พญาสัตบรรณ หรือ สัตบรรณ หรือ ตีนเป็ด (ชื่อวิทยาศาสตร์: Alstonia scholaris) เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่มีความสูงประมาณ 12-20 เมตร อยู่ในวงศ์ Apocynaceae มีถิ่นดั้งเดิมในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และพบได้ทุกภาคในประเทศไทย และเป็นต้นไม้ประจำจังหวัดสมุทรสาคร
ลักษณะ เปลือกหนาแต่เปราะ ผิวต้นมีสะเก็ดเล็ก ๆ สีขาวปนน้ำตาลกรีดดูจะมียางสีขาวลำต้นตรง แตกกิ่งก้านสาขามากลักษณะเป็นชั้น ๆ เปลือกชั้นในสีน้ำตาล มีน้ำยางสีขาว ใบเป็นกลุ่มบริเวณปลายกิ่งช่อหนึ่งมีใบประมาณ 5-7 ใบ ก้านใบสั้น แผ่นใบรูปรีแกมรูปขอบขนานถึงรูปหอกแกมรูปขอบขนาน หรือรูปมนแกมรูปบรรทัด ปลายใบเป็นติ่งเล็กน้อย ใบด้านบนมีสีเขียวเข้ม ด้านล่างมีสีขาวนวล ถ้าเด็ดก้านใบจะมียางสีขาว ลักษณะใบยาวรีปลายใบมนโคนใบแหลม ขนาดใบยาวประมาณ 10-12 เซนติเมตร ออกดอกสีเขียวอ่อนเป็นช่อตามปลายกิ่ง ปากท่อของกลีบดอกมีขนยาวปุกปุย ดอกมีกลิ่นฉุนรุนแรง สูดดมเพียงเล็กน้อยจะรู้สึกกลิ่นหอม หากสูดดมมากจะรู้สึกวิงเวียนศีรษะ ช่วงค่ำจะส่งกลิ่นแรงกว่าเวลาอื่น ๆ ดอกเป็นกลุ่มคล้ายดอกเข็มช่อหนึ่งจะมีกลุ่มดอกประมาณ 7 กลุ่ม ดอกมีสีขาวอมเหลือง ปกติจะออกดอกในช่วงเดือนตุลาคมถึงเดือนธันวาคมผลเป็นฝักยาว ฝักคู่หรือเดี่ยว ลักษณะเป็นเส้นๆ กลมเรียวยาวประมาณ 20-30 เซนติเมตร เมื่อแก่จะแตก มีขุยสีขาวคล้ายฝ้ายปลิวไปตามลมได้ในฝักมีเมล็ดเล็ก ๆ ติดอยู่กับขุยนั้น
ต้นไม้ประจำจังหวัด สัตบรรณ ถือเป็นไม้มงคลของจังหวัดสมุทรสาคร เนื่องจากเมื่อวันที่ 9 พฤษภาคม พุทธศักราช 2537 ผู้ว่าราชการจังหวัดสมุทรสาคร ได้รับพระราชทานพันธุ์ไม้ดังกล่าวจากสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ในวโรกาสที่เสด็จพระราชดำเนินเป็นองค์ประธานเปิดวันรณรงค์โครงการปลูกป่าเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงครองราชย์ ปีที่ 50 ณ ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ และเพื่อความเป็นศิริมงคลของประชาชนชาวจังหวัดสมุทรสาครผู้ว่าราชการจังหวัดสมุทรสาครจึงได้นำพันธุ์ไม้สัตบรรณพระราชทานมาปลูกเป็นปฐมฤกษ์ ในกิจกรรมวันปลูกต้นไม้ตาม โครงการปลูกป่าถาวรเฉลิมพระเกียรติ เมื่อวันที่ 9 มิถุนายน พุทธศักราช 2537 ที่บริเวณสนามหน้าศาลากลางจังหวัดสมุทรสาคร จึงถือได้ว่าต้นสัตบรรณเป็นต้นไม้มงคลของจังหวัดสมุทรสาคร นอกจากนี้ต้นพญาสัตบรรณยังเป็นต้นไม้ประจำเขตพญาไท ในกรุงเทพมหานครอีกด้วย
การใช้ประโยชน์ ในเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ใช้เปลือกต้นพญาสัตบรรณรักษาโรคบิด ลำไส้ติดเชื้อ และมาลาเรีย ใบใช้ในการรักษาโรคระบบทางเดินหายใจเรื้อรัง ในประเทศอินเดียมีการนำส่วนต่างๆ ของต้น พญาสัตบรรณมาใช้เป็นพืชสมุนไพรเช่นใช้เป็นยาสมุนไพรรักษาโรคมาลาเรียในชื่อ Ayush-64 ซึ่งมีขายตามท้องตลาด นำยางสีขาวและใบรักษาแผล แผลเปื่อย และอาการปวดข้อ นอกจากนี้ ต้นพญาสัตบรรณยังเป็นแหล่งของสารอัลคาลอยด์ที่สาคัญ ในบอร์เนียว นำเนื้อไม้ไปทำทุ่นของแหและอวน
พญาสัตบรรณเป็นพืชที่มีฤทธิ์ทางอัลลีโลพาที สารสกัดจากใบสามารถยับยั้งการเจริญของคะน้าได้ สารสกัดจากเปลือกลำต้นสามารถยับยั้งการเจริญของข้าว ข้าวโพด คะน้า ถั่วเขียวผิวดำ ถั่วเขียวผิวมันได้
ดูเพิ่มอ้างอิง - แม่แบบ:IUCN2013.1
