fbpx
วิกิพีเดีย

มาลาเรีย

กันยายน 28, 2021

มาลาเรีย (อังกฤษ: malaria) หรือไข้จับสั่น ไข้ป่า ไข้ป้าง ไข้ร้อนเย็นหรือไข้ดอกสัก เป็นโรคติดเชื้อของมนุษย์และสัตว์อื่นที่มียุงเป็นพาหะ มีสาเหตุจากปรสิตโปรโตซัว (จุลินทรีย์เซลล์เดียวประเภทหนึ่ง) ในสกุล Plasmodium (พลาสโมเดียม) อาการทั่วไปคือ มีไข้ อ่อนเพลีย อาเจียนและปวดศีรษะ ในรายที่รุนแรงอาจทำให้ตัวเหลือง ชัก โคม่าหรือเสียชีวิตได้ โรคมาลาเรียส่งผ่านโดยการกัดของยุงเพศเมียในสกุล Anopheles (ยุงก้นปล่อง) และปกติอาการเริ่ม 10 ถึง 15 วันหลังถูกกัด หากไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม บุคคลอาจมีอาการของโรคในอีกหลายเดือนให้หลัง ในผู้ที่เพิ่งรอดจากการติดเชื้อ การติดเชื้อซ้ำมักมีอาการเบากว่า การต้านทานบางส่วนนี้จะหายไปในเวลาเป็นเดือนหรือปีหากบุคคลไม่ได้สัมผัสมาลาเรียอย่างต่อเนื่อง

มาลาเรีย
(Malaria)
Plasmodium ในรูปที่เข้าสู่มนุษย์และสัตว์มีกระดูกสันหลังอื่นจากน้ำลายของยุงเพศเมีย (สปอโรซอยท์) ตัดขวางกับไซโทพลาสซึมของเซลล์เยื่อบุทางเดินอาหารส่วนกลางของยุง
การออกเสียง
สาขาวิชาInfectious disease
อาการไข้, อาเจียน, ปวดศีรษะ
ภาวะแทรกซ้อนตัวเหลือง, ชัก, โคม่า
การตั้งต้น10–15 วันหลังได้รับเชื้อ
สาเหตุจากเชื้อพลาสโมเดียม มียุงเป็นพาหะ
วิธีวินิจฉัยการตรวจดูเชื้อในเม็ดเลือด, การตรวจหาแอนติเจนมาลาเรีย
การป้องกันมุ้งกันยุง, ยากันยุง, การควบคุมพันธุ์ยุง, ยาป้องกันโรค
ยายาต้านมาลาเรีย
ความชุก216 ล้านคนทั่วโลก (พ.ศ. 2559)
การเสียชีวิต730,500 คนทั่วโลก (พ.ศ. 2558)

เมื่อถูกยุง Anopheles เพศเมียกัดจะนำเชื้อปรสิตจากน้ำลายของยุงเข้าสู่เลือดของบุคคล ปรสิตจะไปตับซึ่งจะเจริญเติบโตและสืบพันธุ์ มนุษย์สามารถติดเชื้อและส่งต่อ Plasmodium ห้าสปีชีส์ ผู้เสียชีวิตส่วนมากเกิดจากเชื้อ P. falciparum เพราะ P. vivax, P. ovale และ P. malariae โดยทั่วไปก่อให้เกิดมาลาเรียแบบที่รุนแรงน้อยกว่า สปีชีส์รับจากสัตว์ P. knowlesi พบมากในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ การวินิจฉัยมาลาเรียตรงแบบทำโดยการตรวจเลือดด้วยกล้องจุลทรรศน์โดยใช้ฟิล์มเลือดหรือการวินิจฉัยชนิดรวดเร็ว (rapid diagnostic test) ที่อาศัยแอนติเจน มีการพัฒนาวิธีซึ่งใช้ปฏิกิริยาลูกโซ่พอลิเมอเรสเพื่อตรวจจับดีเอ็นเอของปรสิต แต่ยังไม่มีใช้แพร่หลายในพื้นที่ซึ่งมีโรคมาลาเรียทั่วไปเนื่องจากราคาแพงและซับซ้อน

ความเสี่ยงของโรคลดได้โดยการป้องกันไม่ให้ถูกยุงกัด โดยใช้มุ้งหรือสารขับไล่แมลง หรือด้วยมาตรการควบคุมยุง เช่น การฉีดพ่นยาฆ่าแมลงหรือการระบายน้ำนิ่ง มียารักษาโรคหลายชนิดที่ป้องกันมาลาเรียในผู้ที่เดินทางไปยังบริเวณที่พบโรคมาลาเรียทั่วไป แนะนำให้ใช้ยารักษาโรคซัลฟาด็อกซีน/ไพริเมธามีนบางครั้งในทารกและหลังไตรมาสแรกของการตั้งครรภ์ในบริเวณซึ่งมีโรคมาลาเรียอัตราสูง โรคมาลาเรียยังไม่มีวัคซีน แต่กำลังพัฒนา การรักษาโรคมาลาเรียที่แนะนำ คือ การใช้ยาต้านมาลาเรียหลายชนิดร่วมกันซึ่งรวมอาร์ตีมิซินิน ยาชนิดที่สองอาจเป็นเมโฟลควิน ลูมีแฟนทรีนหรือซัลฟาด็อกซีน/ไพริเมธามีน อาจใช้ควินินร่วมกับด็อกซีไซคลินได้หากไม่มีอาร์ติมิซินิน แนะนำว่าในพื้นที่ซึ่งมีโรคมาลาเรียทั่วไป ให้ยืนยันโรคมาลาเรียหากเป็นไปได้ก่อนเริ่มการรักษาเนื่องจากความกังวลว่ามีการดื้อยาเพิ่มขึ้น มีการพัฒนาการดื้อยาในปรสิตต่อยาต้านมาลาเรียหลายชนิด เช่น P. falciparum ซึ่งดื้อต่อคลอโรควินได้แพร่ไปยังพื้นที่ซึ่งมีการระบาดมากที่สุด และการดื้อยาอาร์ทีมิซินินเป็นปัญหาในบางพื้นที่ของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

โรคนี้แพร่หลายในเขตร้อนและอบอุ่นซึ่งอยู่เป็นแถบกว้างรอบเส้นศูนย์สูตร ซึ่งรวมพื้นที่แอฟริกาใต้สะฮารา ทวีปเอเชียและละตินอเมริกาบริเวณกว้าง โรคมาลาเรียมักสัมพันธ์กับความยากจนและยังอาจเป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาเศรษฐกิจ ในทวีปแอฟริกา มีการประเมินว่ามีการสูญเสีย 12,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปีเนื่องจากค่าใช้จ่ายสาธารณสุขเพิ่มขึ้น เสียความสามารถการทำงาน และผลเสียต่อการท่องเที่ยว องค์การอนามัยโลกประเมินว่ามีผู้ป่วย 198 ล้านคน ใน พ.ศ. 2556 มีผู้เสียชีวิตด้วยโรคมาลาเรียระหว่าง 584,000 ถึง 855,000 คน ส่วนใหญ่ (90%) เกิดในทวีปแอฟริกา

อาการและอาการแสดง

 
อาการแสดงหลักของมาลาเรีย

ปกติอาการและอาการแสดงของมาลาเรียจะเริ่มต้น 8–25 วันหลังการติดเชื้อ อย่างไรก็ดี อาการอาจเกิดขึ้นหลังจากนี้ในผู้ที่ทานยาต้านมาลาเรียป้องกันไว้ก่อน การแสดงเริ่มต้นของโรคเป็นอาการคล้ายหวัด ซึ่งเหมือนกันในมาลาเรียทุกสปีชีส์ และสามารถเหมือนกับอาการป่วยอื่น เช่น ภาวะเลือดเป็นพิษ กระเพาะอาหารและลำไส้เล็กอักเสบ และโรคไวรัส การแสดงอาการอาจรวมปวดศีรษะ เป็นไข้ สั่น ปวดในข้อ อาเจียน โลหิตจางเพราะเม็ดเลือดแดงแตก ดีซ่าน มีฮีโมโกลบินในปัสสาวะ จอตาเสียหายและการชัก

อาการตรงต้นแบบของมาลาเรีย คือ อาการกำเริบ ซึ่งเป็นการเกิดการหนาวฉับพลัน ตามด้วยการสั่น และไข้และเหงื่อออกเป็นวัฏจักร แต่ละสปีชีส์มีความถี่ต่างกัน ในการติดเชื้อ P. vivax และ P. ovale อาการกำเริบทุกสองวัน P. malariae อาการกำเริบทุกสามวัน การติดเชื้อ P. falciparum สามารถเกิดไข้กลับทุก 36–48 ชั่วโมงหรือไข้แทบไม่สร่าง

มาลาเรียรุนแรงปกติเกิดจาก P. falciparum อาการแสดงของมาลาเรียประเภทนี้เริ่มขึ้น 9–30 วันหลังการติดเชื้อ บุคคลที่มีมาลาเรียขึ้นสมอง (cerebral malaria) มักแสดงอาการทางระบบประสาทบ่อยครั้ง ซึ่งรวมถึงท่าร่างผิดปกติ อาการตากระตุกแกว่ง อัมพาตเมื่อดูด้วยสองตา (ตาไม่สามารถกลอกไปในทิศทางเดียวกัน) อาการเกร็งหลังแอ่น ชักหรือโคม่า

ภาวะแทรกซ้อน

โรคมาลาเรียมีภาวะแทรกซ้อนรุนแรงหลายอย่าง ภาวะแทรกซ้อนหนึ่งคือการพัฒนาการหายใจอึดอัด ซึ่งเกิดขึ้นมากถึง 25% ในผู้ใหญ่ และ 40% ในเด็กที่ป่วยด้วยมาลาเรียชนิด P. falciparum รุนแรง สาเหตุอาจเนื่องจากการชดเชยภาวะเลือดเป็นกรดเมตะบอลิกด้วยการหายใจ ปอดบวมน้ำที่ไม่ได้มีสาเหตุจากโรคหัวใจ ปอดบวมเกิดร่วม และโลหิตจางรุนแรง กลุ่มอาการหายใจลำบากเฉียบพลันพบได้ 5–25% ของผู้ใหญ่ และมากถึง 29% ของสตรีมีครรภ์ ทว่าพบน้อยในเด็กเล็กที่ป่วยเป็นโรคมาลาเรียรุนแรง การติดเชื้อเอชไอวีร่วมกับมาลาเรียเพิ่มอัตราตาย ภาวะไตล้มเหลวเป็นลักษณะของไข้น้ำดำ ซึ่งฮีโมโกลบินจากเม็ดเลือดแดงที่แตกรั่วออกสู่ปัสสาวะ

การติดเชื้อ P. falciparum อาจส่งผลให้เกิดมาลาเรียขึ้นสมอง ซึ่งเป็นรูปแบบของมาลาเรียรุนแรงที่มีโรคสมองร่วมด้วย ภาวะดังกล่าวสัมพันธ์กับจอตาขาว (retinal whitening) ซึ่งอาจเป็นอาการแสดงทางคลินิกที่มีประโยชน์ในการแยกมาลาเรียจากสาเหตุอื่นของไข้ นอกจากนี้ยังอาจเกิดม้ามโต ปวดศีรษะรุนแรง ตับโต น้ำตาลในเลือดต่ำ และมีฮีโมโกลบินในปัสสาวะร่วมกับไตล้มเหลวได้

มาลาเรียในสตรีมีครรภ์เป็นสาเหตุสำคัญของการตายคลอด ทารกตายและมีน้ำหนักแรกคลอดต่ำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการติดเชื้อ P. falciparum แต่การติดเชื้อ P. vivax ก็พบได้

สาเหตุ

ปรสิตมาลาเรียเป็นสิ่งมีชีวิตในสกุล Plasmodium (ไฟลัม Apicomplexa) P. falciparum, P. malariae, P. ovale, P. vivax และ P. knowlesi เป็นสาเหตุของมาลาเรียในมนุษย์ ซึ่งในสปีชีส์เหล่านี้ P. falciparum เป็นสปีชีส์ที่พบมากที่สุด (~75%) รองลงมาคือ P. vivax (~20%) แม้ว่าเดิม P. falciparum เป็นชนิดที่ทำให้มีผู้เสียชีวิตมากที่สุด แต่หลักฐานปัจจุบันเสนอว่า มาลาเรีย P. vivax สัมพันธ์กับภาวะที่อาจอันตรายถึงชีวิตได้บ่อยครั้งเท่ากับการวินิจฉัยการติดเชื้อ P. falciparum มาลาเรีย P. vivax พบนอกทวีปแอฟริกามากกว่าโดยสัดส่วน มีการบันทึกการติดเชื้อมาลาเรียพลาสโมเดียมสปีชีส์ที่มาจากลิงไม่มีหางชั้นสูงในมนุษย์ อย่างไรก็ดี สปีชีส์เหล่านี้ส่วนใหญ่มีความสำคัญทางสาธารณสุขน้อย โดยยกเว้น P. knowlesi ซึ่งเป็นสปีชีส์รับจากสัตว์ที่ก่อโรคมาลาเรียในลิงแม็กแคก

ภาวะโลกร้อนน่าจะส่งผลต่อการส่งผ่านโรคมาลาเรีย แต่ความรุนแรงและการกระจายทางภูมิศาสตร์ของผลดังกล่าวยังไม่แน่ชัด

