เขตพญาไท

พญาไท เป็นหนึ่งในห้าสิบเขตของกรุงเทพมหานคร สภาพพื้นที่โดยทั่วไปเป็นแหล่งการค้า การบริการ และแหล่งที่อยู่อาศัยหนาแน่นมาก

เขตพญาไท
เขต
คำขวัญ:  เขตพญาไทยิ่งใหญ่ด้วยสถาน หน่วยงานทหารกระทรวงการคลัง โทรทัศน์ดังช่องห้าสี อีกทั้งกรมประชาสัมพันธ์ สถานสำคัญการสื่อสาร สะพานควายหนาแน่นผู้คน พหลโยธินรถไฟฟ้า ชาวประชาสุขสันต์
พิกัดภูมิศาสตร์: 13°46′48″N 100°32′34″E / 13.78000°N 100.54278°E / 13.78000; 100.54278
อักษรไทย	เขตพญาไท
อักษรโรมัน	Khet Phaya Thai
พื้นที่
• ทั้งหมด	9.595 ตร.กม. (3.705 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2563)
• ทั้งหมด	67,388 คน
• ความหนาแน่น	7,023.24 คน/ตร.กม. (18,190.1 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	10400
รหัสภูมิศาสตร์	1014
ต้นไม้ ประจำเขต	พญาสัตบรรณ
ที่อยู่ สำนักงาน	เลขที่ 13 ซอยอารีย์สัมพันธ์ 2 ถนนพหลโยธิน แขวงพญาไท เขตพญาไท กรุงเทพมหานคร 10400
เว็บไซต์	www.bangkok.go.th/phayathai
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต

เขตพญาไทตั้งอยู่ทางฝั่งพระนคร มีอาณาเขตติดต่อกับพื้นที่การปกครองต่าง ๆ เรียงตามเข็มนาฬิกาดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับเขตบางซื่อและเขตจตุจักร มีคลองบางซื่อเป็นเส้นแบ่งเขต
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับเขตดินแดง มีถนนวิภาวดีรังสิตฟากตะวันออกเป็นเส้นแบ่งเขต
• ทิศใต้ ติดต่อกับเขตดินแดงและเขตราชเทวี มีถนนดินแดงฟากใต้และคลองสามเสนเป็นเส้นแบ่งเขต
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับเขตดุสิต มีทางรถไฟสายเหนือเป็นเส้นแบ่งเขต

ประวัติ

อำเภอพญาไท ได้รับการจัดตั้งขึ้นเป็นครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2509 ตั้งชื่อตามพระราชวังพญาไทซึ่งเป็นวังที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเป็นตำหนักสำหรับเสด็จประพาสบนที่ดินริมคลองสามเสน ทุ่งพญาไท ช่วงแรกอำเภอพญาไทแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 7 ตำบล เป็นพื้นที่อำเภอดุสิตเดิม 5 ตำบล ได้แก่ ตำบลทุ่งพญาไท ตำบลถนนพญาไท ตำบลถนนเพชรบุรี ตำบลมักกะสัน และตำบลสามเสนใน และเป็นพื้นที่อำเภอบางกะปิเดิม 2 ตำบล ได้แก่ ตำบลห้วยขวางและตำบลบางกะปิ จนกระทั่งใน พ.ศ. 2514 จังหวัดพระนครถูกรวมเข้ากับจังหวัดธนบุรี เปลี่ยนฐานะเป็นนครหลวงกรุงเทพธนบุรี และในปี พ.ศ. 2515 จึงเปลี่ยนแปลงฐานะเป็นกรุงเทพมหานคร ซึ่งเปลี่ยนคำเรียกเขตการปกครองใหม่ด้วย อำเภอพญาไทได้รับการเปลี่ยนแปลงฐานะเป็น เขตพญาไท ส่วนตำบลต่าง ๆ ก็เปลี่ยนฐานะเป็นแขวง

