มานพ ยาระณะ

พ่อครูมานพ ยาระณะ หรือ พ่อครูพัน (5 กันยายน พ.ศ. 2478 – 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2558) เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านศิลปะการฟ้อน, ศิลปะการต่อสู้, การตีกลองสะบัดชัยแบบโบราณ, กลองปู่จา, กลองปู่เจ่, ดนตรีพื้นบ้านล้านนาและดนตรีไทย โดยได้รับการเชิดชูเกียรติเป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง ประจำปี พ.ศ. 2548

มานพ ยาระณะ
มานพ ยาระณะ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง ประจำปี พ.ศ. 2548
เกิด	5 กันยายน พ.ศ. 2478 อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่
เสียชีวิต	22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2558 (80 ปี)
อาชีพ	ผู้เชี่ยวชาญ: ศิลปะการฟ้อน ศิลปะการต่อสู้ กลองสะบัดชัยแบบโบราณ, กลองปู่จา, กลองปู่เจ่ ดนตรีพื้นบ้านล้านนาและดนตรีไทย
คู่สมรส	สมัย ยาระณะ
รางวัล	ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง

นอกจากนี้ เขายังเป็นผู้สอนศิลปะการต่อสู้ล้านนา และมวยไทยให้แก่ พ.อ.(พิเศษ) อำนาจ พุกศรีสุข รวมถึงวิชาดาบสะบัดชัยให้แก่ณปภพ ประมวญ (ครูแปรง)

ประวัติ

มานพ ยาระณะ เป็นบุตรของคำปัน และบัวเขียว ยาระณะ โดยมานพได้สำเร็จการศึกษาระดับประถมศึกษาปีที่ 4 จากโรงเรียนวัดศรีดอนไชย ที่อำเภอเมืองเชียงใหม่ ภายหลังจากสำเร็จการศึกษาก็ได้ช่วยพ่อแม่ทำการค้า และขณะเดียวกันก็ได้ศึกษาวิชาศิลปะการต่อสู้, ศิลปะการแสดงดนตรี รวมถึงศิลปะการตีกลองล้านนาชนิดต่าง ๆ จากผู้เชี่ยวชาญ จากนั้น เขาได้ถ่ายทอดสู่สังคม โดยทำการสอนให้แก่คนรุ่นใหม่หลายรุ่น ทั้งวิชามวยไทย, การฟ้อนเจิง, ฟ้อนหอก, ฟ้อนผานประทีป, การตีกลองปู่จา, กลองสะบัดชัยแบบโบราณ, กลองมองเซิง, กลองปู่เจ่ และศิลปะการแสดงอื่น ๆ อีกหลายแขนง เป็นระยะเวลาร่วม 50 ปีโดยที่ไม่เคยเอ่ยปากขอรับค่าตอบแทนแต่อย่างใด

ด้านผลงานที่ได้รับการกล่าวถึง พ่อครูมานพ ยังเป็นผู้ประดิษฐ์ท่าการแสดงชุด ฟ้อนขันดอก เพื่อเป็นการฟ้อนรำบูชาพระรัตนตรัย ให้บังเกิดความสงบร่มเย็นแก่บ้านเมือง

พ.ศ. 2550 รายการปราชญ์เดินดิน ทางสถานีโทรทัศน์โมเดิร์นไนน์ ได้เคยถ่ายทอดเรื่องราวของมานพ ยาระณะ ที่ซึ่งเขารับจ้างถีบรถสามล้อในย่านตลาดสันป่าข่อย ที่อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่

ใน พ.ศ. 2552 พ่อครูมานพ ยาระณะ ยังได้ร่วมการแสดงฟ้อน ในมหกรรมวัฒนธรรมเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว 82 พรรษา 5 ธันวาคม 2552 ที่จัดขึ้น ณ ป้อมมหากาฬ ถนนราชดำเนิน

วันที่ 13 เมษายน พ.ศ. 2556 พ่อครูมานพ ซึ่งเป็นศิลปินแห่งชาติ ได้รับเกียรติให้เป็นผู้ทำการผูกข้อมืออวยพรให้แก่ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี เนื่องในวันสงกรานต์ ที่บริเวณอนุสาวรีย์สามกษัตริย์ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่

มานพ ยาระณะ เสียชีวิตเมื่อวันที่ 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2558 และในการนี้ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินในการพระราชทานเพลิงศพในวันที่ 30 มกราคม พ.ศ. 2559 ณ สุสานสันกู่เหล็ก อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่

ชีวิตส่วนตัว

ด้านชีวิตส่วนตัว สมรสกับสมัย ยาระณะ และมีลูกสาว 1 คนชื่อชลธาร ยาระณะ

เกียรติประวัติ

• รางวัลบุคคลดีเด่นทางวัฒนธรรม จังหวัดเชียงใหม่ เพชรราชภัฏ – เพชรล้านนา
• ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง ประจำปี พ.ศ. 2548

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2549 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ ชั้นที่ 4 จตุตถดิเรกคุณาภรณ์ (จ.ภ.)

อ้างอิง

1. หมอ มช.เตรียมตั้งโต๊ะตรวจสุขภาพรับแนวโน้มไทยก้าวสู่สังคมสูงอายุ
2. สิ้น'พ่อครูพัน-อ.มานพ ยาระณะ'ศิลปินแห่งชาติ ผู้เชี่ยวชาญศิลปะล้านนา
3. 9 ศิลปินแห่งชาติครูลพ-ประเทือง - ศูนย์วิทยบริการ - กระทรวงสาธารณสุข
4. ครูแปรง (ณปภพ ประมวญ) - มวยไชยา
5. มานพ ยาระณะ
6. พ่อครูมานพ ยาระณะ - คลังเอกสารสาธารณะ
7. ล้านนาผลิต จากศิษย์ถึงครู - กรุงเทพธุรกิจ ออนไลน์
8. "ฟ้อนขันดอก" - ArtBangkok.com
9. แฉ วิน ธาวิน ทั้งขี้แกล้งและขี้งก! - Entertainment - Manager Online
10. มหกรรมวัฒนธรรมเทิดไท้ "องค์ราชัน" - ไทยโพสต์
11. นายกฯให้ศิลปินแห่งชาติ "พ่อครูมานพ" ผูกข้อมืออวยพรปีใหม่ : มติชน
12. พระราชทานเพลิงศพ พ่อครูมานพ ยาระณะ จ.ภ. ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง ประจำปี 2548
13. วันศิลปินแห่งชาติ - กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม
14. 10 ศิลปินแห่งชาติ รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ - S! News