เจ้าทิพวรรณ ณ เชียงตุง

เจ้าทิพวรรณ ณ เชียงตุง (คำเมือง: ) (ราชสกุลเดิม ณ ลำปาง; 2 ตุลาคม พ.ศ. 2446 – 26 มีนาคม พ.ศ. 2532) พระธิดาในเจ้าไชยสงคราม (น้อยเบี้ย ณ ลำปาง) กับเจ้าฝนห่าแก้ว ณ ลำปาง และเป็นราชนัดดาในเจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต กับแม่เจ้าเมืองชื่น ณ ลำปาง และเจ้าทิพวรรณได้เสกสมรสกับเจ้าฟ้าสิริสุวรรณราชยสสรพรหมลือ

เจ้าทิพวรรณ ณ เชียงตุง
เจ้านายฝ่ายเหนือ
สวามี	เจ้าฟ้าสิริสุวรรณราชยสสรพรหมลือ
พระบุตร	7 คน
ราชวงศ์	ทิพย์จักราธิวงศ์-ลำปาง (ประสูติ) มังราย-เชียงตุง (เสกสมรส)
พระบิดา	เจ้าไชยสงคราม (น้อยเบี้ย ณ ลำปาง)
พระมารดา	เจ้าฝนห่าแก้ว ณ ลำปาง
ประสูติ	2 ตุลาคม พ.ศ. 2446
พิราลัย	26 มีนาคม พ.ศ. 2532 (85 ปี)

ประวัติ

เจ้าทิพวรรณ ณ เชียงตุง เป็นธิดาของเจ้าไชยสงคราม (น้อยเบี้ย ณ ลำปาง) กับเจ้าฝนห่าแก้ว ณ ลำปาง (ราชธิดาในเจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต เจ้าผู้ครองนครลำปางองค์สุดท้าย กับแม่เจ้าเมืองชื่นราชเทวี) ประสูติเมื่อวันที่ 2 ตุลาคม พ.ศ. 2446 ณ คุ้มหลวงของเจ้าบุญวาทย์วงศ์มานิต มีพี่สาวทั้งหมด 4 คน เนื่องจากเจ้าทิพวรรณกำพร้าบิดามารดาตั้งแต่วัยเยาว์จึงได้รับการเลี้ยงดูจากเจ้าบุญวาทย์วงศ์มานิต ผู้เป็นตา และได้รับการศึกษาอบรมเป็นอย่างดีร่วมกับเจ้านายองค์อื่น ๆ ภายในคุ้มหลวง

หมั้นและเสกสมรส

 

เจ้าทิพวรรณ ณ เชียงตุง และเจ้าฟ้าพรหมลือ

เมื่อเจ้าทิพวรรณอายุได้ 17 ปี ได้พบรักกับเจ้าฟ้าพรหมลือ ราชโอรสในเจ้าฟ้าก้อนแก้วอินแถลง เจ้าผู้ครองนครเชียงตุง ซึ่งได้เสด็จเยือนนครลำปาง และได้รับการต้อนรับอย่างสมพระเกียรติจากเจ้าผู้ครองนครลำปาง แต่การที่เจ้าต่างนครจะเสกสมรสกันได้ จะต้องได้รับพระบรมราชานุญาตจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสียก่อน และเนื่องจากขณะนั้นเชียงตุงอยู่ในบังคับของอังกฤษ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเกรงว่าจะมีปัญหาระหว่างประเทศได้ จึงไม่ทรงอนุญาต แต่ต่อมาก็ได้มีการหมั้นกันไว้ก่อน จนกระทั่งปี พ.ศ. 2465 เมื่อเจ้าบุญวาทย์วงศ์มานิตถึงแก่พิราลัย เจ้าฟ้าพรหมลือได้เสด็จมาเคารพพระศพ และถือโอกาสนี้เข้าพิธีเสกสมรสกับเจ้าทิพวรรณ จากนั้นทั้งสองก็เดินทางกลับนครเชียงตุง

โอรส-ธิดา

เจ้าทิพวรรณ ณ เชียงตุง มีโอรสธิดา 7 คน ได้แก่

• พันเอก(พิเศษ) เจ้าวรเดช ณ เชียงตุง สมรสกับหม่อมอัสนี ณ เชียงตุง
  • เจ้าจุลเดชเทพประสิทธิ์ ณ เชียงตุง
  • ร้อยเอก เจ้าวรดิษฐหฤทัยชิตร ณ เชียงตุง
  • ร้อยเอกหญิง เจ้าเฟื้องทิพย์วรรณี ณ เชียงตุง
  • ว่าที่ร้อยตรี เจ้าสุรสีห์เด่นดวง ณ เชียงตุง สมรสกับหม่อมภัทรรังษี ณ เชียงตุง (ธิดาของประภาพันธุ์ กรโกสียกาจ)
• เจ้าวรจักร ณ เชียงตุง อดีตอาจารย์คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และผู้ริเริ่มก่อตั้งคณะอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และเป็นนายกสมาคมนักเรียนเก่าอังกฤษแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์
• เจ้าหอมนวล ณ เชียงตุง
• เจ้าพิไลลักษณ์ ณ เชียงตุง
• เจ้าวิลาวรรณ ณ เชียงตุง

