เจ้าชายรัชทายาทซาโด

มกุฎราชกุมารชังฮ็อน (เกาหลี: 장헌세자; ฮันจา: 莊獻世子; อาร์อาร์: Jangheonseja; เอ็มอาร์: Changhǒnseja) หรือ มกุฎราชกุมารซาโด (เกาหลี: 사도세자; ฮันจา: 思悼世子; อาร์อาร์: Sadoseja; เอ็มอาร์: Sadoseja ค.ศ. 1735 - ค.ศ. 1762) เป็นพระโอรสองค์ที่สองของพระเจ้ายองโจ กับสนมยองบิน ตระกูลอี แห่งจอนอึย ในสมัยพระเจ้าโคจงมีการแต่งตั้งองค์ชายซาโดให้มีฐานะเป็นกษัตริย์ พระนามว่า พระเจ้าจางโจ (장조, 莊祖) และต่อมาได้รับสถาปนาเป็น พระจักรพรรดิอึย (의황제, 懿皇帝)

เจ้าชายรัชทายาทซาโด
พระนาม	ลี ซอน (이선, 李愃)
พระนามเดิม	มกุฎราชกุมารชังฮ็อน
พระนามเต็ม	มกุฎราชกุมารซาโด
พระอิสริยยศ	มกุฎราชกุมารแห่งโชซ็อน
ราชสกุล	ลี
ราชวงศ์	โชซ็อน
ข้อมูลส่วนพระองค์
พระราชสมภพ	21 มกราคม ค.ศ. 1735(1735-01-21) ฮันซ็อง อาณาจักรโชซ็อน
สวรรคต	21 พฤษภาคม ค.ศ. 1762 (27 พรรษา) ฮันซ็อง อาณาจักรโชซ็อน
ฝังพระศพ	สุสานหลวงก็อนลึง เมืองฮวาซ็อง จังหวัดคย็องกี
พระราชบิดา	พระเจ้ายองโจ
พระราชมารดา	พระสนมยองบิน ตระกูลอี แห่งจอนอึย
พระชายา	พระนางฮเยกย็อง
พระสนม	พระสนมซุกบิน ตระกูลอิม พระสนมคยองบิน ตระกูลปาร์ค พระสนมยางเจ
พระบุตร	มกุฎราชกุมารอึยโซ มกุฎราชกุมารอีซาน
ลายพระอภิไธย

เจ้าชายรัชทายาทซาโด
ฮันกึล	장조
ฮันจา	莊祖
RR	Jangjo
MR	Changjo
ชื่อเกิด
ฮันกึล	이선
ฮันจา	李愃
RR	Yi Seon
MR	Yi Sŏn
ชื่อหลังเสียชีวิต
ฮันกึล	사도 세자
ฮันจา	思悼 世子
RR	Sado Seja
MR	Sado Seja

เนื่องจากมกุฎราชกุมารองค์ก่อน คือ มกุฎราชกุมารฮโยจาง สวรรคตไปในพ.ศ. 2271 ราชวงศ์โชซอนอยู่ในภาวะไร้ผู้สืบทอด บรรดาสนมของพระเจ้ายองโจก็ยังไม่มีพระโอรสเลย ดังนั้น เมื่อองค์ชายชังฮ็อนพระราชสมภพในพ.ศ. 2278 ที่พระราชวังชางเกียงกุง จึงได้รับแต่งตั้งเป็นวังเซจา (มกุฎราชกุมาร) ทันที องค์ชายชังฮ็อนทรงเรียนรู้ได้เร็ว ทรงย้ายไปที่ทงกุง (ตำหนักตะวันออก) อันเป็นที่อยู่เดิมของมเหสีซอนอีของพระเจ้าคยองจง เนื่องจากองค์ชายชังฮ็อนเป็นพระโอรสองค์เดียวในขณะนั้นของพระเจ้ายองโจ พระเจ้ายองโจจึงทรงเข้มงวดกับการศึกษาขององค์ชายชังฮ็อนอย่างมาก ในพ.ศ. 2287 องค์ชายชังฮ็อนอภิเษกกับพระชายาจากตระกูลฮง (พระชายาฮเยคยอง) ธิดาของฮงพงฮัน

