กองอาสารักษาดินแดน

กองอาสารักษาดินแดน (อักษรย่อ: อส., อังกฤษ: Volunteer Defense Corps; VDC) จัดตั้งขึ้นโดยพระราชบัญญัติกองอาสารักษาดินแดน พ.ศ. 2497 เป็นองค์การขึ้นอยู่ในกระทรวงมหาดไทย มีฐานะเป็นนิติบุคคล ตามมาตรา 4 หมวด 1 เป็นองค์การของรัฐ เช่นเดียวกับองค์การอื่นๆ ของรัฐที่จัดตั้งขึ้นตามกฎหมาย เป็นหน่วยงานที่มีลักษณะเสมือนกองทัพต่าง ๆ เกิดขึ้นโดยความร่วมมือของกระทรวงมหาดไทย และกระทรวงกลาโหม ซึ่งจะมีกรรมการคณะหนึ่งจำนวนไม่น้อยกว่าสิบคน และไม่เกินยี่สิบคน เรียกว่า “คณะกรรมการกลางกองอาสารักษาดินแดน” ประกอบด้วยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย เป็นประธาน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม เป็นรองประธานโดยตำแหน่ง ส่วนกรรมการอื่น เลขาธิการและรองเลขาธิการนั้น ให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยเป็นผู้แต่งตั้งและถอดถอนโดยอนุมัติคณะรัฐมนตรี ตามมาตรา 6 ทั้งนี้ กระทรวงมหาดไทย ได้มอบหมายให้กรมการปกครอง เป็นหน่วยงานขับเคลื่อนกิจการกองอาสารักษาดินแดน โดยมีสำนักอำนวยการกองอาสารักษาดินแดน (สน.อส.) สังกัดกรมการปกครอง ทำหน้าที่เป็นฝ่ายอำนวยการในภารกิจที่เกี่ยวข้องกับกิจการกองอาสารักษาดินแดน และนอกจากนี้ยังมีหน่วยบัญชาการรักษาดินแดน (นรด.) กองทัพบก ทำหน้าที่เป็นฝ่ายอำนวยการฝ่ายทหาร โดยกองอาสารักษาดินแดนนั้น จะมีลักษณะโครงสร้างเป็นกองกำลังกึ่งทหาร มีลำดับการบังคับบัญชาคล้ายกับกองทัพ ทำหน้าที่รักษาความสงบร่วมกับพนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจ ปราบปรามผู้กระทำผิดกฎหมาย การเทิดทูนและพิทักษ์รักษาไว้ซึ่งสถาบันพระมหากษัตริย์ รวมถึงรักษาความปลอดภัยในสถานที่สำคัญ และการคมนาคม และเป็นกองกำลังส่วนหนึ่งไว้สำรองที่พร้อมจะเพิ่มเติมและสนับสนุนกำลังทหารได้เมื่อมีการร้องขอทั้งในยามปกติและยามศึกสงคราม และตามพระราชบัญญัติกองอาสารักษาดินแดน พ.ศ. 2497 หมวด 7 มาตรา 29 ได้บัญญัติไว้ว่า "เจ้าหน้าที่หรือสมาชิกกองอาสารักษาดินแดนในระหว่างทำการตามหน้าที่ ให้ถือว่าเป็นเจ้าพนักงานตามกฎหมายลักษณะอาญา"

กองอาสารักษาดินแดน
ประจำการ	พ.ศ. 2497
ประเทศ	ไทย
รูปแบบ	องค์การของรัฐ มีฐานะเป็นนิติบุคคล (กองกำลังกึ่งทหาร)
ขึ้นกับ	กระทรวงมหาดไทย
กองบัญชาการ	ถนนพหลโยธิน แขวงพญาไท เขตพญาไท กรุงเทพมหานคร 10400
คำขวัญ	ปวงข้า อส. ขอตั้งสัจจา จะปกป้องพาราจนสิ้นใจ
ค่านิยมหลัก
วันสถาปนา	10 กุมภาพันธ์ (วันประกาศใช้พระราชบัญญัติกองอาสารักษาดินแดน พ.ศ. 2497)
ปฏิบัติการ สำคัญ	ความไม่สงบในชายแดนภาคใต้ของประเทศไทย
ผู้บังคับบัญชา
ผู้บัญชาการกองอาสารักษาดินแดน	นายกองใหญ่ อนุพงษ์ เผ่าจินดา (รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย)

