เจ้าดาราดิเรกรัตนไพโรจน์

เจ้าหลวงดาราดิเรกรัตน์ไพโรจน์ (คำเมือง: ) ทรงเป็นเจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ 7 แห่ง ราชวงศ์ทิพย์จักราธิวงศ์ (เจ้าเจ็ดตน)"

เจ้าดาราดิเรกรัตนไพโรจน์
พระนาม	เจ้าหลวงดาราดิเรกรัตน์ไพโรจน์
พระอิสริยยศ	เจ้านครลำพูน
ราชวงศ์	ราชวงศ์เจ้าเจ็ดตน (ทิพย์จักราธิวงศ์)
ครองราชย์	พ.ศ. 2414 - พ.ศ. 2434
รัชกาล	20 ปี
รัชกาลก่อน	เจ้าหลวงไชยลังกาพิศาลโสภาคย์คุณ
รัชกาลถัดไป	เจ้าหลวงเหมพินธุ์ไพจิตร
ข้อมูลส่วนพระองค์
พิราลัย	17 กันยายน พ.ศ. 2434
พระบิดา	เจ้าไชยลังกาพิศาลโสภาคย์คุณ
พระมารดา	แม่เจ้าโก๊ะราชเทวี
พระมเหสี	แม่เจ้าปิมปาราชเทวี
พระบุตร	14 พระองค์

พระประวัติ

เจ้าหลวงดาราดิเรกรัตน์ไพโรจน์ หรือ เจ้าดาราดิเรกรัตน์ไพโรจน์ วรโมษกิติโสภณวิมลคุณ หริภุญไชยมหาเจดีย์บูชากร ราษฎรธุระธาดาประดิษฐบดี เจ้าลำพูนไชย มีพระนามเดิมว่า เจ้าน้อยดาวเรือง ราชสมภพเมื่อจุลศักราช - ปี- จัตวาศก (พ.ศ.-) ทรงเป็นราชโอรสในเจ้าหลวงไชยลังกาพิศาลโสภาคย์คุณ เจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ 6 กับแม่เจ้าโก๊ะราชเทวี และทรงเป็นราชนัดดา (หลานปู่) ในเจ้าหลวงเศรษฐีคำฝั้น เจ้าผู้ครองเชียงใหม่ องค์ที่ 3 และ เจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ 1 กับแม่เจ้าคำแปงราชเทวี

เจ้าหลวงดาราดิเรกรัตน์ไพโรจน์ ทรงเป็นราชโอรสพระองค์เดียวใน แม่เจ้าโก๊ะราชเทวี เสด็จขึ้นครองนครลำพูน ใน พ.ศ. 2414 และถึงแก่พิราลัยด้วยอาการไข้ เมื่อวันที่ 17 กันยายน พ.ศ. 2434 รวมระยะเวลาที่ทรงครองนคร 20 ปี

เมื่อแรกเข้ารับราชการนั้น เจ้าน้อยดาวเรืองได้เป็นนายทัพผู้หนึ่งในการขึ้นไปรบกับเมืองเชียงตุงสมัยรัชกาลที่ 4 คุมไพร่ 500 คน ร่วมกับพี่น้องคนอื่น ๆเข้าตีทางเมืองล้ง เป็นนายทัพและนายกองสมัยเดียวกันกับพระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ (เจ้าชีวิตอ้าว) และ พระเจ้าอินทวิไชยยานนท์ (เจ้าอินทนนท์)

เจ้าน้อยดาวเรืองได้รับราชการก้าวหน้าตามลำดับตลอดมา ได้ช่วยกิจการงานเจ้าไชยลังกาพิศาลโสภาคคุณผู้เป็นบิดา ให้เป็นไปด้วยความเรียบร้อย กิตติศัพท์ในความขยันหมั่นเพียรในราชการนี้ได้ขจรขจายไปถึงกรุงเทพอยู่ตลอด จนกระทั่งได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นเจ้าราชวงศ์แห่งนครลำพูน

เมื่อเจ้าผู้ครองนครลำพูนผู้เป็นบิดาได้ถึงแก่พิราลัยแล้วแต่ทางกรุงเทพยังไม่ได้แต่งตั้งผู้ใดมาแทน เจ้าราชวงศ์ (ดาวเรือง) ได้รับตำแหน่งเจ้าผู้ครองนครลำพูนในปี พ.ศ. 2414

ในเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2418 รัชกาลที่ 5 ได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ เลื่อนยศเจ้าราชวงศ์ (ดาวเรือง) ขึ้นเป็น เจ้าดาราดิเรกรัตน์ไพโรจน์ วรโมษกิติโสภณวิมลคุณ หริภุญไชยมหาเจดีย์บูชากร ราษฎรธุระธาดาประดิษฐธิบดีเจ้าลำพูนไชย

