ที่มาของพระปรางค์ พระปรางค์ เดิมถือเป็นงานสถาปัตยกรรมที่มีรูปแบบลักษณะเฉพาะของขอม สร้างขึ้นบนพื้นฐานคติสัญลักษณ์แห่ง “เขาพระสุเมรุ” ซึ่งแทนความหมายของแกนหรือศูนย์กลางแห่งจักรวาลตามความเชื่อในศาสนาฮินดู
ศิลปสถาปัตยกรรมรูปแบบเช่นนี้ถูกใช้และพัฒนาเรื่อยมานับแต่พุทธศตวรรษที่ 14 เพื่อใช้แทนความหมายของพระมหากษัตริย์ของขอมในฐานะ “ผู้เป็นเจ้าแห่งจักรวาล” หรือนัยหนึ่งผู้ทรงเป็นภาคอวตารของพระผู้เป็นเจ้า ก่อนที่จะเปลี่ยนเป็นพระโพธิสัตว์ ตามคติพุทธศาสนาลัทธิมหายานที่เผยแพร่เข้าไปมีบทบาทในอารยธรรมเขมร ในราวพุทธศตวรรษที่ 17 ถึงแม้ว่าคติความเชื่อทางศาสนาจะเปลี่ยนไป แต่รูปแบบสัญลักษณ์ทางสถาปัตยกรรมโดยโครงสร้างหลักก็ยังคงไม่เปลี่ยนรูป เพียงแต่เปลี่ยนบทบาทจากเทวสถานเป็นพุทธสถานเท่านั้น เพราะต่างก็มีพื้นฐานความเชื่อเรื่องแผนภูมิจักรวาลคล้ายคลึงกัน ทางพุทธศาสนาเชื่อว่ามีเขาพระสุเมรุเป็นศูนย์กลางจักรวาล ดังนั้นรูปแบบลักษณะและแผนผังของปรางค์ปราสาทซึ่งประดิษฐานเทวรูปหรือ ศิวลึงค์ จึงถูกนำมาใช้ได้กับแนวความคิดในเรื่องของศูนย์กลางแห่งพระพุทธศาสนา ในฐานะหลักประธานของวัดในวัฒนธรรมของไทยได้อย่างกลมกลืน จัดเป็นพระเจดีย์รูปแบบหนึ่งเพื่อประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุหรือพระพุทธรูป ภายใน ทั้งเรียกกันทั่วไปอีกชื่อหนึ่งว่า “พระพุทธปรางค์”
ลักษณะและรูปทรงของพระปรางค์ พระปรางค์ในประเทศไทยได้รับอิทธิพลจากศิลปะสถาปัตยกรรมขอม มีลักษณะจำแนกเป็น 4 แบบ คือ
- ทรงศิขร เป็นปรางค์รูปแบบดั้งเดิม สร้างขึ้นตามแบบแผนเดิมของขอม เน้นคติความเชื่อว่าเป็นการจำลองภูเขาและสวรรค์ชั้นฟ้า ตัวอย่างได้แก่ ปราสาทนครวัด ประเทศกัมพูชา ปราสาทหินพนมรุ้ง บุรีรัมย์ เป็นต้น
- ทรงงาเนียม มีลักษณะคล้ายงาช้าง ลักษณะใหญ่แต่สั้น ตอนปลายโค้งและค่อนข้างเรียวแหลม ถือเป็นประดิษฐกรรมของช่างไทย โดยมีการพัฒนาจากรูปแบบเดิมจนมีลักษณะเฉพาะของตนเองในสมัยอยุธยาตอนต้น ตัวอย่างได้แก่ ปรางค์เหนือปราสาทพระเทพบิดร วัดพระศรีรัตนศาสดาราม กรุงเทพฯ พระปรางค์วัดพระศรีมหาธาตุ เมืองเชลียง สุโขทัย เป็นต้น
- ทรงฝักข้าวโพด มีลักษณะ ผอมบางและตรงยาวคล้ายฝักข้าวโพด ส่วนยอดนั้นจะค่อย ๆ เรียวเล็กลง ก่อนรวบเป็นเส้นโค้งที่ปลาย เป็นลักษณะเฉพาะของพระปรางค์สมัยต้นรัตนโกสินทร์ ตัวอย่างเช่น วัดเทพธิดาราม กรุงเทพฯ วัดมหาธาตุฯ กรุงเทพฯ เป็นต้น
- ทรงจอมแห มีลักษณะคล้ายแหที่ถูกยกขึ้น ตัวอย่างได้แก่ วัดอรุณราชวราราม ธนบุรี
