พระนามพระราชประวัติ พระชนม์ชีพตอนต้น
กรมหลวงโยธาทิพ มีพระนามเดิมว่าศรีสุวรรณ เป็นพระราชธิดาในสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง และมีพระชนนีองค์เดียวกันกับสมเด็จพระนารายณ์มหาราช คำให้การชาวกรุงเก่า ระบุว่าพระชนนีของสมเด็จพระนารายณ์ชื่อพระสุริยา ขณะที่ คำให้การขุนหลวงหาวัด ระบุพระนามว่าพระอุบลเทวี ส่วนหม่อมหลวงมานิจ ชุมสาย ระบุว่าพระชนนีเป็นพระราชเทวีชื่อศิริธิดา ในช่วงที่สมเด็จพระนารายณ์และสมเด็จพระศรีสุธรรมราชาคิดยึดอำนาจสมเด็จเจ้าฟ้าไชย สมเด็จพระนารายณ์ก็ทรงพาพระราชกัลยาณีหนีออกไปด้วยกัน สมบัติ พลายน้อย อธิบายว่ากรมหลวงโยธาทิพน่าจะประสูติในปี พ.ศ. 2181 หย่อนพระชันษากว่าพระเชษฐา 6 ปี และมีพระชันษา 18 ปีเมื่อพระเชษฐาเสวยราชย์ กล่าวกันว่ากรมหลวงโยธาทิพมีพระสิริโฉมงดงามเป็นที่ประจักษ์ ใน พระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ระบุไว้ว่า "...พระราชกัลยาณีน้องพระนารายณ์ราชนัดดา ทรงพระรูปสิริวิลาสเลิศลักษณะนารี..."
หลังการยึดอำนาจจากสมเด็จเจ้าฟ้าไชย ในรัชกาลสมเด็จพระศรีสุธรรมราชา พระเจ้าอาว์ ทรงต้องพระทัยในรูปลักษณ์ของพระราชกัลยาณีและมีพระราชประสงค์จะเสพสังวาส พระราชกัลยาณีไหวตัวทัน ทรงบอกให้เหล่าพระสนมช่วย ทรงซ่อนตัวในตู้พระสมุดแล้วนางสนมให้หามไปยังพระราชวังบวรสถานมงคลที่สมเด็จพระนารายณ์ประทับอยู่ เสด็จขึ้นเข้าเฝ้าสมเด็จพระนารายณ์ ทรงกันแสงและทูลเรื่องราวทั้งหมด เมื่อสมเด็จพระนารายณ์ฟังความเช่นนั้นก็ทรงกล่าวด้วยความน้อยพระทัยว่า
อนิจจา พระเจ้าอาเรานี้ คิดว่าสมเด็จพระบิตุราชสวรรคตแล้ว ยังแต่พระเจ้าอาก็เหมือนหนึ่งพระบรมราชบิดายังอยู่ จะได้ปกป้องพระราชวงศานุวงศ์สืบไป ควรหรือมาเป็นได้ดังนี้ พระองค์ปราศจากหิริโอตตัปปะแล้ว ไหนจะครองสมบัติเป็นยุติธรรมเล่า น่าที่จะร้อนอกสมณชีพราหมณ์อาณาประชาราษฎรไพร่ฟ้าข้าแผ่นดินเป็นแท้ จะละไว้มิได้ ด้วยพระองค์ก่อแล้วจำจะสานตามเถิด จะเสี่ยงเอาบารมีเป็นที่พึ่ง
หลังจากนั้นสมเด็จพระนารายณ์จึงรวมขุนนางต่อสู้ยึดอำนาจ และสามารถจับกุมสมเด็จพระศรีสุธรรมราชาได้ จึงนำไปสำเร็จโทษ ณ วัดโคกพระยาตามโบราณราชประเพณี
เมื่อสมเด็จพระนารายณ์มหาราชเสวยราชย์ พระราชกัลยาณีได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นกรมหลวงโยธาทิพ คู่กับเจ้าฟ้าสุดาวดี พระราชธิดา ที่ได้รับการสถาปนาเป็นกรมหลวงโยธาเทพ คู่กัน พระองค์คอยอุปถัมภ์ค้ำชูพระราชอนุชาทั้งสองพระองค์คือเจ้าฟ้าอภัยทศ และเจ้าฟ้าน้อย ทรงสามารถทูลคัดง้างสมเด็จพระนารายณ์มหาราชในกรณีที่ทรงลงทัณฑ์เจ้าฟ้าน้อยเรื่องทำชู้กับพระสนม โดยทรงกล่าวกับสมเด็จพระนารายณ์มหาราชว่า "[อย่าได้มี] พระโทสจริตโดยลงโทษเอาให้ถึงแก่ชีวิตเลย ขอเพียงให้ทรงลงทัณฑ์เสมอที่บิดาทำต่อบุตรเท่านั้นเถิด"
ปลายพระชนม์
