จักรพรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์
จักรพรรดิแห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ (เยอรมัน: Kaiser des Heiligen Römischen Reiches; อังกฤษ: Emperor of the Holy Roman Empire) หรือจักรพรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ (Holy Roman Emperor) หรือจักรพรรดิโรมัน-เยอรมัน (เยอรมัน: Römisch-Deutscher Kaiser) เป็นคำที่นักประวัติศาสตร์ใช้หมายถึงประมุขรัฐในสมัยกลางที่พระสันตะปาปาทรงแต่งตั้งให้เป็น "จักรพรรดิแห่งชาวโรมัน" ต่อมาตำแหน่งนี้มาจากการเลือกตั้งแต่ยังคงต้องรับราชาภิเษกจากพระสันตะปาปาอยู่ จนตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 16 เป็นต้นมาจึงหมายถึงผู้ปกครองจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ซึ่งเป็นมีอาณาเขตครอบคลุมดินแดนยุโรปกลาง
| จักรพรรดิ แห่งแห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ Romanorum Imperator | |
|---|---|
| ราชาธิปไตยในอดีต | |
| จักรวรรดิ | |
| Holy Roman Empire Arms-double head.svg | |
| ตรานกอินทรีสองหัว ไรซ์ซาลเลอร์ (Reichsadler) ของจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ | |
| ผู้ปกครองพระองค์สุดท้าย จักรพรรดิฟรันทซ์ที่ 2 5 กรกฎาคม ค.ศ. 1792 – 6 สิงหาคม ค.ศ. 1806 | |
| | |
| ปฐมกษัตริย์ | ชาร์เลอมาญ/ออทโทมหาราช |
| องค์สุดท้าย | ฟรันทซ์ที่ 2 |
| อิสริยยศ | ฮิสอิมพีเรียลเมเจสตี |
| ผู้แต่งตั้ง | ดูที่ พิธีราชาภิเษกของจักรพรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ |
| เริ่มระบอบ | 25 ธันวาคม ค.ศ. 800/2 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 962 |
| สิ้นสุดระบอบ | 6 สิงหาคม ค.ศ. 1806 |
พระอิสริยยศ
ในทวีปยุโรปสมัยโบราณถือว่า "จักรพรรดิ" เป็นพระอิสริยยศมีบทบาทสำคัญในการปกป้องคริสตจักรโรมันคาทอลิก ในสมัยกลางพระสันตะปาปามีอำนาจมากขึ้นจนเกิดขัดแย้งกับจักรพรรดิในเรื่องการบริหารคริสตจักร ปัญหาที่เป็นที่รู้จักมากที่สุดคือข้อขัดแย้งเรื่องการสถาปนาสมณศักดิ์ในคริสต์ศตวรรษที่ 11 ระหว่างจักรพรรดิไฮน์ริชที่ 4 แห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์กับสมเด็จพระสันตะปาปาเกรกอรีที่ 7