วงจรชีวิต

 
วงจรชีวิตของปรสิตมาลาเรีย ยุงก่อให้เกิดการติดเชื้อโดยการดูดเลือด ขั้นแรก สปอโรซอยต์เข้าสู่กระแสเลือด และเดินทางไปยังตับ สปอโรซอยต์เหล่านี้เข้าไปติดเชื้อเซลล์ตับ ที่ซึ่งมีการเพิ่มจำนวนเป็นเมอโรซอยต์ ทำให้เซลล์ตับแตก และกลับเข้าสู่กระแสเลือด จากนั้น เมอโรซอยต์ติดเชื้อเซลล์เม็ดเลือดแดง ที่ซึ่งเจริญเป็นระยะวงแหวน (ring form) ซึ่งโทรโพซอยต์และชิซอนต์จะผลิตเมอโรซอยต์มากขึ้นอีก นอกจากนี้มีการผลิตแกมีโทไซต์เช่นกัน ซึ่งหากยุงได้รับระยะนี้เข้าไป จะไปติดเชื้อในตัวยุงและมีการเจริญเป็นตัวเต็มวัยต่อไป

ในวงจรชีวิตของ Plasmodium ยุงก้นปล่องเพศเมีย (ตัวถูกเบียนแท้) ส่งผ่านระยะติดต่อที่เคลื่อนที่ได้ (เรียก สปอโรซอยต์) มายังตัวถูกเบียนสัตว์มีกระดูกสันหลัง เช่น มนุษย์ (ตัวถูกเบียนมัธยันตร์) ฉะนั้นยุงก้นปล่องจึงเป็นเสมือนตัวนำโรคแพร่เชื้อ สปอโรซอยต์เดินทางผ่านเส้นเลือดไปยังเซลล์ตับ ที่ซึ่งมันจะสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ (เรียกว่า tissue schizogony) ทำให้ได้เมอโรซอยต์นับหลายพันเซลล์ เมอโรซอยต์เหล่านี้เข้าไปติดเซลล์เม็ดเลือดแดงใหม่และเริ่มต้นวงจรการเพิ่มจำนวนแบบไม่อาศัยเพศ (เรียกว่า blood schizogony) ซึ่งทำให้ได้เมอโรซอยต์ที่สามารถติดเชื้อได้ใหม่ 8 ถึง 24 เซลล์ ในระยะนี้ เซลล์จะระเบิดและวงจรการติดเชื้อเริ่มต้นใหม่

เมอโรซอยต์อื่นเจริญไปเป็นแกมีโตไซต์ที่ยังเจริญไม่เต็มที่ (immature gametocyte) ซึ่งเป็นเซลล์ต้นกำเนิดของเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้และเพศเมีย เมื่อยุงกัดมนุษย์ แกมีโตไซต์จะถูกดูดจากเลือดและไปเจริญในทางเดินอาหารของยุง แกมีโตไซต์เพศผู้และเพศเมียผสมกันและก่อเป็นโอโอไคนีต (ookinete) ซึ่งเป็นไซโกตที่ได้รับการผสมและเคลื่อนที่ได้ จากนั้นโอโอไคนีตเจริญไปเป็นสปอโรซอยต์ใหม่ที่จะเคลื่อนที่ไปยังต่อมน้ำลายของยุง และพร้อมที่จะติดเชื้อตัวถูกเบียนสัตว์มีกระดูกสันหลังใหม่ เมื่อยุงดูดเลือดอีก สปอโรซอยต์ในน้ำลายจะถูกฉีดเข้าสู่ผิวหนัง

เฉพาะยุงเพศเมียเท่านั้นที่ดูดเลือด ส่วนยุงเพศผู้กินน้ำต้อยของพืชเป็นอาหาร ฉะนั้นจึงไม่ส่งต่อโรค ยุงก้นปล่องเพศเมียมักดูดเลือดในยามกลางคืน โดยปกติเริ่มค้นหาอาหารในช่วงเย็น และจะค้นหาต่อไปทั้งคืนจนกว่าจะได้ดูดเลือด ปรสิตมาลาเรียยังสามารถส่งผ่านได้โดยการถ่ายเลือด แม้จะพบน้อยก็ตาม

มาลาเรียกลับเป็นซ้ำ

อาการแสดงของมาลาเรียสามารถกลับเป็นซ้ำได้หลังจากช่วงที่ไม่มีอาการแสดงต่าง ๆ กัน การกลับเป็นซ้ำนี้สามารถจำแนกตามสาเหตุได้เป็นการกลับกำเริบ การเป็นโรคกลับหรือการติดเชื้อซ้ำ การกลับกำเริบคือ การที่กลับแสดงอาการอีกครั้งหลังช่วงที่ไม่แสดงอาการ ซึ่งเกิดจากปรสิตที่ยังหลงเหลืออยู่ในเลือดซึ่งเป็นผลจากการรักษาที่ไม่เพียงพอหรือไม่มีประสิทธิภาพ การเป็นโรคกลับคือการที่กลับแสดงอาการหลังปรสิตถูกกำจัดหมดไปจากเลือดแล้วแต่ยังคงอยู่เป็นฮิพโนซอยต์แฝงในเซลล์ตับ การเป็นโรคกลับมักเกิดระหว่าง 8–24 สัปดาห์และมักพบในการติดเชื้อ P. vivax และ P. ovale ผู้ป่วยมาลาเรียชนิด P. vivax ในเขตอบอุ่นมักสัมพันธ์กับการที่ฮิพโนซอยต์มีชีวิตอยู่ในฤดูหนาว โดยการเป็นโรคกลับเริ่มต้นในปีถัดจากปีที่ถูกยุงกัด การติดเชื้อซ้ำหมายถึงปรสิตที่ก่อการติดเชื้อครั้งก่อนได้ถูกกำจัดหมดไปจากร่างกายแล้ว แต่มีการได้รับปรสิตใหม่เข้ามา การติดเชื้อซ้ำไม่สามารถแยกจากการกลับกำเริบได้ทันที แม้ว่าการกลับติดเชื้อซ้ำภายในสองสัปดาห์ของการรักษาการติดเชื้อครั้งแรกมักมีสาเหตุจากความล้มเหลวในการรักษา บุคคลอาจแสดงภูมิคุ้มกันระยะสั้น (premunity) ในกรณีการติดเชื้อซ้ำได้

พยาธิกำเนิด

โรคมาลาเรียในมนุษย์มีสองระยะ ระยะหนึ่งอยู่นอกเม็ดเลือดแดง คืออยู่ในเซลล์ตับ อีกระยะหนึ่งอยู่ในเม็ดเลือดแดง เมื่อยุงที่ติดเชื้อมาลาเรียไปดูดเลือดจากมนุษย์ สปอโรซอยต์ในน้ำลายของยุงตัวนั้นจะเข้าไปสู่กระแสเลือด แล้วเชื้อจะเดินทางไปตับ เมื่อไปถึงแล้ว เชื้อจะเข้าไปอยู่ในเซลล์ตับ และจะเพิ่มจำนวนแบบไม่อาศัยเพศโดยไม่แสดงอาการเป็นเวลา 8–30 วัน

หลังระยะสงบอยู่ในตับ เชื้อมาลาเรียจะเปลี่ยนแปลงไปให้เมอโรซอยต์หลายพันเซลล์ เมื่อเซลล์ตัวถูกเบียนแตก เมอโรซอยต์เหล่านี้จะเล็ดรอดเข้าสู่กระแสเลือดเพื่อเริ่มวงจรชีวิตระยะในเม็ดเลือดแดง เชื้อนี้ออกจากตับโดยเอาเยื่อหุ้มเซลล์ของเซลล์ตับคลุมตัวเองไว้ ภูมิคุ้มกันจึงไม่สามารถตรวจจับได้

ในเม็ดเลือดแดง เชื้อจะเพิ่มจำนวนแบบไม่อาศัยเพศอีกครั้ง เมื่อได้จำนวนมากถึงระดับหนึ่งก็จะทำให้เม็ดเลือดแดงแตกออก และเชื้อจำนวนมากก็จะถูกแพร่เข้าสู่กระแสเลือดไปสู่เม็ดเลือดแดงใหม่ต่อไป แต่ละครั้งที่เม็ดเลือดแดงแตกออกและมีเชื้อจำนวนมากเข้าสู่กระแสเลือดพร้อมกัน ผู้ป่วยจะมีไข้เป็นระยะ ซึ่งช่วงของการเกิดไข้จะเป็นไปแล้วแต่ชนิดของเชื้อ การมีไข้จับเป็นระยะนี้เอง ที่เรียกว่า "จับไข้"

สปอโรซอยต์ P. vivax บางส่วนไม่เจริญไปเป็นเมอโรซอตยต์ระยะนอกเม็ดเลือดแดงทันที แต่จะผลิตฮิปโนซอยต์ (hypnozoite) ซึ่งสงบอยู่ระยะหนึ่งตั้งแต่หลายเดือน (ปกติ 7–10 เดือน) ถึงหลายปี หลังระยะสงบอยู่ ฮิปโนซอยต์จะกลับมาพัฒนาไปเป็นเมอโรซอนต์อีก ฮิปโนซอยต์เป็นสาเหตุที่การติดเชื้อ P. vivax มีระยะฟักนานและการเป็นโรคกลับภายหลัง ยังไม่ทราบแน่ชัดว่า P. ovale มีระยะฮิปโนซอยต์ด้วยหรือไม่

ปรสิตมาลาเรียแทบไม่ถูกระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายกำจัด เพราะวงจรชีวิตในมนุษย์ส่วนใหญ่อยู่ในเซลล์ตับและเซลล์เม็ดเลือดแดง ทำให้ภูมิคุ้มกันของร่างกายตรวจไม่พบ อย่างไรก็ดี เซลล์เม็ดเลือดที่ติดเชื้อจะถูกกรองและทำลายทิ้งที่ม้าม ซึ่งเป็นการทำลายเชื้อได้ทางหนึ่ง อย่างไรก็ดี เชื้อ P. falciparum มีวิธีหลบหลีกจากกระบวนการของร่างกายดังกล่าวโดยปรสิตจะมีการสร้างโปรตีนยึดเกาะบนผิวเซลล์เม็ดเลือดแดง ทำให้เม็ดเลือดแดงที่ติดเชื้อไปติดอยู่กับผนังหลอดเลือดขนาดเล็ก ซึ่งทำให้เม็ดเลือดติดเชื้อนั้นไม่ถูกกำจัดที่ม้าม การอุดกั้นหลอดเลือดขนาดเล็กก่อให้เกิดอาการ เช่น ในมาลาเรียรก (placental malaria) เซลล์เม็ดเลือดแดงที่ติดผนังหลอดเลือดขนาดเล็กนี้สามารถเจาะผ่าน blood–brain barrier และทำให้เกิดมาลาเรียขึ้นสมอง (cerebral malaria) ได้

ความต้านทานทางพันธุกรรม

ตามการทบทวนในปี 2548 โรคมาลาเรียได้สร้างความกดดันการคัดเลือกที่ยิ่งใหญ่ที่สุดต่อจีโนมมนุษย์ในประวัติศาสตร์ล่าสุด เนื่องจากระดับอัตราตายและอัตราการเกิดโรคจากมาลาเรียสูง โดยเฉพาะอย่างยิ่งชนิด P. falciparum ปัจจัยทางพันธุกรรมหลายอย่างให้ความต้านทานมาลาเรียบ้าง เช่น ลักษณะเซลล์รูปเคียว ลักษณะธาลัสซีเมีย ภาวะพร่องกลูโคส-6-ฟอสเฟต ดีไฮโดรจีเนส และการขาดแอนติเจนดัฟฟีบนเม็ดเลือดแดง

ผลกระทบของลักษณะเซลล์รูปเคียวต่อภูมิคุ้มกันมาลาเรียแสดงถึงการแลกเปลี่ยนทางวิวัฒนาการซึ่งเกิดขึ้นเพราะมาลาเรียประจำถิ่น ลักษณะเซลล์รูปเคียวก่อให้เกิดความบกพร่องในโมเลกุลฮีโมโกลบินในเลือด โมเลกุลเอสที่เปลี่ยนแปลงของฮีโมโกลบินทำให้เซลล์กลายเป็นรูปเคียวหรือบิดเบี้ยวเป็นทรงโค้ง ขณะที่เม็ดเลือดแดงปกติจะคงทรงเว้าเข้าหากัน เนื่องจากทรงรูปเคียว เม็ดเลือดแดงจึงมีประสิทธิภาพรับหรือปล่อยออกซิเจนด้อยกว่าปกติ การติดเชื้อมาลาเรียทำให้เม็ดเลือดแดงเป็นทรงเคี้ยวยิ่งขึ้น ฉะนั้นจึงถูกขจัดออกจากระบบไหลเวียนโลหิตเร็วขึ้น จึงเป็นการลดความถี่ซึ่งปรสิตมาลาเรียจะครบวงจรชีวิตในเซลล์ บุคคลที่เป็นฮอโมไซกัส (คือ มีแอลลีลฮีโมโกลบินบีตาที่ผิดปกติสองแอลลีล) จะเป็นโลหิตจางเม็ดเลือดแดงรูปเคียว ขณะที่ผู้ที่เป็นเฮเทอโรไซกัส (คือ มีแอลลีลปกติและผิดปกติอย่างละหนึ่ง) จะมีความต้านทานต่อมาลาเรีย แม้ว่าความคาดหมายการคงชีพของผู้มีสภาพฮอโมไซกัสจะไม่ดำรงความอยู่รอดของลักษณะดังกล่าว แต่ลักษณะนี้ยังสืบทอดมาเพราะประโยชน์จากแบบเฮเทอโรไซกัส

