วิกิพีเดีย
ทะไลลามะ
ทะไลลามะ หรือ ดาไลลามะ (อักษรโรมัน: Dalai Lama) เป็นตำแหน่งประมุขหัวหน้าคณะสงฆ์ในพุทธศาสนานิกายมหายานแบบทิเบตเกลุก (นิกายหมวกเหลือง) เป็นผู้นำทางด้านจิตวิญญาณสูงสุดของชาวทิเบต ทะไลลามะ มาจากภาษามองโกเลีย далай (dalai) แปลว่า มหาสมุทร และภาษาทิเบต བླ་མ ་bla-ma แปลว่า พระชั้นสูง
| ทะไลลามะ | |
|---|---|
| การเรียกขาน | ฝ่าพระบาท |
| วาระ | ตลอดพระชนม์ชีพ |
| ผู้ประเดิมตำแหน่ง | ทะไลลามะ องค์ที่หนึ่ง |
| สถาปนา | พ.ศ. 1934 |
ตามประวัติศาสตร์ของทิเบต เชื่อว่าองค์ทะไลลามะเป็นอวตารในร่างมนุษย์ของพระอวโลกิเตศวรโพธิสัตว์ และเมื่อองค์ทะไลลามะองค์หนึ่งสิ้นพระชนม์ไป จะกลับชาติมาประสูติใหม่เป็นองค์ทะไลลามะองค์ต่อไป โดยเรทิงรินโปเช ซึ่งเป็นพระสงฆ์ระดับรองลงมาจะเป็นผู้ใช้นิมิตสรรหาเด็กคนที่เชื่อว่าเป็นทะไลลามะกลับชาติมาเกิด
ปัจจุบัน ทะไลลามะ เป็นองค์ที่ 14 ชื่อ แตนจิน กยาโช (Tenzin Gyatso) พ.ศ. 2478 – ปัจจุบัน
องค์ทะไลลามะ
ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน มีองค์ทะไลลามะทั้งหมด 14 องค์แล้วดังนี้
| ภาพ | พระนาม | ช่วงอายุ | ช่วงดำรงฐานะ | ทิเบต/ไวลี | พินอินทิเบต | สะกดแบบอื่น | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | ทะไลลามะ องค์ที่หนึ่ง เกนตวิน ชรุบ (Gendun Drup) | พ.ศ. 1934 – 2017 | ? | དྒེ་འདུན་འགྲུབ་ dge ‘dun ‘grub | Gêdün Chub | Gedun Drub Gedün Drup Gendun Drup | |
| 2. | ทะไลลามะ องค์ที่สอง เกนตวิน กยาโช (Gendun Gyatso) | พ.ศ. 2018 – 2084 | ? | དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོ་ dge ‘dun rgya mtsho | Gêdün Gyaco | Gedün Gyatso Gendün Gyatso | |
| 3. | ทะไลลามะ องค์ที่สาม เซอนัม กยาโช (Sonam Gyatso) | พ.ศ. 2086 – 2131 | พ.ศ. 2121 – 2131 | བསོད་ནམས་རྒྱ་མཚོ་ bsod nams rgya mtsho | Soinam Gyaco | Sönam Gyatso | |
| 4. | ทะไลลามะ องค์ที่สี่ เยินแตน กยาโช (Yonten Gyatso) | พ.ศ. 2132 – 2159 | ? | ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ་ yon tan rgya mtsho | Yoindain Gyaco | Yontan Gyatso | |
| 5. | ทะไลลามะ องค์ที่ห้า โลซัง กยาโช (Lobsang Gyatso) | พ.ศ. 2160 – 2225 | พ.ศ. 2185 – 2225 | བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ blo bzang rgya mtsho | Lobsang Gyaco | Lobzang Gyatso Lopsang Gyatso | |
| 6. | ทะไลลามะ องค์ที่หก จังยัง กยาโช (Tsangyang Gyatso) | พ.ศ. 2226 – 2249 | ? – พ.ศ. 2249 | ཚང་དབྱངས་རྒྱ་མཚོ་ tshang dbyangs rgya mtsho | Cangyang Gyaco | ||
| 7. | ทะไลลามะ องค์ที่เจ็ด แกซัง กยาโช (Kelzang Gyatso) | พ.ศ. 2251 – 2300 | 2294 – 2300 | བསྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ bskal bzang rgya mtsho | Gaisang Gyaco | Kelsang Gyatso Kalsang Gyatso | |
| 8. | ทะไลลามะ องค์ที่แปด จยัมแป กยาโช (Jamphel Gyatso) | พ.ศ. 2301 – 2347 | พ.ศ. 2329 – 2347 | བྱམས་སྤེལ་རྒྱ་མཚོ་ byams spel rgya mtsho | Qambê Gyaco | Jampel Gyatso Jampal Gyatso | |
| 9. | ทะไลลามะ องค์ที่เก้า ลุงตก กยาโช (Lungtok Gyatso) | พ.ศ. 2349 – 2358 | พ.ศ. 2351 – 2358 | ལུང་རྟོགས་རྒྱ་མཚོ་ lung rtogs rgya mtsho | Lungdog Gyaco | Lungtog Gyatso | |
| 10. | ทะไลลามะ องค์ที่สิบ ชวีชริม กยาโช (Tsultrim Gyatso) | พ.ศ. 2359 – 2380 | ? | ཚུལ་ཁྲིམ་རྒྱ་མཚོ་ tshul khrim rgya mtsho | Cüchim Gyaco | Tshültrim Gyatso | |
| 11. | ทะไลลามะ องค์ที่สิบเอ็ด แคชรุบ กยาโช (Khedrup Gyatso) | พ.ศ. 2381 – 2399 | พ.ศ. 2387 – 2399 | མཁས་གྲུབ་རྒྱ་མཚོ་ mkhas grub rgya mtsho | Kaichub Gyaco | Kedrub Gyatso | |
| 12. | ทะไลลามะ องค์ที่สิบสอง ชรินแล กยาโช (Trinley Gyatso) | 2400 – 2418 | ? | འཕྲིན་ལས་རྒྱ་མཚོ་ ‘phrin las rgya mtsho | Chinlai Gyaco | Trinle Gyatso | |
| 13. | ทะไลลามะ องค์ที่สิบสาม ทุบแตน กยาโช (Thubten Gyatso) | พ.ศ. 2419 – 2476 | พ.ศ. 2422 – 2476 | ཐུབ་བསྟན་རྒྱ་མཚོ་ thub bstan rgya mtsho | Tubdain Gyaco | Thubtan Gyatso Thupten Gyatso | |
| 14. | ทะไลลามะ องค์ที่สิบสี่ แตนจิน กยาโช (Tenzin Gyatso) | พ.ศ. 2478 – ปัจจุบัน | พ.ศ. 2493 – ปัจจุบัน (อยู่นอกทิเบต) | བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་ bstan ‘dzin rgya mtsho | Dainzin Gyaco |
อ้างอิง
- ฉัตรสุมาลย์ กบิลสิงห์ (2016-09-06). "ไม่มีองค์ทะไลลามะองค์ที่ 15". มติชนสุดสัปดาห์. กรุงเทพฯ: มติชน. สืบค้นเมื่อ 2020-03-24.
- "ภาพดาไลลามะในอิริยาบถส่วนพระองค์ที่หาชมได้ยาก". BBC. BBC. 2018-10-11. สืบค้นเมื่อ 2020-03-24.
- ↑ The title "Dalai Lama" was conferred posthumously to the first and second Dalai Lamas. The 9th Dalai Lama was officially enthroned but never reigned.
แหล่งข้อมูลอื่น
- บทที่ ๕ พระพุทธศาสนาในประเทศธิเบต:ประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา, โครงการพัฒนาสื่อเนื้อหาการเรียนการสอนวิชาพระพุทธศาสตร์ มหาวิทยาลัยมกุฏราชวิทยาลัย 2007-08-13 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
