โกวเจี้ยน

โกวเจี้ยน (จีน: 勾踐; พินอิน: Gōujiàn; ครองราชย์ 496–465 ปีก่อน ค.ศ.) เป็นกษัตริย์ (王) แห่งรัฐเยว่ (越國) ทางตอนเหนือของมณฑลเจ้อเจียงปัจจุบัน ครองราชย์ช่วงปลายยุควสันตสารท เป็นพระโอรสของพระเจ้ายฺหวิ่นฉาง (允常)

โกวเจี้ยนกษัตริย์เยว่ 越王勾踐
กษัตริย์แห่งรัฐเยว่
ครองราชย์	496–465 ปีก่อน ค.ศ.
ก่อนหน้า	ยฺหวิ่นฉาง (允常)
ถัดไป	ลู่อิ่ง (鹿郢)
พระราชบุตร	ลู่อิ่ง
พระราชบิดา	ยฺหวิ่นฉาง

รัชกาลของพระเจ้าโกวเจี้ยนนั้นประจวบเหมาะกับเหตุการณ์ขัดแย้งในยุควสันตสารท อันเป็นการแย่งชิงอำนาจกันระหว่างรัฐเยว่กับรัฐอู๋ (吳國) สิ้นสุดลงด้วยชัยชนะของพระเจ้าโกวเจี้ยนซึ่งทรงผนวกรัฐอู๋เข้ากับรัฐเยว่เป็นผลสำเร็จ ฉะนั้น จึงมีผู้จัดพระเจ้าโกวเจี้ยนเข้าเป็นลำดับสุดท้ายในกลุ่มห้าอธิราช (五霸)

สงครามเยว่อู๋

 

ดาบโกวเจี้ยนกษัตริย์เยว่ (越王勾踐劍) พระแสงดาบของพระเจ้าโกวเจี้ยน ขุดพบที่มณฑลหูเป่ย์

สงครามระหว่างรัฐเยว่กับรัฐอู๋นั้นแบ่งออกเป็นหลายภาคหลายส่วนแยกกัน โดยเริ่มเมื่อราชนารีรัฐเยว่พระนางหนึ่งหนีพระสวามีชาวรัฐอู๋กลับคืนบ้านเกิดเมืองนอน ทำให้เกิดหมองหมางระหว่างรัฐทั้งสอง ครั้นพระเจ้ายฺหวิ่นฉางแห่งรัฐเยว่สิ้นพระชนม์ และพระโอรส คือ โกวเจี้ยน เสวยราชย์สืบต่อ พระเจ้าเหอ-ลฺหวี (闔閭) แห่งรัฐอู๋ ทรงฉวยโอกาสโจมตีรัฐเยว่ แต่รัฐเยว่ป้องกันเข้มแข็ง รัฐอู๋มิอาจเอาชนะได้ ส่วนพระเจ้าเหอ-ลฺหวีเองก็ทรงบาดเจ็บสาหัส ศึกครั้งนี้เป็นที่รู้จักในชื่อ ยุทธการจุ้ยหลี่ (槜李之战) เมื่อพระเจ้าเหอ-ลฺหวีเสด็จคืนรัฐอู๋แล้ว รับสั่งให้ฟูไช (夫差) พระโอรส คอยแก้แค้นรัฐเยว่ต่อไป แล้วพระเจ้าเหอ-ลฺหวี ก็เสด็จสู่สวรรคาลัย สามปีให้หลัง พระเจ้าฟูไชทรงปราบปรามรัฐเยว่สำเร็จ และทรงจับพระเจ้าโกวเจี้ยนมาเป็นข้าช่วงใช้ พระเจ้าโกวเจี้ยนต้องทรงตกเป็นข้าพระเจ้าฟูไฉถึงสามปี จึงทรงได้รับอนุญาตให้เสด็จคืนไปเป็นกษัตริย์รัฐเยว่ดังเดิม