การทำหน้าที่ผิดปรกติของตับ

การทำหน้าที่ผิดปรกติของตับอันเป็นผลจากมาลาเรียนั้นพบไม่บ่อยและโดยปกติเกิดเฉพาะในผู้ที่มีภาวะของตับอื่นอยู่ก่อนแล้ว เช่น ตับอักเสบจากไวรัสหรือโรคตับเรื้อรัง กลุ่มอาการดังกล่าวบางครั้งเรียก ตับอักเสบมาลาเรีย (malarial hepatitis) แม้ว่าจะถูกมองว่าเป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นน้อย แต่พบโรคตับมาลาเรียมากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และอินเดีย ความไวของตับในผู้ป่วยมาลาเรียสัมพันธ์กับโอกาสมีภาวะแทรกซ้อนและการเสียชีวิตมากขึ้น

การวินิจฉัย

 
ฟิล์มเลือดเป็นเกณฑ์มาตรฐานของการวินิจฉัยมาลาเรีย
 
ภาพจากกล้องจุลทรรศน์แสดงระยะวงแหวนและเซลล์สืบพันธุ์ของ Plasmodium falciparum ในเลือดมนุษย์

เนื่องจากมาลาเรียแสดงอาการไม่จำเพาะ การวินิจฉัยมาลาเรียนอกพื้นที่ประจำถิ่นต้องมีความสงสัยระดับสูง ซึ่งอาจค้นหาได้จากต่อไปนี้ ประวัติเดินทางล่าสุด ม้ามโต มีไข้ เกล็ดเลือดในเลือดต่ำ และมีระดับบิลิรูบินในเลือดสูงกว่าปกติร่วมกับระดับเม็ดเลือดขาวปกติ

มักยืนยันมาลาเรียด้วยการตรวจฟิล์มเลือดด้วยกล้องจุลทรรศน์ หรือด้วยการทดสอบวินิจฉัยรวดเร็ว (RDT) โดยใช้แอนติเจน จุลทรรศนศาสตร์เป็นวิธีที่ใช้มากที่สุดเพื่อตรวจจับปรสิตมาลาเรีย โดยในปี 2553 มีการตรวจฟิล์มเลือดเพื่อหามาลาเรียราว 165 ล้านฟิล์ม แม้ว่าจะมีการใช้แพร่หลาย การวินิจฉัยด้วยจุลทรรศนศาสตร์มีข้อเสียหลักสองประการ คือ หลายสถานที่ (โดยเฉพาะอย่างยิ่งในชนบท) ไม่มีเครื่องมือเพียงพอที่จะดำเนินการทดสอบ และความแม่นของผลขึ้นอยู่กับทั้งทักษะของผู้ตรวจฟิล์มเลือดและระดับปรสิตในเลือด ความไวของฟิล์มเลือดมีพิสัยตั้งแต่ 75–90% ในสภาพเหมาะที่สุด ไปจนถึง 50% ชุดน้ำยาตรวจอย่างรวดเร็วที่มีขายเชิงพาณิชย์มักทำนายการมีปรสิตมาลาเรียได้แม่นกว่าฟิล์มเลือด แต่ชุดน้ำยาตรวจดังกล่าวมีความไวและความจำเพาะวินิจฉัยแปรผันขึ้นอยู่กับผู้ผลิต และไม่สามารถบอกได้ว่ามีปรสิตมากเท่าใด

ในท้องที่ที่การทดสอบทางห้องปฏิบัติการมีพร้อมแล้ว ควรตั้งข้อสงสัยหรือทดสอบหามาลาเรียในผู้ป่วยทุกคนที่อยู่ในพื้นที่ซึ่งมีมาลาเรียประจำถิ่น ในพื้นที่ซึ่งไม่สามารถจ่ายการทสอบวินิจฉัยทางห้องปฏิบัติการได้ การใช้เพียงประวัติไข้เพื่อเป็นการบ่งชี้การรักษามาลาเรียกลายเป็นปกติ ซึ่งเป็นคำสอนปกติ "ไข้เท่ากับมาลาเรียเว้นแต่พิสูจน์ได้เป็นอย่างอื่น" ข้อเสียของการปฏิบัตินี้คือ การวินิจฉัยมาลาเรียเกินความเป็นจริงและการจัดการกับไข้ที่ไม่ได้สาเหตุจากมาลาเรียอย่างผิด ๆ ซึ่งสิ้นเปลืองทรัพยากรอันจำกัด บั่นทอนความเชื่อมั่นในระบบสาธารณสุขและส่งเสริมการดื้อยา แม้จะมีการพัฒนาการทดสอบที่ใช้ปฏิกิริยาลูกโซ่พอลิเมอเรสขึ้น แต่ในปี 2555 การทดสอบดังกล่าวยังไม่มีใช้แพร่หลายในพื้นที่ซึ่งพบมาลาเรียเป็นปกติ เนื่องจากเป็นวิธีที่ซับซ้อน

การจำแนก

องค์การอนามัยโลกจำแนกมาลาเรียเป็น "มีอาการรุนแรง" หรือ "ไม่มีอาการแทรกซ้อน" หากเข้าข่ายเกณฑ์ด้านล่างนี้แม้แต่ข้อหนึ่งให้เป็นมาลาเรียที่มีอาการรุนแรง มิฉะนั้นให้ถือเป็นมาลาเรียที่ไม่มีอาการแทรกซ้อน

  • ความรู้สึกตัวลดลง
  • อ่อนเพลียมากจนไม่สามารถเดินได้
  • ไม่สามารถกินอาหารเองได้
  • ชักมากกว่าหนึ่งครั้ง
  • ความดันโลหิตต่ำ (น้อยกว่า 70 มม.ปรอทในผู้ใหญ่ และ 50 มม.ปรอทในเด็ก)
  • หายใจลำบาก
  • ช็อกจากการไหลเวียนโลหิต
  • ไตล้มเหลวหรือมีฮีโมโกลบินในปัสสาวะ
  • มีเลือดออก หรือฮีโมโกลบินน้อยกว่า 50 ก./ลิตร (5 ก./เดซิลิตร)
  • ปอดบวมน้ำ
  • กลูโคสในเลือดน้อยกว่า 2.2 มิลลิโมลาร์/ลิตร (40 มก./เดซิลิตร)
  • ภาวะกระเดียดกรดหรือระดับแลกเตดสูงกว่า 5 มิลลิโมลาร์/ลิตร)
  • ระดับปรสิตในเลือดสูงกว่า 100,000 ต่อไมโครลิตรในพื้นที่ส่งผ่านความเข้มต่ำ (low-intensity transmission area) หรือ 250,000 ต่อไมโครลิตรในพื้นที่ส่งผ่านความเข้มสูง (high-intensity transmission area)

มาลาเรียขึ้นสมองนิยามว่าเป็นมาลาเรียชนิด P. falciparum ที่มีอาการรุนแรงซึ่งแสดงด้วยอาการทางประสาทวิทยา รวมถึงโคม่า (โดยมีแบบประเมินความรู้สึกตัวของกลาสโกวน้อยกว่า 11 หรือแบบประเมินความรู้สึกตัวแบลนไทร์มากกว่า 3) หรือโคม่าที่กินเวลานานกว่า 30 นาทีหลังชัก

การป้องกัน

วิธีซึ่งใช้ป้องกันมาลาเรีย ได้แก่ ยารักษาโรค การกำจัดยุงและการป้องกันไม่ให้ถูกยุงกัด ไม่มีวัคซีนมาลาเรีย มาลาเรียจะมีในพื้นที่ซึ่งมีความหนาแน่นของประชากรมนุษย์สูง มีความหนาแน่นของประชากรยุงก้นปล่องสูงและอัตราการส่งผ่านจากมนุษย์สู่ยุงและจากยุงสู่มนุษย์สูง หากปัจจัยข้อหนึ่งข้อใดลดลงมากพอ ปรสิตมาลาเรียจะหายไปจากพื้นที่นั้นในที่สุด ดังที่เกิดขึ้นแล้วในทวีปอเมริกาเหนือ ทวีปยุโรปและตะวันออกกลางบางส่วน ทว่า แม้ว่าปรสิตมาลาเรียจะถูกกำจัดหมดไปจากโลกแล้ว ปรสิตก็อาจกลับมาหากสภาวะต่าง ๆ กลับเอื้ออำนวยต่อการสืบพันธุ์ของปรสิตอีก ยิ่งไปกว่านั้น ราคาต่อคนของการกำจัดยุงก้นปล่องเพิ่มขึ้นเมื่อความหนาแน่นของประชากรลดลง ทำให้วิธีดังกล่าวไม่คุ้มค่าทางเศรษฐกิจในบางพื้นที่

การป้องกันมาลาเรียอาจคุ้มค่ากว่าการรักษาโรคในระยะยาว แต่ประชากรยากจนที่สุดของโลกไม่สามารถจ่ายราคาเริ่มต้นได้ ราคาการควบคุม (ให้ความประจำถิ่นต่ำ) และโครงการกำจัดในแต่ละประเทศมีผลต่างกว้าง ตัวอย่างเช่น ในประเทศจีน ซึ่งรัฐบาลในปี 2553 ประกาศยุทธศาสตร์ในการกำจัดมาลาเรียในจีน การลงทุนที่กำหนดเป็นสัดส่วนน้อยของรายจ่ายสาธารณะด้านสาธารณสุข ในทางตรงข้าม โครงการคล้ายกันในประเทศแทนซาเนียจะมีมูลค่าประเมินไว้หนึ่งในห้าของงบประมาณสาธารณสุข

การควบคุมตัวนำโรค

การควบคุมตัวนำโรค หมายถึง วิธีซึ่งใช้ลดมาลาเรียด้วยการลดระดับการส่งผ่านโดยยุง สำหรับการป้องกันส่วนบุคคล สารขับไล่แมลงอันทรงประสิทธิภาพที่สุดอาศัยดีอีอีทีหรือพิคาริดิน มีการแสดงแล้วว่า มุ้งชุบยาฆ่าแมลงและการพ่นเคมีชนิดมีฤทธิตกค้าง (indoor residual spraying) มีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันมาลาเรียในเด็กในพื้นที่ซึ่งพบมาลาเรียทั่วไป การรักษาผู้ป่วยยืนยันแล้วอย่างทันท่วงทีด้วยการรักษาแบบผสมที่อาศัยอาร์ติมิซินินยังอาจลดการส่งผ่านได้

มุ้งช่วยกันยุงจากมนุษย์และลดอัตราการติดเชื้อและส่งผ่านมาลาเรีย มักชุบมุ้งด้วยยาฆ่าแมลงซึ่งออกแบบมาเพื่อฆ่ายุงก่อนยุงหาทางผ่านมุ้งได้ มีการประเมินว่ามุ้งชุบยาฆ่าแมลงมีประสิทธิภาพเป็นสองเท่าของมุ้งที่ไม่ได้ชุบยาและให้การป้องกันดีกว่าการไม่ใช้มุ้ง 70% ระหว่างปี 2543 ถึง 2551 มุ้งชุบยาฆ่าแมลงช่วยชีวิตทารก 250,000 คนโดยประมาณในแอฟริกาใต้สะฮารา ครัวเรือนราว 13% ในประเทศใต้สะฮารามีมุ้งชุบยาฆ่าแมลง ในปี 2543 มุ้งป้องกันเด็กแอฟริกา 1.7 ล้านคน (1.8%) ที่อาศัยอยู่ในสภาวะมาลาเรียประจำถิ่นคงตัว จำนวนเด็กแอฟริกาที่ใช้มุ้งชุบยาฆ่าแมลงเพิ่มขึ้นเป็น 20.3 ล้านคน (18.5%) ในปี 2550 ทว่าอีก 89.6 ล้านคนยังไม่ได้รับการป้องกัน ในปี 2551 มีการประเมินว่าครัวเรือนแอฟริกา 31% มีมุ้งชุบยาฆ่าแมลงอย่างน้อยหนึ่งหลัง มุ้งส่วนมากถูกชุบด้วยไพรีทรอยด์ ซึ่งเป็นยาฆ่าแมลงชนิดมีพิษต่ำ การใช้ที่แนะนำคือให้แขวนมุ้งไว้เหนือกลางเตียงให้แขวนอยู่เหนือเตียงทั้งหมดโดยพับขอบเข้า มุ้งชุบไพรีทรอยต์และมุ้งชุบยาฆ่าแมลงที่ออกฤทธิ์นานให้การป้องกันอย่างดีที่สุด และมีประสิทธิภาพมากที่สุดเมื่อใช้ตั้งแต่เย็นถึงเช้า