หลังจากที่พระสันตะปาปาราชาภิเษกพระเจ้าชาร์เลอมาญเป็นจักรพรรดิโรมัน ผู้ที่สืบราชบัลลังก์ต่อมาก็สืบทอดพระอิสริยยศนี้ต่อมาด้วย จนกระทั่งเมื่อพระเจ้าเบเรนการีโอที่ 1 แห่งอิตาลีสวรรคตในปี ค.ศ. 924 พระสันตะปาปาก็ไม่ได้ราชาภิเษกใครขึ้นเป็นจักรพรรดิโรมันอีก จนเมื่อจักรพรรดิออทโทที่ 1 แห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ได้รับราชาภิเษกจึงถือว่าเป็นปฐมจักรพรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ แต่บางตำราก็ถือว่าจักรพรรดิชาร์เลอมาญเป็นปฐมจักรพรรดิที่แท้จริง จักรพรรดิออทโทและผู้สืบราชบัลลังก์ของพระองค์ได้ถือว่าราชอาณาจักรแห่งชาวแฟรงก์ตะวันออกในสมัยราชวงศ์การอแล็งเฌียงเป็นจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ด้วย เจ้าชายเยอรมันจะทำการคัดเลือกเจ้าชายพระองค์หนึ่งในคณะขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์แห่งชาวเยอรมัน จากนั้นจึงจะได้รับราชาภิเษกจากพระสันตะปาปาต่อไป หลังจากการราชาภิเษกจักรพรรดิคาร์ลที่ 5 จักรพรรดิพระองค์ต่อ ๆ มาก็มิได้รับการราชาภิเกจากพระสันตะปาปาอีก ถือเป็นจักรพรรดิจากการเลือกตั้งตามกฎหมายโดยสมบูรณ์
แต่คำว่า "ศักดิ์สิทธิ์" ที่ประกอบในพระอิสริยยศจักรพรรดินั้นถูกใช้ครั้งแรกกับจักรพรรดิฟรีดริชที่ 1 แต่ตามประวัติศาสตร์นิพนธ์ถือว่าจักรพรรดิออทโทที่ 1 เป็นจักรพรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์พระองค์แรก แม้ว่าที่จริงชาร์เลอมาญจะเป็นจักรพรรดิแห่งชาวโรมันพระองค์แรกที่ได้รับราชาภิเษกจากพระสันตะปาปาก็ตาม จักรพรรดิคาร์ลที่ 5 ถือเป็นจักรพรรดิพระองค์สุดท้ายที่ได้รับราชาภิเษกจากพระสันตะปาปา ส่วนจักรพรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์พระองค์สุดท้ายที่มาจากการคัดเลือกคือจักรพรรดิฟรันซ์ซึ่งได้สละราชสมบัติช่วงที่มีสงครามนโปเลียนในปี ค.ศ. 1806 และถือเป็นการล่มสลายของจักรวรรดิ
รายพระนามจักรพรรดิแห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์
จักรพรรดิแห่งชาวแฟรงค์
ราชวงศ์การอแล็งเฌียง
| พระนาม | รัชกาล | ความสัมพันธ์กับรัชกาลก่อน (s) | พระยศอื่น | ||
|---|---|---|---|---|---|
| คาร์ลที่ 1, มหาราช (ชาร์เลอมาญ) (742–814) | 25 ธันวาคม 800 | 28 มกราคม 814 |
| ||
| ลูทวิชที่ 1, ผู้เคร่งศาสนา (778–840) | 11 กันยายน 813 | 20 มิถุนายน 840 | พระราชโอรสในคาร์ลที่ 1 |
| |
| โลแทร์ที่ 1 (795–855) | 5 เมษายน 823 | 29 กันยายน 855 | พระราชโอรสในลูทวิชที่ 1 | ||
| ลูทวิชที่ 2 (825–875) | 29 กันยายน855 | 12 สิงหาคม 875 | พระราชโอรสในโลแทร์ที่ 1 | ||
| คาร์ลที่ 2, พระเศียรล้าน (823–877) | 29 ธันวาคม 875 | 6 ตุลาคม 877 | พระราชโอรสในลูทวิชที่ 1 | ||