ปรางค์คือรูปแบบหนึ่งของเจดีย์ เช่นเจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ (เจดีย์ยอดทรงดอกบัวตูม) ของสมัยสุโขทัย เช่นเจดีย์ทรงระฆัง ของสมัยสุโขทัยก็มี ของสมัยกรุงศรีอยุธยา หรือสมัยรัตนโกสินทร์ก็มี
องค์ประกอบของพระปรางค์ - นภศูล คือส่วนยอดปลายสุดของพระปรางค์ ทำด้วยโลหะหล่อเป็นรูป 4 แฉกคล้ายปลายดาบ ต่อซ้อนกัน 2-3 ชั้น ระหว่างกลางแทรกด้วยแกนคล้ายปลายหอก
- บัวกลุ่ม คือส่วนของอาคารที่อยู่บนยอดสุดของพระปรางค์ ทำเป็นรูปกลีบบัวแย้ม ตั้งรับนภศูล
- ชั้นรัดประคด คือส่วนชั้นของยอดพระปรางค์ที่มีลักษณะโค้งเข้า คล้ายรูปเอวพระภิกษุที่คอดเข้าอันเนื่องมาจากการนุ่งสบงที่รัดด้วยสายรัดประคด
- กลีบขนุน คือส่วนตกแต่งที่ประดับแทรกเข้าไปใต้ ชั้นรัดประคด ตรงตำแหน่งมุมที่ย่อของแต่ละชั้น
- บัณแถลง คือส่วนตกแต่งที่ทำเป็นรูปหน้าจั่วอาคารขนาดเล็ก ประดับอยู่ระหว่างกลางของกลีบขนุน คู่ในของ ชั้นรัดประคด แต่ละชั้นของพระปรางค์
- ชั้นอัสดง คือส่วนของเรือนยอดพระปรางค์ส่วนที่ตั้งอยู่เหนือเรือนธาตุ
- เรือนธาตุ คือส่วนที่เป็นตัวเรือนประธานของพระปรางค์
- ซุ้มจระนำ หรือ ซุ้มคูหา หรือ ซุ้มทิศ หรือ ซุ้มประตู คือส่วนที่ทำขึ้นประกอบเข้ากับองค์พระปรางค์หรือพระเจดีย์บริเวณภายนอกอาคารส่วนที่เป็นเรือนธาตุ เพื่อใช้เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูป มี 4 ด้าน เรียกว่า ซุ้มทิศ ถ้าพระปรางค์นั้นกลวงมีทางเข้าออก จะเรียกและทำหน้าที่เป็น ซุ้มประตู
- ชุดฐานสิงห์ คือส่วนที่ทำเป็นฐานสิงห์ 3 ชั้น เทินเหนือ “ฐานปัทม์” เพื่อรับองค์ “เรือนธาตุ”
- ฐานปัทม์ คือส่วนที่เป็นฐานอาคาร ใช้ตั้งรับองค์เรือนธาตุอาคาร
- ฐานเขียง คือส่วนของโครงสร้างที่เป็นฐานชั้นล่างสุด
ข้อมูลภาพ พระปรางค์ วัดโพธิ์ กรุงเทพ ฯ
อ้างอิง
- สมคิด จิระทัศนกุล. วัด: พุทธศาสนสถาปัตยกรรมไทย. [ม.ป.ท.] : โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, พ.ศ. 2544. ISBN 974-6006-81-9
ปรางค, หร, พระ, เป, นส, งก, อสร, างประเภทหน, งในงานสถาป, ตยกรรมไทย, เป, นหล, กประธานในว, ดเช, นเด, ยวก, บพระเจด, แต, เด, มถ, อว, าเป, นงานสถาป, ตยกรรมท, ปแบบล, กษณะเฉพาะของขอม, โดยม, คต, ความเช, อในศาสนาฮ, นด, าเป, นส, ญล, กษณ, ของเขาพระส, เมร, นครว, มพ, ชา, เ. prangkh hrux phraprangkh epnsingkxsrangpraephthhnunginngansthaptykrrmithy epnhlkprathaninwdechnediywkbphraecdiy aetedimthuxwaepnngansthaptykrrmthimirupaebblksnaechphaakhxngkhxm odymikhtikhwamechuxinsasnahindu waepnsylksnkhxngekhaphrasuemrunkhrwd kmphucha enuxha 1 thimakhxngphraprangkh 2 lksnaaelarupthrngkhxngphraprangkh 3 xngkhprakxbkhxngphraprangkh 