ปี่ภูไท
ปี่ภูไท หรือ ปี่ลูกแคน หรือ ปี่ผู้ไท เป็นเครื่องดนตรีของชาติพันธุ์ภูไท (ผู้ไท) จังหวัดกาฬสินธุ์ สกลนคร นครพนม อุดรธานี มุกดาหาร ในภาคอีสานของประเทศไทย และในแขวงสุวรรณเขต แขวงเชียงขวาง และแขวงคำม่วนในประเทศลาว ทำจากไม้ไผ่เฮี้ย หรือไม้กู่แคน หรือไผ่ลูกแคน แต่เริ่มมีจำนวนน้อยลงเนื่องจากไม้ไผ่เฮี้ยเริ่มหายาก ปี่ภูไทมีลักษณะคล้ายปี่จุมของภาคเหนือ คือมีลิ้นที่ทำจากโลหะจำพวก ทอง ทองแดง เงิน และมีเสียงวิธีการเป่าที่คล้ายกัน ปี่ภูไทเสียงแหลมกังวาน ใช้บรรเลงกับเครื่องดนตรีชนิดอื่นๆได้ เช่น แคน พิณ ซอบั้ง และกระจับปี่ ใช้บรรเลงประกอบพิธีเลี้ยงผีปู่ตา พิธีหมอเหยา การลำผู้ไท (รำผู้ไท) และการฟ้อนผู้ไท ปราชญ์ชาวบ้านผู้เชี่ยวชาญการเป่าปี่ภูไท อยู่ที่บ้านกุดหว้า ตำบลกุดหว้า อำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ คือ เมฆ ศรีกำพล ศิลปินมรดกอีสาน สาขาปี่ภูไท มหาวิทยาลัยขอนแก่น นอกจากนี้ยังประยุกต์เล่นกับวงดนตรีพื้นบ้านอีสาน เช่น วงโปงลาง ซึ่งได้รับความนิยมอย่างแพร่หลาย ลายเพลงที่นิยมเล่นคือ ลายภูไทใหญ่ และลายภูไทน้อย
วิธีการทำปี่ภูไท
วิธีการทำปี่ภูไทมี 4 ขั้นตอน ดังนี้
- ตัดไม้ไผ่ลูกแคนให้มีความยาวเท่ากับ 1 ปล้อง และเจาะรูสี่เหลี่ยมผืนผ้าไว้สอดลิ้น
- สอดลิ้นปี่ (ลิ้นปี่ตามขนาดของปี่) เข้าไปในรูสี่เหลี่ยมผืนผ้าและนำเปลือกหอยทะเลฝนกับหินผสมน้ำมาทาที่ลิ้น
- เจาะรูชนิดพิเศษให้ห่างจากลิ้น 8-10 เซนติเมตร เรียกว่า รูเยี่อซึ่งทำมาจากขี้สูด (ชันโรง) และเยื่อพลาสติกหรือเยื่อไผ่ ซึ่งมีหน้าที่ตกแต่งเสียงให้เกิดความไพเราะพริ้วไหว
- เจาะรูนับห่างจากรูเยื่อ 3-5 เซนติเมตร เจาะ 5-6 รู (ตามคีย์ของปี่ ปี่ใหญ่เจาะ 6 รู ปี่เล็ก 5 รู)
อ้างอิง
- ↑ สุนทร สกุลโพน. ปี่ผู้ไท OK Nation Blog, 17 กันยายน 2562.
- ↑ สุภาพร คำยุธา. การฟ้อนของชาวผู้ไทย : กรณีศึกษาหมู่บ้านโพน อำเภอคำม่วง จังหวัดกาฬสินธุ์ 27 กันยายน 2555.
- TK Park. ปี่ลูกแคน ปี่ผู้ไทย สืบค้นเมื่อ 20 มกราคม 2564.
- ↑ โยธิน พลเขต. ความรู้เกี่ยวกับปี่ผู้ไทย. วิทยาลัยนาฏศิลปร้อยเอ็ด สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์. สืบค้นเมื่อ 20 มกราคม 2564.