- ↑ ประไพรัตน์ สีพลไกร. สารอินโดลอัลคาลอยด์และฤทธิ์ทางชีวภาพของต้นพญาสัตบรรณ 2016-03-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี 14(1):54 - 65 มกราคม – มีนาคม 2555
- http://office.bangkok.go.th/phayathai/travel/index.php?option=com_content&view=article&id=6&Itemid=44[ลิงก์เสีย]
- ศานิต สวัสดิกาญจน์ สุวิทย์ เฑียรทอง เนาวรัตน์ ประดับเพ็ชร์ สิริวรรณ สมิทธิอาภรณ์ และวริสรา ปลื้มฤดี. 2553. ผลของสารสกัดจากพืชบางชนิดต่อการยับยั้งการเจริญเติบโตของคะน้า. เรื่องเต็มการประชุมทางวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครั้งที่ 48. 3-5 ก.พ. 2553 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ หน้า 412-421
- ศานิต สวัสดิกาญจน์. 2554. ผลของแอลลีโลพาธีของพืชสมุนไพร 6 ชนิดต่อการงอกและการเจริญเติบโตของถั่วเขียวผิวดำ. เรื่องเต็มการประชุมทางวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครั้งที่ 49 1-4 ก.พ. 2554 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ หน้า 419-428
แหล่งข้อมูลอื่น พญาส, ตบรรณ, สถานะการอน, กษ, ความเส, ยงต, iucn, การจำแนกช, นทางว, ทยาศาสตร, อาณาจ, กร, plantaeไม, ได, ดลำด, angiospermsไม, ได, ดลำด, eudicotsไม, ได, ดลำด, asteridsอ, นด, gentianalesวงศ, apocynaceaeเผ, plumeriaeเผ, าย, อย, alstoniinaeสก, alstoniaสป, scholarisช,. phyastbrrnphyastbrrnsthanakarxnurkskhwamesiyngta IUCN 2 3 1 karcaaenkchnthangwithyasastrxanackr Plantaeimidcdladb Angiospermsimidcdladb Eudicotsimidcdladb Asteridsxndb Gentianaleswngs Apocynaceaeepha Plumeriaeephayxy Alstoniinaeskul Alstoniaspichis A scholarischuxthwinamAlstonia scholaris L R Br phyastbrrn hrux stbrrn hrux tinepd chuxwithyasastr Alstonia scholaris epnimyuntnkhnadihymikhwamsungpraman 12 20 emtr xyuinwngs Apocynaceae mithindngediminexechiytawnxxkechiyngit aelaphbidthukphakhinpraethsithy 2 aelaepntnimpracacnghwdsmuthrsakhr enuxha 1 lksna 2 tnimpracacnghwd 3 karichpraoychn 4 duephim 5 xangxing 6 aehlngkhxmulxunlksna aekikhepluxkhnaaetepraa phiwtnmisaekdelk sikhawpnnatalkridducamiyangsikhawlatntrng aetkkingkansakhamaklksnaepnchn epluxkchninsinatal minayangsikhaw ibepnklumbriewnplaykingchxhnungmiibpraman 5 7 ib kanibsn aephnibrupriaekmrupkhxbkhnanthungruphxkaekmrupkhxbkhnan hruxrupmnaekmrupbrrthd playibepntingelknxy ibdanbnmisiekhiywekhm danlangmisikhawnwl thaeddkanibcamiyangsikhaw lksnaibyawriplayibmnokhnibaehlm khnadibyawpraman 10 12 esntiemtr xxkdxksiekhiywxxnepnchxtamplayking pakthxkhxngklibdxkmikhnyawpukpuy dxkmiklinchunrunaerng suddmephiyngelknxycarusukklinhxm haksuddmmakcarusukwingewiynsirsa chwngkhacasngklinaerngkwaewlaxun dxkepnklumkhlaydxkekhmchxhnungcamiklumdxkpraman 7 klum dxkmisikhawxmehluxng pkticaxxkdxkinchwngeduxntulakhmthungeduxnthnwakhmphlepnfkyaw fkkhuhruxediyw lksnaepnesn klmeriywyawpraman 20 30 esntiemtr emuxaekcaaetk mikhuysikhawkhlayfaypliwiptamlmidinfkmiemldelk tidxyukbkhuynntnimpracacnghwd aekikhstbrrn thuxepnimmngkhlkhxngcnghwdsmuthrsakhr