สะพานมหาเจษฎาบดินทรานุสรณ์

สะพานมหาเจษฎาบดินทรานุสรณ์ (อังกฤษ: Maha Chesadabodindranusorn Bridge) หรือที่เรียกกันติดปากว่า สะพานนนทบุรี 1 เป็นสะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาในเขตอำเภอเมืองนนทบุรี จังหวัดนนทบุรี เชื่อมพื้นที่ตำบลสวนใหญ่ (ฝั่งตะวันออก) เข้ากับตำบลบางศรีเมือง (ฝั่งตะวันตก) โดยเริ่มต้นจากปลายสะพานทางแยกต่างระดับบนถนนนนทบุรี 1 ใกล้โรงเรียนศรีบุณยานนท์ ข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาในท้องที่หมู่ที่ 2 ตำบลสวนใหญ่ ทางด้านใต้ของชุมชนตลาดขวัญและท่าเรือพิบูลสงคราม 4 โดยวางตัวไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้และขึ้นฝั่งตะวันตกบริเวณปากคลองอ้อมฝั่งใต้ ระหว่างศาลเจ้าพ่อหลักเมือง (เดิม) ที่อยู่ทางเหนือกับอุทยานเฉลิมกาญจนาภิเษกที่อยู่ทางใต้ ในท้องที่หมู่ที่ 3 บ้านท่าน้ำนนท์ ตำบลบางศรีเมือง เส้นทางจากนั้นเป็นแนวถนนตัดใหม่ซึ่งมุ่งไปสู่ทางแยกต่างระดับที่ถนนราชพฤกษ์

สะพานมหาเจษฎาบดินทรานุสรณ์
เส้นทาง	ถนนนนทบุรี 1, ทางหลวงชนบท นบ.5038
ข้าม	แม่น้ำเจ้าพระยา
ที่ตั้ง	อำเภอเมืองนนทบุรี จังหวัดนนทบุรี
ชื่อทางการ	สะพานมหาเจษฎาบดินทรานุสรณ์
เจ้าของ	กรมทางหลวงชนบท
เหนือน้ำ	สะพานพระนั่งเกล้า
ท้ายน้ำ	สะพานพระราม 5
ข้อมูลจำเพาะ
ประเภท	สะพานคานขึง
ความยาว	460 เมตร
ประวัติศาสตร์
วันเริ่มสร้าง	2 พฤษภาคม พ.ศ. 2555
วันเปิด	26 ธันวาคม พ.ศ. 2557 (อย่างไม่เป็นทางการ) 30 กันยายน พ.ศ. 2558 (อย่างเป็นทางการ)

ประวัติ

สะพานมหาเจษฎาบดินทรานุสรณ์สร้างขึ้นตามโครงการก่อสร้างสะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา บริเวณถนนนนทบุรี 1 กับสร้างและขยายถนนต่อเชื่อม ซึ่งที่ประชุมคณะกรรมการจัดระบบการจราจรทางบก ครั้งที่ 1/2547 เมื่อวันที่ 23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2547 มีมติมอบหมายให้กรมทางหลวงชนบทรับผิดชอบดำเนินการเพื่อแก้ไขปัญหาการจราจรในเขตจังหวัดนนทบุรีและกรุงเทพมหานครตอนบน เนื่องจากการพัฒนาการใช้ประโยชน์ที่ดินและการขยายตัวของชุมชนเมืองโดยเฉพาะในพื้นที่ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยาได้ส่งผลให้ปริมาณการจราจรบนเส้นทางที่เชื่อมระหว่างสองฝั่งแม่น้ำมีสภาพหนาแน่นขึ้นมาก อีกทั้งเพื่อเป็นการปรับปรุงโครงข่ายเส้นทางคมนาคมในพื้นที่ดังกล่าวให้มีความสมบูรณ์ยิ่งขึ้น สอดคล้องตามยุทธศาสตร์การพัฒนากรุงเทพมหานครและปริมณฑลให้สามารถรองรับการขยายตัวอย่างต่อเนื่องของชุมชน

กรมทางหลวงชนบทจึงได้ว่าจ้างกลุ่มที่ปรึกษาเพื่อศึกษาความเหมาะสมและศึกษาผลกระทบสิ่งแวดล้อม สำรวจออกแบบรายละเอียด และสำรวจอสังหาริมทรัพย์ ตลอดจนออกพระราชกฤษฎีกาเวนคืนอสังหาริมทรัพย์เมื่อวันที่ 3 พฤษภาคม พ.ศ. 2549 โดยเริ่มดำเนินการเวนคืนตั้งแต่เดือนตุลาคม ปีเดียวกัน จนแล้วเสร็จเมื่อเดือนมีนาคม พ.ศ. 2551 แหล่งเงินทุนในการดำเนินการก่อสร้างโครงการประกอบด้วยเงินงบประมาณจากรัฐบาลไทยและเงินกู้จากองค์การความร่วมมือระหว่างประเทศของญี่ปุ่น (JICA) ในอัตราส่วน 30 ต่อ 70 จากนั้นกรมทางหลวงชนบทได้เปิดประกวดราคาเพื่อคัดเลือกผู้รับจ้างและได้ทำสัญญาว่าจ้างกิจการร่วมค้าไอทีดี-เอสเอ็มซีซี (อิตาเลียนไทย ดีเวล๊อปเมนต์ และสุมิโตโม มิตซุย คอนสตรัคชั่น) ให้เริ่มก่อสร้างตั้งแต่วันที่ 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2555 ระยะเวลาก่อสร้างรวม 30 เดือน มีกำหนดแล้วเสร็จในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2557 ภายหลังได้ขยายระยะเวลาก่อสร้างออกไปจนถึงวันที่ 17 มีนาคม พ.ศ. 2558 แต่ก็สร้างเสร็จและสามารถเปิดให้ประชาชนทดลองใช้ได้เมื่อวันที่ 26 ธันวาคม พ.ศ. 2557 นับเป็นสะพานรถยนต์ข้ามแม่น้ำสะพานที่ 7 ในเขตจังหวัดนนทบุรี

ในปี พ.ศ. 2557 กรมทางหลวงชนบทได้ทำเรื่องกราบบังคมทูลพระกรุณาขอพระราชทานชื่อสะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา บริเวณถนนนนทบุรี 1 อย่างเป็นทางการจากพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช โดยได้เสนอชื่อ "สะพานเจษฎาบดินทร์" เพื่อทรงมีพระบรมราชวินิจฉัยหรือจะทรงโปรดเกล้าฯ พระราชทานชื่ออื่นตามพระราชอัธยาศัย ต่อมาในวันที่ 22 เมษายน พ.ศ. 2558 กระทรวงคมนาคมแถลงว่า พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชได้พระราชทานชื่อสะพานแห่งนี้ว่า "สะพานมหาเจษฎาบดินทรานุสรณ์" ซึ่งมีความหมายว่า สะพานที่เป็นอนุสรณ์ถึงพระบาทสมเด็จพระปรมาธิวรเสรฐ มหาเจษฎาบดินทร์ฯ พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ด้วยสะพานนี้ตั้งอยู่ใกล้กับวัดเฉลิมพระเกียรติวรวิหารที่พระองค์ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเพื่อเฉลิมพระเกียรติพระอัยกา พระอัยกี และพระราชชนนีซึ่งมีนิวาสถานเดิมอยู่บริเวณนั้น โดยพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ไปทรงประกอบพิธีเปิดสะพานเมื่อวันที่ 30 กันยายน พ.ศ. 2558

สะพานมหาเจษฎาบดินทรานุสรณ์จะช่วยอำนวยความสะดวกให้กับประชาชนที่จะเดินทางสัญจรไปมาระหว่างพื้นที่ฝั่งตะวันออกกับฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยาในเขตจังหวัดนนทบุรี นอกจากนี้ยังจะช่วยระบายความหนาแน่นของการจราจรจากเส้นทางข้างเคียงโดยรอบ ไม่ว่าจะเป็นถนนรัตนาธิเบศร์ ถนนงามวงศ์วาน ถนนติวานนท์ หรือถนนนครอินทร์ และจะช่วยแบ่งเบาการจราจรบนสะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาที่มีอยู่ในปัจจุบัน ได้แก่ สะพานพระนั่งเกล้าซึ่งมีปริมาณจราจรเฉลี่ย 54,568 คันต่อวัน สะพานคู่ขนานสะพานพระนั่งเกล้าซึ่งมีปริมาณจราจรเฉลี่ย 139,776 คันต่อวัน และสะพานพระราม 5 ซึ่งมีปริมาณจราจรเฉลี่ย 96,550 คันต่อวัน โดยคาดว่าสะพานมหาเจษฎาบดินทรานุสรณ์จะสามารถรองรับปริมาณรถได้ประมาณวันละ 45,000-50,000 คันต่อวัน

ลักษณะ

สะพานมหาเจษฎาบดินทรานุสรณ์มีขนาด 6 ช่องจราจร ช่องจราจรละ 3.50 เมตร ความยาว 460 เมตร (ช่วงกลางสะพานระหว่างตอม่อยาว 200 เมตร และช่วงข้างสะพานยาวด้านละ 130 เมตร) มีเสาใหญ่ (pylon) เป็นเสาคอนกรีต 2 ต้น สูงจากพื้นสะพานประมาณ 45 เมตร (รวมยอดประดับ) เสาแต่ละต้นขึงสายเคเบิลไว้ 12 คู่ มีตอม่อซึ่งเป็นที่ตั้งเสาใหญ่ตั้งอยู่ในน้ำ 1 ตอม่อ อยู่บนบกริมฝั่งตะวันตกของแม่น้ำ 1 ตอม่อ และมีช่องลอดสำหรับการสัญจรทางน้ำกว้าง 150 เมตร สูง 5.60 เมตร

โครงสร้างของสะพานมหาเจษฎาบดินทรานุสรณ์เป็นสะพานคานขึง (extradosed prestressed concrete bridge) ซึ่งมีลักษณะผสมระหว่างสะพานเคเบิลขึงกับสะพานคานคอนกรีตอัดแรง (girder bridge) ก่อนหน้านี้ไม่เคยมีการก่อสร้างสะพานคานขึงในประเทศไทย สาเหตุที่เลือกสร้างสะพานรูปแบบนี้เนื่องจากพื้นที่โครงการเป็นพื้นที่ต่ำ ไม่เหมาะสมที่จะสร้างเป็นสะพานคอนกรีตที่ใช้ตอม่อเป็นตัวรับน้ำหนักสะพานเพียงอย่างเดียว เพราะจะทำให้พื้นสะพานหนาขึ้นและเหลือช่องลอดต่ำ ไม่เช่นนั้นก็ต้องสร้างสะพานให้สูงขึ้นซึ่งต้องใช้พื้นที่เชิงลาดมากขึ้นและจะส่งผลกระทบต่อประชาชนในพื้นที่มากขึ้น หากสร้างเป็นสะพานขึงซึ่งใช้เสาใหญ่และสายเคเบิลเป็นตัวรับน้ำหนักสะพาน แม้พื้นสะพานจะบางกว่า แต่จะทำให้งบประมาณการก่อสร้างสูงขึ้นมาก

ผู้ออกแบบสะพานได้นำสถาปัตยกรรมไทยประยุกต์สมัยรัตนโกสินทร์มาใช้เป็นแนวคิดหลักในการออกแบบเพื่อสร้างความเป็นเอกลักษณ์ให้กับตัวสะพาน กล่าวคือ ยอดประดับของเสาใหญ่ทั้งสองต้นมีรูปทรงดอกบัวบานและมีแกนกลางเป็นดอกบัวตูมเปล่งแสงสว่าง เปรียบเสมือนแสงแห่งปัญญาตามหลักศาสนา อีกนัยหนึ่งรูปทรงดังกล่าวยังเปรียบเสมือนพระมหาพิชัยมงกุฎ แสดงถึงการเทิดทูนพระมหากรุณาธิคุณของพระมหากษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี นอกจากนี้ ยังมีการประดับตัวสะพานด้วยเสาไฟซึ่งออกแบบตามสถาปัตยกรรมไทยประยุกต์ร่วมสมัยเช่นกัน

อ้างอิง

1. http://www.manager.co.th/ibizchannel/ViewNews.aspx?NewsID=9570000148454
2. กระทรวงคมนาคม. "รายงานผลการดำเนินงานตามนโยบายรัฐบาลรอบ 6 เดือน." [ม.ป.ป.], 2558, หน้า 104.
3. กรมทางหลวงชนบท. โครงการก่อสร้างสะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา บริเวณถนนนนทบุรี 1. "ความเป็นมาของโครงการ." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://203.151.234.15/~nonthabu/nonthaburi_th/index.php/ความเป็นมาโครงการ [ม.ป.ป.]. สืบค้น 4 ธันวาคม 2557.
4. "พระราชกฤษฎีกากำหนดเขตที่ดินในบริเวณที่ที่จะเวนคืน ในท้องที่ตำบลตลาดขวัญ ตำบลสวนใหญ่ ตำบลบางศรีเมือง และตำบลบางกร่าง อำเภอเมืองนนทบุรี จังหวัดนนทบุรี พ.ศ. ๒๕๔๙". ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 123 (ตอนที่ 46 ก): หน้า 5-7. 3 พฤษภาคม 2549. Check date values in: |date= (help)
5. ทีมข่าวภูมิภาค. "คนนนท์ฯ เฮ! 'สะพานนนทบุรี 1' สร้างเสร็จพร้อมเปิดใช้." ไทยรัฐ. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.thairath.co.th/content/471286 2557. สืบค้น 26 ธันวาคม 2557.
6. ทีมข่าวกทม.-จราจร. "สะพานแห่งใหม่ ‘นนท์ 1’ เปิด ธ.ค. 57." เดลินิวส์. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.dailynews.co.th/bangkok/256822 2557. สืบค้น 3 พฤษภาคม 2558.
7. สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี. "กระทรวงคมนาคมแถลงผลการดำเนินงาน รอบ 6 เดือน." รัฐบาลไทย. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.thaigov.go.th/th/news-ministry/2012-08-15-09-40-45/item/91494-กระทรวงคมนาคมแถลงผลการดำเนินงาน-รอบ-6-เดือน.html 2558. สืบค้น 28 เมษายน 2558.
8. ทีมข่าวกทม. "สะพานมหาเจษฎาบดินทร์ฯ." ไทยรัฐ. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.thairath.co.th/content/496245 2558. สืบค้น 3 พฤษภาคม 2558.
9. ทีมข่าวกทม.-จราจร. "เปิดสะพานข้ามเจ้าพระยาแห่งใหม่ ‘สะพานนนทบุรี 1’." เดลินิวส์. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.dailynews.co.th/Content/bangkok/289694/เปิดสะพานข้ามเจ้าพระยาแห่งใหม่+‘สะพานนนทบุรี 1’ 2557. สืบค้น 26 ธันวาคม 2557.
10. ทีมข่าวกทม. "นนทบุรี 1 สะพานข้ามแม่น้ำรูปลักษณ์ใหม่." ไทยรัฐ. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.thairath.co.th/content/456347 2557. สืบค้น 4 ธันวาคม 2557.
11. กรมทางหลวงชนบท. กลุ่มประชาสัมพันธ์และเผยแพร่. "กรมทางหลวงชนบท เผยโครงการสะพานนนทบุรี 1 คืบหน้ากว่า 50%." วารสารกรมทางหลวงชนบท 10, 12 (2556): 4.
12. กรมทางหลวงชนบท. โครงการก่อสร้างสะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา บริเวณถนนนนทบุรี 1. "การออกแบบสะพานและภูมิสถาปัตย์." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://203.151.234.15/~nonthabu/nonthaburi_th/index.php/component/content/article/79-2012-08-01-12-56-32/75-2012-08-01-13-21-35 [ม.ป.ป.]. สืบค้น 4 ธันวาคม 2557.
13. Daoreuk Studio. "วีดิทัศน์ประกอบการเปิดให้ประชาชนใช้สะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา บริเวณถนนนนทบุรี 1 อย่างไม่เป็นทางการ." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: https://www.youtube.com/watch?v=NGTc5kmCYa4 2557. สืบค้น 26 ธันวาคม 2557.

แหล่งข้อมูลอื่น

• โครงการก่อสร้างสะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา บริเวณถนนนนทบุรี 1 สำนักก่อสร้างสะพาน กรมทางหลวงชนบท
• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ สะพานมหาเจษฎาบดินทรานุสรณ์
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากมัลติแมป หรือโกลบอลไกด์
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์

พิกัดภูมิศาสตร์: 13°51′12″N 100°28′49″E / 13.853372°N 100.480399°E / 13.853372; 100.480399

สะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาในปัจจุบัน
เหนือน้ำ สะพานรถไฟฟ้าสายสีม่วง	สะพานมหาเจษฎาบดินทรานุสรณ์	ท้ายน้ำ สะพานพระราม 5