วิกิพีเดีย
สมเด็จพระราชาคณะ
สมเด็จพระราชาคณะ เป็นสมณศักดิ์รองจากสมเด็จพระสังฆราช สูงกว่าพระราชาคณะเจ้าคณะรอง มีคำนำหน้าราชทินนามว่า "สมเด็จ" เดิมทีสมเด็จพระราชาคณะเป็นตำแหน่งพระสังฆาธิการชั้นเจ้าคณะใหญ่มาตลอด จนกระทั่งมีการแยกออกมาเมื่อมีพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. 2484 ปัจจุบัน สมเด็จพระราชาคณะดำรงตำแหน่งเจ้าคณะใหญ่เพียง 5 รูป
| สมเด็จพระราชาคณะ | |
|---|---|
| การเรียกขาน | เจ้าประคุณสมเด็จ |
| ที่พำนัก | วัด |
| ผู้แต่งตั้ง | พระมหากษัตริย์ไทย |
| เงินตอบแทน | 27,400 บาท |
สมเด็จพระราชาคณะ ณ ปัจจุบัน มีทั้งหมด 9 รูป (ไม่รวมสมเด็จพระสังฆราช) แบ่งเป็นมหานิกาย 5 รูป และธรรมยุติกนิกาย 4 รูป ดังนี้
สมเด็จพระราชาคณะในปัจจุบัน
มหานิกาย
| ราชทินนาม | รายนาม | วัด | สถาปนา | วันเกิดและอายุ |
| สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ | สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโญ) | วัดปากน้ำ | พ.ศ. 2538 | 26 สิงหาคม พ.ศ. 2468 (95 ปี) |
| สมเด็จพระพุฒาจารย์ | สมเด็จพระพุฒาจารย์ (สนิท ชวนปญฺโญ) | วัดไตรมิตรวิทยารามวรวิหาร | พ.ศ. 2557 | 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2485 (78 ปี) |
| สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ | สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ประยุทธ์ ปยุตฺโต) | วัดญาณเวศกวัน | พ.ศ. 2559 | 12 มกราคม พ.ศ. 2481 (83 ปี) |
| สมเด็จพระมหาธีราจารย์ | สมเด็จพระมหาธีราจารย์ (ประสิทธิ์ เขมงฺกโร) | วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามฯ | พ.ศ. 2562 | 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2480 (84 ปี) |
| สมเด็จพระมหารัชมงคลมุนี | สมเด็จพระมหารัชมงคลมุนี (ธงชัย ธมฺมธโช) | วัดไตรมิตรวิทยารามวรวิหาร | พ.ศ. 2562 | 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2496 (68 ปี) |
ธรรมยุติกนิกาย
| ราชทินนาม | รายนาม | วัด | สถาปนา | วันเกิดและอายุ |
| สมเด็จพระวันรัต | สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) | วัดบวรนิเวศราชวรวิหาร | พ.ศ. 2552 | 17 กันยายน พ.ศ. 2479 (84 ปี) |
| สมเด็จพระธีรญาณมุนี | สมเด็จพระธีรญาณมุนี (สมชาย วรชาโย) | วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร | พ.ศ. 2553 | 22 ตุลาคม พ.ศ. 2490 (73 ปี) |
| สมเด็จพระมหามุนีวงศ์ | สมเด็จพระมหามุนีวงศ์ (พิจิตร ฐิตวณฺโณ) | วัดโสมนัสราชวรวิหาร | พ.ศ. 2562 | 24 มิถุนายน พ.ศ. 2479 (85 ปี) |
| สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ | สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (สุชิน อคฺคชิโน) | วัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร | พ.ศ. 2562 | 22 มกราคม พ.ศ. 2493 (71 ปี) |
สมเด็จพระราชาคณะที่ราชทินนามอื่น
| ราชทินนาม | รายนาม (พระองค์/รูป ล่าสุด) | วัด | เริ่มวาระ | สิ้นวาระ | หมายเหตุ |
| สมเด็จพระวชิรญาณวงศ์ | สมเด็จพระวชิรญาณวงศ์ (ม.ร.ว. ชื่น สุจิตฺโต) | วัดบวรนิเวศราชวรวิหาร | 2471 | 2499 | โปรดให้สถาปนาเป็นสมเด็จพระสังฆราชเจ้า |
| สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ | สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (อู่) | วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร | 2393 | 2401 | สถาปนาครั้งแรก มรณภาพ เมื่อวันที่ 24 สิงหาคม พ.ศ. 2401 |
| สมเด็จพระญาณสังวร | สมเด็จพระญาณสังวร (เจริญ สุวฑฺฒโน) | วัดบวรนิเวศราชวรวิหาร | 2515 | 2556 | สิ้นพระชนม์ เมื่อวันที่ 24 ตุลาคม 2556 ต่อมาจึงโปรดสถาปนาพระอัฐิเป็นสมเด็จพระสังฆราชเจ้า |
| สมเด็จพระพุทธปาพจนบดี | สมเด็จพระพุทธปาพจนบดี (ทองเจือ จินฺตากโร) | วัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร | 2532 | 2551 | สถาปนาครั้งแรก มรณภาพ เมื่อวันที่ 19 กรกฎาคม 2551 |
| สมเด็จพระญาณวโรดม | สมเด็จพระญาณวโรดม (ประยูร สนฺตงฺกุโร) | วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร | 2546 | 2552 | สถาปนาครั้งแรก มรณภาพ เมื่อวันที่ 18 พฤศจิกายน 2552 |
| สมเด็จพระพุทธชินวงศ์ | สมเด็จพระพุทธชินวงศ์ (สมศักดิ์ อุปสโม) | วัดพิชยญาติการามวรวิหาร | 2554 | 2562 | มรณภาพ เมื่อวันที่ 28 มิถุนายน 2562 |
| สมเด็จพระญาณวชิโรดม | สมเด็จพระญาณวชิโรดม (วิริยังค์ สิรินฺธโร) | วัดธรรมมงคล | 2563 | 2563 | สถาปนาครั้งแรก มรณภาพ เมื่อวันที่ 22 ธันวาคม 2563 |
คำศัพท์ที่ใช้กับสมเด็จพระราชาคณะ
คำสรรพนามที่บุคคลทั่วไปใช้แก่สมเด็จพระราชาคณะ เป็นแบบแผนแต่ก่อนมีดังนี้
- คำสรรพนามบุรุษที่ 1 เกล้ากระผม (ชาย) ดิฉัน (หญิง)
- คำสรรพนามบุรุษที่ 2 พระเดชพระคุณท่านเจ้าประคุณ/พระเดชพระคุณท่านเจ้าพระคุณ
- คำสรรพนามบุรุษที่ 3 ท่าน
อ้างอิง
- "บัญชีนิตยภัต ฉบับปรับปรุงใหม่ เริ่มใช้ตั้งแต่ 1 เมษายน 2554 เป็นต้นไป". สำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัดภูเก็ต. 27 เมษายน 2555. สืบค้นเมื่อ 21 มีนาคม 2560. Check date values in:
|accessdate=, |date=(help) - ↑ ราชกิจจานุเบกษา,พระบรมราชโองการ ประกาศสถาปนาสมณศักดิ์, เล่ม 136, ตอนที่ 40 ข, 28 กรกฎาคม 2562, หน้า 1
- ประกาศสถาปนาสมณศักดิ์ (พระสาสนโสภณ เป็นสมเด็จพระราชาคณะ) ราชกิจจานุเบกษา ตอนที่ 102, เล่ม 89, วันที่ 31 ธันวาคม พ.ศ. 2515, หน้า 1-5
- ประกาศสถาปนาสมณศักดิ์ ราชกิจจานุเบกษา ตอนที่ 138, เล่ม 107, วันที่ 6 สิงหาคม พ.ศ. 2532, ฉบับพิเศษ หน้า 1
- ประกาศสถาปนาสมณศักดิ์ ราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 121, ตอนที่ 3ข, วันที่ 29 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2547, หน้า 1
- สำนักงานเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ. ราชาศัพท์. , พิมพ์ครั้งที่ 4ม กรุงเทพฯ : สำนักงานเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ, 2555. 416 หน้า. หน้า 336-339. ISBN 978-616-235-142-6