ทันทีที่ทรงถึงพระนคร พระเจ้าโกวเจี้ยนทรงตั้งนักปราชญ์ราชบัณฑิต เช่น เหวิน จ้ง (文種) และฟ่านหลี่ (范蠡) เป็นที่ปรึกษาในการเสริมสร้างความมั่นคงมั่งคั่งให้แก่พระนคร ขณะเดียวกัน ก็ทรงดำเนินแผนการบ่อนทำลายรัฐอู๋อย่างต่อเนื่อง เช่น ด้วยการติดสินบน และเพทุบายทางทูต

แม้ทรงดำรงตำแหน่งกษัตริย์ พระเจ้าโกวเจี้ยนไม่ทรงปล่อยปละพระองค์ให้หลงมัวเมาในลาภยศศฤงคาร แต่พอพระทัยเสวยอาหารชั้นเลว รวมถึงถุงน้ำดีของสัตว์ เพื่อทรงย้ำเตือนพระองค์ถึงความอัปยศอดสูสมัยที่เสด็จอยู่ในรัฐอู๋ ก่อให้เกิดสำนวนจีนว่า "วั่วซินฉางตั่น" (臥薪嚐膽; "นอนบนซุง กินถุงน้ำดี")

หลังจากทรงปฏิรูปการเมืองและเศรษฐกิจของรัฐเยว่มาได้สิบปี พงศาวดาร ฉื่อจี้ (史記) บันทึกว่า "ซ่อมสร้างสิบปี รัฐรุ่ง ไพร่พลพูนสิน ทวยหาญลุยเกาทัณฑ์ ดุจกระหายหาน้ำ" (修之十年，國富，厚賂戰士，士赴矢石，如渴得飲)

เวลานั้น พระเจ้าฟูไชแห่งรัฐอู่เสด็จขึ้นเหนือไปเอารัฐจิ้น (晉國) พระเจ้าโกวเจี้ยนจึงทรงอาศัยจังหวะเสด็จกรีธาพลเข้ายึดเมืองหลวงรัฐอู๋เป็นผลสำเร็จ ทั้งยังทรงประหารรัชทายาทแห่งรัฐอู๋ ครั้นเสวยราชย์ได้ 24 ปี (473 ปีก่อน ค.ศ.) พระเจ้าโกวเจี้ยนก็ทรงนำทัพไปล้อมเมืองหลวงรัฐอู๋อีกครั้งฉื่อจี้ บันทึกว่า กองทัพของพระเจ้าโกวเจี้ยนเป็นที่ขยาดของอริราชศัตรู เพราะเอานักโทษอุกฉกรรจ์มาเป็นหน่วยกล้าตายในกองหน้า ครานี้ ทรงล้อมอยู่สามปี เมืองจึงแตก พระเจ้าฟูไชมีพระราชสารอ่อนน้อม แต่พระเจ้าโกวเจี้ยนทรงบอกปัด พระเจ้าฟูไชจึงทรงกระทำอัตวินิบาต เป็นเหตุให้พระเจ้าโกวเจี้ยนทรงหลอมรวมดินแดนรัฐอู๋เข้ากับรัฐเยว่ได้สำเร็จ ทรงให้ประหารเหล่านักปราชญ์รัฐอู๋อย่างโหดเหี้ยม แม้กระทั่งผู้มีส่วนช่วยเหลือให้พระองค์ทรงได้ชัยในการรบ

วัฒนธรรมสมัยนิยม

สงครามของพระเจ้าโกวเจี้ยนเป็นหัวเรื่องของละครโทรทัศน์หลายครั้ง เช่น เรื่อง เจิงป้า (爭霸; The Conquest) เมื่อ ค.ศ. 2006, เรื่อง เยว่หวังโกวเจี้ยน (越王勾踐; The Rebirth of a King) เมื่อ ค.ศ. 2006, และเรื่อง วั่วซินฉางตั่น (臥薪嘗膽; The Great Revival) เมื่อ ค.ศ. 2007

อ้างอิง

1. Shiji (史記), Ch. 129, 貨殖列傳 (ภาษาจีน).
2. Sima Qian, Shiji (史記), Ch. 41, 中華書局, 2006, p. 272.