| คาร์ลที่ 3, ผู้อ้วนท้วน (839–888) | 12 กุมภาพันธ์ 881 | 13 มกราคม 888 | พระราชนัดดาลูทวิชที่ 1 | ||
ราชวงศ์วิโดนิด
| พระนาม | รัชกาล | ความสัมพันธ์กับรัชกาลก่อน (s) | พระยศอื่น | ||
|---|---|---|---|---|---|
| กีย์ที่ 1 (?–894) | 891 | 12 ธันวาคม 894 | พระราชปทินัดดาในคาร์ลที่ 1 มหาราช |
| |
| แลมเบิร์ตที่ 1 (880–898) | 30 เมษายน 892 | 15 ตุลาคม 898 | พระราชโอรสในกีย์ที่ 1 |
| |
ราชวงศ์การอแล็งเฌียง
| พระนาม | รัชกาล | ความสัมพันธ์กับรัชกาลก่อน (s) | พระยศอื่น | ||
|---|---|---|---|---|---|
| อาร์นุลฟ์ (850–899) | 22 กุมภาพันธ์ 896 | 8 ธันวาคม 899 | พระภาคิไนยในคาร์ลที่ 3 |
| |
ราชวงศ์โบโซนิดส์
| พระนาม | รัชกาล | ความสัมพันธ์กับรัชกาลก่อน | พระยศอื่น | ||
|---|---|---|---|---|---|
| ลูทวิชที่ 3, ผู้พระเนตรบอด (880–928) | 22 กุมภาพันธ์ 901 | 21 กรกฎาคม 905 | พระราชนัดดาลูทวิชที่ 2 |
| |
ราชวงศ์อุนโรชชิ่ง
| ภาพ | พระนาม | รัชกาล | ความสัมพันธ์กับรัชกาลก่อน | พระยศอื่น | |
|---|---|---|---|---|---|
| เบเรนการ์ที่ 1 (845–924) | ธันวาคม 915 | 7 เมษายน 924 | พระราชนัดดาในลูทวิชที่ 1 |
| |
จักรพรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์
ราชวงศ์ออทโท
| ภาพ | พระนาม | รัชกาล | ความสัมพันธ์กับรัชกาลก่อน | พระยศอื่น | |
|---|---|---|---|---|---|
| ออทโทที่ 1, มหาราช (912–973) | 2 กุมภาพันธ์ 962 | 7 พฤษภาคม 973 | สืบเชื้อสายจากลูทวิชที่ 1 |
| |
| ออทโทที่ 2, สีแดง (955–983) | 25 ธันวาคม 967 | 7 ธันวาคม 983 | พระราชโอรสในออทโทที่ 1 | ||
| ออทโทที่ 3 (980–1002) | 21 พฤษภาคม 996 | 23 มกราคม 1002 | พระราชโอรสในออทโทที่ 2 | ||
| ไฮน์ริชที่ 2 (973–1024) | 14 กุมภาพันธ์ 1014 | 13 กรกฎาคม 1024 | พระญาติชั้น 2 ในออทโทที่ 3 | ||
ราชวงศ์ซาเลียน
| ภาพ | พระนาม | รัชกาล | ความสัมพันธ์กับรัชกาลก่อน (s) | พระยศอื่น | |
|---|---|---|---|---|---|
| คอนราดที่ 2, ผู้อาวุโส (990–1039) | 26 มีนาคม 1027 | 4 มิถุนายน 1039 | พระราชปทินัดดาในออทโทที่ 1 |
| |
| ไฮน์ริชที่ 3, องค์ดำ (1017–1056) | 25 ธันวาคม 1046 | 5 ตุลาคม 1056 | พระราชโอรสในคอนราดที่ 2 |
| |
| ไฮน์ริชที่ 4 (1050–1106) | 5 ตุลาคม 1056 | 7 สิงหาคม 1106 | พระราชโอรสในไฮน์ริชที่ 3 |
| |
| ไฮน์ริชที่ 5 (1086–1125) | 13 เมษายน 1111 | 23 พฤษภาคม 1125 | พระราชโอรสในไฮน์ริชที่ 4 |
| |
ราชวงศ์ซุพพลิงเบิร์ก