ปกติพระเจ้ายองโจและสนมอียองบินจะไปหาองค์ชายชังฮ็อนบ่อยๆ แต่นางในที่รับใช้องค์ชายอยู่ที่ทงกุงนั้นเป็นคนรับใช้เก่าของมเหสีซอนอีและพระเจ้าคย็องจง จึงตั้งแง่รังเกียจพระเจ้ายองโจเพราะทรงยึดบัลลังก์มาจากพระเจ้าคย็องจง พระเจ้ายองโจจึงเลิกเสด็จไปหาองค์ชายชังฮ็อน ความสัมพันธ์พ่อลูกจึงเหินห่าง องค์ชายชังฮ็อนจึงกลายเป็นองค์ชายที่ขาดการใส่ใจ มีเพียงองค์หญิงฮวาพยองที่เป็นพระเชษฐภคินีเท่านั้น ที่ยังพูดคุยกับองค์ชายชังฮ็อนอยู่

จนในพ.ศ. 2291 องค์หญิงฮวาพยองพระเชษฐภคินีของพระองค์สิ้นพระชนม์ องค์ชายชังฮ็อนเสียพระทัยมาก ทรงเริ่มแสดงอาการผิดปกติทางจิต ประกอบกับองค์ชายชังฮ็อนประชวรบ่อย ในพ.ศ. 2295 ประชวรเป็นโรคหัด องค์ชายชังฮ็อนมีพระโอรสพระองค์แรกในพ.ศ. 2293 คือ มกุฎราชกุมารอึยโซ แต่มีพระชนม์ชีพอยู่สองปีก็สิ้นพระชนม์ ในพ.ศ. 2295 พระโอรสประสูติอีกองค์ ได้รับแต่งตั้งเป็นวังเซซุน (พระนัดดามกุฎราชกุมาร) ทันที (ภายหลังครองราชย์เป็นพระเจ้าจองโจ) ในพ.ศ. 2300 พระมเหสีอินวอนพระอัยยิกาเลี้ยงและมเหสีจองซองพระมารดาเลี้ยงสิ้นพระชนม์ องค์ชายชังฮ็อนมีอาการทางพระสติหนักขึ้น ทรงสังหารขันทีซังกุงต่างๆคนรับใช้ตลอดจนหมอหลวง ทำให้ทรงเป็นที่หวาดกลัวไปทั่ววัง และยังทรงคบค้ากับนางทรงที่ชานเมืองฮันยาง พระเจ้ายองโจก็ทรงทราบเรื่องพระอาการของพระโอรสดีแต่ทรงไม่กล้าทำอะไรเพราะเป็นพระโอรส ในพ.ศ. 2304 ทรงทุบตีพระชายาน้อยพระองค์หนึ่งจนเสียชีวิต และทรงตามรังควานพระขนิษฐาคือองค์หญิงฮวาวาน

ในพ.ศ. 2305 ขุนนางฝ่ายโนนนถายฎีกาให้พระเจ้ายองโจลงพระอาญาพระโอรส องค์ชายชังฮ็อนจขึงจับเอาญาติของขุนนางเหล่านั้นมาทรมานจนเสียชีวิต และขู่จะสังหารบุตรชายของอัครเสนาบดีชินมัน คือ องค์ชายยองซอง ทรงถึงขนาดจะปีนกำแพงวังไปสังหารองค์ชายยองซอง พระมารดาสนมอียองบินทนไม่ไหว ขอให้พระเจ้ายองโจทรงพระอาญาองค์ชายชังฮ็อน พระเจ้ายองโจจึงมีพระราชโองการปลดองค์ชายชังฮ็อนและพระชายาฮเยคยอง และบังคับให้องค์ชายชังฮ็อนเข้าไปอยู๋ในกล่องข้าว หลังจากอยู่ในกล่องเจ็ดวัน องค์ชายชังฮ็อนก็สวรรคต