4 khxmulphaph 5 xangxingthimakhxngphraprangkh aekikhphraprangkh edimthuxepnngansthaptykrrmthimirupaebblksnaechphaakhxngkhxm srangkhunbnphunthankhtisylksnaehng ekhaphrasuemru sungaethnkhwamhmaykhxngaeknhruxsunyklangaehngckrwaltamkhwamechuxinsasnahindusilpsthaptykrrmrupaebbechnnithukichaelaphthnaeruxymanbaetphuththstwrrsthi 14 ephuxichaethnkhwamhmaykhxngphramhakstriykhxngkhxminthana phuepnecaaehngckrwal hruxnyhnungphuthrngepnphakhxwtarkhxngphraphuepneca kxnthicaepliynepnphraophthistw tamkhtiphuththsasnalththimhayanthiephyaephrekhaipmibthbathinxarythrrmekhmr inrawphuththstwrrsthi 17 thungaemwakhtikhwamechuxthangsasnacaepliynip aetrupaebbsylksnthangsthaptykrrmodyokhrngsranghlkkyngkhngimepliynrup ephiyngaetepliynbthbathcakethwsthanepnphuththsthanethann ephraatangkmiphunthankhwamechuxeruxngaephnphumickrwalkhlaykhlungkn thangphuththsasnaechuxwamiekhaphrasuemruepnsunyklangckrwal dngnnrupaebblksnaaelaaephnphngkhxngprangkhprasathsungpradisthanethwruphrux siwlungkh cungthuknamaichidkbaenwkhwamkhidineruxngkhxngsunyklangaehngphraphuththsasna inthanahlkprathankhxngwdinwthnthrrmkhxngithyidxyangklmklun cdepnphraecdiyrupaebbhnungephuxpradisthanphrabrmsaririkthatuhruxphraphuththrup phayin thngeriykknthwipxikchuxhnungwa phraphuththprangkh lksnaaelarupthrngkhxngphraprangkh aekikhphraprangkhinpraethsithyidrbxiththiphlcaksilpasthaptykrrmkhxm milksnacaaenkepn 4 aebb khux thrngsikhr epnprangkhrupaebbdngedim srangkhuntamaebbaephnedimkhxngkhxm ennkhtikhwamechuxwaepnkarcalxngphuekhaaelaswrrkhchnfa twxyangidaek prasathnkhrwd praethskmphucha prasathhinphnmrung burirmy epntn thrngngaeniym milksnakhlayngachang lksnaihyaetsn txnplayokhngaelakhxnkhangeriywaehlm thuxepnpradisthkrrmkhxngchangithy odymikarphthnacakrupaebbedimcnmilksnaechphaakhxngtnexnginsmyxyuthyatxntn twxyangidaek prangkhehnuxprasathphraethphbidr wdphrasrirtnsasdaram krungethph phraprangkhwdphrasrimhathatu emuxngechliyng suokhthy epntn thrngfkkhawophd milksna phxmbangaelatrngyawkhlayfkkhawophd swnyxdnncakhxy eriywelklng kxnrwbepnesnokhngthiplay epnlksnaechphaakhxngphraprangkhsmytnrtnoksinthr twxyangechn wdethphthidaram krungethph wdmhathatu krungethph epntn thrngcxmaeh