ประวัติ

ระยะก่อน พ.ศ. 2454

สมัยโบราณเมื่อเกิดภาวะสงคราม จะมีราษฎรที่ไม่ใช่ทหารรวมตัวกันต่อสู้กับข้าศึกเพื่อรักษาแผ่นดิน อาทิ สมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ศึกบางระจัน ชาวบ้านบางระจันที่ไม่ใช่ทหารพยายามต่อสู้กับพม่าจนสิ้นกำลัง ประมาณ พ.ศ. 2308–2309

สมัยการสู้รบที่เมืองถลาง คุณหญิงจันและนางมุก (ท้าวเทพกษัตรี และท้าวศรีสุนทร)

สมัยกู้อิสรภาพเมืองนครราชสีมา โดยการนำของคุณหญิงโม (ท้าวสุรนารี)

สมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้สถาปนา “กองเสือป่า” ขึ้นเป็นครั้งแรก เมื่อวันที่ 1 พฤษภาคม 2454 เป็นกองพลอาสาสมัครเพื่ออบรมข้าราชการและประชาชนให้รู้จักรักชาติ รู้จักหน้าที่ในการป้องกันรักษาประเทศชาติ

ระยะตั้งแต่ พ.ศ. 2454–2497

มีความพยายามที่จัดตั้งหน่วยพลเรือนอาสาขึ้นให้เป็นระบบ ทั้งในยามปกติและสงคราม มีการนำแนวคิดจากต่างประเทศมาใช้หลังจากมีการจัดตั้งกองเสือป่าขึ้น ในสมัยรัฐบาลจอมพล ป.พิบูลสงคราม ได้มีแนวคิดในการจัดตั้งหน่วยพลเรือนอาสา โดยได้ออกพระราชบัญญัติกำหนดหน้าที่คนไทยในเวลารบ พ.ศ. 2481 และพระราชบัญญัติให้อำนาจในการเตรียมการป้องกันประเทศ พ.ศ. 2484 เพื่อให้การฝึกอบรมคนไทยให้รู้จักหน้าที่ในการป้องกันรักษาประเทศชาติในยามศึกสงคราม โดยมอบหมายให้กระทรวงมหาดไทยเป็นผู้ดำเนินการ

ระยะตั้งแต่ พ.ศ. 2497–ปัจจุบัน

ในปี พ.ศ. 2497 ได้มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติกองอาสารักษาดินแดน พ.ศ. 2497 ในวันที่ 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2497 เป็นผลให้เกิดกิจการด้านพลเรือนอาสา มีรูปแบบและระบบการจัดการที่ชัดเจนมากขึ้น และจึงถือเอา 10 กุมภาพันธ์ ของทุกปีเป็นวันคล้ายวันสถาปนากองอาสารักษาดินแดน

ธงชัยประจำกอง

 

ธงกองอาสารักษาดินแดน

 

ธงกองอาสารักษาดินแดนจังหวัด

ธงกองอาสารักษาดินแดน เป็นธงที่ได้รับพระราชทานจากพระมหากษัตริย์ ถือเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์สูงสุด และเป็นเกียรติยศของกองอาสารักษาดินแดน เสมือนธงชัยเฉลิมพล การปฏิบัติต่อธงชัยประจำกองทุกขั้นตอน ต้องเป็นไปตามพิธีการ ระเบียบแบบแผนที่วางไว้อย่างเข้มงวดกวดขัน ในโอกาสที่จะเชิญธงชัยประจำกองออกประจำที่ต้องเป็นพิธีการที่มีความสำคัญเกี่ยวกับเกียรติยศและเชิดหน้าชูตาเท่านั้น

