ทอดมัน
ทอดมัน เป็นอาหารไทยชนิดหนึ่ง ที่นำกุ้งหรือปลา (ส่วนใหญ่ใช้เนื้อปลากราย ปลาดาบลาว ปลาทู ปลาน้ำดอกไม้ ปลายี่สก ปลาสลาด) มาขูดตำ นวดกับน้ำเกลือจนเหนียว คลุกเคล้าผสมพริกแกง ถั่วฝักยาวหรือถั่วพูซอย ใบมะกรูดหั่นละเอียด บางสูตรผสมไข่ไก่ ปั้นแผ่เป็นแผ่นกลมหนา ทอดน้ำมันจนสุก กินกับน้ำจิ้มอาจาดสามรส โรยถั่วลิสงคั่วบด แนมแตงกวาหั่น ในบางพื้นที่ เช่น จังหวัดเพชรบุรี นิยมกินทอดมันกับขนมจีน โดยเนื้อทอดมันจะแผ่เป็นแผ่นบางใหญ่ และร้านส่วนมากจะผสมใบกะเพราลงไปในเนื้อทอดมันด้วย
| ชื่ออื่น | ปลาเห็ด |
|---|---|
| ประเภท | ทอด |
| มื้อ | อาหารจานหลัก |
| แหล่งกำเนิด | ไทย |
| ส่วนผสมหลัก | ปลาหรือกุ้ง พริกแกง ถั่วฝักยาวหรือถั่วพูซอย ใบมะกรูดหั่นละเอียด |
| |
ชื่อและประวัติ
ในบางพื้นที่เรียกทอดมันว่า "ปลาเห็ด" โดยเฉพาะตามชุมชนริมแม่น้ำทุกสายในภาคกลางตอนบน อย่างจังหวัดพิษณุโลกหรือจังหวัดสุโขทัยเป็นต้น คำว่า ปลาเห็ด เพี้ยนมาจากคำเขมรว่า ปฺรหิต (อ่านว่า [ปรอเหิต]) หมายถึง ลูกชิ้นหรืออาหารที่เอาเนื้อสับปั้นเป็นก้อนเล็ก ๆ แล้วทำให้สุก บางพื้นที่เรียก "ปลาเห็ด" เมื่อใช้ปลาน้ำจืดหรือปลาเล็กปลาน้อยสับทั้งก้าง เมื่อใช้เนื้อปลากราย ปลายี่สก หรือปลาสลาดขูด จึงเรียกว่า "ทอดมัน" แต่บางพื้นที่ก็เรียกทอดมันทั้งสองแบบว่า "ปลาเห็ด" เหมือนกัน อย่างไรก็ดี เชื่อว่าคำว่า ปลาเห็ด เป็นคำเกิดใหม่ เพราะปรากฏการใช้คำว่า ทอดมัน มานานตั้งแต่สมัยอยุธยาแล้ว เช่นในเสภาเรื่อง ขุนช้างขุนแผน ความว่า
| ๏ ฝ่ายว่าสายทองกับข้าคน | ทำสำรับสับสนทอดมันกุ้ง | |
| พริกส้มข่าตะไคร้ใส่ปรุง | แกงอ่อมหอมฟุ้งทั้งต้มยำฯ | |
ในสมัยรัตนโกสินทร์ปรากฏสูตรทอดมันปลากรายในหนังสือ ประติทินบัตรแลจดหมายเหตุ เล่ม 1 (พ.ศ. 2432) และ ตำหรับสายเยาวภา ของสายปัญญาสมาคม (พ.ศ. 2478) ซึ่งดูใกล้เคียงทอดมันปัจจุบัน ใน ปะทานุกรม การทำของคาวหวานอย่างฝรั่งแลสยาม (พ.ศ. 2441) ปรากฏชื่อทอดมันปลาและทอดมันหมู
อ้างอิง
- อรุณวตรี รัตนธารี. "ความหลากหลายของ 'ทอดมัน' ตำรับฉันและเธอ".
- ↑ "เปิดข้อสันนิษฐาน คำว่า "ปลาเห็ด" มาจากไหน? ใช่อาหารชนิดเดียวกับ "ทอดมัน" หรือไม่!?". ศิลปวัฒนธรรม.
- "ตอนที่ ๘ พลายแก้วถูกเกณฑ์ทัพ". วัชรญาณ.