เขตพิเศษของโตเกียว

เขตพิเศษ (ญี่ปุ่น: 特別区; โรมาจิ: tokubetsu-ku; ทับศัพท์: โทกูเบ็ตสึ-กุ) เป็นเขตการปกครองระดับเทศบาลในมหานครโตเกียวซึ่งมีอยู่ทั้งหมด 23 เขต โดยในอดีตถือเป็นส่วนของนครโตเกียว อันเป็นเมืองหลวงของจังหวัดโตเกียว (東京府 โตเกียว-ฟุ) ต่อมาในปี ค.ศ. 1943 ได้มีการจัดตั้งมหานครโตเกียวขึ้นเป็นเขตปกครองรูปแบบพิเศษ และมีการแบ่งนครโตเกียวออกเป็น 23 เขต แต่ละเขตมีสิทธิเลือกตั้งนายกเทศมนตรีประจำเขตและปกครองตัวเองโดยอิสระจากมหานครโตเกียว ตามกฎหมายการปกครองส่วนท้องถิ่นของญี่ปุ่น (地方自治法 ชิโฮ-จิชิ-โฮ) ชาวญี่ปุ่นมักเรียกทั้งเขตทั้ง 23 อย่างง่าย ๆ ว่า "นิจูซังกุ" (23区)

เขตพิเศษของโตเกียว 東京特別区
ที่ตั้งในสีเขียว
ประเทศ	ญี่ปุ่น
เกาะ	ฮนชู
ภูมิภาค	คันโต
จังหวัด	โตเกียว
พื้นที่
• เขตพิเศษ	627.57 ตร.กม. (242.31 ตร.ไมล์)
ประชากร  (1 มิถุนายน ค.ศ. 2020)
• เขตพิเศษ	9,693,701 คน
• ความหนาแน่น	15,446 คน/ตร.กม. (40,000 คน/ตร.ไมล์)

ประวัติ

ก่อนปี ค.ศ. 1943 กรุงโตเกียวถือเป็นจังหวัดหนึ่งเทียบเท่ากับจังหวัดอื่น ๆ และในจังหวัดโตเกียวก็ประกอบด้วยหลาย ๆ เทศบาล เทศบาลนครโตเกียวถือเป็นหนึ่งในนั้นและถือเป็นเมืองหลวงของจังหวัดโตเกียว และในนครโตเกียวก็แบ่งออกเป็น 35 เขต

วันที่ 15 มีนาคม ค.ศ. 1943 มีการยุบเทศบาลนครโตเกียว จังหวัดโตเกียวถูกยกฐานะเป็นมหานครโตเกียว ทั้ง 35 เขตถูกโอนไปขึ้นตรงกับศาลาว่าการมหานครโตเกียว

วันที่ 15 มีนาคม ค.ศ. 1947 จากเดิมที่นครโตเกียวมี 35 เขต ถูกแบ่งใหม่ให้เป็น 22 เขต

วันที่ 3 พฤษภาคม ค.ศ. 1947 ได้มีการประกาศใช้กฎหมายการปกครองส่วนท้องถิ่นของญี่ปุ่น เป็นผลให้เขตทั้ง 22 เขตเดิม ยกฐานะขึ้นเป็นเขตพิเศษของมหานครโตเกียว

วันที่ 1 สิงหาคม ค.ศ. 1947 ได้มีการประกาศให้เขตเนริมะ เป็นเขตพิเศษที่ 23 ของมหานครโตเกียว

ตั้งแต่ทศวรรษที่ 1970 เป็นต้นมา เขตพิเศษของมหานครโตเกียวได้รับอำนาจบริหารที่อิสระกว่าเทศบาลในจังหวัดอื่น ๆ แต่ละเขตสามารถเลือกนายกเทศมนตรีเขต (区長 kuchō) และสภาเขต (区議会 kugikai) ของเขตตัวเองได้