ตามพระราชบัญญัติธง พ.ศ. 2522 หมวด 5 ได้กำหนดไว้ ซึ่งมีลักษณะดังนี้

ธงกองอาสารักษาดินแดน มีลักษณะและสีอย่างเดียวกับธงชาติ แต่ผืนธงเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ขนาดกว้างด้านละ 72 เซนติเมตร ด้านหน้าของผืนธงมุมบนด้านที่ติดกับคันธงมีรูปพระมหามงกุฎและเลขหมายประจำรัชกาลของพระมหากษัตริย์ที่พระราชทานเป็นตัวเลขไทยสีเหลือง ภายใต้พระมหามงกุฎมีพระปรมาภิไธยย่อเป็นสีทองขลิบริมสีเหลืองรัศมีสีทอง และที่ตรงกลางของผืนธงมีดวงกลมสีแดงขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางยาว 34 เซนติเมตร ขอบรอบวงกลมเป็นสีเหลือง มีรูปพระนเรศวรทรงช้างอยู่ภายในดวงกลมและมีความว่า “กองอาสารักษาดินแดน” ปักด้วยดิ้นทองเป็นแถวโค้งโอบใต้ดวงกลมนั้น ด้านหลังที่ตรงกลางของผืนธงมีรูปช่อชัยพฤกษ์และอุณาโลมอยู่ตรงกลางภายใต้พระมหามงกุฎ ปักด้วยดิ้นทอง ขอบธงด้านที่ติดกับคันธงเป็นสีแดง ด้านอื่นเป็นกรุยสีเหลือง

โดยความสำคัญของธงประจำกองอาสารักษาดินแดนนี้ ปรากฏในพระบรมราโชวาทในวันพิธีสวนสนามและพระราชทานธงประจำกองอาสารักษาดินแดน เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2497 ความตอนหนึ่งที่ว่า

เจ้าหน้าที่กองอาสารักษาดินแดน ทั้งหลาย

ข้าพเจ้ามีความยินดี ที่ได้มาร่วมในการสวนสนาม และทำพิธีมอบธงชัยประจำกอง ให้แก่กองอาสารักษาดินแดนในวันนี้ตามที่กระทรวงมหาดไทย ได้ดำริจัดตั้งกองอาสารักษาดินแดนขึ้น ด้วยความมุ่งหมายที่จะอบรมประชาชนพลเมืองให้มีความรู้ในการทำหน้าที่ เพื่อช่วยป้องกันและบรรเทาภัย อันเนื่องจากสงครามและจากภัยธรรมชาติ ช่วยกันรักษาความสงบสุขและความปลอดภัยของประเทศชาติ แบ่งเบาภาระของทหารและตำรวจซึ่งต้องทำหน้าที่อยู่โดยตรงแล้ว ดังที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยได้ชี้แจงมานั้น เป็นความดำริที่ชอบแล้ว ยิ่งเมื่อสถานการณ์ของโลกรอบ ๆ ประเทศ อยู่ในลักษณะดังที่เป็นอยู่ทุกวันนี้ ที่มิได้นิ่งนอนใจ รีบดำเนินการในเรื่องนี้ก็เป็นการสมควรยิ่งขึ้น จัดได้ว่าไม่อยู่ในความประมาท ชอบด้วยพุทธวะจะนะแล้ว ข้าพเจ้าขอให้เจ้าหน้าที่กองอาสารักษาดินแดนได้ตั้งใจปฏิบัติหน้าที่ โดยพยายามฝึกสอนอบรมประชาชน ให้เข้าใจกิจการในหน้าที่ของตน ทั้งในส่วนตัวของบุคคล ของครอบครัว ของหมู่บ้านที่เขาอาศัยอยู่ ตลอดจนชาติบ้านเมืองในที่สุด เพื่อได้มีความสามัคคีร่วมมือร่วมใจกันที่ที่จะช่วยป้องกันภัยอันตรายและรักษาความสงบในท้องถิ่นของตน ด้วยความองอาจกล้าหาญ และซื่อสัตย์สุจริต เพื่อชาติบ้านเมือง และความเป็นเอกราชของเราจะได้วัฒนาถาวร