enuxngcakemuxwnthi 9 phvsphakhm phuththskrach 2537 phuwarachkarcnghwdsmuthrsakhr idrbphrarachthanphnthuimdngklawcaksmedcphranangeca phrabrmrachininath inworkasthiesdcphrarachdaeninepnxngkhprathanepidwnrnrngkhokhrngkarplukpaechlimphraekiyrtiphrabathsmedcphraecaxyuhwthrngkhrxngrachy pithi 50 n sunykarprachumaehngchatisirikiti aelaephuxkhwamepnsirimngkhlkhxngprachachnchawcnghwdsmuthrsakhrphuwarachkarcnghwdsmuthrsakhrcungidnaphnthuimstbrrnphrarachthanmaplukepnpthmvks inkickrrmwnpluktnimtam okhrngkarplukpathawrechlimphraekiyrti emuxwnthi 9 mithunayn phuththskrach 2537 thibriewnsnamhnasalaklangcnghwdsmuthrsakhr cungthuxidwatnstbrrnepntnimmngkhlkhxngcnghwdsmuthrsakhr nxkcaknitnphyastbrrnyngepntnimpracaekhtphyaith inkrungethphmhankhrxikdwy 3 karichpraoychn aekikhinexechiyitaelaexechiytawnxxkechiyngitichepluxktnphyastbrrnrksaorkhbid laistidechux aelamalaeriy ibichinkarrksaorkhrabbthangedinhayiceruxrng inpraethsxinediymikarnaswntang khxngtn phyastbrrnmaichepnphuchsmuniphrechnichepnyasmuniphrrksaorkhmalaeriyinchux Ayush 64 sungmikhaytamthxngtlad nayangsikhawaelaibrksaaephl aephlepuxy aelaxakarpwdkhx nxkcakni tnphyastbrrnyngepnaehlngkhxngsarxlkhalxydthisakhy 2 inbxreniyw naenuximipthathunkhxngaehaelaxwnphyastbrrnepnphuchthimivththithangxlliolphathi sarskdcakibsamarthybyngkarecriykhxngkhanaid 4 sarskdcakepluxklatnsamarthybyngkarecriykhxngkhaw khawophd khana thwekhiywphiwda thwekhiywphiwmnid 5 duephim aekikhraychuxphnthuimmngkhlphrarachthanpracacnghwdxangxing aekikh aemaebb IUCN2013 1 2 0 2 1 praiphrtn siphlikr sarxinodlxlkhalxydaelavththithangchiwphaphkhxngtnphyastbrrn Archived 2016 03 05 thi ewyaebkaemchchin warsarwithyasastraelaethkhonolyi mhawithyalyxublrachthani 14 1 54 65 mkrakhm minakhm 2555 http office bangkok go th phayathai travel index php option com content amp view article amp id 6 amp Itemid 44 lingkesiy sanit swsdikaycn suwithy ethiyrthxng enawrtn pradbephchr siriwrrn smiththixaphrn aelawrisra plumvdi 2553 phlkhxngsarskdcakphuchbangchnidtxkarybyngkarecriyetibotkhxngkhana eruxngetmkarprachumthangwichakarkhxngmhawithyalyekstrsastr khrngthi 48 3 5 k ph 2553 mhawithyalyekstrsastr hna 412 421 sanit swsdikaycn 2554 phlkhxngaexlliolphathikhxngphuchsmuniphr 6 chnidtxkarngxkaelakarecriyetibotkhxngthwekhiywphiwda eruxngetmkarprachumthangwichakarkhxngmhawithyalyekstrsastr khrngthi 49 1 4 k ph 2554 mhawithyalyekstrsastr hna 419 428 http www kasetonline net newsite index php id 45 Archived 2007 10 13 thi ewyaebkaemchchinaehlngkhxmulxun aekikh khxmulekiywkhxngkb Alstonia scholaris cakwikispichis khxmmxns miphaphaelasuxekiywkb phyastbrrnekhathungcak https th wikipedia org w index php title phyastbrrn amp oldid 9652026, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,
บทความ
, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม
