การปฏิวัติถาวร

บทความนี้กล่าวถึงศัพท์นิยามการเมืองตามลัทธิมากซ์ สำหรับกลุ่มการเมืองตามลัทธิทรอตสกี ดูที่ กลุ่มการปฏิวัติถาวร สำหรับอัลบั้มเพลงโดยแคตช์ 22 ดูที่ เพอร์มาเนนท์เรวอลูชัน (อัลบั้ม)

การปฏิวัติถาวร (อังกฤษ: Permanent revolution) คือคำที่ใช้ทฤษฎีตามลัทธิมากซ์ บัญญัติขึ้นโดยคาร์ล มากซ์และฟรีดริช เองเงิลส์เมื่อประมาณปี ค.ศ. 1850 แต่ภายหลังถูกนำมาเชื่อมโยงอย่างมากกับแนวคิดของเลออน ทรอตสกี อย่างไรก็ตามนักทฤษฎีเรียกใช้คำดังกล่าวแตกต่างกันออกไป เช่น มากซ์เองใช้อธิบายยุทธวิธีที่ชนชั้นนักปฏิวัติจะต้องดำเนินการไขว่คว้าหาผลประโยชน์ของกลุ่มอย่างอิสระและปราศจากการประนีประนอมต่อไป แม้จะมีการทาบทามให้ร่วมเป็นพันธมิตรทางการเมืองจากกลุ่มการเมืองอื่น หรือกลุ่มการเมืองอื่นซึ่งเป็นศัตรูนั้นจะมีบทบาททางสังคมเหนือกว่าตนมากก็ตาม

ในภายหลัง ทรอตสกีได้เสนอแนวคิด การปฏิวัติถาวร ในแบบฉบับของตน คือใช้อธิบายวิธีที่จะสามารถทำให้เกิดการปฏิวัติสังคมนิยมขึ้นในสังคมซึ่งยังไม่ได้บรรลุการพัฒนาระบบทุนนิยมขั้นสูง และสาระบางส่วนตามทฤษฎีของเขายังได้ชี้ให้เห็นว่าแนวทาง สังคมนิยมประเทศเดียว นั้นเป็นไปไม่ได้ นอกจากนี้เขายังได้แย้งอีกว่า

• ชนชั้นกระฎุมพีในประเทศซึ่งพัฒนาระบบทุนนิยมล่าช้าไม่สามารถจะพัฒนาให้เกิดพลังการผลิต (productive forces) เพื่อให้บรรลุถึงระบบทุนนิยมขั้นสูงจนก่อให้เกิดชนกรรมาชีพเชิงอุตสาหกรรมเต็มขั้นในท้ายที่สุดได้
• ดังนั้น ชนกรรมาชีพสามารถและจำเป็นต้องบุกยึดอำนาจทางสังคม เศรษฐกิจ และการเมืองมาเป็นของตน และนำทางไปสู่การเป็นพันธมิตรกับกลุ่มชนกสิกรรม (peasants)