milksnakhlayaehthithukykkhun twxyangidaek wdxrunrachwraram thnburiprangkhkhuxrupaebbhnungkhxngecdiy echnecdiythrngphumkhawbinth ecdiyyxdthrngdxkbwtum khxngsmysuokhthy echnecdiythrngrakhng khxngsmysuokhthykmi khxngsmykrungsrixyuthya hruxsmyrtnoksinthrkmixngkhprakxbkhxngphraprangkh aekikhnphsul khuxswnyxdplaysudkhxngphraprangkh thadwyolhahlxepnrup 4 aechkkhlayplaydab txsxnkn 2 3 chn rahwangklangaethrkdwyaeknkhlayplayhxk bwklum khuxswnkhxngxakharthixyubnyxdsudkhxngphraprangkh thaepnrupklibbwaeym tngrbnphsul chnrdprakhd khuxswnchnkhxngyxdphraprangkhthimilksnaokhngekha khlayrupexwphraphiksuthikhxdekhaxnenuxngmacakkarnungsbngthirddwysayrdprakhd klibkhnun khuxswntkaetngthipradbaethrkekhaipit chnrdprakhd trngtaaehnngmumthiyxkhxngaetlachn bnaethlng khuxswntkaetngthithaepnruphnacwxakharkhnadelk pradbxyurahwangklangkhxngklibkhnun khuinkhxng chnrdprakhd aetlachnkhxngphraprangkh chnxsdng khuxswnkhxngeruxnyxdphraprangkhswnthitngxyuehnuxeruxnthatu eruxnthatu khuxswnthiepntweruxnprathankhxngphraprangkh sumcrana hrux sumkhuha hrux sumthis hrux sumpratu khuxswnthithakhunprakxbekhakbxngkhphraprangkhhruxphraecdiybriewnphaynxkxakharswnthiepneruxnthatu ephuxichepnthipradisthanphraphuththrup mi 4 dan eriykwa sumthis thaphraprangkhnnklwngmithangekhaxxk caeriykaelathahnathiepn sumpratu chudthansingh khuxswnthithaepnthansingh 3 chn ethinehnux thanpthm ephuxrbxngkh eruxnthatu thanpthm khuxswnthiepnthanxakhar ichtngrbxngkheruxnthatuxakhar thanekhiyng khuxswnkhxngokhrngsrangthiepnthanchnlangsudkhxmulphaph aekikh phraprangkhsamyxd lphburi phraprangkh wdphrasrirtnmhathaturachwrwihar srischnaly phraprangkh wdophthi krungethph prangkhprasathhinphimay nkhrrachsima phraprangkhwdxrunrachwraramrachwrmhawihar prangkh prasathphraethphbidr phraprangkh wdmhathatuyuwrachrngsvsdirachwrmhawiharxangxing aekikhsmkhid cirathsnkul wd phuththsasnsthaptykrrmithy m p th orngphimphmhawithyalythrrmsastr ph s 2544 ISBN 974 6006 81 9 khxmmxns miphaphaelasuxekiywkb prangkhekhathungcak https th wikipedia org w index php title prangkh amp oldid 9239675, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,
บทความ
, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม
.jpg.html){kind=link}