| ภาพ | พระนาม | รัชกาล | ความสัมพันธ์กับรัชกาลก่อน (s) | พระยศอื่น | |
|---|---|---|---|---|---|
| โลแทร์ที่ 2 (1075–1137) | 4 มิถุนายน 1133 | 4 ธันวาคม 1137 | มีศักดิ์เป็นพระราชนัดดาในไฮน์ริชที่ 3 |
| |
ราชวงศ์โฮเอินชเตาเฟิน
| ภาพ | พระนาม | รัชกาล | ความสัมพันธ์กับรัชกาลก่อน (s) | พระยศอื่น | |
|---|---|---|---|---|---|
| ฟรีดริชที่ 1 บาบารอสซา (1122–1190) | 8 มิถุนายน 1155 | 10 มิถุนายน 1190 | พระราชปนัดดาในไฮน์ริชที่ 4 |
| |
| ไฮน์ริชที่ 6 (1165–1197) | 14 เมษายน 1191 | 28 กันยายน 1197 | พระราชโอรสในFrederick I |
| |
ราชวงศ์เวลฟ์
| ภาพ | ตรา | พระนาม | รัชกาล | ความสัมพันธ์กับรัชกาลก่อน (s) | พระยศอื่น | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ออทโทที่ 4 (1175–1218) | 9 มิถุนายน 1198 | 1215 | พระราชปนัดดาในโลแทร์ที่ 2 |
| ||
.svg.html){kind=link}
ราชวงศ์โฮเอินชเตาเฟิน
| ภาพ | พระนาม | รัชกาล | ความสัมพันธ์กับรัชกาลก่อน (s) | พระยศอื่น | |
|---|---|---|---|---|---|
| ฟรีดริชที่ 2, Stupor Mundi (1194–1250) | 22 พฤศจิกายน 1220 | 13 ธันวาคม 1250 | พระราชโอรสในไฮน์ริชที่ 6 |
| |
ราชวงศ์ลักเซมเบิร์ก
| ภาพ | พระนาม | รัชกาล | ความสัมพันธ์กับรัชกาลก่อน | พระยศอื่น | |
|---|---|---|---|---|---|
| ไฮน์ริชที่ 7 (1274–1313) | 29 มิถุนายน 1312 | 24 สิงหาคม 1313 | สืบเชื้อสายจาก คาร์ลที่ 2 | ||
ราชวงศ์วิทเทิลส์บัค
| ภาพ | พระนาม | รัชกาล | ความสัมพันธ์กับรัชกาลก่อน | พระยศอื่น | |
|---|---|---|---|---|---|
| ลูทวิชที่ 4, บาวาเรีย (1282–1347) | ตุลาคม 1314 | 11 ตุลาคม 1347 | สืบสายจาก ไฮน์ริชที่ 4 สายโลแทร์ที่ 2 | ||
ราชวงศ์ลักเซมเบิร์ก
| ภาพ | พระนาม | รัชกาล | ความสัมพันธ์กับรัชกาลก่อน | พระยศอื่น | |
|---|---|---|---|---|---|
| คาร์ลที่ 4 (1316–1378) | 11 กรกฎาคม 1346 | 29 พฤศจิกายน 1378 | พระราชนัดดาในไฮน์ริชที่ 7 |
| |
| ซิกิสมุนด์ (1368–1437) | 31 พฤษภาคม 1433 | 9 ธันวาคม 1437 | พระราชโอรสในคาร์ลที่ 4 | ||
ราชวงศ์ฮาพส์บวร์ค
| ภาพ | พระนาม | รัชกาล | ความสัมพันธ์กับรัชกาลก่อน | พระยศอื่น | |
|---|---|---|---|---|---|
| ฟรีดริชที่ 3, ผู้สร้างสันติภาพ (1415–1493) | 2 กุมภาพันธ์ 1440 | 19 สิงหาคม 1493 | พระญาติชั้น 2 ในอัลเบรชที่ 2 แห่งเยอรมนี, จักรพรรดิโดยการแต่งตั้ง |
| |
| มัคซีมีลีอานที่ 1 (1459–1519) | 19 สิงหาคม 1493 | 12 มกราคม 1519 | พระราชโอรสในฟรีดริชที่ 3 |
