เวลิบ

เวลิบ (ฝรั่งเศส:Vélib) เป็นโครงการจักรยานสาธารณะของกรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส เริ่มให้บริการครั้งแรกเมื่อวันที่ 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2550 โดยบริษัท JCDecaux เป็นผู้ดำเนินโครงการ โดยมีจักรยานในโครงการกว่า 20,000 คัน และสถานีกว่า 1,800 สถานี กระจายอยู่ทั่วทั้งกรุงปารีสและเมืองใกล้เคียง โดยมีผู้ใช้บริการเฉลี่ยประมาณ 120,000 เที่ยวต่อวัน

สถานีเวลิบและจักรยาน

สถานีเวลิบบริเวณสถานีรถไฟ Gare de l'Est

ชื่อ Vélib มาจากการผสมคำในภาษาฝรั่งเศส ระหว่างคำว่า vélo (ไทย:จักรยาน) และ liberté (ไทย:เสรีภาพ)

ปัจจุบัน(พ.ศ. 2556) เวลิบถือเป็นระบบเช่ายืมจักรยานสาธารณะขนาดใหญ่เป็นอันดับที่สามของโลก รองจากเมืองอู่ฮั่น และเมืองหางโจว ประเทศจีน

ประวัติ

โครงการเวลิบได้รับการริเริ่มโดย แบร์ตรองด์ เดอลาโน (ฝรั่งเศส:Bertrand Delanoë) นายกเทศมนตรีเมืองปารีส จากพรรคสังคมนิยม (ฝรั่งเศส: Parti socialiste, PS) เริ่มให้บริการครั้งแรกเมื่อวันที่ 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2550 โดยบริษัท JCDecaux บริษัทธุรกิจโฆษณาเป็นผู้ดำเนินโครงการเป็นเวลา 10 ปี หลังจากสามารถชนะการประมูลกับบริษัท Clear Channelภายหลังโครงการ Vélo'v ซึ่งเป็นระบบให้เช่ายืมจักรยานสาธารณะของนครลียง (ฝรั่งเศส: Lyon) ซึ่งเริ่มให้บริการตั้งแต่ปี พ.ศ. 2548

ในระยะแรก เวลิบให้บริการด้วยจักรยานจำนวน 7,000 คัน สถานียืมคืนอัตโนมัติ 750 แห่ง และเพิ่มเป็น 16,000 คัน และ 1,200 สถานีในปีถัดมา ในปีแรก เทศบาลเมืองปารีสรายงานว่ามีผู้ใช้บริการ Vélib ถึง 27.5 ล้านเที่ยว โดยผู้ใช้บริการกว่า 2.1 ล้านคน

การลงทุน

JCDecaux ผู้ดำเนินโครงการลงทุนด้วยงบประมาณราว 142 ล้านดอลลาร์สหรัฐ และว่าจ้างพนักงานราว 285 คน เพื่อดำเนินโครงการดังกล่าว รวมไปถึงการซ่อมบำรุงจักรยานและจัดหาจักรยานทดแทนคันที่สูญหายหรือถูกขโมย รายได้จากการสมัครสมาชิกและค่าบริการราว 31.5 ล้านดอลลาร์สหรัฐ และค่าสัปทานซึ่งได้รับจากผู้ดำเนินโครงการอีกราว 5.5 ดอลลาร์สหรัฐต่อปีเป็นของเมือง ในขณะที่ JCDecaux ผู้ดำเนินโครงการได้รับประโยชน์จากการให้เช่าป้ายโฆษณาราว 1,628 ป้ายของเมืองซึ่งสร้างผลตอบแทนเป็นเงินประมาณ 94 ดอลลาร์สหรัฐต่อปี

สถานีและจักรยาน

 

ตู้สถานี (The Terminal)

 

จักรยานและแท่นจอดจักรยาน

สถานี

เวลิบมีสถานียืมคืนจักรยานอัตโนมัติ 1,800 แห่ง ซึ่งให้บริการตลอด 24 ชั่วโมง กระจายอยู่ทุก 300 เมตร ทั่วทั้งกรุงปารีสและเมืองใกล้เคียง ในแต่ละสถานีประกอบด้วย ตู้สถานี (อังกฤษ:The Terminal ฝรั่งเศส:La borne) สำหรับใช้ยืมจักรยาน ซื้อบัตรแบบเหมาจ่ายระยะสั้น ซื้อบัตรสมาชิกระยะยาว รวมไปถึงการตรวจสอบข้อมูลแผนที่สถานีใกล้เคียง และเพิ่มระยะเวลายืมในกรณีที่จุดจอดจักรยานในสถานีดังกล่าวเต็ม และ แท่นจอดจักรยาน (อังกฤษ:Bike Posts ฝรั่งเศส:Les points d'attache des vélos) ซึ่งอาจมีจำนวน 15 – 70 แท่น ในแต่ละสถานีขึ้นอยู่กับสถานที่ตั้ง แท่นจอดจักรยานแต่ละแท่นประกอบด้วยระบบล็อกจักรยาน แท่นอ่านบัตร ระบบไฟและระบบเสียงแจ้งสถานะ

จักรยาน

จักรยานเวลิบผลิตในประเทศฮังการี ได้รับการออกแบบให้เหมาะสำหรับบุคคลทุกเพศซึ่งมีอายุ 14 ปีขึ้นไป หนักประมาณ 50ปอนด์ (22.5 กิโลกรัม) ประกอบด้วยเกียร์ดุม (internal hub gears) 3 สปีด, เบรกหน้า-หลัง, ไฟ LED หน้า-หลัง, แผ่นสะท้อนแสง, กระดิ่ง และตะกร้าหน้าจักรยาน

ค่าบริการ

ค่าสมาชิก

ผู้ใช้บริการเวลิบจำเป็นต้องสมัครสมาชิกก่อนใช้บริการ

บัตรสมาชิกเวลิบแบ่งออกเป็นบัตรสมาชิกระยะยาวมีอายุการใช้งาน 1 ปี มี 2 ประเภทคือ Vélib' Classique ราคา 29 ยูโร และ Vélib' Passion ราคา 39 ยูโร และ บัตรสมาชิกระยะสั้นประเภท 1 วัน ราคา 1.70 ยูโร และ 7 วัน ราคา 8 ยูโร

สำหรับบุคคลซึ่งมีอายุ 14-26 ปี สามารถสมัครบัตรประเภท Vélib' Passion ได้ในราคา 29 ยูโร และหากเป็นนักเรียนซึ่งได้รับทุนการศึกษาสามารถสมัครได้ในราคา 19 ยูโร

ค่าธรรมเนียม

ผู้ใช้บริการเวลิบสามารถยืมจักรยานได้ไม่จำกัดจำนวนครั้งโดยไม่เสียค่าธรรมเนียมในเวลา 30 นาที (หรือ 45 นาที ในกรณีที่เป็นบัตรสมาชิกประเภท Vélib' Passion) เมื่อพ้นระยะเวลาดังกล่าวแล้ว จะคิดค่าธรรมเนียม 1 ยูโรสำหรับ 30 นาทีถัดไป, 2 ยูโรสำหรับ 30 นาทีถัดไป และ 4 ยูโรต่อทุกๆ 30 นาที จนกว่าจะคืนจักรยาน

ในกรณีที่แท่นจอดจักรยาน(Bike Posts) ในสถานีเต็ม ผู้ใช้บริการสามารถทำการต่อเวลาออกไปอีก 15 นาทีได้ที่ตู้สถานี(The Terminal) เพื่อปั่นไปคืนยังสถานีใกล้เคียงแทน

ตัวอย่างค่าธรรมเนียม (เพิ่ม 15 นาที สำหรับ Vélib' Passion)

เวลา	30 นาที	60 นาที	90 นาที	2 ชั่วโมง	5 ชั่วโมง	10 ชั่วโมง	20 ชั่วโมง
ค่าธรรมเนียม	ฟรี	1 ยูโร	3 ยูโร	7 ยูโร	31 ยูโร	71 ยูโร	151 ยูโร

การซ่อมบำรุง

 

อานจักรยานถูกปรับให้อยู่ในตำแหน่งกลับหลัง เป็นสัญลักษณ์ว่าต้องการการซ่อมแซม

การซ่อมบำรุงและดูแลรักษาจักรยานอยู่ภายใต้การรับผิดชอบของ JCDecaux บริษัทผู้ให้บริการ มีจักรยานได้รับการซ่อมบำรุงราว 1,500 คันต่อวัน

เพื่อบ่งชี้ให้เจ้าหน้าที่ทราบว่าจักรยานคันใดเสียหาย ผู้ใช้บริการมักจะหมุนหลักอานจักรยาน อยู่ในตำแหน่งกลับหลังเพื่อให้เป็นที่สังเกตจากเจ้าหน้าที่ได้โดยง่ายและรวดเร็ว

ปัญหาการโจรกรรมและการทำลายทรัพย์สิน

ในปีแรกของการให้บริการ จักรยานอย่างน้อย 3,000 คันถูกขโมย ซึ่งถือเป็นจำนวนที่มากเกินความคาดหมาย ในเดือน สิงหาคม พ.ศ. 2552 จักรยานจำนวน 16,000 คัน จากจำนวนจักรยานที่มีให้บริการทั้งหมด 20,600 คัน เป็นจักรยานซึ่งนำเข้ามาทดแทนจักรยานเดิมซึ่งถูกโจรกรรมหรือทำลาย จักรยานซึ่งถูกขโมยส่วนใหญ่ถูกขนส่งไปยังแอฟริกาเหนือ รวมถึงการพบจักรยานเวลิบในเมืองบราโชฟ และกรุงบูคาเรสต์ ประเทศโรมาเนีย รวมถึงการพบจักรยานถูกโยนทิ้งลงไปในแม่น้ำแซน(ฝรั่งเศส: Seine)

เชิงอรรถ

1. http://www.nytimes.com/2008/07/13/world/europe/13paris.html?_r=3&ei=5087&em=&en=607f90e234d58472&ex=1216094400&pagewanted=all&oref=slogin&oref=slogin&
2. http://www.earth-policy.org/plan_b_updates/2013/update112
3. . คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2013-12-26. สืบค้นเมื่อ 2013-07-01.
4. http://www.nytimes.com/2009/10/31/world/europe/31bikes.html
5. http://www.caradisiac.com/On-a-retrouve-des-Velib-en-Roumanie-4126.htm

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บไซต์อย่างเป็นทางการ 2013-06-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• เพจเฟซบุ๊ค