อ็อกเทฟ

อ็อกเทฟ (octave) หรือ ขั้นคู่แปดเพอร์เฟกต์ (perfect eighth) มักเขียนย่อเป็น 8ve หรือ P8 คือขั้นคู่เสียง (interval) ที่เทียบจากโน้ตดนตรีตัวหนึ่งไปสู่โน้ตตัวหนึ่งในระดับเสียงที่ต่างกัน ซึ่งโน้ตตัวนั้นมีความถี่เป็นครึ่งหนึ่งหรือเป็นสองเท่าจากโน้ตตัวเดิม และเหตุที่เรียกว่าขั้นคู่แปด เนื่องจากตัวโน้ตสองตัวที่อยู่ห่างกัน 8 ขั้นบนบันไดเสียง (หรือ 12 ครึ่งเสียง) จะเกิดสมบัติดังกล่าว ไม่ว่าจะเป็นบันไดเสียงเมเจอร์หรือบันไดเสียงไมเนอร์

ตัวอย่าง

 

ตัวอย่างอ็อกเทฟจาก G4 ไปยัง G5

สมมติให้โน้ตตัวหนึ่งมีความถี่เสียงที่ 440 เฮิรตซ์ (เสียง ลา) โน้ตที่มีอ็อกเทฟเหนือโน้ตนี้จะอยู่ที่ 880 เฮิรตซ์ (เสียง ลา สูง) ซึ่งเป็นสองเท่าของโน้ตเดิม และอ็อกเทฟใต้โน้ตนี้จะอยู่ที่ 220 เฮิรตซ์ (เสียง ลา ต่ำ) ซึ่งเป็นครึ่งหนึ่งของโน้ตเดิม เป็นต้น อัตราส่วนระหว่างความถี่เสียงของโน้ตสองตัวที่ต่างกันหนึ่งอ็อกเทฟคือ 2:1

สัญกรณ์

 

ตัวอย่างโน้ตตัวเดียวกันในแต่ละห้อง แต่กำกับไว้ด้วยสัญกรณ์อ็อกเทฟ

การกำหนดอ็อกเทฟบนบรรทัดห้าเส้น จะกระทำเพื่อลดการใช้เส้นน้อย เมื่อตัวโน้ตอยู่ในตำแหน่งสูงหรือต่ำเกินไปซึ่งทำให้อ่านยาก สัญกรณ์ของอ็อกเทฟจะกำกับไว้ที่เหนือหรือใต้กลุ่มของตัวโน้ต มีรูปแบบต่าง ๆ ดังนี้ (คำในวงเล็บมาจากภาษาอิตาลี)

• 8va (ottava) หมายถึงให้เล่นเสียงสูงขึ้นหนึ่งอ็อกเทฟ
• 8vb (ottava bassa) หมายถึงให้เล่นเสียงต่ำลงหนึ่งอ็อกเทฟ
• 15ma (quindicesima) หมายถึงให้เล่นเสียงสูงขึ้นสองอ็อกเทฟ
• 15mb (quindicesima bassa) หมายถึงให้เล่นเสียงต่ำลงสองอ็อกเทฟ

นอกจากนี้ยังมีการเติมสัญกรณ์เพิ่มเพื่อให้เล่นต่อไปเรื่อย ๆ เช่น c. 8va (coll'ottava) หมายถึงให้เล่นเสียงสูงขึ้นหนึ่งอ็อกเทฟตั้งแต่จุดที่กำหนดเป็นต้นไป จนกว่าจะถูกยกเลิกด้วย loco หรือที่พบได้บ่อยกว่าคือการใช้เส้นประคร่อมลงไปเพื่อกำหนดระยะยกเลิกอ็อกเทฟ