ใน ค.ศ. 2000 รัฐสภาของญี่ปุ่นได้มอบอำนาจการปกครองส่วนท้องถิ่น (地方公共団体 ชิโฮ โคเกียว ดันไต) ให้เขตพิเศษทั้ง 23 เขตของมหานครโตเกียว ส่งผลให้แต่ละเขต (区 กุ) มีฐานะเทียบเท่ากับนคร (市 ชิ)

เขตพิเศษต่าง ๆ มีขนาดต่างกันตั้งแต่ 10–60 ตารางกิโลเมตร และจำนวนประชากรก็ต่างกันตั้งแต่ 40,000–830,000 คน บางเขตมีเกาะที่มนุษย์สร้างขึ้นโดยการถมทะเล เขตที่มีประชากรมากที่สุดคือเขตเซตางายะ (世田谷区 Setagaya-ku) และเขตที่มีขนาดใหญ่ที่สุดคือเขตโอตะ

จำนวนประชากรของเขตพิเศษทั้ง 23 เขตของมหานครโตเกียวจากการสำรวจจำนวนประชากรเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม ค.ศ. 2010 มีจำนวน 8,846,580 คน คิดเป็น 2 ใน 3 ของประชากรของมหานครโตเกียว และ 1 ใน 4 ของประชากรในเขตโตเกียวและปริมณฑล (首都圏 ชุโตเก็ง) มีความหนาแน่นประชากร 13,800 คนต่อตารางกิโลเมตร

รายชื่อเขตพิเศษ (เรียงลำดับตามตัวอักษรโรมัน)

 

แผนที่มหานครโตเกียวในปัจจุบัน สีเหลืองแสดงถึง 23 เขตพิเศษในโตเกียว และสีเขียวแสดงถึงนคร เมือง และหมู่บ้านอื่น ๆ ในมหานครโตเกียว