ภายหลังพระเจ้ายองโจทรงรู้สึกเสียพระทัยที่ทรงลงพระอาญากับพระโอรส จึงแต่งตั้งองค์ชายชังฮ็อนขึ้นใหม่เป็นมกุฎราชกุมารซาโด พระโอรสขององค์ชายซาโด คือ พระเจ้าจองโจ ทรงพยายามอย่างมากที่จะล้างมลทินให้พระราชบิดา ทำให้เกิดคำถามขึ้นว่า มกุฎราชกุมารซาโดประชวรจริงหรือเป็นการใส่ร้ายของขุนนางฝ่ายโนนน แต่บันทึกของพระนางฮเยคยองกล่าวว่ามกุฎราชกุมารซาโดทรงมีอาการทางพระสติจริงๆ

ในช่วงสมัยพระเจ้าจองโจ พระองค์ได้ย้ายพระศพของพระบิดาไปยังป้อมฮวาซอง

พระราชวงศ์

• พระราชบิดา : พระเจ้ายองโจ (영조 ,英祖大王 ,1694-1776)
• พระราชมารดา : พระสนมยองบิน ตระกูลอี แห่งจอนอึย (영빈 이씨 ,暎嬪 李氏 ,1696-1764)
• พระชายา : พระนางฮเยคยอง ตระกูลฮง แห่งพยองซาน (혜경세자빈 홍씨 ,惠敬世子嬪 洪氏 ,1735-1815) ภายหลังได้รับการสถาปนาเป็นพระมเหสีฮอนคยอง ตระกูลฮง (헌경황후 홍씨 ,獻敬王后 洪氏)
• พระสนม
  • พระสนมยางเจ ตระกูลอิม (양제 임씨 ,良娣 林氏) ภายหลังได้รับแต่งตั้งเป็นพระสนมซุกบิน ตระกูลอิม (숙빈 임씨 ,肅嬪 林氏)
  • พระสนมซูชิก ตระกูลปาร์ค (수칙 박씨 ,守則 朴氏 ,?-1761)ภายหลังได้รับแต่งตั้งเป็นพระสนมควีอิน ตระกูลปาร์ค (귀인 박씨 ,貴人 朴氏) และพระสนมคยองบิน ตระกูลปาร์ค (경빈 박씨 ,景嬪 朴氏)
  • พระสนมยางเจ (양제 ,良娣)
• พระโอรส
  • มกุฎราชกุมารอึยโซ , อีจอง (의소세손 정 ,懿昭世孫 琔 ,1750-752) พระโอรสองค์แรกของพระชายาฮเยคยอง ตระกูลฮง แห่งพยองซาน
  • มกุฎราชกุมารอีซาน (이산세손 ,李祘世孫 ,1752-1800) พระโอรสองค์ที่สองของพระชายาฮเยคยอง ตระกูลฮง แห่งพยองซาน
  • องค์ชายอึนออน , อีอิน (은언군 인 ,恩彦君 䄄 ,1754-1801) พระโอรสองค์แรกของพระสนมซุกบิน ตระกูลอิม พระอัยกา (ปู่) ของพระเจ้าชอลจง
  • องค์ชายอึนซิน , อีจิน (은신군 진 ,恩信君 禛 ,1755-1771) พระโอรสองค์ที่สองของพระสนมซุกบิน ตระกูลอิม พระปัยกา (ปู่ทวด) บุญธรรมของพระเจ้าโคจง
  • องค์ชายอึนจอน , อีชัน (은전군 찬 ,恩全君 禶 ,1759-1778) พระโอรสองค์เดียวของพระสนมคยองบิน ตระกูลปาร์ค
• พระธิดา
  • องค์หญิงชองยอน (청연군주 ,淸衍郡主 ,1754-1821) พระธิดาองค์แรกของพระชายาฮเยคยอง ตระกูลฮง แห่งพยองซาน
  • องค์หญิงชองซอน (청선군주 ,淸璿郡主 ,1756-1802) พระธิดาองค์ที่สองของพระชายาฮเยคยอง ตระกูลฮง แห่งพยองซาน
  • องค์หญิงชองกึน (청근현주 ,淸瑾縣主 ,1758-1792) พระธิดาองค์เดียวของพระสนมคยองบิน ตระกูลปาร์ค

1. http://www.channel4.com/history/microsites/H/history/c-d/disease02.html
2. http://www.koreanhistoryproject.org/Ket/C15/E1501.htm
3. http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=16925787