จากนั้นทางราชการได้เปลี่ยนแปลงพื้นที่ปกครองของเขตพญาไทหลายครั้ง เพื่อจัดขนาดพื้นที่และจำนวนประชากรของแต่ละเขตให้มีความสมดุล เริ่มตั้งแต่ใน พ.ศ. 2516 แขวงห้วยขวางและแขวงบางกะปิได้รับการยกฐานะเป็นเขตห้วยขวาง ต่อมาใน พ.ศ. 2521 แขวงดินแดงและบางส่วนของแขวงสามเสนในถูกโอนไปขึ้นกับเขตห้วยขวาง ในขณะที่พื้นที่บางส่วนของแขวงห้วยขวางและแขวงบางกะปิก็ถูกโอนมารวมกับแขวงสามเสนในและแขวงมักกะสัน ใน พ.ศ. 2532 พื้นที่ 4 แขวงทางทิศใต้ของเขตได้ถูกแยกออกไปตั้งเป็นเขตราชเทวี การปรับปรุงเขตปกครองครั้งนี้ส่งผลให้เขตพญาไทเหลือแขวงสามเสนในอยู่เพียงแขวงเดียว ส่วนพระราชวังพญาไทซึ่งเป็นที่มาของชื่อเขต รวมทั้งถนนพญาไทก็ไม่ได้อยู่ในพื้นที่ของเขตอีกต่อไป แต่ไปอยู่ในเขตราชเทวีแทน และสุดท้ายในปี พ.ศ. 2537 พื้นที่ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของเขตก็ถูกแยกไปรวมกับเขตดินแดงที่เพิ่งตั้งขึ้นใหม่

การแบ่งเขตการปกครอง

วันที่ 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2560 กรุงเทพมหานครได้ประกาศจัดตั้งแขวงพญาไทแยกจากพื้นที่แขวงสามเสนใน โดยใช้ถนนพหลโยธินเป็นเส้นแบ่งเขตและให้มีผลบังคับใช้ในวันเดียวกัน ส่งผลให้เขตพญาไทในปัจจุบันแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 2 แขวง ได้แก่

หมาย เลข	อักษรไทย	อักษรโรมัน	พื้นที่ (ตร.กม.)	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2563)	ความหนาแน่นประชากร (ธันวาคม 2563)	แผนที่
1.	สามเสนใน	Sam Sen Nai	4.923	31,075	6,312.21
6.	พญาไท	Phaya Thai	4.672	36,313	7,772.47
ทั้งหมด			9.595	67,388	7,023.24

หมายเลขที่หายไปปัจจุบันคือแขวงในเขตราชเทวี

ประชากร

สถิติประชากรตามทะเบียนราษฎร เขตพญาไท
ปี (พ.ศ.)	ประชากร	การเพิ่มและการลด
2535	196,977	ไม่ทราบ
2536	192,005	-4,972
2537	171,447	-20,558
2538	108,728	-62,719
2539	102,133	-6,595
2540	93,296	-8,837
2541	92,852	-444
2542	91,616	-1,236
2543	91,091	-525
2544	90,780	-311
2545	90,492	-288
2546	90,557	+65
2547	78,294	-12,263
2548	77,232	-1,062
2549	77,343	+111
2550	77,202	-141
2551	76,477	-725
2552	75,493	-984
2553	74,693	-800
2554	73,553	-1,140
2555	73,084	-469
2556	72,495	-789
2557	72,203	-292
2558	71,864	-339
2559	72,102	+762
2560	70,238	-1,864
2561	70,341	+103
2562	69,382	-959
2563	67,388	-1,994

สถานที่สำคัญ

ตามที่ปรากฏในคำขวัญของเขต เขตพญาไทมีสถานที่ราชการ โดยเฉพาะที่ตั้งหน่วยทางทหารและตำรวจอยู่หลายแห่ง มีส่วนราชการพลเรือนระดับกระทรวงอยู่ 2 กระทรวง นอกจากนั้นยังมีหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการสื่อสารและโทรคมนาคมด้วย กล่าวคือ กรมประชาสัมพันธ์ สถานีวิทยุโทรทัศน์กองทัพบกช่อง 5 ไทยทีวีโกลบอลเน็ตเวิร์ก โทรทัศน์รวมการเฉพาะกิจแห่งประเทศไทย ศูนย์ข่าววิทยุกองทัพบก ทรูวิชั่นส์ ทีเอ็นเอ็น24 ทรูโฟร์ยู วอยซ์ทีวี พิพิธภัณฑ์ตราไปรษณียากรสามเสนใน และสำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ มีระบบรถไฟฟ้าตัดผ่านในพื้นที่เขต และมีย่านสะพานควาย ซึ่งแต่เดิมเคยมีสภาพเป็นทุ่งนาและตลาดนัดซื้อขายโคกระบือ แต่ต่อมาเมื่อบ้านเมืองขยายตัวขึ้น ก็ได้กลายสภาพเป็นแหล่งชุมชนหนาแน่น มีอาคารร้านค้า ห้างสรรพสินค้า อาทิ ศรีศุภราชอาเขต ที่ตั้งห้างสรรพสินค้าเมอร์รี่คิงส์ สะพานควาย (เลิกกิจการไปแล้ว) และห้างสรรพสินค้าบิ๊กซี ซูเปอร์เซ็นเตอร์ เป็นต้น สถานที่สำคัญในเขตนี้ มีอาทิ