*จำนวนประชากร ณ เดือนมิถุนายน ค.ศ. 2007

เขต	คันจิ (ตัวโรมัน)	ประขากร*	ความหนาแน่น (/กม.²)	พื้นที่ (กม.²)	ย่านที่มีชื่อเสียง
อาดาจิ	足立区 (Adachi-ku)	629,392	11,830.68	53.20	อายาเซะ, คิตะเซ็นจู, ทาเกโนะสึกะ
อารากาวะ	荒川区 (Arakawa-ku)	194,777	18,262.25	10.20	อารากาวะ, มาจิยะ, นิปโปริ, มินามิเซ็นจู
บุงเกียว	文京区 (Bunkyō-ku)	194,933	16,009.28	11.31	ฮนโง, ยาโยอิ, ฮากุซัน
ชิโยดะ	千代田区 (Chiyoda-ku)	43,802	3,763.06	11.64	นางาตะโจ, คาซูมิงาเซกิ, โอเตมาจิ, มารูโนอูจิ, อากิฮาบาระ, ยูรากุโช, ไอดะบาชิ
ชูโอ	中央区 (Chūō-ku)	104,997	10,344.53	10.15	นิฮมบะชิ, คะยะบะโจ, กินซะ, สึกิจิ, ฮัจโจโบะริ, ชินกะวะ, สึกิชิมะ, คะจิโดะกิ, สึกุดะ,
เอโดงาวะ	江戸川区 (Edogawa-ku)	661,386	13,264.86	49.86	คะซะอิ, โคะอิวะ
อิตาบาชิ	板橋区 (Itabashi-ku)	529,059	16,445.72	32.17	อิตาบาชิ, ทากาชิมะไดระ
คัตสึชิกะ	葛飾区 (Katsushika-ku)	428,066	12,286.62	34.84	ทะเตะอิชิ, อะโอะโตะ
คิตะ	北区 (Kita-ku)	330,646	15,885.67	20.59	อะกะบะเนะ, โอจิ, ทะบะตะ
โคโต	江東区 (Kōtō-ku)	436,337	10,963.24	39.8	คิบะ, อะริอะเกะ, คะเมโดะ, โทโยโช, มนเซ็นนะกะโช, ฟุกะงะวะ, คิโยะซุมิ, ชิระกะวะ, เอ็ทชูจิมะ, ซุนะมะจิ, อะโอะมิ
เมงูโระ	目黒区 (Meguro-ku)	267,798	18,217.55	14.70	เมะงุโระ, นะกะเมะงุโระ, จิยุงะโอะกะ
มินาโตะ	港区 (Minato-ku)	205,196	10,088.30	20.34	อะกะซะกะ, รปปงงิ, โอะไดบะ, ชินบะชิ, ชินะงะวะ, โทะระโนะมง, อะโอะยะมะ, อะซุบุ, ฮะมะมะสึโช, ทะมะจิ
นากาโนะ	中野区 (Nakano –ku)	312,939	20,097.82	15.59	นะกะโนะ
เนริมะ	練馬区 (Nerima-ku)	702,202	14,580.61	48.16	เนะริมะ, โออิซุมิ, ฮิกะริงะโอะกะ
โอตะ	大田区 (Ōta-ku)	674,590	11,345.27	59.46	โอโมะริ, คะมะตะ, ฮะเนะดะ, เด็งเอ็งโจฟุ
เซตางายะ	世田谷区 (Setagaya-ku)	855,416	14,728.23	58.08	เซะตะงะยะ, คิตะซะวะ, คิตุตะ, คะระซุยะมะ, ทะมะงะวะ
ชิบูยะ	渋谷区 (Shibuya-ku)	205,512	13,337.13	15.11	ชิบุยะ, เอะบิซุ, ฮะระจุกุ, ฮิโระโอะ, , เซ็นดะงะยะ, โยะโยะงิ
ชินางาวะ	品川区 (Shinagawa-ku)	353,887	15,576.01	22.72	ชินะงะวะ, โกะตันดะ, โอซะกิ
ชินจูกุ	新宿区 (Shinjuku-ku)	309,463	16,975.48	18.23	ชินจุกุ, ทะกะดะโนะบะบะ, โอกุโบะ, คะงุระซุกะ, อิจิงะยะ
ซูงินามิ	杉並区 (Suginami-ku)	534,981	15,725.49	34.02	โคเอ็นจิ, อะซะงะยะ, โอะงิกุโบะ
ซูมิดะ	墨田区 (Sumida-ku)	237,433	16,079.49	13.75	คินชิโช, โมะริชิตะ, เรียวโงะกุ
โทชิมะ	豊島区 (Toshima-ku)	256,009	19,428.44	13.01	อิเคะบุกุโระ, โคะมะโงะเมะ, เซ็งกะวะ, ซุงุโมะ
ไทโต	台東区 (Taitō-ku)	168,277	16,139.38	10.08	อูเอโนะ, อาซากูซะ
รวมทั้งหมด		8,637,098	13,890.25	621.81

สถานที่ที่มีชื่อเสียง

 

ย่านกินซะ (銀座 Ginza)

 

ย่านมารูโนอูจิ (丸の内 Marunouchi)

 

เขตชิบูยะ (渋谷区 Shibuya-ku)

 

เขตชินจูกุ (新宿区 Shinjuku-ku)

 

สะพานสายรุ้ง (レインボーブリッジ Reinbō burijji) และ โตเกียวทาวเวอร์ (東京タワー Tōkyō tawā)

สถานที่ที่มีชื่อเสียงในย่านต่าง ๆ เขตพิเศษทั้ง 23 เขตมีดังต่อไปนี้

• อากาซากะ (赤坂 Akasaka) : อยู่ในเขตมินาโตะ เป็นย่านที่มีภัตตาคารร้านอาหาร สถานบันเทิง และโรงแรมมากมาย นอกจากนี้ยังมีถนนคนเดินเล็ก ๆ ให้ได้สัมผัสชีวิตชาวโตเกียวท้องถิ่น ตั้งอยู่ติดกับเขตรปปงงิ และอาโอยามะ

• อากิฮาบาระ (秋葉原 Akihabara) : อยู่เขตไทโตและเขตชิโยดะ เป็นย่านที่เต็มไปด้วยร้านขายสินค้าอิเล็กทรอนิกส์ คอมพิวเตอร์ เกม การ์ตูน และของเล่น

• อาโอยามะ (青山 Aoyama) : อยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของเขตมินาโตะ เป็นย่านที่พักอาศัยของผู้มีฐานะ รวมทั้งมีสวนสาธารณะ ร้านอาหารนานาชาติ ร้านกาแฟทันสมัย สถานีรถไฟใต้ดินโอโมเตะซันโด และสุสานอาโอยามะ อันใหญ่โตด้วย

• กินซะ (銀座Ginza) และ ยูระกุโช : ย่านกินซะอยู่ในเขตชูโอ ส่วนย่านยูระกุโชอยุ่ในเขตชิโยดะ (千代田区 Chiyoda-ku) ทั้งสองย่านนี้เป็นย่านศูนย์การค้าและแหล่งบันเทิง มีห้างสรรพสินค้าที่ขายสินค้าหรูหรา โรงภาพยนตร์ และโรงละคร

• ฮะระจุกุ (原宿 Harajuku) : อยู่ในเขตชิบูยะ เป็นแหล่งรวมวัยรุ่นที่มีชื่อเสียงของญี่ปุ่น

• อิเกะบุกุโระ (池袋 Ikebukuro) : อยู่ในเขตโทชิมะ เป็นย่านที่มีชุมทางรถไฟและรถไฟใต้ดินที่จอแจที่สุดของตอนเหนือของโตเกียว มีศูนย์การค้าขนาดใหญ่ชื่อซันชายน์ซิตี (Sunshine City)

• จิมโบโช (神保町 Jinbōchō) : อยู่ในเขตชิโยดะ เป็นย่านที่เต็มไปด้วยร้านหนังสือมือสอง สำนักพิมพ์ และร้านขายของเก่ามากมาย

• มารูโนอูจิ (丸の内 Marunouchi) และโอเตมาจิ : อยู่ในเขตชิโยดะ อยู่ติดกับสถานีรถไฟโตเกียว และพระราชวังหลวงโตเกียว เป็นย่านศูนย์กลางเศรษฐกิจและการเงินของโตเกียว เต็มไปด้วยอาคารสูงเสียดฟ้ามากมาย ที่เป็นที่ตั้งของสำนักงานใหญ่ของธนาคารหลายธนาคาร และสำนักงานของบริษัทใหญ่ ๆ นอกจากนี้ยังมีศูนย์การค้าและแหล่งบันเทิงด้วย

• นะงะตะโช (永田町 Nagata-chō) : อยู่ในเขตชิโยดะ เป็นย่านที่เป็นหัวใจของการปกครองของญี่ปุ่น เนื่องจากเป็นที่ตั้งของอาคารสภานิติบัญญัติแห่งชาติ ที่ทำการของกระทรวงและพรรคการเมืองต่าง ๆ

• โอะไดบะ (お台場 Odaiba) : อยู่ในเขตโคโตและเขตชินางาวะ เป็นเกาะที่มนุษย์สร้างขึ้นจากการถมทะเล เป็นแหล่งศูนย์การค้าและบันเทิงที่กำลังได้รับความนิยม

• โอโมเตะซันโด (表参道 Omotesandō) : อยู่ในเขตมินาโตะและเขตชิบูยะ เป็นย่านที่มีร้านสินค้ายี่ห้อหรูหราตั้งเรียงรายตลอดถนน

• รปปงงิ (六本木 Roppongi) : อยู่ในเขตมินาโตะ เป็นย่านที่เป็นที่ตั้งของสถานทูตของหลายประเทศ จึงทำให้ชาวต่างชาติรวมตัวอยู่ในย่านนี้จำนวนมาก นอกจากนี้ยังเป็นย่านที่มีสถานบันเทิงยามค่ำคืนอยู่มากมาย และยังเป็นที่ตั้งของอาคารรปปงงิฮิลส์ ซึ่งเป็นอาคารขนาดใหญ่ที่มีทั้งสำนักงาน ศูนย์การค้า และสถานบันเทิง

