โน้ตดนตรี

บทความนี้เกี่ยวกับดนตรี สำหรับความหมายอื่น ดูที่ โน้ต

โน้ต ในทางดนตรี มีความหมายได้สองทาง หมายถึง สัญลักษณ์ต่าง ๆ ที่ใช้ในการนำเสนอระดับเสียง และความยาวของเสียง หรือหมายถึงตัวเสียงเองที่เขียนแทนด้วยสัญลักษณ์เหล่านั้น โน้ตดนตรีแต่ละเสียงจะมีชื่อเรียกประจำของมันเองในแต่ละภาษา เช่น โด-เร-มี-ฟา-ซอล-ลา-ที บางครั้งอาจเขียนอักษรละติน A ถึง G แทนโน้ตดนตรี

โน้ต เอ หรือ ลา

ชื่อโน้ตดนตรี

เสียงต่างๆ	I		II		III	IV		V		VI		VII
เนเชอรัล	C		D		E	F		G		A		B
ชาร์ป		C♯		D♯			F♯		G♯		A♯
แฟลต		D♭		E♭			G♭		A♭		B♭
เนเชอรัล (ยุโรปเหนือ)	C		D		E	F		G		A		H
ชาร์ป (ยุโรปเหนือ)		Cis		Dis			Fis		Gis		Ais
แฟลต (ยุโรปเหนือ)		Des		Es			Ges		As		B
ชื่ออื่นๆ (ยุโรปเหนือ)	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	Bes	B
แบบ moveable(ascending)	Do	Di	Re	Ri	Mi	Fa	Fi	Sol	Si	La	Li	Ti
แบบ moveable (descending)	Do	Ra	Re	Me	Mi	Fa	Se	Sol	Le	La	Te	Ti
ยุโรปใต้	Do		Re		Mi	Fa		Sol		La		Si
ชื่ออื่นๆ	Ut		-		-	-		So		-		Ti
แบบอินเดีย	Sa		Re		Ga	Ma		Pa		Da		Ni
แบบเกาหลี	Da		Ra		Ma	Ba		Sa		Ga		Na
ความถี่เสียงโดยประมาณ (เฮิรตซ์)	262	277	294	311	330	349	370	392	415	440	466	494
หมายเลขโน้ต MIDI	60	61	62	63	64	65	66	67	68	69	70	71
ชื่อไทยที่นิยม	ด	#ด	ร	#ร	ม	ฟ	#ฟ	ซ	#ซ	ล	#ล	ท

ชื่อเรียกตัวโน้ตในบันไดเสียงไดอาโทนิก

• โน้ตตัวที่ 1 เรียกว่า โทนิก (Tonic)
• โน้ตตัวที่ 2 เรียกว่า ซุปเปอร์โทนิก (Supertonic)
• โน้ตตัวที่ 3 เรียกว่า มีเดียน (Mediant)
• โน้ตตัวที่ 4 เรียกว่า ซับโดมิแนนท์ (Subdominant)
• โน้ตตัวที่ 5 เรียกว่า โดมิแนนท์ (Dominant)
• โน้ตตัวที่ 6 เรียกว่า ซับมีเดียน (Submediant)
• โน้ตตัวที่ 7 เรียกว่า ลีดดิ้งโน้ต หรือลีดดิ้งโทน (Leading note or Leading tone)

ตัวโน้ตที่ใช้เขียน

ตัวโน้ตหนึ่งตัวที่ใช้สำหรับบันทึกบทเพลงจะมีค่าของโน้ตหนึ่งค่า นั่นคือระยะเวลาในการออกเสียงของตัวโน้ต เช่น ตัวดำ ตัวเขบ็ตหนึ่งชั้น เป็นต้น เมื่อตัวโน้ตต่างๆ ถูกเขียนลงบนบรรทัดห้าเส้น ตัวโน้ตแต่ละตัวจะถูกวางไว้บนตำแหน่งที่แน่นอนตามแนวตั้ง (คาบเส้นบรรทัดหรือระหว่างช่องบรรทัด) และกำหนดระดับเสียงที่แน่นอนด้วยกุญแจประจำหลัก เส้นแต่ละเส้นและช่องว่างแต่ละช่องถูกตั้งชื่อตามเสียงของโน้ต ซึ่งชื่อเหล่านี้เป็นที่จดจำโดยนักดนตรี ทำให้นักดนตรีทราบได้ว่าจุดใดควรจะเล่นเครื่องดนตรีด้วยระดับเสียงใด ตามตำแหน่งหัวของโน้ตบนบรรทัด ตัวอย่างเช่น

 

บรรทัดห้าเส้นด้านบนแสดงให้เห็นถึงเสียงโน้ต C4, D4, E4, F4, G4, A4, B4, C5 ตามตัวโน้ตที่วางอยู่บนตำแหน่งต่างๆ แล้วจากนั้นไล่ระดับเสียงลง โดยไม่มีเครื่องหมายตั้งบันไดเสียงหรือเครื่องหมายแปลงเสียง

ภาพ	ชื่อตัวโน้ต	จังหวะ (ในอัตราจังหวะ ^4/4)
	โน้ตตัวกลม	4 จังหวะ
	โน้ตตัวขาว	2 จังหวะ
	โน้ตตัวดำ	1 จังหวะ
	โน้ตตัวเขบ็ต 1 ชั้น	ครึ่งจังหวะ

โน้ตตัวกลม ( Whole Note ) 1 ตัว = ตัวขาว 2 ตัว (  ) หรือตัวดำ 4 ตัว (    )

โน้ตตัวขาว ( Half Note ) 1 ตัว = ตัวดำ 2 ตัว (   )

โน้ตตัวดำ ( Quarter Note ) 1 ตัว = ตัวเขบ็ต 1 ชั้น 2 ตัว (   )