อันธงประจำกองที่ข้าพเจ้ามอบให้นี้ ย่อมเป็นเครื่องหมายแทนบรรดาศักดิ์สิทธิ์ที่ท่านนับถือ ท่านจงเทิดทูนและรักษาไว้ให้ดี อย่าให้เสียเกียรติได้ และควรพิทักษ์รักษาเกียรติยิ่งกว่าชีวิตของตน ขอธงที่ได้มอบให้นี้จงเป็นเครื่องเตือนใจ ให้กองอาสารักษาดินแดนได้ปฏิบัติหน้าที่สมตามความมุ่งหมายเป็นมิ่งขวัญอันดีของกองอาสารักษาดินแดนสืบไป

ในที่สุด ขอให้บรรดาสมาชิกกองอาสารักษาดินแดน ตลอดท่านที่มาร่วมชุมนุมในงานนี้ จงประสบความสุขความเจริญ มีกำลังกาย กำลังใจ และกำลังความคิดในอันจะประกอบกิจในหน้าที่สำเร็จลุล่วงไปด้วยดีทุกประการ

การจัดหน่วยและการบังคับบัญชา

กองอาสารักษาดินแดน แบ่งการจัดหน่วยออกเป็น 2 ส่วน ได้แก่ ส่วนกลาง และส่วนภูมิภาค

• ส่วนกลาง ได้แก่ กองบัญชาการกองอาสารักษาดินแดน (บก.อส.)

1.ผู้บัญชาการกองอาสารักษาดินแดน (รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย) 2.รองผู้บัญชาการกองอาสารักษาดินแดน (รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย) 3.ผู้ช่วยผู้บัญชาการกองอาสารักษาดินแดน (ปลัดกระทรวงมหาดไทย และรองปลัดกระทรวงมหาดไทย) 4.หัวหน้าฝ่ายอำนวยการ กองบัญชาการกองอาสารักษาดินแดน (อธิบดีกรมการปกครอง) 5.รองหัวหน้าฝ่ายอำนวยการ กองบัญชาการกองอาสารักษาดินแดน (รองอธิบดีกรมการปกครอง) 6.ผู้ช่วยหัวหน้าฝ่ายอำนวยการ กองบัญชาการกองอาสารักษาดินแดน (ผู้อำนวยการสำนักอำนวยการกองอาสารักษาดินแดน กรมการปกครอง) 7.ที่ปรึกษากองบัญชาการกองอาสารักษาดินแดน 8.ประจำกองบัญชาการกองอาสารักษาดินแดน 9.หัวหน้ากอง 10.รองหัวหน้ากอง 11.หัวหน้าแผนก เป็นต้น

• ส่วนภูมิภาค ได้แก่ กองบังคับการกองอาสารักษาดินแดนจังหวัด (บก.อส.จ.)

1.ผู้บังคับการกองอาสารักษาดินแดนจังหวัด (ผู้ว่าราชการจังหวัด) 2.รองผู้บังคับการกองอาสารักษาดินแดนจังหวัด (รองผู้ว่าราชการจังหวัด) 3.ผู้ช่วยผู้บังคับการกองอาสารักษาดินแดนจังหวัดและหัวหน้าฝ่ายอำนวยการ กองบังคับการกองอาสารักษาดินแดนจังหวัด (ปลัดจังหวัด) 4.รองหัวหน้าฝ่ายอำนวยการ กองบังคับการกองอาสารักษาดินแดนจังหวัด (หัวหน้าส่วนราชการที่มีตำแหน่งเทียบเท่ากับปลัดจังหวัด) 5.ผู้ช่วยหัวหน้าฝ่ายอำนวยการ กองบังคับการกองอาสารักษาดินแดนจังหวัด (ป้องกันจังหวัด) 6.ผู้บังคับกองร้อยอาสารักษาดินแดนอำเภอ (นายอำเภอ) 7.รองผู้บังคับกองร้อยอาสารักษาดินแดนอำเภอ (ปลัดอาวุโส) 8.ผู้ช่วยผู้บังคับกองร้อยอาสารักษาดินแดนอำเภอ (ปลัดอำเภอ) 9.จ่ากองร้อย (ปลัดอำเภอ) 10.ผู้บังคับหมวด (ปลัดอำเภอ) เป็นต้น

สมาชิกกองอาสารักษาดินแดน

สมาชิกกองอาสารักษาดินแดนต้องมีคุณสมบัติและลักษณะ ตามของพระราชบัญญัติกองอาสารักษาดินแดน พ.ศ. 2497 หมวด 1 มาตรา 12 มีประเภท คือ 3

1. ประเภทสำรอง คือ สมาชิกที่ยังไม่ได้รับการฝึกอบรมตามหลักสูตรที่กำหนด
2. ประเภทประจำกอง คือ สมาชิกที่ได้รับการฝึกอบรมตามหลักสูตร และบรรจุอยู่ในอัตรากำลัง
3. ประเภทกองหนุน คือ สมาชิกที่ได้ปลดออกจากประจำกอง

ยศกองอาสารักษาดินแดน

 

เครื่องแบบสมาชิกกองอาสารักษาดินแดน (ชุดฝึกกากีพราง)

ยศกองอาสารักษาดินแดน เป็นยศที่ได้รับพระราชทานจากพระมหากษัตริย์ ตามพระราชบัญญัติยศ และเครื่องแบบผู้บังคับบัญชาและเจ้าหน้าที่กองอาสารักษาดินแดน พ.ศ. 2497 โดยแบ่งออกเป็นชั้นยศของผู้บังคับบัญชาและเจ้าหน้าที่กองอาสารักษาดินแดน และชั้นยศของสมาชิกกองอาสารักษาดินแดน สำหรับชื่อชั้นยศในภาษาอังกฤษนั้น ยึดถือตามระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยการเรียกชื่อยศและตำแหน่งในกองอาสารักษาดินแดนเป็นภาษาอังกฤษ (เพื่อพลาง) พ.ศ. 2511 และผู้ที่จะได้รับยศตั้งแต่ชั้นนายหมวดตรีขึ้นไปนั้น จะได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งขึ้น ตามมาตรา 4 และการถอด หรือการออกจากยศตั้งแต่ชั้นนายหมวดตรีขึ้นไป จะกระทำได้โดยประกาศพระบรมราชโองการ ตามมาตรา 9 และการแต่งตั้งผู้ใดให้ว่าที่ยศชั้นใดชั่วคราวตั้งแต่ชั้นนายหมวดตรีขึ้นไป ให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยมีอำนาจแต่งตั้งผู้นั้นให้ว่าที่ยศชั้นนั้นชั่วคราวได้ ตามมาตรา 6 จนกว่าจะได้นำความกราบบังคมทูลพระมหากษัตริย์ให้ทรงมีพระบรมราชโองการพระราชทานยศแล้ว และจะมีสัญญาบัตรพระราชทานยศเหมือนทหาร ตำรวจ ส่วนผู้ที่จะได้รับยศตั้งแต่ชั้นนายหมู่ใหญ่ลงมานั้น ให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย หรือผู้บังคับบัญชาที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยมอบหมายเป็นผู้แต่งตั้งได้ โดยยศกองอาสารักษาดินแดน มีระดับชั้นยศเทียบเท่าหรือเสมือนกับยศทหาร ตำรวจ เพียงแค่เรียกกันคนละแบบ และใช้แบบขนบธรรมเนียมในการเทียบชั้นยศกับยศทหาร ตำรวจ เช่น

1. นายกองใหญ่ เทียบเท่าชั้น จอมพล สำหรับพระมหากษัตริย์ พระราชินี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย
2. นายกอง เทียบเท่าชั้น นายพล สำหรับรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย ปลัดกระทรวง รองปลัดกระทรวง อธิบดีกรมการปกครอง รองอธิบดี ผู้ว่าราชการจังหวัด รองผู้ว่าราชการจังหวัด ผู้อำนวยการสำนักอำนวยการกองอาสารักษาดินแดน ปลัดจังหวัด นายอำเภอ หรือผู้ที่ได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งในกองบัญชาการกองอาสารักษาดินแดน
3. นายหมวด เทียบเท่าชั้น นายพัน สำหรับปลัดอำเภอ หรือผู้ที่ได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งในกองบัญชาการกองอาสารักษาดินแดน
4. นายหมู่ เทียบเท่าชั้น ประทวน สำหรับสมาชิกกองอาสารักษาดินแดน หรือสมาชิก อส.

ชั้นยศของผู้บังคับบัญชาและเจ้าหน้าที่

ชั้นยศของผู้บังคับบัญชาและเจ้าหน้าที่กองอาสารักษาดินแดน (ชั้นสัญญาบัตร) แบ่งออกเป็น 7 ชั้นยศ ได้แก่

ลำดับ	ชื่อยศ	คำย่อ	ชื่อยศภาษาอังกฤษ	คำย่อภาษาอังกฤษ	เครื่องหมายยศ
1	นายกองใหญ่	ก.ญ.	Volunteer Defense Corps General	VDC Gen (NATO Code : OF-9)
2	นายกองเอก	ก.อ.	Volunteer Defense Corps Colonel	VDC Col (NATO Code : OF-5)
3	นายกองโท	ก.ท.	Volunteer Defense Corps Lieutenant Colonel	VDC Lt Col (NATO Code : OF-4)
4	นายกองตรี	ก.ต.	Volunteer Defense Corps Major	VDC Maj (NATO Code : OF-3)
5	นายหมวดเอก	มว.อ	Volunteer Defense Corps Captain	VDC Capt (NATO Code : OF-2)
6	นายหมวดโท	มว.ท.	Volunteer Defense Corps First Lieutenant	VDC 1st Lt (NATO Code : OF-1)
7	นายหมวดตรี	มว.ต.	Volunteer Defense Corps second Lieutenant	VDC 2nd Lt (NATO Code : OF-1)

ชั้นยศของสมาชิก

ชั้นยศของสมาชิกกองอาสารักษาดินแดน (ชั้นประทวน) แบ่งออกเป็น 4 ชั้นยศ ได้แก่

ลำดับ	ชื่อยศ	คำย่อ	ชื่อยศภาษาอังกฤษ	คำย่อภาษาอังกฤษ	เครื่องหมายยศ
1	นายหมู่ใหญ่	ม.ญ.	Volunteer Defense Corps Sergeant Major	VDC Sgt Maj (NATO Code : OR-9 or OR-8)
2	นายหมู่เอก	ม.อ.	Volunteer Defense Corps Sergeant	VDC Sgt (NATO Code : OR-5)
3	นายหมู่โท	ม.ท.	Volunteer Defense Corps Corporal	VDC Cpl (NATO Code : OR-4)
4	นายหมู่ตรี	ม.ต.	Volunteer Defense Corps Lance Corporal	VDC Lcpl (NATO Code : OR-3)

สำหรับสมาชิกกองอาสารักษาดินแดนที่ไม่มียศ ได้กำหนดลำดับชั้นไว้ 4 ชั้น คือ สมาชิกเอก สมาชิกโท สมาชิกตรี และสมาชิก ใช้คำเรียกในภาษาอังกฤษว่า Volunteer Defense Corps Member (VDC Mbr)

บทบาทหน้าที่ ภารกิจ และอำนาจตามกฎหมาย

กองอาสารักษาดินแดนมีหน้าที่ ตามพระราชบัญญัติกองอาสารักษาดินแดน พ.ศ. 2497 หมวด 2 มาตรา 16 ดังนี้

1. บรรเทาภัยที่เกิดจากธรรมชาติ และการกระทำของข้าศึก
2. ทำหน้าที่ตำรวจรักษาความสงบภายในท้องที่ร่วมกับพนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจ
3. รักษาสถานที่สำคัญ และการคมนาคม
4. ป้องกันการจารกรรม สดับตรับฟัง และรายงานข่าว
5. ทำความช่วยเหลือให้ความสะดวกแก่ฝ่ายทหารตามที่ทหารต้องการ และตัดทอนกำลังข้าศึก
6. เป็นกำลังส่วนหนึ่งไว้สำรองพร้อมที่จะเพิ่มเติมและสนับสนุนกำลังทหารได้เมื่อจำเป็น

