ซอมบี

ซอมบี (อังกฤษ: Zombie) คือสิ่งมีชีวิตที่ตายแล้วฟื้นในบันเทิงคดีที่เกิดจากที่ศพการกลับมามีชีวิต ซอมบีมักพบในสื่อบันเทิงแนวสยองขวัญและจินตนิมิต คำนี้มาจากนิทานพื้นบ้านชาวเฮติที่ว่าซอมบีเป็นศพคนตายที่กลับมามีชีวิตด้วยวิธีการต่าง ๆ ส่วนใหญ่มาจากเวทมนตร์ การพรรณนาถึงซอมบีในสมัยใหม่ไม่จำเป็นต้องเกี่ยวข้องกับเวทมนตร์ แต่มักใช้วิธีการทางวิทยาศาสตร์ เช่น การแผ่รังสี โรคทางจิต ไวรัส อุบัติเหตุทางวิทยาศาสตร์ เป็นต้น

ซอมบีในภาพยนตร์เรื่อง Night of the Living Dead โดยจอร์จ โรเมโร

คำว่า "zombie" ในภาษาอังกฤษมีบันทึกครั้งแรกในปี ค.ศ. 1819 ในประวัติศาสตร์ของประเทศบราซิล โดยโรเบิร์ต เซาทีย์ ในรูปคำว่า "zombi" พจนานุกรมภาษาอังกฤษ ฉบับออกซฟอร์ด กำหนดจุดกำเนิดของคำว่าเป็นภาษาแอฟริกันตะวันตก และเปรียบเทียบกับคำภาษาคองโกว่า nzambi (พระเจ้า) และ zumbi (เครื่องราง)

ซอมบีในลัทธิวูดู

ในลัทธิวูดูนั้น ซอมบีเป็นศพที่ถูกปลุกให้กลับมาอีกครั้งโดยพ่อมดที่เรียกว่า "บอคอร์" (Bokor) ซอมบีนั้นไม่มีความคิดของตนเองและจะทำงานรับใช้ตามที่เจ้านายต้องการ เชื่อกันว่าถ้าให้ซอมบีกินเกลือแล้ว ซอมบีก็จะกลับไปตายที่หลุมศพของตนอีกครั้ง

ในปี ค.ศ. 1937 โซรา เนียล เฮิร์สตัน ซึ่งกำลังศึกษาเรื่องคติชนวิทยาของประเทศเฮติได้พบกับสตรีที่ครอบครัวอ้างว่าเป็นซอมบีของเฟลิเซีย เฟลิกซ์ เมนเทอร์ ซึ่งเสียชีวิตและได้รับการฝังเมื่อสามสิบปีก่อนหน้านั้น เฮิร์สตันได้ตามสืบข่าวลือเรื่องของคนที่ถูกยาที่มีผลทางจิตเข้าไป แต่ก็ไม่สามารถหาผู้ที่ยอมให้ข้อมูลที่ชัดเจนได้ เธอเชื่อว่ารากฐานของลัทธิวูดูนั้นน่าจะเป็นแพทยศาสตร์ที่มีการใช้ยาซึ่งวิทยาศาสตร์ยังไม่รู้จักมากกว่าจะเป็นพิธีกรรม

เวท ดาวิส ได้เขียนถึงเรื่องซอมบีในทางแพทยศาสตร์จากประสบการณ์ที่เดินทางไปเฮติในปี ค.ศ. 1982 ไว้ในหนังสือสองเล่มคือ The Serpent and the Rainbow และ Passage of Darkness: The Ethnobiology of the Haitian Zombie ดาวิสระบุว่าซอมบีนั้นเกิดจากผงแป้งสองชนิดเข้าไปในกระแสเลือด โดยแป้งชนิดแรกคือ coup de poudre ซึ่งมีพิษที่เรียกว่า tetrodotoxin ซึ่งเป็นพิษกับระบบประสาทและพบได้ในเนื้อของปลาปักเป้า ส่วนแป้งประเภทที่สองนั้นเป็นยากล่อมประสาท เมื่อใช้รวมกันแล้ว บอคอร์จะสามารถควบคุมเหยื่อผู้เคราะห์ร้ายได้

ดาวิสบรรยายถึงกระบวนการนี้ว่า ก่อนอื่นนั้นผู้เป็นซอมบีจะอยู่ในสภาพเหมือนตาย จากนั้นก็จะตื่นขึ้นมาด้วยสภาพจิตใจที่สับสน และบอคอร์ก็จะใช้ยาและการสะกดจิตซึ่งเสริมโดยความเชื่อของเฮติให้คิดว่าตนตายไปแล้วและกลายเป็นซอมบี

ซอมบิ (zombi) ยังเป็นชื่อหนึ่งของโลอา งูดัมบาลา (Damballah) ซึ่งมีต้นกำเนิดจากแถบไนเจอร์-คองโก ลัทธิวูดูในแอฟริกาตะวันตก

อ้างอิง

1. Maçek III, J.C. (15 June 2012). "The Zombification Family Tree: Legacy of the Living Dead". PopMatters.
2. Deborah Christie, Sarah Juliet Lauro, บ.ก. (2011). Better Off Dead: The Evolution of the Zombie as Post-Human. Fordham Univ Press. p. 169. ISBN 978-0-8232-3447-9.
3. "Zombie"^{[ลิงก์เสีย]}, in Oxford English Dictionary Online (ต้องสมัครสมาชิก), accessed 23 May 2014. The quotation cited is: "Zombi, the title whereby he [chief of Brazilian natives] was called, is the name for the Deity, in the Angolan tongue."
4. Hurston, Zora Neale. Dust Tracks on a Road. 2nd Ed. (1942: Urbana: University of Illinois Press, 1984, p. 205).