พระราชพงศาวดาร ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) ว่าสมเด็จพระเพทราชาตั้งพระองค์เป็นพระอัครมเหสีซ้าย ส่วน คำให้การชาวกรุงเก่า และ คำให้การขุนหลวงหาวัด ระบุว่าเป็นพระอัครมเหสีฝ่ายขวา มีพระราชโอรสเพียงพระองค์เดียวคือเจ้าพระขวัญ แต่พระราชโอรสพระองค์นี้ก็อยู่ให้ชื่นชมโสมนัสได้ไม่นาน ก็ถูกกรมพระราชวังบวรสถานมงคล (เดื่อ) ลวงไปสำเร็จโทษ สิ้นพระชนม์ก่อนการเสด็จสวรรคตของสมเด็จพระเพทราชาไม่นานนัก กรมหลวงโยธาทิพคงจะโทมนัสและตรอมพระทัยยิ่งนัก ทรงหันเข้าหาพระศาสนาเป็นที่พึ่ง ทรงทูลลาสมเด็จพระสรรเพชญ์ที่ 8 ออกไปตั้งตำหนักใกล้วัดพุทไธสวรรย์ และผนวชเป็นรูปชี
กรมหลวงโยธาทิพเสด็จสวรรคตในรูปชี (ในพงศาวดารฉบับพันจันทนุมาศใช้คำว่า เสด็จนิพพาน) ณ พระตำหนักริมวัดพุทไธสวรรย์ในปีมะแมสัปตศก สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระทรงโปรดเกล้าฯ ให้ทำพระเมรุมาศ ให้เชิญพระศพขึ้นพระมหาพิชัยราชรถแห่แหนด้วยดุริยางคดนตรีไปถึงพระเมรุมาศ มีการทิ้งทานต้นกัลปพฤกษ์และมีการเล่นมหรสพ พระสงฆ์สดัปกรณ์ 10,000 คำรบสามวัน แล้วถวายพระเพลิง ครั้นดับพระเพลิงแล้วจึงแจงพระรูป พระสงฆ์สดัปกรณ์อีก 100 รูป เก็บพระอัฐิในพระโกศน้อย แห่เข้ามาบรรจุไว้ท้ายจระนำในวิหารใหญ่วัดพระศรีสรรเพชญ์
อ้างอิง - เชิงอรรถ
- ↑ คำให้การชาวกรุงเก่า, ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง, หน้า 92-93
- ↑ คำให้การขุนหลวงหาวัด (ฉบับหลวง), ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง, หน้า 339
- ↑ พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม, หน้า 25
- ↑ คำให้การขุนหลวงหาวัด (ฉบับหลวง), ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง, หน้า 413
- ↑ พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น, หน้า 285
- ↑ พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม, หน้า 23
- คำให้การขุนหลวงหาวัด (ฉบับหลวง), ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง, หน้า 310
- ↑ พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น, หน้า 540
- ↑ พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น, หน้า 318
- M.L. Manich Jumsai (เขียน) ธิติมา พิทักษ์ไพรวัน (แปล). สมเด็จพระนารายณ์ และโกษาปาน. กรุงเทพฯ : คุรุสภาลาดพร้าว, 2531, หน้า 17
- พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน, หน้า 278
- พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น, หน้า 285
- พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น, หน้า 288
- ออกญาวิไชเยนทร์ หรือการต่างประเทศในสมัยสมเด็จพระนารายณ์, หน้า 225
- พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม, หน้า 24
- ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง, หน้า 468
- พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น, หน้า 351
- บรรณานุกรม
- ขจร สุขพานิช. ออกญาวิไชเยนทร์ หรือการต่างประเทศในสมัยสมเด็จพระนารายณ์. กรุงเทพฯ : ศรีปัญญา, 2560. 256 หน้า. ISBN 978-616-437-012-8