• วัดไผ่ตัน เป็นวัดพุทธศาสนาแห่งเดียวในพื้นที่เขต
• วิทยาลัยการจัดการ มหาวิทยาลัยมหิดล
• กองพลทหารม้าที่ 2 รักษาพระองค์ และกองพันในสังกัด คือ กองพันทหารม้าที่ 29 รักษาพระองค์
• กรมทหารราบที่ 1 มหาดเล็กรักษาพระองค์ และกองพันในสังกัด คือ กองพันทหารราบที่ 1 กรมทหารราบที่ 1 มหาดเล็กรักษาพระองค์ และ กองพันทหารราบที่ 4 กรมทหารราบที่ 1 มหาดเล็กรักษาพระองค์
• สโมสรทหารบก (ส่วนกลาง) ถนนวิภาวดีรังสิต
• สนามกีฬากองทัพบก
• กองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน
• กองบัญชาการกองอาสารักษาดินแดน
• กระทรวงการคลัง
• กรมสรรพากร
• กรมธนารักษ์
• กรมบัญชีกลาง
• สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง
• สำนักงานคณะกรรมการนโยบายรัฐวิสาหกิจ
• กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
• กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม
• กรมควบคุมมลพิษ
• กรมทรัพยากรน้ำ
• สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
• สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร
• สถานีวิทยุโทรทัศน์กองทัพบก ช่อง 5
• ไทยทีวีโกลบอลเน็ตเวิร์ก
• โทรทัศน์รวมการเฉพาะกิจแห่งประเทศไทย
• ศูนย์ข่าววิทยุกองทัพบก
• วอยซ์ทีวี
• ทรูวิชั่นส์
• ทีเอ็นเอ็น 24
• ทรูโฟร์ยู
• สถานีวิทยุกระจายเสียงรัฐสภา
• สถานีวิทยุโทรทัศน์รัฐสภา
• สำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ
• พิพิธภัณฑ์ตราไปรษณียากรสามเสนใน
• กรมประชาสัมพันธ์
• สำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด
• กรมโยธาธิการและผังเมือง
• ธนาคารออมสิน สำนักงานใหญ่
• ธนาคารเพื่อการส่งออกและนำเข้าแห่งประเทศไทย
• ธนาคารพัฒนาวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมแห่งประเทศไทย
• ธนาคารกสิกรไทย สำนักพหลโยธิน
• โรงเรียนสามเสนวิทยาลัย
• โรงงานผลิตน้ำสามเสน การประปานครหลวง (โรงกรองน้ำสามเสน) และพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้การประปาไทย
• สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.)
• สถานีตำรวจนครบาลบางซื่อ

โรงพยาบาล

• โรงพยาบาลทหารผ่านศึก
• โรงพยาบาลเปาโล เมโมเรียล พหลโยธิน
• โรงพยาบาลพญาไท 2
• โรงพยาบาลวิชัยยุทธ

การคมนาคม

ถนน

ถนนสายหลักในพื้นที่เขตพญาไท ได้แก่

• ถนนพหลโยธิน
• ถนนประดิพัทธ์
• ถนนวิภาวดีรังสิต
• ถนนดินแดง
• ถนนพระรามที่ 6
• ถนนนครไชยศรี
• ถนนกำแพงเพชร
• ทางพิเศษศรีรัช
• ทางยกระดับอุตราภิมุข

ส่วนทางสายรองและทางลัด ได้แก่

• ถนนสุทธิสารวินิจฉัย
• ถนนสาลีรัฐวิภาค
• ถนนกำแพงเพชร 5
• ถนนเศรษฐศิริ
• ถนนเศรษฐศิริ 2
• ซอยพหลโยธิน 2 (กาญจนาคม)
• ซอยพหลโยธิน 5 (ราชครู) และซอยพระรามที่ 6 ซอย 30 (อารีย์สัมพันธ์)
• ซอยพหลโยธิน 7 (อารีย์) และซอยอารีย์ 5 (ใต้)
• ซอยพหลโยธิน 11 (เสนาร่วม)
• ซอยพหลโยธิน 14 (ศุภราช) และซอยอินทามระ 4 (พงษ์ศรีจันทร์ 2)
• ซอยประดิพัทธิ์ 4 (เรวดีฝั่งใต้)
• ซอยประดิพัทธิ์ 5 (เรวดีฝั่งเหนือ)
• ซอยพระรามที่ 6 ซอย 37 (ระนอง 1)

ระบบขนส่งมวลชน

ในพื้นที่เขตพญาไท ตามแนวเหนือถนนพหลโยธิน มีสถานีสะพานควาย สถานีสนามเป้า และสถานีอารีย์ของรถไฟฟ้าบีทีเอส

รถไฟ

ทางรถไฟสายเหนือก็ผ่านพื้นที่เขตนี้ โดยถือเป็นแนวเส้นแบ่งเขตระหว่างเขตพญาไทกับเขตดุสิตด้วย มีสถานีสามเสนตั้งอยู่ในเขตพญาไท โดยมีพื้นที่บางส่วนของสถานีอยู่ในเขตดุสิต

อ้างอิง

1. สำนักบริหารการทะเบียน. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "สถิติประชากรและบ้าน - จำนวนประชากรแยกรายอายุ." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://stat.dopa.go.th/stat/statnew/upstat_age.php. สืบค้น 4 มกราคม 2564.
2. "พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอพญาไท พ.ศ. ๒๕๐๙" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 83 (พิเศษ 39 ก): 1–3. 1 พฤษภาคม 2509. Check date values in: |date= (help)
3. สำนักวัฒนธรรม กีฬา และการท่องเที่ยว กรุงเทพมหานคร. "พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นกรุงเทพมหานคร เขตพญาไท: ประวัติของเขต." พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นกรุงเทพมหานคร. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://203.155.220.217/localmuseum/website/web2/16/history/index.html [ม.ป.ป.]. สืบค้น 30 มีนาคม 2555.
4. "ประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ ๒๔" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 88 (พิเศษ 144 ก): 816–824. 21 ธันวาคม 2514. Check date values in: |date= (help)
5. "ประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ ๓๓๕" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 89 (พิเศษ 190 ก): 187–201. 13 ธันวาคม 2515. Check date values in: |date= (help)
6. "พระราชกฤษฎีกาแบ่งกรุงเทพมหานครออกเป็นเขต พ.ศ. ๒๕๑๖" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 90 (พิเศษ 107 ก): 4–7. 23 สิงหาคม 2516. Check date values in: |date= (help)
7. "พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงพื้นที่เขตพญาไท เขตห้วยขวาง และเขตบางกะปิ กรุงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๑" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 95 (48 ก): 180–184. 2 พฤษภาคม 2521. Check date values in: |date= (help)
8. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงพื้นที่เขตพญาไท และตั้งเขตราชเทวี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 106 (พิเศษ 208 ง): 9. 24 พฤศจิกายน 2532. Check date values in: |date= (help)
9. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงพื้นที่เขตพญาไท เขตราชเทวี เขตห้วยขวาง และตั้งเขตดินแดง กรุงเทพมหานคร" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 110 (พิเศษ 184 ง): 3–6. 10 พฤศจิกายน 2536. Check date values in: |date= (help)
10. "เปลี่ยนแปลงพื้นที่แขวงสามเสนใน และตั้งแขวงพญาไท เขตพญาไท" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 134 (พิเศษ 215 ง): 36–37.
11. สำนักบริหารการทะเบียน. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "จำนวนประชากรและบ้าน." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://stat.dopa.go.th/xstat/popyear.html 2556. สืบค้น 3 เมษายน 2556.

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บไซต์สำนักงานเขตพญาไท
• เว็บไซต์กรุงเทพมหานคร: แหล่งท่องเที่ยวในเขตพญาไท
• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ เขตพญาไท
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากมัลติแมป หรือโกลบอลไกด์
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์

พิกัดภูมิศาสตร์: 13°46′48″N 100°32′31″E / 13.780°N 100.542°E / 13.780; 100.542