ตุ๊ดตู่

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ ตุ๊ดตู่ (แก้ความกำกวม)

ตุ๊ดตู่
ที่สวนสัตว์พาต้า
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordate
ชั้น:	Reptilia
อันดับ:	Squamata
อันดับย่อย:	Sauria
วงศ์:	Varanidae
สกุล:	Varanus
สกุลย่อย:	Empagusia
สปีชีส์:	V.  dumerilii
ชื่อทวินาม
Varanus dumerilii (Schlegel, 1839)
ชนิดย่อย
V. d. dumerilii (Schlegel, 1839) V. d. heteropholis (Boulenger, 1892)
ชื่อพ้อง
Monitor dumerilii Schlegel, 1839 Varanus dumerilii — Bleeker, 1858

ตุ๊ดตู่ (ชื่อวิทยาศาสตร์: Varanus dumerilii) เป็นสัตว์เลื้อยคลานชนิดหนึ่งในวงศ์เหี้ย (Varanidae) มีรูปร่างทั่วไปคล้ายเหี้ย (V. salvator) ซึ่งเป็นสัตว์ในวงศ์เดียวกัน เมื่อเล็กตั้งแต่ปลายปากถึงคอจะมีสีส้มหรือสีแดงเข้ม เมื่อโตสีจะจางลง มีขีดสีดำตั้งแต่ขอบตาถึงคอ ลำตัวมีขวั้นสีเหลืองตั้งแต่คอถึงปลายหาง เป็นสัตว์ที่มีความเชื่องช้า ไม่ค่อยออกไปหากินไกลจากที่อาศัย เมื่อหิวจึงจะออกหากิน แล้วก็กลับเข้าหลับนอนตามเดิม การวางไข่ วางไข่ครั้งละ 23 ฟอง ระยะฟักไข่ 203–230 วัน

ถือได้ว่าเป็นสัตว์ที่เล็กที่สุดในวงศ์นี้ที่พบในประเทศไทย เป็นสัตว์ไม่มีพิษ โดยเต็มที่จะมีขนาด 50–125 เซนติเมตรเท่านั้น โดยชื่อสามัญในภาษาอังกฤษและชื่อวิทยาศาสตร์ตั้งขึ้นเป็นเกียรติแก่ อองเดรย์ มารี คอนสแตนต์ ดูเมรีล นักวิทยาสัตว์เลื้อยคลานและสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกชาวฝรั่งเศส

เป็นสัตว์ขี้อาย มักอาศัยอยู่ในโพรงไม้ จนมีเอ่ยถึงในบทสร้อยสุภาษิตว่า

ตุ๊ดเอ๋ยตุ๊ดตู่ ในเรี่ยวในรูช่างอยู่ได้...

ในประเทศไทยจะพบตั้งแต่จังหวัดกาญจนบุรีไปจนถึงคอคอดกระในภาคใต้ และพบไปจนถึงมาเลเซียและอินโดนีเซีย อาศัยอยู่ในป่าที่มีความชื้นสูงหรือป่าชายเลน กินอาหารโดยเฉพาะ ปู เป็นพิเศษ และก็สามารถกินสัตว์อย่างอื่น เช่น หอย, แมลง, ปลา, กบ และสัตว์ฟันแทะขนาดเล็ก โดยรวมแล้วเป็นสัตว์ที่มีข้อมูลทางวิชาการน้อยมากเมื่อเทียบกับสัตว์ชนิดอื่นในวงศ์เดียวกัน โดยจำแนกออกเป็น 2 ชนิดย่อย (ดูในตาราง โดยนักวิทยาศาสตร์บางท่านจัดให้ชนิด V. d. heteropholis เป็นชื่อพ้องของ V. d. dumerilii) สถานะทางกฎหมายในประเทศไทยเป็นสัตว์คุ้มครองตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2535

อ้างอิง

1. Reptile-database.reptarium.cz
2. Beolens, B.; Watkins, M.; Grayson, M. (2011). The Eponym Dictionary of Reptiles. Baltimore: Johns Hopkins University Press. xiii + 296 pp. ISBN 978-1-4214-0135-5. (Varanus dumerilii, p. 77).
3. ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๒๕. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์อักษรเจริญทัศน์, 2541. 930 หน้า. หน้า 353. ISBN 974-8122-79-4
4. Cota, M.; Chan-ard, T.; Mekchai, S.; Laoteaw, S. (2008). Geographical Distribution, Instinctive Feeding Behavior and Report of Nocturnal Activity of Varanus dumerilii in Thailand. Biawak 2 (4): 152-158.
5. Lauprasert, K., & K. Thirakupt. (2001). Species Diversity and Proposed Status of Monitor Lizards (Family Varanidae) in Southern Thailand. Natural History Journal of Chulalongkorn University 1 (1): 39-46.
6. "Lincoln Children's Zoo".
7. Krebs, U. (1979). "Der Dumeril-Waran (Varanus dumerilii), ein spezialisierter Krabbenfresser? ". Salamandra 15 (3): 146-157. (in German).
8. "Monitor-lizards.net".
9. Taxon profile
10. "ITIS.gov".
11. "Biolib.cz".
12. Sprackland, R.G. (1993) The taxonomic status of the monitor lizard Varanus dumerilii heteropholis BOULENGER 1892 (Reptilia: Varanidae). Sarawak Museum Journal 44 (65): 113-121.
13. ตุ๊ดตู่

แหล่งข้อมูลอื่น

•   ข้อมูลเกี่ยวข้องกับ Varanus dumerilii จากวิกิสปีชีส์