สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โสม ฉนฺโน)

สมเด็จพระพุฒาจารย์ นามเดิม โสม ศุภเทศ ฉายา ฉนฺโน เป็นสมเด็จพระราชาคณะฝ่ายมหานิกาย ได้ดำรงตำแหน่งสำคัญ เช่น เจ้าอาวาสวัดราชบุรณราชวรวิหาร เจ้าอาวาสวัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร และประธานคณะวินัยธร

สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โสม ฉนฺโน)
เกิด	15 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2417
มรณภาพ	18 กันยายน พ.ศ. 2505
อายุ	88 ปี 215 วัน
อุปสมบท	22 เมษายน พ.ศ. 2439
พรรษา	67
วัด	วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร
จังหวัด	กรุงเทพมหานคร
สังกัด	มหานิกาย
วุฒิ	เปรียญธรรม 5 ประโยค
ตำแหน่ง	เจ้าอาวาสวัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร ประธานคณะวินัยธร
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

ประวัติ

สมเด็จพระพุฒาจารย์ มีนามเดิมว่า โสม ศุภเทศ เกิดเมื่อวันอังคารที่ 15 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2417 เป็นบุตรของนายเทศ-นางภุม ศุภเทศ ภูมิลำเนาอยู่ตำบลพุมเรียง อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี ได้ศึกษาในสำนักพระครูรัตนมุนีศรีสังฆราชาลังกาแก้ว (ทองอยู่) วัดโพธาราม จนอายุได้ 15 ปีจึงบรรพชาเป็นสามเณรแล้วเดินทางมาอาศัยกับพระราชมุนี (ปุ่น ปุณณโก) ณ วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร ศึกษาภาษาบาลีกับอาจารย์หลายท่าน เช่น พระราชมุนี (ปุ่น) พระยาธรรมปรีชา (บุญ) อาจารย์เอื้อม เป็นต้น ถึงปี พ.ศ. 2439 พระราชมุนีจึงพาไปอุปสมบทเป็น ณ วัดชีปะขาว จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยมีพระโพธิวงศาจารย์ (วิญญู รตนโชติ) ขณะยังเป็นพระปริยัติวงศาจารย์ เป็นพระอุปัชฌาย์ พระครูสมุห์แย้ม วัดสามกุฎี และสมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (แพ ติสฺสเทโว) ขณะเป็นพระศรีสมโพธิ์ เป็นคู่พระกรรมวาจาจารย์ ได้ฉายาว่าฉนฺโน บวชแล้วกลับมาอยู่วัดอรุณฯ ดังเดิม

พ.ศ. 2445 สอบได้เปรียญธรรม 5 ประโยค

สมณศักดิ์

• พ.ศ. 2449 ได้รับแต่งตั้งจากพระเทพมุนี (อิ่ม จนฺทสิริ) ให้ดำรงตำแหน่งฐานานุกรมที่ พระครูปลัด
• 30 ธันวาคม พ.ศ. 2457 เลื่อนเป็นพระราชาคณะชั้นสามัญที่ พระวิเชียรธรรมคุณาธาร
• 6 พฤศจิกายน พ.ศ. 2469 เป็นพระราชาคณะชั้นราชที่ พระราชเวที ตรีปิฎกภูษิต ธรรมบัณฑิต ยติคณิศร บวรสังฆาราม คามวาสี
• 6 พฤศจิกายน พ.ศ. 2473 เป็นพระราชาคณะชั้นเทพ พระเทพเวที ตรีปิฎกคุณ สุนทรธรรมภูษิต ยติคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี
• 1 มีนาคม พ.ศ. 2482 เป็นพระราชาคณะชั้นธรรมที่ พระธรรมดิลก ศากยบุตตินายก ตรีปิฎกบัณฑิต ยติคณิศร บวรสังฆาราม คามวาสี
• 8 มิถุนายน พ.ศ. 2490 เป็นรองสมเด็จพระราชาคณะที่ พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ ญาณวิสุทธิจริยาปริณายก ตรีปิฎกคุณาลังการ นานาสถานราชคมนีย์ สาธุการีธรรมากร สุนทรศีลาทิขันธ์ อรัณยวาสี
• 5 ธันวาคม พ.ศ. 2500 เป็นสมเด็จพระราชาคณะที่ สมเด็จพระพุฒาจารย์ อเนกสถานปรีชา สัปตวิสุทธิจริยาสมบัติ นิพัทธธุตคุณ สิริสุนธรพรตจาริก อรัญญิกมหาปริณายก ตรีปิฎกโกศล วิมลคัมภีรญาณสุนทร บวรสังฆาราม คามวาสี อรัณยวาสี

มรณภาพ

สมเด็จพระพุฒาจารย์ มรณภาพด้วยความชรา เมื่อวันอังคารที่ 18 กันยายน พ.ศ. 2505 สิริอายุ 88 ปี 215 วัน พรรษา 67 ได้รับพระราชทานเพลิงศพ ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส เมื่อวันเสาร์ที่ 23 มีนาคม พ.ศ. 2506 เวลา 17.00 น.

อ้างอิง

เชิงอรรถ

1. "แจ้งความกระทรวงธรรมการ แผนกสังฆการี เรื่อง พระสงฆ์สามเณรที่สอบไล่พระปริยัติธรรมได้" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 20 (4): 50. 26 เมษายน 2446. สืบค้นเมื่อ 31 พฤษภาคม 2561. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
2. "พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณะศักดิ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 31 (0 ง): 2340. 26 พฤศจิกายน 2469. สืบค้นเมื่อ 31 พฤษภาคม 2457. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
3. "พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 43 (0 ง): 3047–3048. 26 พฤศจิกายน 2469. สืบค้นเมื่อ 31 พฤษภาคม 2561. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
4. "พระราชทานสัญญาบัตรสมณศักดิ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 47 (0 ง): 2908. 9 พฤศจิกายน 2473. สืบค้นเมื่อ 31 พฤษภาคม 2561. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
5. "แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 56 (0 ง): 3533. 4 มีนาคม 2484. สืบค้นเมื่อ 31 พฤษภาคม 2561. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
6. "พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมณศักดิ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (27 ก): 434–436. 17 มิถุนายน 2490. สืบค้นเมื่อ 31 พฤษภาคม 2561. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
7. "ปพระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมณศักดิ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 74 (107 ก): 1564–1566. 17 ธันวาคม 2500. สืบค้นเมื่อ 31 พฤษภาคม 2561. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
8. ศาสนวงศ์, หน้า (16)
9. ศาสนวงศ์, หน้า ช

บรรณานุกรม

• กรมศิลปากร. เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๒. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 450 หน้า. หน้า 140-141. ISBN 974-417-530-3
• ศาสนวงศ์ หรือ ประวัติศาสนา. พระนคร : โรงพิมพ์รุ่งเรืองธรรม, 2506. 514 หน้า. หน้า (๑)-(๑๘). [พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โสม ฉนฺโน) ]