การพ่นเคมีชนิดมีฤทธิตกค้างเป็นการพ่นยาฆ่าแมลงบนผนังภายในบ้าน หลังดูดเลือดแล้ว ยุงจำนวนมากจะพักบนพื้นผิวใกล้เคียงขณะย่อย ฉะนั้นหากฉาบผนังบ้านด้วยยาฆ่าแมลง ยุงที่พักอยู่จะตายก่อนที่จะทันได้กัดคนอื่นและส่งผ่านปรสิตมาลาเรีย ในปี 2549 องค์การอนามัยโลกแนะนำให้ใช้ยาฆ่าแมลง 12 ชนิดในการพ่นเคมีชนิดมีฤทธิตกค้าง รวมถึงดีดีทีและไซฟลูทรินและเดลตาเมทรินในกลุ่มไพรีทรอยด์ อนุสัญญาสต็อกโฮล์มอนุญาตให้ใช้ดีดีทีปริมาณน้อยในทางสาธารณสุข แต่ห้ามการใช้ในทางการเกษตร ปัญหาหนึ่งของการพ่นเคมีชนิดมีฤทธิตกค้างทุกรูปแบบ คือ การดื้อยาฆ่าแมลง ยุงที่ได้รับผลกระทบจากการพ่นเคมีชนิดมีฤทธิตกค้างมีแนวโน้มพักและอาศัยอยู่ในอาคาร และเนื่องจากการระคายเคืองอันเกิดจากการฉีดพ่น ลูกหลานของมันมีแนวโน้มจะพักและอาศัยอยู่นอกอาคารมากกว่า หมายความว่า พวกมันจะได้รับผลกระทบจากการพ่นเคมีชนิดมีฤทธิตกค้างน้อยกว่า

มีวิธีอื่นอีกหลายวิธีในการลดยุงกัดและชะลอการระบาดของมาลาเรีย ความพยายามลดลูกน้ำโดยลดการเข้าถึงแหล่งน้ำเปิดซึ่งเป็นที่เจริญของยุงหรือโดยการเพิ่มสารเพื่อลดการเจริญของยุงนั้นมีประสิทธิภาพในบางที่ ไม่มีหลักฐานสนับสนุนอุปกรณ์ขับไล่ยุงอิเล็กทรอนิกส์ซึ่งสร้างเสียงความถี่สูงมากซึ่งน่าจะช่วยไล่ยุงเพศโสด

วิธีการอื่น

มีการใช้วิธีการมีส่วนร่วมของชุมชนและยุทธศาสตร์สุขศึกษาซึ่งเสริมสร้างความตระหนักมาลาเรียและความสำคัญของมาตรการควบคุมเพื่อลดอุบัติการณ์ของมาลาเรียในโลกกำลังพัฒนาบางพื้นที่อย่างได้ผล การรับรู้โรคในระยะต้น ๆ สามารถหยุดไม่ให้โรคถึงตายได้ การศึกษายังสามารถแจ้งประชาชนให้ปิดบริเวณน้ำนิ่ง เช่น แทงก์น้ำ ซึ่งเป็นแหล่งผสมพันธุ์ชั้นดีสำหรับปรสิตและยุง ฉะนั้นจึงลดความเสี่ยงของการส่งผ่านระหว่างมนุษย์ได้ วิธีการนี้โดยทั่วไปใช้ในเขตเมืองซึ่งมีศูนย์ประชากรขนาดใหญ่ในพื้นที่จำกัดและมีแนวโน้มการส่งผ่านในพื้นที่เหล่านี้มาก การบำบัดป้องกันมีเว้นระยะ (intermittent preventive therapy) เป็นอีกการช่วยเหลือหนึ่งที่ใช้เพื่อควบคุมมาลาเรียในสตรีมีครรภ์และทารก และเด็กก่อนวัยเรียนซึ่งการส่งผ่านเป็นแบบตามฤดูกาลได้สำเร็จ

ยารักษาโรค

มียาหลายชนิดที่สามารถช่วยป้องกันมาลาเรียขณะเดินทางไปยังถิ่นระบาดได้ ยาเหล่านี้ส่วนมากบางครั้งใช้ในการรักษาด้วย คลอโรควินอาจใช้ได้ในที่ซึ่งปรสิตยังไวต่อยา เนื่องจาก Plasmodium ส่วนใหญ่ดื้อต่อยารักษาโรคตั้งแต่หนึ่งชนิดขึ้นไป จึงมักใช้ยาหนึ่งในสามชนิดนี้ เมโฟลควิน (ลาเรียม) ดอกซีไซคลีน หรือการรวมอะโตวาโควนและโพรกวานิลไฮโดรคลอไรด์ (มาลาโรน) ผู้ป่วยสามารถทนฤทธิ์ยาดอกซีไซคลินและการรวมอะโตวาโควนและโพรกวานิลได้ดีที่สุด เมโฟลควินสัมพันธ์กับการเสียชีวิต การฆ่าตัวตาย และอาการทางประสาทวิทยาและจิตเวช

ผลคุ้มครองยังไม่เริ่มทันที และผู้ที่จะเดินทางไปยังพื้นที่ถิ่นระบาดของมาลาเรียปกติทานยาหนึ่งถึงสองสัปดาห์ก่อนเดินทางไปและยังทานต่อไปสี่ถึงหกสัปดาห์หลังเดินทางกลับ (ยกเว้นอะโตวาโควน/โพรกวานิล ซึ่งต้องเริ่มสองวันก่อนเดินทางและทานต่อเนื่องเป็นเวลาเจ็ดวันจากนั้น) การใช้ยาคุ้มครองแทบไม่ได้ผลสำหรับผู้ที่อาศัยอยู่ในบริเวณที่มีมาลาเรียอยู่แล้ว และปกติใช้เฉพาะในผู้เดินทางและนักท่องเที่ยวระยะสั้นเท่านั้น ทั้งนี้ เนื่องจากราคายา ผลข้างเคียงจากการใช้ระยะยาว และความยากในการได้มาซึ่งยาต้านมาลาเรียในประเทศยากจน การใช้ยาคุ้มครองในที่ซึ่งมียุงที่เป็นตัวนำโรคมาลาเรียอาจส่งเสริมให้มีการพัฒนาการดื้อยาบางส่วน (partial resistance)

การรักษา

มาลาเรียรักษาด้วยยารักษาโรคต้านมาลาเรีย ยาที่ใช้ขึ้นอยู่กับประเภทและความรุนแรงของโรค แม้ว่ามีการใช้ยาลดไข้ทั่วไป แต่ผลของยาต่อผลลัพธ์นั้นไม่ชัดเจน

มาลาเรียชนิดไม่มีอาการแทรกซ้อนอาจรักษาด้วยยารักษาโรคทางปาก การรักษาการติดเชื้อ P. falciparum ที่ได้ผลที่สุด คือ การใช้อาร์ตีมิซินินรวมกับยาต้านมาลาเรียอื่น (รู้จักกันในชื่อ การบำบัดรวมอาร์ตีมิซินิน [artemisinin-combination therapy หรือ ACT]) ซึ่งลดการดื้อยาต่อส่วนประกอบยาเดี่ยว ๆ ยาต้านมาลาเรียเพิ่มเหล่านี้ได้แก่ เอโมไดอาควิน ลูมิแฟนทริน เมโฟลควินหรือซัลฟาดอกซิน/ไพริเมทามีน การรวมอีกแบบหนึ่งที่แนะนำ คือ ไดไฮโดรอาร์ตีมิซินินและไพเพอราควิน ACT ใช้รักษามาลาเรียชนิดไม่มีอาการแทรกซ้อนได้ผลราว 90% องค์การอนามัยโลกแนะนำให้ใช้ควินินและคลินดามัยซินในการรักษามาลาเรียขณะตั้งครรภ์ช่วงแรก (ไตรมาสที่ 1) และ ACT ในช่วงหลัง (ไตรมาสที่ 2 และ 3) เมื่อใช้รักษามาลาเรียระหว่างการต้งครรภ์ ในคริสต์ทศวรรษ 2000 มีมาลาเรียที่ดื้ออาร์ตีมิซินินบางส่วนเกิดขึ้นในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

การติดเชื้อ P. vivax, P. ovale หรือ P. malariae ปกติรักษาโดยไม่ต้องอยู่โรงพยาบาล การรักษา P. vivax ต้องมีทั้งการรักษาระยะเลือด (ด้วยคลอโรควินหรือ ACT) ตลอดจนการรักษาเชื้อในรูปตับด้วยไพรมาควิน

การรักษามาลาเรียชนิดรุนแรงที่แนะนำ คือ การใช้ยาต้านมาลาเรียในหลอดเลือดดำ สำหรับมาลาเรียชนิดรุนแรง อาร์ตีซูเนตให้ผลดีกว่าควินินทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ การรักษามาลาเรียชนิดรุนแรงเกี่ยวข้องกับมาตรการประคับประคองซึ่งควรทำในหน่วยอภิบาล ซึ่งรวมการจัดการไข้สูงเกินและการชักซึ่งอาจเกิดจากมาลาเรีย นอกจากนี้ ยังรวมการเฝ้าดูอาการหายใจเร็วกว่าปกติ น้ำตาลในเลือดต่ำ และโพแทสเซียมในเลือดต่ำด้วย

การดื้อยา

การดื้อยาเป็นปัญหาที่เพิ่มขึ้นของการรักษามาลาเรียในคริสต์ศตวรรษที่ 21 ปัจจุบัน การดื้อยาพบทั่วไปต่อยาต้านมาลาเรียทุกกลุ่ม ยกเว้นอาร์ตีมิซินิน การรักษาสายพันธุ์ดื้อยาต้องอาศัยยากลุ่มนี้มากขึ้น ราคาของอาร์ตีมิซินินทำให้มีการใช้ในประเทศกำลังพัฒนาจำกัด สายพันธุ์มาลาเรียที่พบตรงชายแดนกัมพูชา-ไทยดื้อต่อการบำบัดรวมซึ่งรวมอาร์ตีมิซินิน ฉะนั้นจึงอาจรักษาไม่ได้เลย การสัมผัสประชากรปรสิตต่อการบำบัดด้วยอาร์ตีมิซินินอย่างเดียว (artemisinin monotherapy) ในขนาดต่ำกว่ารักษาโรคได้เกิน 30 ปีและการมีอาร์ตีมิซินินต่ำกว่ามาตรฐานมีแนวโน้มผลักดันการเลือกฟีโนไทป์ที่ดื้อยา การดื้ออาร์ตีมิซินินพบแล้วในประเทศกัมพูชา พม่า ไทยและเวียดนาม

การพยากรณ์โรค

 
ปีสุขภาวะที่สูญเสียไปของมาลาเรียต่อผู้อยู่อาศัย 100,000 คนใน พ.ศ. 2547
   <10
   0–100
   100–500
   500–1000
  1000–1500
  1500–2000
  2000–2500
  2500–2750
  2750–3000
  3000–3250
  3250–3500
   ≥3500
  ไม่มีข้อมูล

เมื่อรักษาอย่างเหมาะสม ผู้ป่วยมาลาเรียสามารถคาดหมายการฟื้นตัวอย่างสมบูรณ์ ทว่า มาลาเรียรุนแรงสามารถดำเนินอย่างรวดเร็วยิ่งและทำให้เสียชีวิตได้ในไม่กี่ชั่วโมงหรือวัน ในผู้ป่วยมาลาเรียที่รุนแรงที่สุด อัตราป่วยตายอาจถึง 20% แม้ได้รับการอภิบาลและรักษาก็ตาม ในระยะยาว มีบันทึกความบกพร่องทางการเจริญในเด็กที่ป่วยเป็นมาลาเรียรุนแรงหลายครั้ง การติดเชื้อเรื้อรังโดยไม่เป็นโรครุนแรงสามารถเกิดได้ในกลุ่มอาการภูมิคุ้มกันบกพร่องซึ่งสัมพันธ์กับการตอบสนองที่ลดลงต่อแบคทีเรียซัลโมเนลลาและไวรัสเอ็ปไตน์–บาร์

ในวัยเด็ก มาลาเรียทำให้เกิดโลหิตจางระหว่างการเจริญของสมองที่รวดเร็ว และยังก่อความเสียหายโดยตรงต่อสมองอันเกิดจากมาลาเรียขึ้นสมอง ผู้รอดชีวิตจากมาลาเรียขึ้นสมองบางส่วนมีความเสี่ยงต่อความบกพร่องทางประสาทวิทยาและการรู้ ความผิดปกติทางพฤติกรรมและโรคลมชักเพิ่มขึ้น มาตรการป้องกันโรคมาลาเรียแสดงแล้วว่าช่วยพัฒนาการทำหน้าที่การรู้และผลการเรียนในการทดลองทางคลินิกเมื่อเทียบกับกลุ่มยาหลอก

ระบาดวิทยา

 
การกระจายของมาลาเรียทั่วโลก:
♦ การอุบัติของมาลาเรียดื้อคลอโรควินหรือหลายชนิดเพิ่มขึ้น
♦ การอุบัติของมาลาเรียดื้อคลอโรควิน
♦ ไม่มี Plasmodium falciparum หรือดื้อคลอโรควิน
♦ ไม่มีมาลาเรีย