- ส. พลายน้อย. พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม. กรุงเทพฯ : ฐานบุ๊คส์, 2554. 368 หน้า. ISBN 978-616-7058-58-0
- ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง. กรุงเทพฯ : แสงดาว, 2553. 536 หน้า. ISBN 978-616-508-073-6
- พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น. นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2553. 800 หน้า. ISBN 978-616-7146-08-9
- พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน. กรุงเทพฯ : ไทยควอลิตี้บุ๊คส์ (2006), 2563. 488 หน้า. ISBN 978-616-514-650-0
กรมหลวงโยธาท, พระนามเด, มว, เจ, าฟ, าศร, วรรณ, างออกพระนามว, พระราชก, ลยาณ, 2181, 2258, เป, นพระราชธ, ดาในสมเด, จพระเจ, าปราสาททองและเป, นพระราชขน, ษฐาในสมเด, จพระนารายณ, มหาราช, ภายหล, งได, เป, นท, พระอ, ครมเหส, ายขวาในสมเด, จพระเพทราชา, ประส, การพระราชโอรสพร. krmhlwngoythathiph miphranamedimwa ecafasrisuwrrn 4 bangxxkphranamwa phrarachklyani 4 5 6 ph s 2181 2258 3 epnphrarachthidainsmedcphraecaprasaththxngaelaepnphrarachkhnisthainsmedcphranaraynmharach phayhlngidepnthiphraxkhrmehsifaykhwainsmedcphraephthracha prasutikarphrarachoxrsphraxngkhhnungphranamecaphrakhwykrmhlwngoythathiphecafatangkrmphraswamismedcphraephthrachaphrabutrecaphrakhwyrachwngsprasaththxng prasuti banphluhlwng xphiesksmrs phrabidasmedcphraecaprasaththxngphramardaphrasuriya 1 hruxphraxublethwi 2 prasutiph s 2181 3 thiwngkhtph s 2258 3 raw 77 pi sasnaphuthth enuxha 1 phranam 2 phrarachprawti 2 1 phrachnmchiphtxntn 2 2 playphrachnm 3 xangxingphranam aekikhkhaihkarkhunhlwnghawd xxkphranamwasrisuwrrn 4 hruxnangxublethwi 7 khaihkarchawkrungeka xxkphranamwaxuplaethwi 8 phrarachphngsawdar chbbphncnthnumas ecim xxkphranamwaecafathxng 9 hruxphrarachklyani 5 phrarachprawti aekikhphrachnmchiphtxntn aekikh krmhlwngoythathiph miphranamedimwasrisuwrrn 4 epnphrarachthidainsmedcphraecaprasaththxng 4 aelamiphrachnnixngkhediywknkbsmedcphranaraynmharach 6 khaihkarchawkrungeka rabuwaphrachnnikhxngsmedcphranaraynchuxphrasuriya 1 khnathi khaihkarkhunhlwnghawd rabuphranamwaphraxublethwi 2 swnhmxmhlwngmanic chumsay rabuwaphrachnniepnphrarachethwichuxsirithida 10 inchwngthismedcphranaraynaelasmedcphrasrisuthrrmrachakhidyudxanacsmedcecafaichy smedcphranaraynkthrngphaphrarachklyanihnixxkipdwykn 6 smbti phlaynxy xthibaywakrmhlwngoythathiphnacaprasutiinpi ph s 2181 hyxnphrachnsakwaphraechstha 6 pi aelamiphrachnsa 18 piemuxphraechsthaeswyrachy 3 klawknwakrmhlwngoythathiphmiphrasiriochmngdngamepnthipracks in phrarachphngsawdar chbbsmedcphraphnrtn wdphraechtuphn rabuiwwa