• เรียวโงกุ (両国 Ryōgoku) : อยู่ในเขตซูมิดะ เป็นศูนย์กลางของซูโม่ของโลก เนื่องจากเป็นที่ตั้งของสนามกีฬาแห่งชาติเรียวโงกุ (両国国技館 Ryōgoku Kokugi-kan) ซึ่งเป็นสนามซูโม่ที่มีชื่อเสียงที่สุดของญี่ปุ่น และมีสำนักซูโม่หรือเฮยะ (部屋 heya) ตั้งอยู่มากมาย

• ชิบุยะ (渋谷区 Shibuya-ku) : เป็นเขตศูนย์รวมห้างสรรพสินค้า แฟชั่น สถานบันเทิงยามราตรี และเป็นแหล่งวัยรุ่นที่มีเชื่อเสียงมานาน

• ชินะงะวะ (品川区 Shinagawa-ku) : เป็นที่ตั้งของสถานชินะงะวะ ทางด้านตะวันตกของสถานีมีโรงแรมขนาดใหญ่มากมาย ส่วนทางด้านตะวันออกที่เคยเงียบเหงา ปัจจุบันถูกพัฒนาให้เป็นศูนย์กลางธุรกิจแห่งใหม่ของโตเกียว

• ชิมบะชิ (新橋 Shinbashi) : อยู่ในเขตมินาโตะ เป็นย่านที่เคยเงียบเหงาแต่กลับคึกคักอีกครั้ง เนื่องจากเป็นประตูสู่ย่านโอะไดบะและย่านตึกสูงชิโอะโดะเมะ (汐留 Shiodome)

• ชินจุกุ (新宿区 Shinjuku-ku) : เป็นเขตตึกสูงยุคแรก ๆ ของโตเกียวตั้งแต่ทศวรรษที่ 1970 เป็นที่ตั้งของห้างสรรพสินค้า ร้านขายเครื่องใช้ไฟฟ้า และโรงแรมหลายแห่ง รวมถึงเป็นที่ตั้งของศาลาว่าการกรุงโตเกียว มีสถานีรถไฟชินจูกุ อันเป็นสถานีที่มีคนสัญจรผ่านประมาณสามล้านคนต่อวัน ถือเป็นสถานีรถไฟที่คับคั่งที่สุดในโลก ทางด้านตะวันออกของสถานีชินจุกุ เป็นย่านคาบูกิโช ซึ่งเป็นย่านสถานเริงรมณ์ยามราตรี

• อุเอะโนะ (上野 Ueno) : อยู่ในเขตไทโต เป็นที่ตั้งของสถานีรถไฟอูเอโนะ อันเป็นชุมทางของรถไฟที่จะไปทางด้านเหนือของโตเกียว หน้าสถานีมีตลาดอาเมะโยโกะ (アメ横) ด้านข้างสถานีมีสวนอุเอะโนะ (上野公園) สวนสัตว์อูเอโนะ และพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติหลายแห่ง ในฤดูใบไม้ผล สวนอุเอะโนะและบึงชิโนะบะซุ (不忍池 ชิโนะบะซุ โนะ อิเกะ) ที่อยู่ข้าง ๆ จะกลายเป็นสถานที่ชมดอกซากูระ หรือ ฮะนะมิ (花見) ที่มีผู้คนคับคั่ง

แหล่งข้อมูลอื่น

• คำอธิบายเขตการปกครองพิเศษโดยศาลาว่าการกรุงโตเกียว 2014-12-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (ภาษาอังกฤษ)
• สถิติโดยศาลาว่าการกรุงโตเกียว 2006-01-13 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (ภาษาญี่ปุ่น)

อ้างอิง

1. Kurt Steiner, Local government in Japan, Stanford University Press, 1965, p. 179
2. . Statistics Division, Bureau of General Affairs, Tokyo Metropolitan Government. 2012-07-20. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม (XLS) เมื่อ 2020-08-11.