| |
| คาร์ลที่ 5 (1500–1558) | 28 มิถุนายน 1519 (สวมมงกุฎ 1530) | 27 สิงหาคม 1556 | พระราชนัดดาในมัคซีมีลีอานที่ 1 |
| |
| แฟร์ดีนันด์ที่ 1 (1503–1564) | 27 สิงหาคม 1556 (สวมมงกุฎ 1558) | 25 กรกฎาคม 1564 | พระอนุชาในคาร์ลที่ 5 |
| |
| มัคซีมีลีอานที่ 2 (1527–1576) | 25 กรกฎาคม 1564 | 12 ตุลาคม 1576 | พระราชโอรสในแฟร์ดีนันด์ที่ 1 |
| |
| รูดอล์ฟที่ 2 (1552–1612) | 12 ตุลาคม 1576 | 20 มกราคม 1612 | พระราชโอรสในมัคซีมีลีอานที่ 2 |
| |
| แมทเธียส (1557–1619) | 13 มิถุนายน 1612 | 20 มีนาคม 1619 | พระอนุชาในรูดอล์ฟที่ 2 |
| |
| แฟร์ดีนันด์ที่ 2 (1578–1637) | 28 สิงหาคม 1619 | 15 กุมภาพันธ์ 1637 | พระญาติในแมทเธียส |
| |
| แฟร์ดีนันด์ที่ 3 (1608–1657) | 15 กุมภาพันธ์ 1637 | 2 เมษายน 1657 | พระราชโอรสในแฟร์ดีนันด์ที่ 2 |
| |
| เลโอพ็อลท์ที่ 1 (1640–1705) | 18 กรกฎาคม 1658 | 5 พฤษภาคม 1705 | พระราชโอรสในแฟร์ดีนันด์ที่ 3 |
| |
| โจเซฟที่ 1 (1678–1711) | 5 พฤษภาคม 1705 | 17 เมษายน 1711 | พระราชโอรสในเลโอพ็อลท์ที่ 1 |
| |
| คาร์ลที่ 6 (1685–1740) | 12 ตุลาคม 1711 | 20 ตุลาคม 1740 | พระอนุชาในโจเซฟที่ 1 | รายชื่อเต็ม
| |
ราชวงศ์วิทเทิลส์บัค
| ภาพ | พระนาม | รัชกาล | ความสัมพันธ์กับรัชกาลก่อน | พระยศอื่น | |
|---|---|---|---|---|---|
| คาร์ลที่ 7 (1697–1745) | 12 กุมภาพันธ์ 1742 | 20 มกราคม 1745 | พระราชปทินัดดาในแฟร์ดีนันด์ที่ 2 พระชามาดาในโจเซฟที่ 1 | ||
ราชสกุลฮาพส์บวร์ค-ลอแรน: จักรพรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์และอาร์ชดยุกแห่งออสเตรีย
จักรพรรดิคาร์ลที่ 6 มีแต่พระราชธิดา ก่อนหน้านี้มีพระราชโอรสแต่สิ้นพระชนม์กะทันหัน พระองค์จึงทรงสถาปนาอาร์ชดัชเชสมาเรีย เทเรซา พระราชธิดาองค์โตของพระองค์ ให้เป็นองค์รัชทายาททางพฤตินัย (Heiress Presumptive) โดยทรงออกพระราชกฤษฎีกาพิเศษ เพื่อรับรองให้พระบรมวงศานุวงศ์ฝ่ายในสามารถขึ้นครองราชย์สมบัติได้ เมื่อจักรพรรดิคาร์ลเสด็จสวรรคต อาร์ชดัชเชสมาเรีย เทเรซาก็ได้ทรงสืบราชสมบัติแห่งราชวงศ์ฮาพส์บวร์คต่อจากพระราชบิดาเป็นสมเด็จพระราชินีนาถแห่งฮังการีและโบฮีเมีย ส่วนตำแหน่งองค์พระประมุขแห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์นั้น พระองค์ทรงอภิเษกสมรสกับดยุกฟรันซ์ที่ 3 สตีเฟนแห่งลอแรน (Duke Francis III Stephen of Lorraine) หลังจากอภิเษกสมรส พระเจ้าฟรีดริชที่ 2 