องค์การอนามัยโลกประเมินว่าในปี 2553 มีผู้ป่วยมาลาเรีย 219 ล้านคน มีผู้เสียชีวิต 660,000 คน องค์การอื่นประเมินจำนวนผู้ป่วยไว้ระหว่าง 350 ถึง 550 ล้านคนสำหรับมาลาเรียชนิดฟัลซิปารัม และมีผู้เสียชีวิต 1.24 ล้านคนในปี 2553 เพิ่มขึ้นจาก 1.0 ล้านคนในปี 2533 ผู้ป่วยส่วนใหญ่ (65%) เป็นเด็กอายุน้อยกว่า 15 ปี สตรีมีครรภ์ราว 125 ล้านคนเสี่ยงต่อการติดเชื้อทุกปี ในแอฟริกาใต้สะฮารา มาลาเรียของมารดาสัมพันธ์กับการเสียชีวิตของทารกที่ประเมินถึง 200,000 คนต่อปี มีผู้ป่วยมาลาเรียราว 10,000 คนต่อปีในยุโรปตะวันตก และ 1,300–1,500 คนต่อปีในสหรัฐอเมริกา ราว 900 คนเสียชีวิตจากโรคในทวีปยุโรประหว่างปี 2536 ถึง 2546 ทั้งอุบัติการณ์ของโรคทั่วโลกและอัตราตายอันเกิดจากโรคลดลงในช่วงหลัง ตามข้อมูลองค์การอนามัยโลก การเสียชีวิตจากโรคมาลาเรียในปี 2553 ลดลงกว่าหนึ่งในสามจากปี 2543 ซึ่งประเมินไว้ 985,000 คน ส่วนใหญ่เนื่องจากการใช้มุ้งชุบยาฆ่าแมลงและการบำบัดผสมผสานยึดอาร์ตีมิซินิน ในปี 2555 มีผู้ป่วยมาลาเรีย 207 ล้านคน ในปีนั้น ประมาณว่ามีผู้เสียชีวิตจากโรคระหว่าง 473,000 ถึง 789,000 คน ซึ่งจำนวนมากเป็นเด็กในทวีปแอฟริกา ความพยายามลดโรคมาลาเรียในทวีปแอฟริกานับแต่เริ่มสหัสวรรษใหม่มีผลบางส่วน โดยอัตราโรคในทวีปแอฟริกาลดลงโดยประมาณ 40%

มาลาเรียปัจจุบันประจำถิ่นในแถบกว้างรอบเส้นศูนย์สูตร ในพื้นที่ทวีปอเมริกา หลายส่วนของทวีปเอเชีย และส่วนใหญ่ของทวีปแอฟริกา พบการเสียชีวิตจากมาลาเรีย 85–90% ในแอฟริกาใต้สะฮารา ประเมินปี 2552 รายงานว่าประเทศที่มีอัตราตายสูงสุดต่อประชากร 100,000 คน คือ ไอวอรีโคสต์ (86.15) แองโกลา (56.93) และบูร์กินาฟาโซ (50.66) ประเมินปี 2553 ชี้ว่าประเทศที่มีการเสียชีวิตจากมาลาเรียมากที่สุดต่อประชากร คือ ประเทศบูร์กินาฟาโซ โมซัมบิกและมาลี โครงการแอตลัสมาลาเรียมุ่งทำแผนที่ระดับประจำถิ่นทั่วโลกของมาลาเรีย โดยเป็นวิธีใช้ตัดสินการจำกัดตามพื้นที่ทั่วโลกของโรคและประเมินภาระโรค ความพยายามนี้นำไปสู่การพิมพ์เผยแพร่แผนที่ภาวะประจำถิ่นของ P. falciparum ในปี 2553 ซึ่งราว 100 ประเทศมีมาลาเรียประจำถิ่น ทุกปี นักเดินทางระหว่างประเทศ 125 ล้านคนเดินทางเข้าประเทศเหล่านี้ และกว่า 30,000 คนสัมผัสโรค

การกระจายทางภูมิศาสตร์ของมาลาเรียในภูมิภาคขนาดใหญ่มีความซับซ้อน และพื้นที่ที่มีมาลาเรียกับพื้นที่ปลอดมาลาเรียมักพบติดกัน มาลาเรียชุกในเขตร้อนและกึ่งเขตร้อนเพราะปริมาณฝน อุณหภูมิสูงต่อเนื่องและความชื้นสูง ร่วมกับน้ำนิ่งซึ่งลูกน้ำพร้อมเจริญเป็นตัวเต็มวัย ทำให้พวกมันมีสิ่งแวดล้อมที่จำเป็นต่อการแพร่พันธุ์อย่างต่อเนื่อง ในพื้นที่ที่แห้งแล้งกว่า การระบาดของมาลาเรียสามารถทำนายได้ค่อนข้างแม่นยำโดยการทำแผนที่ปริมาณฝน มาลาเรียพบในเขตชนบทมากกว่าในเมือง ตัวอย่างเช่น หลายนครในอนุภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขงในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ปลอดมาลาเรียเป็นหลัก แต่โรคชุกในเขตชนบทหลายแห่ง รวมถึงตามเขตแดนระหว่างประเทศและชายป่า ในทางตรงข้าม มาลาเรียในทวีปแอฟริกาพบทั้งในเขตชนบทและเมือง แม้ความเสี่ยงในเมืองใหญ่จะมีต่ำกว่า

ประวัติ

แม้ปรสิตซึ่งก่อโรคมาลาเรีย P. falciparum มีมา 50,000–100,000 ปีแล้ว แต่ขนาดประชากรของปรสิตนั้นไม่เพิ่มจนราว 10,000 ปีก่อน ซึ่งพร้อมกับความก้าวหน้าทางเกษตรกรรม และการพัฒนานิคมมนุษย์ ยังพบเชื้อที่ใกล้ชิดกับปรสิตมาลาเรียมนุษย์ทั่วไปในชิมแพนซี หลักฐานบางอย่างแนะว่า มาลาเรีย P. falciparum อาจกำเนิดในกอริลลา

พบการอ้างถึงไข้ตามคาบอันเป็นเอกลักษณ์ของมาลาเรียตลอดประวัติศาสตร์ที่มีบันทึก เริ่มตั้งแต่ 2700 ปีก่อนคริสตกาลในจีน มาลาเรียอาจมีส่วนต่อความเสื่อมลงของจักรวรรดิโรมัน และมีการแพร่ระบาดในโรมมากเสียจนได้ชื่อว่า "ไข้โรมัน" บางภูมิภาคในโรมโบราณถือว่าเสี่ยงต่อโรคเพราะมีสภาพเอื้ออำนวยต่อตัวนำโรคมาลาเรีย พื้นที่ดังกล่าว เช่น ประเทศอิตาลีตอนใต้ เกาะซาร์ดีเนีย หนองปอนตีเน ภูมิภาคต่ำของอิทรูเรียฝั่ง และนครโรมตามแม่น้ำไทเบอร์ ยุงชอบน้ำนิ่งในที่เหล่านี้สำหรับเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ สวนชลประทาน ดินคล้ายบึง น้ำไหลผ่านจากการเกษตร และปัญหาการระบายน้ำจากการสร้างถนนทำให้มีน้ำนิ่งเพิ่มขึ้น

 
โรนัลด์ รอส แพทย์ชาวอังกฤษ ได้รับรางวัลโนเบลสาขาสรีรวิทยาหรือการแพทย์ใน พ.ศ. 2445 สำหรับงานด้านมาลาเรีย

คำว่า มาลาเรีย กำเนิดจากภาษาอิตาลีสมัยกลาง mala aria หมายถึง "อากาศเสีย" โรคนี้เดิมเรียก ไข้จับสั่น (ague) หรือไข้หนอง เนื่องจากสัมพันธ์กับบึงหนอง มาลาเรียเคยพบมากในทวีปยุโรปและอเมริกาเหนือส่วนใหญ่ แต่ปัจจุบันไม่ใช่ถิ่นระบาดแล้ว แม้ยังมีผู้ป่วยเข้าประเทศบ้าง

การศึกษาทางวิทยาศาสตร์ทำให้มีความก้าวหน้าสำคัญครั้งแรกใน พ.ศ. 2423 เมื่อแพทย์ทหารชาวฝรั่งเศสซึ่งทำงานในโรงพยาบาลทหารเมืองกงส์ต็องตีน ประเทศแอลจีเรีย ชื่อ ชาร์ล หลุยส์ อาลฟงส์ ลาฟว์ร็อง สังเกตปรสิตในเม็ดเลือดแดงของผู้ติดเชื้อมาลาเรียเป็นครั้งแรก จึงเสนอว่า มาลาเรียเกิดจากสิ่งมีชีวิตนี้ ครั้งแรกระบุว่าโพรทิสตาเป็นตัวก่อโรค จากการค้นพบนี้และภายหลัง ทำให้เขาได้รับรางวัลโนเบลสาขาสรีรวิทยาหรือการแพทย์ใน พ.ศ. 2450 ปีต่อมา การ์โลส ฟินไลย์ แพทย์ชาวคิวบาที่รักษาผู้ป่วยไข้เหลืองในกรุงฮาวานาพบหลักฐานแน่นหนาว่า ยุงส่งผ่านเชื้อไปและรับมาจากมนุษย์ งานนี้มีหลังการเสนอก่อนหน้าโดยโจไซอา ซี. นอตต์ (Josiah C. Nott) และงานโดยเซอร์แพตทริก แมนซัน "บิดาเวชศาสตร์เขตร้อน" เรื่อง การแพร่เชื้อโรคเท้าช้าง

ในเดือนเมษายน พ.ศ. 2437 แพทย์ชาวสกอต เซอร์โรนัลด์ รอสเยี่ยมเซอร์แพตทริก แมนซันที่บ้านเขาบนถนนควีนแอนน์ กรุงลอนดอน การเยี่ยมครั้งนี้เป็นจุดเริ่มต้นของความร่วมมือและการวิจัยอย่างกระตือรือร้นสี่ปีซึ่งเสร็จสิ้นใน พ.ศ. 2441 เมื่อรอส ซึ่งขณะนั้นกำลังทำงานในโรงพยาบาลประธาน (Presidency General Hospital) ในโกลกาตา พิสูจน์วงจรชีวิตสมบูรณ์ของปรสิตมาลาเรียในยุง เขาจึงพิสูจน์ว่ายุงเป็นตัวนำโรคมาลาเรียในมนุษย์โดยการแสดงว่ายุงบางสปีชีส์แพร่เชื้อมาลาเรียสู่นก เขาแยกปรสิตมาลาเรียจากต่อมน้ำลายของยุงที่ดูดเลือดจากนกที่ติดเชื้อ รอสได้รับรางวัลโนเบลสาขาแพทยศาสตร์ประจำ พ.ศ. 2445 สำหรับงานนี้ หลังลาออกจากราชการแพทย์อินเดีย รอสทำงานที่โรงเรียนเวชศาสตร์เขตร้อนลิเวอร์พูลและเป็นผู้นำความพยายามเพื่อควบคุมมาลาเรียในประเทศอียิปต์ ปานามา กรีซและมอริเชียส ภายหลังคณะกรรมการแพทย์อันมีวัลเทอร์ รีดเป็นผู้นำยืนยันการค้นพบของฟินไลย์และรอสใน พ.ศ. 2443 วิลเลียม ซี. กอร์แกส (William C. Gorgas) นำการแนะนำของคณะกรรมการฯ ไปปฏิบัติในมาตรการสุขภาพที่ดำเนินระหว่างการก่อสร้างคลองปานามา งานสาธารณสุขนี้ช่วยชีวิตคนงานหลายพันคนและช่วยพัฒนาวิธีที่ใช้ในการรณรงค์สาธารณสุขต่อโรคในภายหน้า

การรักษามาลาเรียที่ได้ผลอย่างแรกมาจากเปลือกต้นซิงโคนา (cinchona) ซึ่งมีควินิน ต้นไม้นี้ขึ้นบนที่ลาดของเทือกเขาแอนดีส ในประเทศเปรูเป็นหลัก ชนพื้นเมืองของเปรูนำสารละลายแอลกอฮอล์ซิงโนามาควบคุมไข้ พบประสิทธิภาพต่อมาลาเรียและคณะเยสุอิตนำการรักษานี้มาทวีปยุโรปราว พ.ศ. 2183 ใน พ.ศ. 2220 ยานี้รวมอยู่ในตำรับยาลอนดอนเป็นการรักษาต้านมาลาเรีย แต่ก็ล่วงถึง พ.ศ. 2363 จึงได้มีการแยกส่วนประกอบออกฤทธิ์ คือ ควินิน จากเปลือกไม้ แยกและตั้งชื่อโดยนักเคมีชาวฝรั่งเศส ปีแยร์ โฌแซ็ฟ เปลติเยร์ (Pierre Joseph Pelletier) และโฌแซ็ฟ บีย็องแอเม กาว็องตู (Joseph Bienaimé Caventou)

 
Artemisia annua แหล่งของยาต้านมาลาเรีย อาร์ตีมิซินิน

ควินินกลายเป็นยารักษาโรคมาลาเรียสำคัญจนคริสต์ทศวรรษ 1920 เมื่อเริ่มมีการพัฒนายารักษาโรคอื่น ในคริสต์ทศวรรษ 1940 ใช้คลอโรควินแทนควินินในการรักษาทั้งมาลาเรียที่ไม่มีอาการแทรกซ้อนและมาลาเรียรุนแรงจนเกิดการดื้อตามมา เริ่มแรกในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และทวีปอเมริกาใต้ในคริสต์ทศวรรษ 1950 และทั่วโลกในคริสต์ทศวรรษ 1980 อาร์ติมิซินิน ซึ่งค้นพบโดยนักวิทยาศาสตร์ชาวจีน ทู โหยวโหยว (Tu Youyou) และเพื่อนร่วมงานในคริสต์ทศวรรษ 1970 จากพืช Artemisia annua กลายเป็นการรักษาที่แนะนำสำหรับมาลาเรีย P. falciparum โดยให้ร่วมกับยาต้านมาลาเรียอื่นตลอดจนในโรครุนแรง

มีการใช้ Plasmodium vivax ระหว่าง พ.ศ. 2460 ถึงคริสต์ทศวรรษ 1940 เพื่อการบำบัดมาลาเรีย เป็นการฉีดปรสิตมาลาเรียโดยเจตนาเพื่อชักนำให้เกิดไข้เพื่อต่อสู้กับโรคบางชนิด เช่น ซิฟิลิสตติยภูมิ ใน พ.ศ. 2461 ผู้คิดค้นเทคนิคนี้ ยูลีอุส วักแนร์-เยาเรกก์ (Julius Wagner-Jauregg) ไดรับรางวัลโนเบลสาขาสรีรวิทยาหรือแพทยศาสตร์สำหรับการค้นพบของเขา เทคนิคนี้อันตราย ฆ่าผู้ป่วยราว 15% จึงไม่ใช้อีกต่อไป

ยาฆ่าแมลงตัวแรกที่ใช้พ่นเคมีชนิดมีฤทธิตกค้าง คือ ดีดีที แม้ทีแรกจะใช้เพื่อต่อสู้กับมาลาเรียโดยเฉพาะ แต่ได้แพร่ไปใช้ในเกษตรกรรมอย่างรวดเร็ว เมื่อเวลาผ่านไป การใช้ดีดีทีหลักกลายเป็นการควบคุมศัตรูพืชแทนการควบคุมโรค และการใช้ในการเกษตรขนานใหญ่นี้นำไปสู่วิวัฒนาการของยุงดื้อในหลายภูมิภาค การดื้อดีดีทีที่ยุงลายแสดงสามารถเทียบได้กับการดื้อยาปฏิชีวินะที่แบคทีเรียแสดง ระหว่างคริสต์ทศวรรษ 1960 ความตระหนักถึงผลลบของการใช้อย่างไม่เลือกเพิ่มขึ้น จนสุดท้ายนำไปสู่การห้ามใช้ดีดีทีในทางการเกษตรในหลายประเทศในคริสต์ทศวรรษ 1970 ก่อนหน้าดีดีที มาลาเรียถูกกำจัดหรือควบคุมได้สำเร็จในพื้นที่เขตร้อนอย่างประเทศบราซิลและอียิปต์โดยการขจัดหรือวางยาพิษแหล่งเพาะพันธุ์ยุงหรือที่อยู่ในน้ำของระยะลูกน้ำ ตัวอย่างเช่น การใช้สารประกอบสารหนูมีพิษสูง ปารีสกรีน กับสถานที่ซึ่งมีน้ำนิ่ง

วัคซีนมาลาเรียเป็นเป้าหมายการวิจัยมาแต่อดีต มีการดำเนินการศึกษาอันแรกที่มีความหวังซึ่งแสดงศักยะของวัคซีนมาลาเรียใน พ.ศ. 2510 โดยการก่อภูมิคุ้มกันหนูด้วยสปอโรซอยต์มีชีวิตที่ถูกทำให้อ่อนฤทธิ์ด้วยรังสี ซึ่งให้การคุ้มครองอย่างสำคัญแก่หนูเมื่อภายหลังฉีดด้วยสปอโรซอยต์อยู่รอดได้ปกติ นับแต่คริสต์ทศวรรษ 1970 มีความพยายามพอสมควรในการพัฒนายุทธศาสตร์การให้วัคซีนที่คล้ายกันในมนุษย์

สังคมและวัฒนธรรม

ผลกระทบทางเศรษฐกิจ

มาลาเรียมิได้เป็นเพียงโรคซึ่งสัมพันธ์โดยทั่วไปกับความยากจนเท่านั้น บางหลักฐานให้ข้อมูลว่า อาจเป็นสาเหตุของความยากจนและอุปสรรคสำคัญต่อการพัฒนาเศรษฐกิจ แม้ภูมิภาคเขตร้อนจะได้รับผลมากที่สุด ต่ออิทธิพลไกลที่สุดของมาลาเรียไปถึงเขตอบอุ่นบางส่วนซึ่งมีการเปลี่ยนแปลงฤดูกาลสุดโต่ง โรคสัมพันธ์กับผลลบทางเศรษฐกิจสำคัญต่อภูมิภาคซึ่งแพร่หลายนั้น ระหว่างปลายคริสต์ศตรวรรษที่ 19 และต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20 โรคเป็นปัจจัยสำคัญในการชะลอการพัฒนาเศรษฐกิจในรัฐทางใต้ของสหรัฐอเมริกา

การเปรียบเทียบจีดีพีเฉลี่ยต่อหัวใน พ.ศ. 2538 ปรับความเท่าเทียมกันของอำนาจซื้อ ระหว่างประเทศที่มีมาลาเรียกับประเทศที่ไม่มีมาลาเรียมีความแตกต่างห้าเท่า ($1,526 กับ $8,268) ในช่วง พ.ศ. 2508 ถึง 2533 ประเทศที่มีมาลาเรียทั่วไปมีจีดีพีเฉลี่ยต่อหัวเพิ่มขึ้นเพียง 0.4% ต่อปี เทียบกับ 2.4% ต่อปีในประเทศอื่น

ความยากจนสามารถเพิ่มความเสี่ยงของมาลาเรีย เพราะคนยากจนไม่มีสมรรถภาพทางการเงินเพื่อป้องกันหรือรักษาโรค โดยทั้งสิ้น มีการประมาณผลกระทบทางเศรษฐกิจของมาลาเรียต่อทวีปแอฟริกาเป็นมูลค่า 12,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปี ผลกระทบทางเศรษฐกิจนี้รวมมูลค่าสาธารณสุข วันทำงานที่เสียไปเนื่องจากการเจ็บป่วย วันที่เสียไปในการศึกษา ผลิตภาพลดลงเนื่องจากสมองเสียหายจากมาลาเรียขึ้นสมอง และการเสียการลงทุนและการท่องเที่ยว โรคมีภาระหนักในบางประเทศ ซึ่งคิดเป็น 30–50% ของการรับเข้ารักษาในโรงพยาบาล มากถึง 50% ของการเยี่ยมผู้ป่วยนอก และมากถึง 40% ของค่าใช้จ่ายสาธารณสุข

มาลาเรียขึ้นสมองเป็นสาเหตุอันดับต้น ๆ ของความพิการทางประสาทวิทยาในเด็กชาวแอฟริกา การศึกษาเปรียบเทียบการทำหน้าที่การรู้ก่อนและหลังการบำบัดการเจ็บป่วยเป็นมาลาเรียรุนแรงต่อเนื่องแสดงให้เห็นผลการเรียนและความสามารถการรู้ที่พร่องอย่างสำคัญแม้หลังฟื้นตัวแล้ว ผลคือ มาลาเรียรุนแรงและมาลาเรียขึ้นสมองมีผลลัพธ์ทางสังคม-เศรษฐกิจกว้างขวางเกินผลทันทีของโรค

ยาปลอมและยาไม่ได้มาตรฐาน

พบการปลอมอย่างแนบเนียนในหลายประเทศเอเชีย เช่น ประเทศกัมพูชา จีน อินโดนีเซีย ลาว ไทยและเวียดนาม และเป็นสาเหตุสำคัญของการเสียชีวิตที่เลี่ยงได้ในประเทศเหล่านี้ องค์การอนามัยโลกกล่าวว่า การศึกษาชี้ว่า 40% ของยารักษาโรคมาลาเรียที่มีอาร์ตีซูเนตเป็นยาปลอม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในแถบลุ่มน้ำโขงและได้สถาปนาระบบเตือนภัยเร็วซึ่งจะรายงานสารสนเทศเกี่ยวกับยาปลอมอย่างรวดเร็วแก่เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องในประเทศที่เข้าร่วม ไม่มีวิถีน่าเชื่อถือแก่แพทย์หรือประชาชนในการตรวจจับยาปลอมโดยปราศจากห้องปฏิบัติการ บริษัทกำลังพยายามต่อสู้กับการมียาปลอมโดยการใช้เทคโนโลยีใหม่เพื่อให้ความปลอดภัยจากแหล่งถึงการจำหน่าย

อีกความกังวลทางคลินิกและสาธารณสุขหนึ่ง คือ การเพิ่มจำนวนยาต้านมาลาเรียไม่ได้มาตรฐานอันเกิดจากความเข้มข้นของส่วนประกอบไม่เหมาะสม ปนเปื้อนด้วยยาอื่นหรือเป็นพิษ ส่วนประกอบคุณภาพต่ำและหีบห่อไม่เพียงพอ การศึกษาใน พ.ศ. 2555 แสดงว่า ยาต้านมาลาเรียราวหนึ่งในสามในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และแอฟริกาใต้สะฮาราไม่ผ่านการวิเคราะห์ทางเคมี หีบห่อหรือถูกพิสูจน์ว่าเป็นเท็จ

สงคราม

 
มาลาเรียในสงครามครั้งที่สอง

ตลอดประวัติศาสตร์ การติดมาลาเรียมีบทบาทสำคัญต่อชะตาของผู้นำรัฐบาล รัฐชาติ บุคลากรทางทหารและการปฏิบัติทางทหาร ในปี 2453 ผู้ได้รับรางวัลโนเบลสาขาการแพทย์ โรนัลด์ รอส (ซึ่งตัวเขาเองก็รอดชีวิตจากโรคมาลาเรีย) ตีพิมพ์หนังสือชื่อ การป้องกันมาลาเรีย ซึ่งรวมบทชื่อ "การป้องกันมาลาเรียในสงคราม" ผู้ประพันธ์บท พันเอก ซี. เอช. เมลวิล ศาสตราจารย์สุขศาสตร์แห่งราชวิทยาลัยแพทย์ทหารบกในกรุงลอนดอน กล่าวถึงบทบาทสำคัญของมาลาเรียระหว่างสงครามว่า "ประวัติศาสตร์มาลาเรียในสงครามอาจถือเป็นประวัติศาสตร์สงครามทีเดียว ประวัติศาสตร์สงครามในคริสต์ศักราชแน่นอน ... อาจเป็นไปได้กรณีที่ผู้ป่วยโรคที่เรียก ไข้ค่าย (camp fever) จำนวนมาก และอาจยังรวมโรคบิดค่ายสัดส่วนพอสมควร ในสงครามคริสต์ศตวรรษที่สิบหก สิบเจ็ดและสิบแปดกำเนิดจากมาลาเรีย"

มาลาเรียเคยเป็นภัยสุขภาพสำคัญที่สุดที่ทหารสหรัฐในแปซิฟิกใต้ประสบระหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง ซึ่งทหารประมาณ 500,000 นายติดเชื้อ โจเซฟ แพทริก เบิร์น (Joseph Patrick Byrne) ระบุว่า "ทหารหกหมื่นนายเสียชีวิตด้วยโรคมาลาเรียระหว่างการทัพแอฟริกาและแปซิฟิกใต้"

มีการลงทุนการเงินอย่างสำคัญเพื่อจัดหาสารต้านมาลาเรียที่มีอยู่และสร้างสารใหม่ ระหว่างสงครามโลกครั้งที่หนึ่งและสงครามโลกครั้งที่สอง อุปทานไม่ต่อเนื่องของเปลือกต้นซิงโคนาและควินินอันเป็นยาต้านมาลาเรียตามธรรมชาติทำให้มีการลงทุนเพื่อวิจัยและพัฒนายาและวัคซีนอื่น องค์การทหารอเมริกาลงมือริเริ่มวิจัยดังกล่าวซึ่งรวมศูนย์วิจัยการแพทย์ทหารเรือ สถาบันวิจัยทหารบกวัลเทอร์ รีดและสถาบันวิจัยโรคติดเชื้อการแพทย์กองทัพสหรัฐแห่งกองทัพสหรัฐ

นอกเหนือจากนี้ ยังมีการริเริ่มอย่างการควบคุมมาลาเรียในพื้นที่สงคราม (MCWA) ซึ่งก่อตั้งในปี 2485 และต่อมาคือ ศูนย์โรคติดต่อ (ปัจจุบันคือ ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคหรือ CDC) ซึ่งก่อตั้งในปี 2489 ข้อมูลของ CDC ว่า MCWA "ตั้งขึ้นเพื่อควบคุมมาลาเรียรอบฐานฝึกทหารในสหรัฐอเมริกาภาคใต้และดินแดนของสหรัฐ ซึ่งมาลาเรียยังเป็นปัญหา"

ความพยายามกำจัด

มีความพยายามสำคัญหลายครั้งเพื่อกำจัดเชื้อมาลาเรียจากส่วนต่าง ๆ ของโลก หรือกำจัดมันทั่วโลก ในปี 2549 องค์การมาลาเรียโนมอร์ (Malaria No More) ตั้งเป้าสาธารณะกำจัดมาลาเรียจากทวีปแอฟริกาภายในปี 2558 และองค์การมีแผนยุบหากบรรลุเป้าหมายนั้น มีวัคซีนมาลาเรียหลายชนิดกำลังอยู่ในการทดลองทางคลินิกซึ่งตั้งใจให้การคุ้มครองแก่เด็กในพื้นที่ระบาดและช่วยลดความเร็วของการส่งผ่านโรค จวบจนปี 2555 กองทุนต่อสู้เอดส์ วัณโรคและมาลาเรียโลก (Global Fund to Fight AIDS, Tuberculosis and Malaria) ได้แจกจ่ายมุ้งชุบยาฆ่าแมลง 230 ล้านผืนซึ่งตั้งใจหยุดการส่งผ่านมาลาเรียจากยุง มูลนิธิคลินตันในสหรัฐอเมริกาทำงานเพื่อจัดการอุปทานและรักษาเสถียรภาพราคาในตลาดอาร์ตีมิซินิน ความพยายามอื่นอย่างโครงการมาลาเรียแอตลาส (Malaria Atlas Project) มุ่งวิเคราะห์สารสนเทศภูมิอากาศและสภาพอากาศซึ่งจำเป็นต่อการทำนายการระบาดของมาลาเรียอย่างแม่นยำโดยอาศัยการมีถิ่นที่อยู่ของปรสิตที่นำมาลาเรีย คณะกรรมการที่ปรึกษานโยบายมาลาเรียขององค์การอนามัยโลกก่อตั้งขึ้นในปี 2555 "เพื่อให้คำแนะนำทางยุทธศาสตร์และสิ่งเข้าเทคนิคแก่องค์การอนามัยโลกในทุกแง่มุมของการควบคุมและการกำจัดมาลาเรีย" ในเดือนพฤศจิกายน 2556 องค์การอนามัยโลกและกลุ่มผู้จัดหาทุนวัคซีนมาลาเรียวางเป้าหมายพัฒนาวัคซีนซึ่งออกแบบเพื่อหยุดยั้งการส่งผ่านมาลาเรียโดยมีเป้าหมายระยะยาวเพื่อกำจัดมาลาเรีย

