พระบรมดิลก
พระบรมดิลก เป็นพระราชบุตรลำดับที่ 4 ในสมเด็จพระมหาจักรพรรดิกับสมเด็จพระศรีสุริโยทัย โดยเป็นพระราชธิดาพระองค์ที่ 2 รองจากพระวิสุทธิกษัตรีย์ พระองค์สิ้นพระชนม์ชีพพร้อมพระราชมารดาในสงครามพระเจ้าตะเบ็งชเวตี้
| พระบรมดิลก | |
|---|---|
| พระนาม | พระบรมดิลก |
| พระอิสริยยศ | พระราชธิดาในสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ |
| ราชวงศ์ | ราชวงศ์สุพรรณภูมิ |
| ข้อมูลส่วนพระองค์ | |
| ประสูติ | ไม่ปรากฏ |
| สิ้นพระชนม์ | 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2092 |
| พระราชบิดา | สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ |
| พระราชมารดา | พระสุริโยทัย |
พระประวัติ
พระบรมดิลก เป็นพระราชธิดาในสมเด็จพระมหาจักรพรรดิกับพระสุริโยทัย มีพระเชษฐากับพระเชษฐภคินีและพระขนิษฐา คือ พระราเมศวร พระมหินทราธิราช พระสวัสดิราช พระเทพกษัตรีย์ ประสูติเมื่อครั้งพระราชบิดายังมีพระอิสริยยศเป็น พระเทียรราชา เป็นพระมหาอุปราชประทับอยู่ที่วังชัย สมเด็จพระไชยราชาธิราชพระเชษฐาของพระราชบิดาของพระองค์สวรรคต พระยอดฟ้าพระราชโอรสจึงได้สืบราชสมบัติต่อ เนื่องจากพระยอดฟ้ายังทรงพระเยาว์อยู่มาก เสนาบดีชั้นผู้ใหญ่จึงได้ทูลเชิญพระเที่ยรราชาและท้าวศรีสุดาจันทร์ให้เป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ แต่ท้าวศรีสุดาจันทร์ก็พยายามกดดันให้พระเทียรราชาออกจากตำแหน่ง เพื่อที่ตนจะได้เป็นผู้สำเร็จราชการแต่เพียงผู้เดียว ดังนั้นเพื่อหลบหลีกความกดดันจากท้าวศรีสุดาจันทร์ จึงได้เสด็จออกผนวช ณ วัดราชประดิษฐาน จนถึงสมัยขุนวรวงศาธิราชได้ครองกรุงศรีอยุธยา ฝ่ายสมเด็จพระศรีสุริโยทัย เมื่อพระราชสวามีออกผนวช พระองค์จึงได้พาพระราเมศวร พระมหินทร์ พระสวัสดิราช พระบรมดิลก และพระเทพกษัตรี เสด็จไปประทับ ณ พระตำหนักชานเมือง เมื่อพระราชบิดาสึกออกมา และสามารถล้มล้างราชบัลลังก์ของขุนวรวงศาธิราชได้ และเสด็จครองราชย์ พระองค์ก็ได้ดำรงพระอิสริยศเป็นพระราชธิดา ประทับในพระราชวังหลวง
ต่อมาเมื่อ พ.ศ. 2091 หลังพระราชบิดาของพระองค์ครองราชย์ได้ 7 เดือน พระเจ้าตะเบ็งชเวตี้พระมหากษัตริย์พม่าได้ยกกองทัพลงมา หมายจะยึดอยุธยาเป็นประเทศราช พระราชบิดาของพระองค์จึงเตรียมการรับศึก
สิ้นพระชนม์
เมื่อวันที่ 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2092 สมเด็จพระมหาจักรพรรดิทรงตัดสินพระทัยยกทัพออกนอกพระนครเพื่อเป็นการบำรุงขวัญทหารและทอดพระเนตรจำนวนข้าศึกนอกเหนือจากพระองค์แล้ว พระมเหสี สมเด็จพระสุริโยทัย พร้อมกับพระราชธิดา พระบรมดิลก ซึ่งเสด็จบนหลังช้างทรงเช่นกัน พระองค์และพระราชมารดาได้แต่งกายเป็นทหารอย่างชาย โดยสมเด็จพระสุริโยทัยทรงแต่งกายอย่างพระมหาอุปราช นอกจากนี้ พระเชษฐาทั้งสองของพระองค์ พระราเมศวร พระมหาอุปราชและทายาทผู้มีสิทธิ์โดยตรง และพระมหินทร์ ได้ตามเสด็จพระราชบิดาไปด้วย
กองทัพอยุธยาจัดขบวนออกเคลื่อนทัพไปทางเหนือจนถึงบริเวณทุ่งภูเขาทอง ไม่นานก็พบกับทัพหน้าของพม่าโดยมีพระเจ้าแปรเป็นแม่ทัพ ทั้งสองขบวนก็ปะทะกัน พระเจ้าแปรและสมเด็จพระมหาจักรพรรดิทรงทำยุทธหัตถีกัน ซึ่งเป็นแบบธรรมเนียมในเวลานั้น แต่ช้างทรงของสมเด็จพระมหาจักรพรรดิเสียทีและหันหลังหนีจากข้าศึก พระเจ้าแปรก็ทรงขับช้างไล่ตามมาอย่างกระชั้นชิด สมเด็จพระสุริโยทัยทอดพระเนตรเห็นพระราชสวามีกำลังอยู่ในอันตรายจึงรีบขับช้างเข้าขวางพระเจ้าแปร ทำให้ทรงไม่สามารถติดตามต่อไปได้ พระเจ้าแปรจึงทำยุทธหัตถีกับสมเด็จพระสุริโยทัย เนื่องจากสมเด็จพระสุริโยทัยอยู่ในลักษณะเสียเปรียบ ช้างพระเจ้าแปรได้เสยช้างสมเด็จพระสุริโยทัย จนเท้าหน้าทั้งสองลอยพ้นพื้นดิน แล้วพระเจ้าแปรจึงฟันสมเด็จพระสุริโยทัยจากพระพาหาขาดถึงกลางพระองค์ นอกจากนี้ พระเจ้าแปรยังทรงทำให้พระบรมดิลกได้รับบาดเจ็บ ทั้งสองพระองค์เสด็จสวรรคตบนช้างทรงเชือกเดียวกัน มีการเล่าว่า พระเจ้าแปรไม่ทรงทราบว่าพระองค์กำลังรบกับสตรีอยู่จนกระทั่งพระองค์ทรงฟันศัตรูบริเวณไหล่ ในจังหวะที่ร่างกายทรุดลงจนหมวกเหล็กที่สวมไว้หลุดออกนั้น พระองค์จึงทรงเห็นผมยาวของสตรี
พระราเมศวรและพระมหินทร์ทรงขับช้างเข้ากันข้าศึก และขับทัพหน้าของพม่าออกจากทุ่ง จากนั้นทรงนำช้างพร้อมทั้งพระศพสมเด็จพระราชชนนีและพระขนิษฐภคินีกลับเข้ากรุงศรีอยุธยา สมเด็จพระมหาจักรพรรดิได้ใช้เวลาในการรวบรวมกองทัพแล้วจึงถอยกลับเข้าพระนครเช่นกัน
ในปัจจุบัน มหาวิทยาลัยนเรศวรได้อัญเชิญพระนาม “บรมดิลก” มาเป็นชื่อสระน้ำแห่งหนึ่งภายในมหาวิทยาลัย เพื่อให้อนุชนคนรุ่นหลังได้ระลึกถึงและจดจำพระวีรกรรมของพระองค์ในฐานะขัตติยนารีวีรสตรีของแผ่นดินอีกพระองค์หนึ่ง
อ้างอิง
- พระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงนิพนธ์อธิบายประกอบ สำนักงานพิมพ์โอเดียนสโตร์ จัดพิมพ์จำหน่าย พ.ศ. ๒๕๑๐
- พิเศษ เจียจันทร์พงษ์. การเมืองในประวัติศาสตร์ ยุคสุโขทัย-อยุธยา พระมหาธรรมราชา กษัตราธิราช. กรุงเทพ:สำนักพิมพ์มติชน,2553. พิมพ์ครั้งที่ 2, หน้า 95
- คำให้การชาวกรุงเก่า, พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น, นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2553, หน้า 492-494
- พระราชพงศาวดารกรุงเก่าฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ สำนักงานพิมพ์คลังวิทยา จัดพิมพ์จำหน่าย พ.ศ. ๒๕๑๐
- ไทยรบพม่า เล่ม ๑ สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ สำนักงานพิมพ์อักษรเจริญทัศน์ จัดพิมพ์จำหน่าย พ.ศ. ๒๕๔๖
- ↑ วีรสตรีไทย: สมเด็จพระสุริโยทัย. สารานุกรมไทยฉบับเยาวชนฯ ฉบับที่ ๒๑. สืบค้น 28 สิงหาคม 2553
- ↑ Wood p. 113
- Damrong Rajanubhab p. 18
- Thaiwaysmagazine.com - Elephant Duel: The Honorary Combat on Elephant Back Retrieved 2010-02-06
- ↑ Damrong Rajanubhab p. 19
- Wood p. 112
- Harvey p. 159
- http://old.nu.ac.th/news_view.php?n_id=9095&action=view
- https://m.facebook.com/RadiologicalTechnology.NaresuanUniversity/posts/1035363709887721