ในยุคสงครามมหาเอเชียบูรพา

ต่อมาไม่นานเกิดเหตุการณ์ไม่สงบในนครเชียงตุง ทำให้เจ้าฟ้าพรหมลือถูกส่งตัวไปช่วยราชการที่ตองยี และเมื่อเกิดสงครามมหาเอเชียบูรพาขึ้นก็ถูกส่งไปควบคุมตัวที่เมืองโหม่วหยั่ว แต่ภายหลังเจ้าฟ้าพรหมลือก็ได้พาครอบครัวหนีการควบคุมของอังกฤษเข้าหาฝ่ายไทย ที่ตำบลท่าก้อ ซึ่งรัฐบาลไทยได้ให้การต้อนรับอย่างสมพระเกียรติ และเมื่อรัฐบาลประกาศให้รวมแคว้นสหรัฐไทยเดิมเข้ามาอยู่ในราชอาณาจักรไทย สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาเจ้าฟ้าพรหมลือเป็นเจ้านครเชียงตุง และให้เป็นผู้ช่วยข้าหลวงปกครองฝ่ายทหาร ช่วยราชการสนามนครเชียงตุงด้วย ซึ่งท่านก็ได้สนับสนุนและช่วยเหลือกองทัพไทยเป็นอย่างมาก

กลับสู่ดินแดนไทย

เมื่อสงครามสิ้นสุดลง เจ้าฟ้าพรหมลือได้อพยพครอบครัวเข้ามาลี้ภัยในประเทศไทย โดยประทับที่จังหวัดลำปางก่อน จากนั้นจึงได้เสด็จย้ายมาอยู่จังหวัดเชียงใหม่ เมื่อ พ.ศ. 2488 หลังจากเจ้าฟ้าพรหมลือเสด็จถึงแก่พิราลัย เมื่อ พ.ศ. 2498 เจ้าทิพวรรณ ได้ประกอบอาชีพทำไม้สัก และโรงเลื่อย โดยได้รับสัมปทานป่าไม้จากรัฐบาล

พิราลัย

คุณหญิง เจ้าทิพวรรณ ณ เชียงตุง ถึงแก่พิราลัยเมื่อวันที่ 26 มีนาคม พ.ศ. 2532 ณ คุ้มสี่แยกกลางเวียง (ปัจจุบันคือ ศาลาธนารักษ์ เชียงใหม่) ถนนราชดำเนิน อำเภอเมืองเชียงใหม่ รวมอายุได้ 86 ปี โดยงานพระราชทานเพลิงพระศพ เจ้าทิพวรรณ ณ เชียงตุง มีขึ้นเมื่อวันที่ 27 มกราคม พ.ศ. 2533 ซึ่งจัดให้เป็นพิธีพระศพแบบโบราณของล้านนา โดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินเป็นองค์ประธาน

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2486 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 4 จตุตถจุลจอมเกล้า (จ.จ.)
• พ.ศ. 2519 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 3 ตติยจุลจอมเกล้า (ต.จ.) (ฝ่ายใน)

พงศาวลี

พงศาวลีของเจ้าทิพวรรณ ณ เชียงตุง
เจ้าไชยสงคราม (เบี้ย ณ ลำปาง)                                   เจ้าทิพวรรณ ณ เชียงตุง                                         เจ้าวรญาณรังษี               เจ้านรนันทไชยชวลิต                       เจ้าสุวันไล               เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต                             เจ้าฟองแก้วราชเทวี                       เจ้าฝนห่าแก้ว ณ ลำปาง                                   แม่เจ้าเมืองชื่นราชเทวี

อ้างอิง

1. ประวัติเจ้าแม่ทิพวรรณ ณ เชียงตุง และรูปงานพระราชทานเพลิงศพ
2. เจ้าทิพวรรณ ณ เชียงตุงผู้สานสัมพันธ์สองนครรัฐ
3. ศิลปวัฒนธรรม ปีที่ 11 ฉบับที่ 5 ;มีนาคม 2533 หน้า 44-57
4. http://www.youtube.com/watch?v=u1abhgaktuY&feature=related
5. แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
6. ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 93 ตอนที่ 80 วันที่ 1 มิถุนายน 2519 หน้า 1355