มาลาเรียถูกกำจัดหรือลดปริมาณลงมากสำเร็จในบางพื้นที่ มาลาเรียเคยพบทั่วไปในสหรัฐอเมริกาและทวีปยุโรปตอนใต้ แต่โครงการควบคุมตัวนำโรค ร่วมกับการเฝ้าสังเกตและรักษามนุษย์ที่ติดเชื้อ ได้กำจัดโรคจากภูมิภาคเหล่านี้ มีหลายปัจจัยส่งผล เช่น การระบายแหล่งเพาะพันธุ์ในพื้นที่ชุ่มน้ำเพื่อเกษตรกรรมและการเปลี่ยนแปลงอื่นในการปฏิบัติจัดการน้ำ และความก้าวหน้าของสุขาภิบาล ซึ่งรวมการใช้กระจกแก้วและบังตามากขึ้นในที่อยู่อาศัย มาลาเรียถูกกำจัดจากส่วนใหญ่ของสหรัฐอเมริกาในต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20 โดยวิธีการเหล่านี้ และการใช้ยาฆ่าแมลงดีดีที ตลอดจนวิธีอื่นกำจัดโรคนี้จากวงที่เหลืออยู่ทางใต้ในคริสต์ทศวรรษ 1950 ในประเทศซูรินาม มีการกวาดโรคนี้จากเมืองหลวงและพื้นที่ชายฝั่งผ่านแนวทางสามง่ามที่ริเริ่มโดยโครงการกำจัดมาลาเรียทั่วโลกในปี 2498 ซึ่งมีการควบคุมตัวนำโรคโดยการใช้ดีดีทีและไออาร์เอส การเก็บสเมียร์เลือดสม่ำเสมอจากประชากรเพื่อระบุผู้ป่วยมาลาเรียที่มีอยู่ และการให้เคมีบำบัดแก่ทุกคนที่ป่วย ประเทศภูฏานกำลังใช้ยุทธศาสตร์กำจัดมาลาเรียแบบโหม และมีผู้ป่วยที่ยืนยันด้วยกล้องจุลทรรศน์ลดลง 98.7% ตั้งแต่ปี 2537 ถึง 2553 นอกเหนือจากเทคนิคควบคุมตัวนำโรคอย่างไออาร์เอสในพื้นที่ความเสี่ยงสูงและผ่านการกระจายมุ้งชุบยาฆ่าแมลงคงทนแล้ว ปัจจัยอื่นอย่างการพัฒนาเศรษฐกิจและการเพิ่มการเข้าถึงบริการสุขภาพช่วยให้ภูฏานประสบความสำเร็จในการลดอุบัติการณ์ของมาลาเรีย

การวิจัย

วัคซีน

ภูมิคุ้มกันต่อมาลาเรีย P. falciparum เกิดเองตามธรรมชาติได้ แต่เฉพาะหลังการติดเชื้อซ้ำ ๆ หลายปี ปัจเจกบุคคลสามารถมีภูมิคุ้มกันต่อการติดเชื้อ P. falciparum หากถูกยุงที่นำปรสิตฉบับที่ถูกการฉายรังสีเอกซ์ขนาดหนึ่งทำให้ไม่ติดเชื้อกัดประมาณหนึ่งพันครั้ง ปัจจุบัน ยังไม่มีวัคซีนซึ่งมีประสิทธิภาพสำหรับมาลาเรีย แม้กำลังมีการพัฒนาวัคซีนหลายตัว ธรรมชาติพหุสัณฐานอย่างสูงของโปรตีน P. falciparum หลายตัวส่งผลให้เป็นความท้าทายสำคัญในการออกแบบวัคซีน วัคซีนที่มีให้เลือกซึ่งมีเป้าหมายยังเซลล์สืบพันธุ์ ไซโกตและโอโอไคนีตในทางเดินอาหารส่วนกลางของยุงมุ่งหมายเพื่อหยุดการส่งผ่านมาลาเรีย วัคซีนหยุดการส่งผ่านเหนี่ยวนำแอนติบอดีในเลือดมนุษย์ เมื่อยุงดูดเลือดจากปัจเจกบุคคลที่มีภูมิคุ้มกัน แอนติบอดีเหล่านี้ป้องกันปรสิตมิให้สำเร็จการเจริญในยุง วัคซีนที่มีให้เลือกอื่น ซึ่งมุ่งเป้าระยะเลือดของวงจรชีวิตของปรสิต ไม่เพียงพอในตัวมันเอง ตัวอย่างเช่น มีการทดสอบ SPf66 ในพื้นที่ซึ่งพบโรคทั่วไปในคริสต์ทศวรรษ 1990 แต่การทดลองแสดงว่ามันให้ผลไม่เพียงพอ กำลังมีการพัฒนาวัคซีนซึ่งมีศักยภาพหลายตัวที่มุ่งเป้าระยะก่อนเม็ดเลือดแดงของวงจรชีวิตของปรสิต โดยมี RTS,S เป็นตัวเลือกนำ คาดว่าจะได้ใบอนุญาตในปี 2558 บริษัทเทคโนโลยีชีวภาพ ซานาเรีย กำลังพัฒนาวัคซีนทำให้อ่อนฤทธิ์ก่อนเม็ดเลือดแดง เรียก PfSPZ ซึ่งใช้สปอโรซอยต์ทั้งตัวเพื่อชักนำการสนองของภูมิคุ้มกัน ในปี 2549 คณะกรรมการที่ปรึกษาวัคซีนมาลาเรียขององค์การอนามัยโลกร่าง "แผนเทคโนโลยีวัคซีนมาลาเรีย" ซึ่งมีวัตถุประสงค์จุดหลักหนึ่งเพื่อ "พัฒนาและออกใบอนุญาตวัคซีนมาลาเรียรุ่นแรกซึ่งมีประสิทธิพลังป้องกันโรครุนแรงและการเสียชีวิตกว่า 50% และคงอยู่นานกว่าหนึ่งปี" ภายในปี 2558

ยารักษาโรค

ปรสิตมาลาเรียมีเอพิโคพลาสต์ (apicoplast) ซึ่งเป็นออร์แกเนลลส์ที่ปกติพบในพืช อยู่ในจีโนมของมัน เชื่อว่าเอพิโคพลาสต์เหล่านี้กำเนิดผ่านเอ็นโดซิมไบโอซิส (endosymbiosis) ของสาหร่ายและมีบทบาทสำคัญในเมแทบอลิซึมด้านต่าง ๆ ของตัวปรสิต เช่น ชีวสังเคราะห์กรดไขมัน พบว่าเอพิโคพลาสต์ผลิตโปรตีนกว่า 400 ชนิด และปัจจุบันกำลังสืบสวนว่าจะเป็นเป้าหมายที่เป็นไปได้สำหรับยาต้านมาลาเรียใหม่หรือไม่

เมื่อเริ่มมีปรสิตพลาสโมเดียมดื้อยา จึงกำลังมีการพัฒนายุทธศาสตร์ใหม่เพื่อต่อสู้กับโรคมาลาเรีย แนวทางหนึ่งอยู่ในการนำแอดดักต์ (adduct) กรดอะมิโนไพริดอกซาลสังเคราะห์ ซึ่งปรสิตจะรับเข้าไปจนสุดท้ายขัดขวางความสามารถในการสร้างวิตามินบีจำเป็นหลายชนิด ยาต้านมาลาเรียที่ใช้คอมเพล็กซ์โลหะสังเคราะห์กำลังได้รับความสนใจในการวิจัย

(+)-SJ733: ส่วนหนึ่งของยาทดลองกลุ่มที่ใหญ่กว่า เรียก สไปโรอินโดโลน (spiroindolone) มันยับยั้งโปรตีน ATP4 ของเม็ดเลือดแดงที่ติดเชื้อซึ่งทำให้เซลล์เหี่ยวและกลายเป็นแข็งเหมือนเซลล์แก่ ซึ่งจะกระตุ้นให้ระบบภูมิคุ้มกันกำจัดเซลล์ที่ติดเชื้อออกจากระบบดังที่สาธิตในแบบจำลองหนู ในปี 2557 มีการวางแผนการทดลองทางคลินิกขั้น 1 เพื่อประเมินโพรไฟล์ความปลอดภัยในมนุษย์โดยสถาบันการแพทย์ฮาวาร์ด ฮิวส์ (Howard Hughes Medical Institute), NITD246 และ NITD609 ก็อยู่ในกลุ่มสไปโรอินโดโลน และมีเป้าหมาย คือ โปรตีน ATP4

อื่น ๆ

ยุทธศาสตร์การควบคุมตัวนำโรคที่ไม่ใช่สารเคมีเกี่ยวข้องกับการปรับพันธุกรรมของยุงมาลาเรีย ความก้าวหน้าในเทคโนโลยีพันธุวิศวกรรมทำให้การนำดีเอ็นเอจากสิ่งมีชีวิตอื่นเข้าไปในจีโนมของยุงเป็นไปได้ แล้วลดอายุขัยของยุง หรือทำให้ยุงดื้อต่อปรสิตมาลาเรียมากขึ้น เทคนิคยุงปลอดเชื้อเป็นวิธีการควบคุมพันธุกรรมซึ่งยุงเพศผู้ปลอดเชื้อจำนวนมากถูกเพาะเลี้ยงและปล่อย เมื่อผสมพันธุ์กับยุงเพศเมียจะลดประชากรในธรรมชาติในรุ่นหลัง การปล่อยซ้ำ ๆ สุดท้ายจะกำจัดประชากรเป้าหมายได้

จีโนมิกส์เป็นหัวใจของการวิจัยมาลาเรีย ด้วยการลำดับพันธุกรรมของ P. falciparum, Anopheles gambiae ยุงตัวนำโรคชนิดหนึ่ง และจีโนมมนุษย์ ทำให้สามารถศึกษาพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิตทั้งสามในวงจรชีวิตของมาลาเรียได้ การนำเทคโนโลยีพันธุศาสตร์ใหม่ไปใช้อีกอย่างหนึ่ง คือ ความสามารถในการสร้างยุงที่ดัดแปรพันธุกรรมซึ่งไม่ส่งผ่านมาลาเรีย ซึ่งมีศักยภาพควบคุมทางชีววิทยาซึ่งการส่งผ่านมาลาเรียได้

สัตว์อื่น

มีการระบุสปีชีส์ปรสิต Plasmodium เกือบ 200 ชนิดซึ่งติดเชื้อในนก สัตว์เลื้อยคลานและสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมอื่น และเกือบ 30 ชนิดที่ติดเชื้อไพรเมตที่มิใช่มนุษย์ตามธรรมชาติ ปรสิตมาลาเรียบางชนิดที่ติดเชื้อในไพรเมตที่มิใช่มนุษย์เป็นสิ่งมีชีวิตตัวแบบสำหรับปรสิตมาลาเรียของมนุษย์ เช่น P. coatneyi (เป็นแบบของ P. falciparum) และ P. cynomolgi (P. vivax) เทคนิคการวินิจฉัยที่ใช้ตรวจจับปรสิตในไพรเมตที่มิใช่มนุษย์คล้ายกันกับที่ใช้สำหรับมนุษย์ ปรสิตมาลาเรียที่ติดเชื้อในสัตว์ฟันแทะถูกใช้ในการวิจัยอย่างกว้างขวาง เช่น P. berghei มาลาเรียในนกมีผลต่อชนิดในอันดับ Passeriformes เป็นหลัก และเป็นภัยคุกคามค่อนข้างใหญ่สำหรับนกในรัฐฮาวาย หมู่เกาะกาลาปาโกสและกลุ่มเกาะอื่น ทราบว่าปรสิต P. relictum มีบทบาทในการจำกัดการกระจายและความอุดมสมบูรณ์ของนกฮาวายประจำถิ่น คาดว่าปรากฏการณ์โลกร้อนเพิ่มความชุกและการกระจายทั่วโลกของมาลาเรียในนก เพราะอุณหภูมิที่สูงขึ้นทำให้ภาวะเหมาะสมสำหรับการสืบพันธุ์ของปรสิต

ดูเพิ่ม

  • Bynum WF, Overy C (1998). The Beast in the Mosquito: The Correspondence of Ronald Ross and Patrick Manson. Wellcome Institute Series in The History of Medicine. Rodopi. ISBN 978-90-420-0721-5.
  • Guidelines for the treatment of malaria (3rd ed.). World Health Organization. 2015. ISBN 9789241549127.

