่ (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลแชะ)
- องค์การบริหารส่วนตำบลลำเพียก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลลำเพียกทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลตะแบกบาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลตะแบกบานทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลสระว่านพระยา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสระว่านพระยาทั้งตำบล
สถานศึกษา
- โรงเรียนครบุรี www.kb.ac.th
- โรงเรียนจระเข้หินสังฆกิจวิทยา
- โรงเรียนเฉลียงพิทยาคม
- โรงเรียนบ้านใหญ่พิทยาคม
- โรงเรียนบ้านใหม่พิทยาคม
- โรงเรียนมาบตะโกพิทยาคม
- โรงเรียนอรพิมพ์วิทยา
- โรงเรียนบ้านมาบกราด
สถานที่ท่องเที่ยว
- อุทยานแห่งชาติทับลาน
- ป่าสงวนแห่งชาติป่าครบุรี
- เขื่อนลำแชะ
- เขื่อนมูลบน (หาดจอมทอง)
- เขาจอมทอง
- ปราสาทครบุรี
ปราสาทครบุรี เป็นศาสนสถานขอมโบราณ มีอาคารเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ที่ประกอบด้วย กำแพงแก้ว, โคปุระ,บรรณาลัย,ปรางค์ประธาน และมีสระน้ำรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ากรุด้วยศิลาแลง จากองค์ประกอบผังเชื่อว่าคือ “อโรคยาศาล” ตามที่มีจารึกปราสาทตาพรหมระบุว่าพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 แห่งอาณาจักรขอม โปรดให้สร้างอโรคยศาล ขึ้นจำนวน 102 แห่ง ซึ่งมีอายุประมาณพุทธศตวรรษที่ 18
- ปราสาทปรางค์กู่
- โบราณสถานถ้ำวัวแดง
- วัดครบุรี (วัดหลวงปู่นิล)
- รอยพระพุทธบาท (วัดป่าเขาคงคา)
- วัดเขาคอกช้าง
- วัดเขามะค่า
- อ่างเก็บน้ำห้วยทับครัว
- อ่างเก็บน้ำลำเพียก
- อ่างเก็บน้ำบ้านโปร่งสนวน
- น้ำตกวังเต่า
- สะพานไม้ร้อยปี
- ภูกิ่งฟ้า
อ้างอิง
- "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ยุบกิ่งอำเภอสะแกราช ขึ้นอำเภอปักธงไชย จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 56: 3380. 12 กุมภาพันธ์ 2482. Check date values in:
|date=
(help) - "ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง ยกฐานะกิ่งอำเภอแซะ ขึ้นอำเภอกระโทก จังหวัดนครราชสีมา ขึ้นเป็นอำเภอ ขนานนามว่า อำเภอครบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 56: 3365. 12 กุมภาพันธ์ 2482. Check date values in:
|date=
(help) - [1]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอต่าง ๆ จังหวัดอุตรดิตถ์ จังหวัดนครราชสีมา และจังหวัดสมุทรสงคราม
- "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอครบุรี และอำเภอโนนสูง จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 69 (77 ง): 4783–4785. 30 ธันวาคม 2495. Check date values in:
|date=
(help) - "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลแชะ อำเภอครบุรี จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (พิเศษ 75 ง): 26–27. 20 กันยายน 2499. Check date values in:
|date=
(help) - "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองนครราชสีมา อำเภอครบุรี อำเภอสูงเนิน อำเภอห้วยแถลง อำเภอคง อำเภอด่านขุนทด และอำเภอโนนไทย จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 88 (120 ง): 3100–3136. 9 พฤศจิกายน 2514. Check date values in:
|date=
(help) - "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งท้องที่อำเภอครบุรี จังหวัดนครราชสีมา ตั้งเป็นกิ่งอำเภอเสิงสาง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 93 (72 ง): 1098. 11 พฤษภาคม 2519. Check date values in:
|date=
(help) - "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอด่านขุนทด อำเภอประทาย อำเภอคง อำเภอครบุรี จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 96 (192 ง): 4373–4386. 20 พฤศจิกายน 2522. Check date values in:
|date=
(help) - "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอครบุรี อำเภอปักธงชัย จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 98 (68 ง): 1296–1303. 5 พฤษภาคม 2524. Check date values in:
|date=
(help) - "พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอหนองกุงศรี อำเภอไทรงาม อำเภอบ้านฝาง อำเภออุบลรัตน์ อำเภอเวียงชัย อำเภอดอยเต่า อำเภอนิคมคำสร้อย อำเภอนาหว้า อำเภอเสิงสาง อำเภอศรีสาคร อำเภอบึงสามพัน อำเภอนาดูน อำเภอค้อวัง อำเภอโพธิ์ชัย อำเภอเมืองสรวง อำเภอปลวกแดง อำเภอยางชุมน้อย อำเภอกาบเชิง อำเภอสุวรรณคูหา และอำเภอกุดข้าวปุ้น พ.ศ. 2522" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 96 (42 ก): 19–23. 25 มีนาคม 2522. Check date values in:
|date=
(help) - "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลภายในท้องที่อำเภอเสิงสาง อำเภอครบุรี อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 100 (146 ง): 3306–3321. 13 กันยายน 2526. Check date values in:
|date=
(help) - "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอสีคิ้ว อำเภอชุมพวง อำเภอปักธงชัย อำเภอพิมาย อำเภอครบุรี อำเภอบัวใหญ่ อำเภอจักราช และอำเภอด่านขุนทด จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 102 (192 ง): 6095–6133. 17 ธันวาคม 2528. Check date values in:
|date=
(help) - "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลจระเข้หิน อำเภอครบุรี จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 105 (36 ง): 1810–1811. 8 มีนาคม 2531. Check date values in:
|date=
(help) - "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอโชคชัย อำเภอครบุรี อำเภอคง อำเภอโนนสูง กิ่งอำเภอแก้งสนามนาง และกิ่งอำเภอหนองบุนนาก จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 105 (พิเศษ 171 ง): 122–155. 21 ตุลาคม 2531. Check date values in:
|date=
(help) - "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอประทาย อำเภอคง และอำเภอครบุรี จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 108 (พิเศษ 131 ง): 81–94. 29 กรกฎาคม 2534. Check date values in:
|date=
(help) - "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลไทรโยง-ไชยวาล อำเภอครบุรี จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 109 (พิเศษ 126 ง): 55–56. 30 กันยายน 2535. Check date values in:
|date=
(help) - "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอขามสะแกแสง อำเภอครบุรี และอำเภอเมืองนครราชสีมา จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 109 (พิเศษ 151 ง): 1–18. 27 พฤศจิกายน 2535. Check date values in:
|date=
(help)