phrarachklyaninxngphranaraynrachndda thrngphrarupsiriwilaselislksnanari 11 hlngkaryudxanaccaksmedcecafaichy inrchkalsmedcphrasrisuthrrmracha phraecaxaw thrngtxngphrathyinruplksnkhxngphrarachklyaniaelamiphrarachprasngkhcaesphsngwas phrarachklyaniihwtwthn thrngbxkihehlaphrasnmchwy thrngsxntwintuphrasmudaelwnangsnmihhamipyngphrarachwngbwrsthanmngkhlthismedcphranaraynprathbxyu esdckhunekhaefasmedcphranarayn thrngknaesngaelathuleruxngrawthnghmd emuxsmedcphranaraynfngkhwamechnnnkthrngklawdwykhwamnxyphrathywa 12 xnicca phraecaxaerani khidwasmedcphrabiturachswrrkhtaelw yngaetphraecaxakehmuxnhnungphrabrmrachbidayngxyu caidpkpxngphrarachwngsanuwngssubip khwrhruxmaepniddngni phraxngkhprascakhirioxttppaaelw ihncakhrxngsmbtiepnyutithrrmela nathicarxnxksmnchiphrahmnxanapracharasdriphrfakhaaephndinepnaeth calaiwmiid dwyphraxngkhkxaelwcacasantamethid caesiyngexabarmiepnthiphung hlngcaknnsmedcphranarayncungrwmkhunnangtxsuyudxanac aelasamarthcbkumsmedcphrasrisuthrrmrachaid cungnaipsaercoths n wdokhkphrayatamobranrachpraephni 13 emuxsmedcphranaraynmharacheswyrachy phrarachklyaniidrbkarsthapnakhunepnkrmhlwngoythathiph khukbecafasudawdi phrarachthida thiidrbkarsthapnaepnkrmhlwngoythaethph khukn phraxngkhkhxyxupthmphkhachuphrarachxnuchathngsxngphraxngkhkhuxecafaxphyths aelaecafanxy thrngsamarththulkhdngangsmedcphranaraynmharachinkrnithithrnglngthnthecafanxyeruxngthachukbphrasnm odythrngklawkbsmedcphranaraynmharachwa xyaidmi phraothscritodylngothsexaihthungaekchiwitely khxephiyngihthrnglngthnthesmxthibidathatxbutrethannethid 14 playphrachnm aekikh phrarachphngsawdar chbbphncnthnumas ecim wasmedcphraephthrachatngphraxngkhepnphraxkhrmehsisay 9 swn khaihkarchawkrungeka aela khaihkarkhunhlwnghawd rabuwaepnphraxkhrmehsifaykhwa 4 8 miphrarachoxrsephiyngphraxngkhediywkhuxecaphrakhwy aetphrarachoxrsphraxngkhnikxyuihchunchmosmnsidimnan kthukkrmphrarachwngbwrsthanmngkhl edux lwngipsaercoths sinphrachnmkxnkaresdcswrrkhtkhxngsmedcphraephthrachaimnannk krmhlwngoythathiphkhngcaothmnsaelatrxmphrathyyingnk thrnghnekhahaphrasasnaepnthiphung thrngthullasmedcphrasrrephchythi 8 xxkiptngtahnkiklwdphuthithswrry 15 aelaphnwchepnrupchikrmhlwngoythathiphesdcswrrkhtinrupchi inphngsawdarchbbphncnthnumasichkhawa esdcniphphan n phratahnkrimwdphuthithswrryinpimaaemsptsk 16 smedcphraecaxyuhwthaysrathrngoprdekla ihthaphraemrumas ihechiyphrasphkhunphramhaphichyrachrthaehaehndwyduriyangkhdntriipthungphraemrumas mikarthingthantnklpphvksaelamikarelnmhrsph phrasngkhsdpkrn 10 000 kharbsamwn