ในสมัยที่เจ้าดาราดิเรกรัตน์ไพโรจน์ปกครองเมืองอยู่นี้ บ้านเมืองอยู่เย็นเป็นสุข เพราะอิทธิพลทางพม่าถูกอังกฤษยึดครอง

ราชโอรส ราชธิดา

เจ้าหลวงดาราดิเรกรัตน์ไพโรจน์ ทรงมีราชโอรสและราชธิดา รวม 14 พระองค์ อยู่ในราชตระกูล ณ ลำพูน มีพระนามตามลำดับ ดังนี้

ใน แม่เจ้าปิมปาราชเทวี (มีราชโอรส 1)

• เจ้าหลวงอินทยงยศโชติ, เจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ 9

ใน แม่เจ้าน้อยเมืองคำ (มีราชธิดา 1)

• เจ้าหญิงบัวแก้ว ณ ลำพูน

ใน แม่เจ้าบัวคำ (มีราชโอรส 1)

• เจ้าน้อยต๋อ ณ ลำพูน

ใน แม่เจ้าก๋องแก้ว (มีราชธิดา 1)

• เจ้าหญิงแก้วมเหษี ณ ลำพูน

ใน แม่เจ้าล้อม (มีราชธิดา 1)

• เจ้าหญิงมธุรจิตร์ ณ ลำพูน

ใน แม่เจ้าเรือนแก้ว (มีราชโอรส 1)

• เจ้าน้อยบัวละถะ ณ ลำพูน

ใน แม่เจ้าเฟย (มีราชโอรส 1)

• เจ้าน้อยเลาแก้ว ณ ลำพูน

ใน แม่เจ้าบุเทวี (มีราชโอรส 1)

• เจ้าราชบุตรดาวแก้ว ณ ลำพูน, เจ้าราชบุตรนครลำพูน (พ.ศ. 2409 - พ.ศ. 2444)

ใน แม่เจ้าคำแสน (มีราชโอรส 4 ราชธิดา 2)

• เจ้าน้อยแสงคำ ณ ลำพูน
• เจ้าหญิงแก้วสีมา ณ ลำพูน
• เจ้าหญิงจันทน์กลิ่นกู๊ ณ ลำพูน
• เจ้าน้อยแก้วพญาวัน ณ ลำพูน
• เจ้าหนานบัวระกฎ ณ ลำพูน
• เจ้าหนานหมื่นแก้ว ณ ลำพูน

ใน แม่เจ้าเฮือนคำ (ไม่มีราชโอรส ราชธิดา)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. ๒๔๒๗ –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์มงกุฎไทย (ท.ม.)
• ไม่ทราบปี -   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎสยาม ชั้น มหาสุราภรณ์

ลำดับสาแหรก

พงศาวลีของเจ้าดาราดิเรกรัตนไพโรจน์
พระยาสุลวลือไชยสงคราม               เจ้าฟ้าสิงหราชธานี เจ้าฟ้าหลวงชายแก้ว                       แม่เจ้าพิมพา               เจ้าหลวงเศรษฐีคำฝั้น                             แม่เจ้าจันทา                       เจ้าไชยลังกาพิศาลโสภาคย์คุณ                                   แม่เจ้าคำแปง                             เจ้าดาราดิเรกรัตนไพโรจน์                                         แม่เจ้าโก๊ะราชเทวี

อ้างอิง

1. ข่าวเจ้าประเทศราชถึงแก่พิราลัยราชกิจจานุเบกษา เล่ม 8 ตอนที่ 31 วันที่ 1 พฤศจิกายน 2434 หน้า 274
2. ประวัติเจ้าราชบุตร
3. พระราชทานตราเครื่องราชอิสริยยศ (หน้า ๕๕๗)

• ปราณี ศิริธร ณ พัทลุง. เพ็ชร์ล้านนา. (ครั้งที่ 2) เชียงใหม่ :ผู้จัดการ ศูนย์ภาคเหนือ, 2538.
• สมหมาย เปรมจิตต์, สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. ตำนานสิบห้าราชวงศ์ (ฉบับสอบชำระ). เชียงใหม่: มิ่งเมือง, 2540.
• เจ้าวงศ์สัก ณ เชียงใหม่, คณะทายาทสายสกุล ณ เชียงใหม่. เจ้าหลวงเชียงใหม่.
• นงเยาว์ กาญจนจารี. ดารารัศมี : พระประวัติพระราชชายา เจ้าดารารัศมี. เชียงใหม่ :สุริวงศ์บุ๊คเซนเตอร์, 2539.
• คัมภีร์ คัมภีรญาณนนท์ , นาวาอากาศเอก. เจ้านายฝ่ายเหนือ. [1]

ก่อนหน้า		เจ้าดาราดิเรกรัตนไพโรจน์		ถัดไป
เจ้าหลวงไชยลังกาพิศาลโสภาคย์คุณ		เจ้าผู้ครองนครลำพูน (พ.ศ. 2414 - พ.ศ. 2434)		เจ้าหลวงเหมพินธุ์ไพจิตร