โน้ตตัวเขบ็ต ( Eighth Note ) 1 ตัว = ตัวเขบ็ต 2 ชั้น 2 ตัว (   )

ความถี่ของโน้ต

ในทางเทคนิค ดนตรีสามารถสร้างขึ้นได้จากโน้ตที่มีความถี่ของเสียงใดๆ ก็ได้ เนื่องจากเสียงเกิดจากการสั่นสะเทือนของวัตถุและวัดได้ในหน่วยเฮิรตซ์ (Hz) ซึ่ง 1 เฮิรตซ์เท่ากับการสั่นครบหนึ่งรอบต่อวินาที ตั้งแต่สมัยก่อนมีเพียงโน้ตที่มีความถี่คงตัวแค่ 12 เสียงเท่านั้นโดยเฉพาะดนตรีตะวันตก ซึ่งความถี่เสียงคงตัวเหล่านี้มีความสัมพันธ์ทางคณิตศาสตร์ต่อกัน และถูกนิยามไว้ที่โน้ตตัวกลาง A4 (เสียงลา อ็อกเทฟที่สี่) ซึ่งเป็นสาเหตุที่เสียงลาเริ่มต้นเขียนแทนด้วยอักษร A ปัจจุบันโน้ต A4 มีความถี่อยู่ที่ 440 เฮิรตซ์ (ไม่มีเศษทศนิยม)

หลักการตั้งชื่อโน้ตจะระบุเป็นอักษรละติน เครื่องหมายแปลงเสียง (ชาร์ป/แฟลต) และหมายเลขอ็อกเทฟตามลำดับ โน้ตทุกตัวจะมีเสียงสูงหรือต่ำกว่า A4 เป็นจำนวนเต็ม n ครึ่งเสียง นั่นหมายความว่าโน้ตที่มีเสียงสูงกว่า n จะเป็นจำนวนบวก หากเสียงต่ำกว่า n จะเป็นจำนวนลบ ความถี่ f ของโน้ตตัวอื่นเมื่อเทียบกับโน้ต A4 จึงมีความสัมพันธ์ดังนี้

${\displaystyle f=2^{(n/12)}\times 440{\mbox{ Hz}}}$ 

ตัวอย่างเช่น เราสามารถคำนวณหาความถี่ของโน้ต C5 ซึ่งเป็นโน้ต C ตัวแรกที่อยู่สูงกว่า A4 และโน้ตดังกล่าวมีระดับเสียงที่สูงกว่า A4 เป็นจำนวน 3 ครึ่งเสียง (A4 → A♯4 → B4 → C5) จะได้ n = +3 ดังนั้นความถี่ของโน้ต C5 คือ

${\displaystyle f=2^{(3/12)}\times 440{\mbox{ Hz}}\approx 523.2511{\mbox{ Hz}}}$ 

หรืออย่างโน้ตที่มีระดับเสียงต่ำกว่า A4 เช่น โน้ต F4 มีระดับเสียงต่ำกว่า A4 เป็นจำนวน 4 ครึ่งเสียง (A4 → A♭4 → G4 → G♭4 → F4) จะได้ n = −4 ดังนั้นความถี่เสียงของ F4 คือ

${\displaystyle f=2^{(-4/12)}\times 440{\mbox{ Hz}}\approx 349.2290{\mbox{ Hz}}}$ 

และสุดท้าย สูตรดังกล่าวสามารถใช้เปรียบเทียบความถี่ของโน้ตชื่อเดียวกันแต่ต่างอ็อกเทฟได้ ซึ่ง n จะกลายเป็นพหุคูณของ 12 ถ้ากำหนดให้ k เป็นจำนวนอ็อกเทฟส่วนต่างที่มากกว่าหรือน้อยกว่า A4 เช่นโน้ต A5 จะได้ k = +1 หรือโน้ต A2 จะได้ k = −2 เป็นต้น สามารถลดรูปสูตรได้เหลือเพียง

${\displaystyle f=2^{(12k/12)}\times 440{\mbox{ Hz}}=2^{k}\times 440{\mbox{ Hz}}}$ 

ทำให้เกิดผลว่า สำหรับโน้ตที่ชื่อเดียวกันในหนึ่งช่วงอ็อกเทฟ โน้ตในระดับสูงกว่าจะมีความถี่เป็นสองเท่าของโน้ตในระดับต่ำกว่า หรือด้วยอัตราความถี่ 2:1 และหนึ่งช่วงอ็อกเทฟมี 12 ครึ่งเสียง

นอกจากนี้ความถี่ของเสียงมีการวัดโดยละเอียดเป็นหน่วยเซนต์ (cent) โดยหนึ่งครึ่งเสียงจะมีค่าเท่ากับ 100 เซนต์ นั่นหมายความว่า 1200 เซนต์จะเท่ากับ 1 อ็อกเทฟ และตัวคูณ 1 เซนต์บนความถี่เสียงจะมีค่าเท่ากับรากที่ 1200 ของ 2 หรือเท่ากับประมาณ 1.0005777895

สำหรับการใช้กับระบบ MIDI มาตรฐาน ความถี่เสียงของโน้ตจะจับคู่กับหมายเลข p ตามสูตรนี้

${\displaystyle p=69+12\times \log _{2}{\left({\frac {f}{440}}\right)}}$ 

ทำให้โน้ต A4 จับคู่อยู่กับโน้ตหมายเลข 69 ในระบบ MIDI และทำให้เติมเต็มช่วงความถี่อื่นๆ ที่ไม่ตรงกับความถี่สากลมาเป็นหมายเลขของโน้ตได้อีกด้วย

แหล่งข้อมูลอื่น

• คอร์ดกีตาร์