แห่งปรัสเซียก็ทรงสนับสนุนพระสวามีของพระนางให้ครองราชย์เป็นจักรพรรดิฟรันซ์ที่ 1 แห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ ให้พระสวามีเป็นองค์พระประมุขแห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ แต่พระราชอำนาจและการบริหารบ้านเมืองจะเป็นขององค์จักรพรรดินีแต่เพียงผู้เดียว หลังจากนั้น ทั้ง 2 พระองค์ได้ทรงร่วมกันก่อตั้งราชวงศ์ฮาพส์บวร์ค-ลอแรนขึ้น (Habsburg-Lorraine) และมีพระบรมวงศานุวงศ์ได้ทรงดำรงอยู่ในราชสกุลนี้เรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน
| ภาพ | จักรพรรดิ | รัชกาล |
| ฟรันซ์ที่ 1 | พ.ศ. 2288 – พ.ศ. 2308 (ค.ศ. 1745 – ค.ศ. 1765) | |
| โยเซฟที่ 2 | พ.ศ. 2308 – พ.ศ. 2333 (ค.ศ. 1765 – ค.ศ. 1790) | |
| เลโอพ็อลท์ที่ 2 | พ.ศ. 2333 – พ.ศ. 2335 (ค.ศ. 1790 – ค.ศ. 1792) | |
| ฟรันซ์ที่ 2 | พ.ศ. 2335 – พ.ศ. 2349 (ค.ศ. 1792 – ค.ศ. 1806) |
ราชสกุลฮาพส์บวร์ค: อาร์ชดยุกแห่งออสเตรีย
| รูป | จักรพรรดิ | รัชกาล |
| มัคซีมีลีอานที่ 1 | พ.ศ. 2051 – พ.ศ. 2062 (ค.ศ. 1508 – ค.ศ. 1519) | |
| คาร์ลที่ 5 | พ.ศ. 2062 – พ.ศ. 2099 (ค.ศ. 1519 – ค.ศ. 1556) |
ราชสกุลฮาพส์บวร์ค-ลอแรน: จักรพรรดิแห่งออสเตรีย
บทความหลัก: จักรพรรดิแห่งออสเตรีย
เมื่อวันที่ 6 สิงหาคม พ.ศ. 2349 จักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ ได้ถูกล้มล้างจากการรุกล้ำและรุกรานระบอบการเมืองการปกครองของนโปเลียน โบนาปาร์ต อย่างไรก็ตาม องค์พระประมุของค์สุดท้ายของจักรวรรดิจักรพรรดิฟรันซ์ที่ 2 ทรงสูญเสียตำแหน่ง'จักรพรรดิแห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์'ไป พระองค์จึงทรงตั้งจักรวรรดิใหม่ คือ จักรวรรดิออสเตรีย และทรงแต่งตั้งพระราชอิสริยยศใหม่ทั้งหมด โดยพระองค์ทรงใช้พระยศในฐานะองค์พระประมุขแห่งจักรวรรดิใหม่ว่า จักรพรรดิแห่งออสเตรีย ในวันที่ 11 สิงหาคม พ.ศ. 2347
| รูป | จักรพรรดิ | รัชกาล |
| ฟรันซ์ที่ 1 | พ.ศ. 2347 – พ.ศ. 2378 (ค.ศ. 1804 – ค.ศ. 1835) | |
| แฟร์ดีนันด์ที่ 1 | พ.ศ. 2378 – พ.ศ. 2391 (ค.ศ. 1835 – ค.ศ. 1848) |
เชิงอรรถ
อ้างอิง
- ราชบัณฑิตยสถาน, สารานุกรมประเทศในทวีปยุโรป ฉบับราชบัณฑิตยสถาน, กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน, 2550, หน้า 41
- Egon Boshof: Ludwig der Fromme. Darmstadt 1996, p. 89
- Barraclough, Geoffrey (1984). The Origins of Modern Germany. W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-30153-3.