aelwthwayphraephling khrndbphraephlingaelwcungaecngphrarup phrasngkhsdpkrnxik 100 rup ekbphraxthiinphraoksnxy aehekhamabrrcuiwthaycranainwiharihywdphrasrisrrephchy 17 xangxing aekikhechingxrrth 1 0 1 1 khaihkarchawkrungeka prachumkhaihkarkrungsrixyuthya rwm 3 eruxng hna 92 93 2 0 2 1 khaihkarkhunhlwnghawd chbbhlwng prachumkhaihkarkrungsrixyuthya rwm 3 eruxng hna 339 3 0 3 1 3 2 3 3 phrabrmrachiniaelaecacxmmardaaehngrachsanksyam hna 25 4 0 4 1 4 2 4 3 4 4 4 5 khaihkarkhunhlwnghawd chbbhlwng prachumkhaihkarkrungsrixyuthya rwm 3 eruxng hna 413 5 0 5 1 phrarachphngsawdarkrungsrixyuthya chbbphncnthnumas ecim aelaexksarxun hna 285 6 0 6 1 6 2 phrabrmrachiniaelaecacxmmardaaehngrachsanksyam hna 23 khaihkarkhunhlwnghawd chbbhlwng prachumkhaihkarkrungsrixyuthya rwm 3 eruxng hna 310 8 0 8 1 phrarachphngsawdarkrungsrixyuthya chbbphncnthnumas ecim aelaexksarxun hna 540 9 0 9 1 phrarachphngsawdarkrungsrixyuthya chbbphncnthnumas ecim aelaexksarxun hna 318 M L Manich Jumsai ekhiyn thitima phithksiphrwn aepl smedcphranarayn aelaoksapan krungethph khurusphaladphraw 2531 hna 17 phrarachphngsawdarkrungsrixyuthya chbbsmedcphraphnrtn wdphraechtuphn hna 278 phrarachphngsawdarkrungsrixyuthya chbbphncnthnumas ecim aelaexksarxun hna 285 phrarachphngsawdarkrungsrixyuthya chbbphncnthnumas ecim aelaexksarxun hna 288 xxkyawiicheynthr hruxkartangpraethsinsmysmedcphranarayn hna 225 phrabrmrachiniaelaecacxmmardaaehngrachsanksyam hna 24 prachumkhaihkarkrungsrixyuthya rwm 3 eruxng hna 468 phrarachphngsawdarkrungsrixyuthya chbbphncnthnumas ecim aelaexksarxun hna 351 brrnanukrmkhcr sukhphanich xxkyawiicheynthr hruxkartangpraethsinsmysmedcphranarayn krungethph sripyya 2560 256 hna ISBN 978 616 437 012 8 s phlaynxy phrabrmrachiniaelaecacxmmardaaehngrachsanksyam krungethph thanbukhs 2554 368 hna ISBN 978 616 7058 58 0 prachumkhaihkarkrungsrixyuthya rwm 3 eruxng krungethph aesngdaw 2553 536 hna ISBN 978 616 508 073 6 phrarachphngsawdarkrungsrixyuthya chbbphncnthnumas ecim aelaexksarxun nnthburi sripyya 2553 800 hna ISBN 978 616 7146 08 9 phrarachphngsawdarkrungsrixyuthya chbbsmedcphraphnrtn wdphraechtuphn krungethph ithykhwxlitibukhs 2006 2563 488 hna ISBN 978 616 514 650 0 bthkhwamekiywkbchiwprawtiniyngepnokhrng khunsamarthchwywikiphiediyidodyephimkhxmulekhathungcak https th wikipedia org w index php title krmhlwngoythathiph amp oldid 9255589, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,
บทความ
, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม
