แถบมัค

แถบมัค (อังกฤษ: Mach bands) เป็นภาพลวงตาที่ตั้งชื่อตามนักฟิสิกส์แอนสท์ มัค ที่ปรากฏเป็นความเปรียบต่างที่มากเกินความจริงที่ขอบระหว่างเขตที่มีสีเทาต่างกันเพียงเล็กน้อย และปรากฏทันทีที่มาติดกัน เกิดขึ้นเพราะกระบวนการตรวจจับเส้นขอบของระบบสายตามนุษย์

ความเปรียบต่างที่ปรากฏมากเกินความจริงที่เส้นขอบของเขตที่มีสีเทาต่างกันเพียงเล็กน้อย เกิดขึ้นเมื่อแถบมาติดกัน (แถบมัค)

คำอธิบาย

ปรากฏการณ์แถบมัคเกิดขึ้นเพราะกระบวนการฟิลเตอร์ที่เน้นเส้นขอบ มีผลคล้ายกับเทคนิคทำภาพให้ชัดแบบ Unsharp masking (ดูรูป) ที่ทำโดยระบบการมองเห็นของมนุษย์ต่อข้อมูลความส่องสว่างของภาพที่รับมาโดยเรตินา กระบวนการฟิลเตอร์นี้ทำอยู่ในเรตินาเอง ที่เป็นผลจากกระบวนการ lateral inhibition ของเซลล์ประสาทในเรตินา ปรากฏการณ์นี้ไม่ได้อาศัยทิศทางของเส้นขอบ

•  

  ภาพลวงตาแถบมัคทำให้ 1) เขตที่มืดกว่าปรากฏมืดยิ่งขึ้นไปผิดความจริงตาม "แถบ" ขอบที่ติดกับเขตที่มีสีอ่อนกว่าเล็กน้อย และ 2) เขตที่สว่างกว่าปรากฏสว่างยิ่งขึ้นผิดความจริงตามแถบเดียวกัน

•  

  ภาพลวงตานี้ไม่ขึ้นอยู่กับทิศทาง

•  

  ส่วนล่างของภาพนี้ใช้เทคนี้การปรับภาพให้ชัดแบบ Unsharp masking (แปลว่า การบังภาพโดยภาพที่ไม่ชัด) เป็นเทคนิคการทำภาพให้ชัดที่บางครั้งมีอยู่ในโปรแกรมแปลงภาพดิจิตัล ที่ชื่อว่า "unsharp" ก็เพราะว่าเทคนิคนี้ใช้ภาพที่ไม่ชัด (คือ unsharp) เป็นภาพพอซิทิฟเพื่อเป็นตัวบังภาพเนกาทิฟของรูปเดิม มีผลเป็นภาพที่ชัดกว่าภาพเดิม ถึงอย่างนั้น แม้ว่าจะชัดกว่า ภาพที่เป็นผลอาจจะไม่ตรงกับความจริง

•  

  pneumothorax ขนาดใหญ่ที่เกิดขึ้นเองที่ปอดข้างขวา (ในรูปด้านซ้าย) ส่วนลูกศรแสดงปอดที่ยุบตัวลง ให้สังเกตว่าเยื่อหุ้มปอดที่แสดงในภาพเอ็กซเรย์มีสีขาว

ในรังสีวิทยา

มีความสำคัญที่จะคำนึงถึงปรากฏการณ์นี้ของระบบการเห็นเมื่อตรวจภาพเอ็กซ์เรย์ฟัน (dental radiography) ว่ามีฟันผุหรือไม่ เพราะว่า เป็นการใช้ภาพสเกลสีเทา (grayscale) ของฟันและกระดูกเพื่อเช็คความผิดปกติ การวินิจฉัยบวกที่ผิด (false-positive) ว่ามีฟันผุ เกิดขึ้นได้ง่ายถ้าแพทย์ไม่ใส่ใจว่าอาจเกิดมีภาพลวงตาเช่นนี้ได้ อีกอย่างหนึ่ง แถบมัคยังสามารถปรากฏที่ส่วนเชื่อมระหว่างอุปกรณ์หรือตัวซ่อมแซมโลหะ^{[ต้องการอ้างอิง]}กับตัวเคลือบฟัน (enamel) หรือเนื้อฟัน (dentine) นอกจากนั้นแล้ว แถบมัคอาจทำให้วินิจฉัยผิดว่ามีรอยรากฟันแตกเป็นแนวนอนเพราะความเปรียบต่างที่ต่างกันระหว่างฟันและกระดูก นอกจากฟันแล้ว แถบมัคอาจนำไปสู่การวินิจฉัยผิดว่ามีภาวะโพรงเยื่อหุ้มปอดมีอากาศ (pneumothorax) โดยแสดงเส้นสีเข้มที่ส่วนรอบ ๆ ปอด (ดูรูป - เปรียบเทียบกับภาวะโพรงเยื่อหุ้มปอดมีอากาศจริง ๆ ที่จะมีเส้นสีขาวของเยื่อหุ้มปอด [pleura])

ดูเพิ่ม

• ภาพลวงตา
• การแปลสิ่งเร้าผิด
• มายา

เชิงอรรถและอ้างอิง

1. Devlin, Hugh. Operative Dentistry: A Practical Guide to Recent Innovations, Springer 2006 ISBN 978-3-540-29616-4 page 11
2. Nielsen, Christen J.; "Effect of Scenario and Experience on Interpretation of Mach Bands," Journal of endodontics Volume 27, Issue 11, Pages 687–691
3. doi:10.2214/AJR.07.7081
   This citation will be automatically completed in the next few minutes. You can jump the queue or expand by hand

ดูเพิ่ม

• Lotto RB, Williams SM, Purves D (1999). "Mach bands as empirically derived associations". Proceedings of the National Academy of Sciences. 96 (9): 5245–50. Bibcode:1999PNAS...96.5245L. doi:10.1073/pnas.96.9.5245. PMC 21849. PMID 10220451.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
• Eagleman, DM (2001) "Visual Illusions and Neurobiology." Nature Reviews Neuroscience. 2 (12) : 920-6.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Demonstration of the Mach band
• Laboratory of Dale Purves, MD