นอกจากนั้นแล้ว ในปัจจุบัน กองอาสารักษาดินแดน หรือ อส. ยังมีภารกิจและบทบาทหน้าที่ในด้านต่าง ๆ อีกมาก ทั้งนโยบายเร่งด่วนของรัฐบาลและกระทรวงมหาดไทย ซึ่งได้ปฏิบัติหน้าที่ร่วมกับหน่วยงานต่างๆ เช่น กรมการปกครอง กองทัพบก กองทัพเรือ กองทัพอากาศ สำนักงานตำรวจแห่งชาติ และหน่วยงานอื่นๆ ในการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติด การปราบปรามการค้ามนุษย์ การป้องกันและปราบปรามการทำลายทรัพยากรป่าไม้ การจัดระเบียบสังคม การรักษาความสงบเรียบร้อย รวมถึงการควบคุมความไม่สงบในชายแดนภาคใต้ของประเทศไทย การสร้างความปรองดองสมานฉันท์ การพัฒนาและสร้างมวลชน การบริการประชาชน การส่งเสริมการท่องเที่ยว บรรเทาภัยด้านความมั่นคง เป็นต้น

ยุทโธปกรณ์

ยานพาหนะภาคพื้นดิน

รุ่น	ภาพ	ประเภท	ที่มา	หมายเหตุ
นิสสัน นาวารา (หุ้มเกราะ)	–	รถเกราะ	ญี่ปุ่น	รถกระบะดัดแปลง

อาวุธเล็ก

ชื่อ	ภาพ	ประเภท	ลำกล้องปืน	ที่มา	หมายเหตุ
เอชเค 33 เอ 2		ปืนเล็กยาวจู่โจม	5.56×45 มม. นาโต	เยอรมนี   ไทย	กระทรวงมหาดไทยแจกจ่ายให้กองอาสารักษาดินแดน
เอ็ม 16		ปืนเล็กยาวจู่โจม	5.56×45 มม. นาโต	สหรัฐ
เอเค 102		คาร์บิน	5.56×45 มม. นาโต	รัสเซีย

อ้างอิง

1. เป็นองค์การ ขึ้นอยู่ในกระทรวงมหาดไทย มีฐานะเป็นนิติบุคคล ตามมาตรา 4 หมวด 1 ของพระราชบัญญัติกองอาสารักษาดินแดน พ.ศ. 2497
2. รัฐทุ่มพันล้านตั้งกรมทหารพราน ส่ง'ปืนยาว'ให้อส.หวังดับไฟใต้ - กรุงเทพธุรกิจ
3. พระราชบัญญัติกองอาสารักษาดินแดน พ.ศ. ๒๔๙๗
4. วันสถาปนากองอาสารักษาดินแดน
5. พระราชบัญญัติยศ และเครื่องแบบผู้บังคับบัญชาและเจ้าหน้าที่กองอาสารักษาดินแดน พ.ศ. ๒๔๙๗
6. สารครบรอบ 63 ปี วันสถาปนากองอาสารักษาดินแดน พ.ศ. 2560 หน้า79
7. คปต. เห็นชอบจัดหาปืนเอชเค 2,700 กระบอกแจก อส.ชายแดนใต้ - ประชาไท
8. อส.แฉเอง “วงจรจำนำปืน” ท้าตรวจทุกอำเภอเจอหายอื้อ - สำนักข่าวอิศรา
9. เหี้ยม! โจรใต้ดักยิงถล่มใส่ อส.นราธิวาสดับคาที่ 2 นาย ก่อนฉกปืนหนี 4 กระบอก
10. คนร้ายยิงเจ้าหน้าที่ อส.ยะลา เสียชีวิต 2 ก่อนชิงปืนหนี - Workpoint

แหล่งข้อมูลอื่น

• กองบัญชาการกองอาสารักษาดินแดน
• สำนักอำนวยการกองอาสารักษาดินแดน กรมการปกครอง