เยเรเมียส ฟาน ฟลีต

เยเรเมียส ฟาน ฟลีต (ดัตช์: Jeremias van Vliet; เกิด: ค.ศ. 1602 - ค.ศ. 1663 ) หรือที่คนไทยเรียกกันว่า วัน วลิต พ่อค้าชาวเนเธอร์แลนด์ ของบริษัทดัตช์อีสต์อินเดีย เป็นผู้อำนวยการการค้าของอีสต์อินเดียในกรุงศรีอยุธยา ในรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง ระหว่าง พ.ศ. 2176 ถึง พ.ศ. 2185 และได้เขียนหนังสือบันทึกเกี่ยวกับประเทศไทยไว้ 5 เล่ม เป็นภาษาดัตช์ ต่อมาได้มีผู้แปลเป็นภาษาอังกฤษ

• Description of the Kingdom of Siam (การพรรณนาเรื่องราชอาณาจักรสยาม) เมื่อ พ.ศ. 2179 แปลเป็นภาษาไทยโดยกรมศิลปากร
• The Short History of the Kingdom of Siam (พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาโดยสังเขป) เมื่อต้นปี พ.ศ. 2183 แปลเป็นภาษาไทยโดย พล.ต. ม.ร.ว. ศุภวัฒย์ เกษมศรี ชื่อ "พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา" และโดยวนาศรี สามนเสน และประเสริฐ ณ นคร ชื่อ "พระราชพงศาวดารสังเขป"
• The Historical Account of the War of Succession following the death of king Pra Interajatsia, 22nd King of Ayuthian Dynasty (รายงานทางประวัติศาสตร์เกี่ยวกับสงครามสืบราชสมบัติหลังจากสมเด็จพระอินทรราชา พระเจ้าแผ่นดินองค์ที่ 22 แห่งกรุงศรีอยุธยา) เมื่อปลายปี พ.ศ. 2183 แปลเป็นภาษาไทยโดยกรมศิลปากร ตีพิมพ์ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 79 ชื่อ "จดหมายเหตุวันวลิต (ฉบับสมบูรณ์)"

ภาพเหมือนของเยเรเมียส ฟาน ฟลีต ไม่ทราบชื่อผู้วาด

เยเรเมียส ฟาน ฟลีต เกิดที่เมืองสกีดาม เป็นบุตรคนสุดท้องของ Eewout Huybrechtszoon และ Maritge Cornelisdochter van Vliet ได้เดินทางออกจากเนเธอร์แลนด์ด้วยเรือ Het Wapen van Rotterdam (The Rotterdam Arms) เมื่อเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2171 ถึงเมืองปัตตาเวียเมื่อ พ.ศ. 2172 ก่อนจะได้รับคำสั่งให้ไปประจำที่ญี่ปุ่น ก่อนจะได้รับการเลื่อนตำแหน่งเป็นพ่อค้า ทำหน้าที่ทำการค้ากับกรุงศรีอยุธยาในปี พ.ศ. 2176 ในขณะที่อยู่ในกรุงศรีอยุธยา ฟาน ฟลีตได้มีภรรยาลับชื่อออสุต พะโค (Osoet Pegua) หญิงชาวมอญ โดยทั้งคู่มีบุตรสาว 3 คน ภายหลังเมื่อนายฟานฟลีตออกจากสยามในปี พ.ศ. 2184 จึงได้มีศึกชิงลูกกัน ผลก็คือบุตรทั้งสามคนอยู่กับนางออสุตตราบจนเธอสิ้นชีวิต

หลังจากเป็นผู้อำนวยการสถานีการค้าในสยามเป็นเวลา 9 ปี เยเรเมียส ฟาน ฟลีต ได้รับการเลื่อนตำแหน่งเป็นผู้ว่าราชการเมืองมะละกา คนที่ 2 เมื่อเดือนกันยายน พ.ศ. 2185 เขาเดินทางกลับเนเธอร์แลนด์เมื่อ พ.ศ. 2190 และใช้ชีวิตที่บ้านเกิดจนเสียชีวิตเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2206 อายุ 61 ปี

อ้างอิงและเชิงอรรถ

1. The Dutch in Siam: Jeremias van Vliet and the 1636 Incident at Ayutthaya
2. การเรียกชื่อเฉพาะ (๒), รศ. ดร.นิตยา กาญจนะวรรณ
3. จากพิษณุโลกสู่เวียงแหง ตามรอยนเรศวรมหาราช นอกกรอบประวัติศาสตร์ “ชาตินิยม” นิตยสารสารคดี, ปีที่ 22 ฉบับที่ 262, ธันวาคม 49
4. คึกฤทธิ์ ปราโมช. กฤษฎาภินิหารอันบดบังมิได้. กรุงเทพฯ : สยามรัฐ, 2519. 104 หน้า. ISBN 974-85680-9-7
5. บันทึกของ วันวลิต หรือ เยเรเมียส ฟาน ฟลีต
6. จดหมายเหตุวันวลิต เรียกสมเด็จพระเจ้าทรงธรรมว่า พระอินทราชาเจ้าช้างเผือก
7. สุภัตรา ภูมิประภาส (กันยายน 2552). "นางออสุต:เมียลับผู้ทรงอิทธิพลแห่งการค้าเมืองสยาม". ศิลปวัฒนธรรม 30:11, หน้า 97