อ้างอิง

  1. ↑ Caraballo H (2014). "Emergency department management of mosquito-borne illness: Malaria, dengue, and west nile virus". Emergency Medicine Practice. 16 (5).
  2. ↑ "Malaria Fact sheet N°94". WHO. March 2014. สืบค้นเมื่อ 28 August 2014.
  3. World Malaria Report 2017 (PDF). WHO. 2017. ISBN 978-92-4-156552-3.
  4. GBD 2015 Mortality and Causes of Death, Collaborators. (8 October 2016). "Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1459–1544. doi:10.1016/s0140-6736(16)31012-1. PMID 27733281.
  5. ↑ Nadjm B, Behrens RH (2012). "Malaria: An update for physicians". Infectious Disease Clinics of North America. 26 (2): 243–59. doi:10.1016/j.idc.2012.03.010. PMID 22632637.
  6. ↑ Organization, World Health (2010). Guidelines for the treatment of malaria (2nd ed.). Geneva: World Health Organization. p. ix. ISBN 9789241547925.
  7. ↑ Gollin D, Zimmermann C (August 2007) (PDF). Malaria: Disease Impacts and Long-Run Income Differences (รายงาน). Institute for the Study of Labor. http://ftp.iza.org/dp2997.pdf. 
  8. ↑ Worrall E, Basu S, Hanson K (2005). "Is malaria a disease of poverty? A review of the literature". Tropical Health and Medicine. 10 (10): 1047–59. doi:10.1111/j.1365-3156.2005.01476.x. PMID 16185240.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  9. ↑ Greenwood BM, Bojang K, Whitty CJ, Targett GA (2005). "Malaria". Lancet. 365 (9469): 1487–98. doi:10.1016/S0140-6736(05)66420-3. PMID 15850634.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  10. ↑ WHO (2014). World Malaria Report 2014. Geneva, Switzerland: World Health Organization. pp. 32–42. ISBN 978-92-4156483-0.
  11. GBD 2013 Mortality and Causes of Death Collaborators (17 December 2014). "Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990–2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013". Lancet. 385 (9963): 117–171. doi:10.1016/S0140-6736(14)61682-2. PMC 4340604. PMID 25530442.
  12. "Factsheet on the World Malaria Report 2014". World Health Orgnization. 2014. สืบค้นเมื่อ 2 February 2015.
  13. ↑ Fairhurst RM, Wellems TE (2010). "Chapter 275. Plasmodium species (malaria)". ใน Mandell GL, Bennett JE, Dolin R (eds) (บ.ก.). Mandell, Douglas, and Bennett's Principles and Practice of Infectious Diseases. 2 (7th ed.). Philadelphia, Pennsylvania: Churchill Livingstone/Elsevier. pp. 3437–62. ISBN 978-0-443-06839-3.CS1 maint: multiple names: editors list (link) CS1 maint: extra text: editors list (link)
  14. ↑ Bartoloni A, Zammarchi L (2012). "Clinical aspects of uncomplicated and severe malaria". Mediterranean Journal of Hematology and Infectious Diseases. 4 (1): e2012026. doi:10.4084/MJHID.2012.026. PMC 3375727. PMID 22708041.  
  15. Beare NA, Taylor TE, Harding SP, Lewallen S, Molyneux ME (2006). "Malarial retinopathy: A newly established diagnostic sign in severe malaria". American Journal of Tropical Medicine and Hygiene. 75 (5): 790–7. PMC 2367432. PMID 17123967.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  16. Ferri FF (2009). "Chapter 332. Protozoal infections". Ferri's Color Atlas and Text of Clinical Medicine. Elsevier Health Sciences. p. 1159. ISBN 978-1-4160-4919-7.
  17. ↑ Taylor WR, Hanson J, Turner GD, White NJ, Dondorp AM (2012). "Respiratory manifestations of malaria". Chest. 142 (2): 492–505. doi:10.1378/chest.11-2655. PMID 22871759.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  18. Korenromp E, Williams B, de Vlas S, Gouws E, Gilks C, Ghys P, Nahlen B (2005). "Malaria attributable to the HIV-1 epidemic, sub-Saharan Africa". Emerging Infectious Diseases. 11 (9): 1410–9. doi:10.3201/eid1109.050337. PMC 3310631. PMID 16229771.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  19. Beare NA, Lewallen S, Taylor TE, Molyneux ME (2011). "Redefining cerebral malaria by including malaria retinopathy". Future Microbiology. 6 (3): 349–55. doi:10.2217/fmb.11.3. PMC 3139111. PMID 21449844.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  20. ↑ Hartman TK, Rogerson SJ, Fischer PR (2010). "The impact of maternal malaria on newborns". Annals of Tropical Paediatrics. 30 (4): 271–82. doi:10.1179/146532810X12858955921032. PMID 21118620.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  21. Rijken MJ, McGready R, Boel ME, Poespoprodjo R, Singh N, Syafruddin D, Rogerson S, Nosten F (2012). "Malaria in pregnancy in the Asia-Pacific region". Lancet Infectious Diseases. 12 (1): 75–88. doi:10.1016/S1473-3099(11)70315-2. PMID 22192132.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  22. Mueller I, Zimmerman PA, Reeder JC (2007). "Plasmodium malariae and Plasmodium ovale—the "bashful" malaria parasites". Trends in Parasitology. 23 (6): 278–83. doi:10.1016/j.pt.2007.04.009. PMC 3728836. PMID 17459775.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  23. ↑ Collins WE (2012). "Plasmodium knowlesi: A malaria parasite of monkeys and humans". Annual Review of Entomology. 57: 107–21. doi:10.1146/annurev-ento-121510-133540. PMID 22149265.
  24. ↑ Sarkar PK, Ahluwalia G, Vijayan VK, Talwar A (2009). "Critical care aspects of malaria". Journal of Intensive Care Medicine. 25 (2): 93–103. doi:10.1177/0885066609356052. PMID 20018606.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  25. Baird JK (2013). "Evidence and implications of mortality associated with acute Plasmodium vivax malaria". Clinical Microbiology Reviews. 26 (1): 36–57. doi:10.1128/CMR.00074-12. PMC 3553673. PMID 23297258.
  26. Arnott A, Barry AE, Reeder JC (2012). "Understanding the population genetics of Plasmodium vivax is essential for malaria control and elimination". Malaria Journal. 11: 14. doi:10.1186/1475-2875-11-14. PMC 3298510. PMID 22233585.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  27. Collins WE, Barnwell JW (2009). "Plasmodium knowlesi: finally being recognized". Journal of Infectious Diseases. 199 (8): 1107–8. doi:10.1086/597415. PMID 19284287.  
  28. Parham PE, Christiansen-Jucht C, Pople D, Michael E (2011). "Understanding and modelling the impact of climate change on infectious diseases". ใน Blanco J, Kheradmand H (eds.) (บ.ก.). Climate Change – Socioeconomic Effects. pp. 43–66. ISBN 978-9533074115.CS1 maint: multiple names: authors list (link) CS1 maint: extra text: editors list (link)  
  29. "Climate Change And Infectious Diseases" (PDF). CLIMATE CHANGE AND HUMAN HEALTH—RISK AND RESPONSES. World Health Organization.
  30. Schlagenhauf-Lawlor 2008, pp. 70–1
  31. Cowman AF, Berry D, Baum J (2012). "The cellular and molecular basis for malaria parasite invasion of the human red blood cell". Journal of Cell Biology. 198 (6): 961–71. doi:10.1083/jcb.201206112. PMC 3444787. PMID 22986493.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  32. Arrow KJ, Panosian C, Gelband H, Institute of Medicine (U.S.). Committee on the Economics of Antimalarial Drugs (2004). Saving Lives, Buying Time: Economics of Malaria Drugs in an Age of Resistance. National Academies Press. p. 141. ISBN 978-0-309-09218-0.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  33. Owusu-Ofori AK, Parry C, Bates I (2010). "Transfusion-transmitted malaria in countries where malaria is endemic: A review of the literature from sub-Saharan Africa". Clinical Infectious Diseases. 51 (10): 1192–8. doi:10.1086/656806. PMID 20929356.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  34. WHO 2010, p. vi
  35. ↑ White NJ (2011). "Determinants of relapse periodicity in Plasmodium vivax malaria". Malaria Journal. 10: 297. doi:10.1186/1475-2875-10-297. PMC 3228849. PMID 21989376.  
  36. WHO 2010, p. 17
  37. Maegraith, BG (1973). "Tropical Pathology". Spezielle pathologische Anatomie. 8: 319–349. doi:10.1007/978-3-662-00226-1_11. ISBN 978-3-662-00228-5. Cite journal requires |journal= (help); |chapter= ignored (help)
  38. ↑ Bledsoe GH (2005). "Malaria primer for clinicians in the United States". Southern Medical Journal. 98 (12): 1197–204, quiz 1205, 1230. doi:10.1097/01.smj.0000189904.50838.eb. PMID 16440920.
  39. Vaughan AM, Aly AS, Kappe SH (2008). "Malaria parasite pre-erythrocytic stage infection: Gliding and hiding". Cell Host & Microbe. 4 (3): 209–18. doi:10.1016/j.chom.2008.08.010. PMC 2610487. PMID 18779047.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  40. Richter J, Franken G, Mehlhorn H, Labisch A, Häussinger D (2010). "What is the evidence for the existence of Plasmodium ovale hypnozoites?". Parasitology Research. 107 (6): 1285–90. doi:10.1007/s00436-010-2071-z. PMID 20922429.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  41. Tilley L, Dixon MW, Kirk K (2011). "The Plasmodium falciparum-infected red blood cell". International Journal of Biochemistry and Cell Biology. 43 (6): 839–42. doi:10.1016/j.biocel.2011.03.012. PMID 21458590.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  42. Mens PF, Bojtor EC, Schallig HDFH (2012). "Molecular interactions in the placenta during malaria infection". European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology. 152 (2): 126–32. doi:10.1016/j.ejogrb.2010.05.013. PMID 20933151.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  43. Rénia L, Wu Howland S, Claser C, Charlotte Gruner A, Suwanarusk R, Hui Teo T, Russell B, Ng LF (2012). "Cerebral malaria: mysteries at the blood-brain barrier". Virulence. 3 (2): 193–201. doi:10.4161/viru.19013. PMC 3396698. PMID 22460644.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  44. Kwiatkowski DP (2005). "How malaria has affected the human genome and what human genetics can teach us about malaria". American Journal of Human Genetics. 77 (2): 171–92. doi:10.1086/432519. PMC 1224522. PMID 16001361.  
  45. ↑ Hedrick PW (2011). "Population genetics of malaria resistance in humans". Heredity. 107 (4): 283–304. doi:10.1038/hdy.2011.16. PMC 3182497. PMID 21427751.  
  46. Weatherall DJ (2008). "Genetic variation and susceptibility to infection: The red cell and malaria". British Journal of Haematology. 141 (3): 276–86. doi:10.1111/j.1365-2141.2008.07085.x. PMID 18410566.
  47. Bhalla A, Suri V, Singh V (2006). "Malarial hepatopathy". Journal of Postgraduate Medicine. 52 (4): 315–20. PMID 17102560.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  48. Abba K, Deeks JJ, Olliaro P, Naing CM, Jackson SM, Takwoingi Y, Donegan S, Garner P (2011). Abba, Katharine (บ.ก.). "Rapid diagnostic tests for diagnosing uncomplicated P. falciparum malaria in endemic countries". Cochrane Database of Systematic Reviews (7): CD008122. doi:10.1002/14651858.CD008122.pub2. PMID 21735422.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  49. Kattenberg JH, Ochodo EA, Boer KR, Schallig HD, Mens PF, Leeflang MM (2011). "Systematic review and meta-analysis: Rapid diagnostic tests versus placental histology, microscopy and PCR for malaria in pregnant women". Malaria Journal. 10: 321. doi:10.1186/1475-2875-10-321. PMC 3228868. PMID 22035448.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  50. ↑ Wilson ML (2012). "Malaria rapid diagnostic tests". Clinical Infectious Diseases. 54 (11): 1637–41. doi:10.1093/cid/cis228. PMID 22550113.
  51. Perkins MD, Bell DR (2008). "Working without a blindfold: The critical role of diagnostics in malaria control". Malaria Journal. 1 (Suppl 1): S5. doi:10.1186/1475-2875-7-S1-S5. PMC 2604880. PMID 19091039.  
  52. WHO 2010, p. 35
  53. WHO 2010, p. v
  54. World Health Organization (1958). "Malaria". The First Ten Years of the World Health Organization (PDF). World Health Organization. pp. 172–87.
  55. Sabot O, Cohen JM, Hsiang MS, Kahn JG, Basu S, Tang L, Zheng B, Gao Q, Zou L, Tatarsky A, Aboobakar S, Usas J, Barrett S, Cohen JL, Jamison DT, Feachem RG (2010). "Costs and financial feasibility of malaria elimination". Lancet. 376 (9752): 1604–15. doi:10.1016/S0140-6736(10)61355-4. PMC 3044845. PMID 21035839.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  56. ↑ Kajfasz P (2009). "Malaria prevention". International Maritime Health. 60 (1–2): 67–70. PMID 20205131.  
  57. Lengeler C (2004). Lengeler, Christian (บ.ก.). "Insecticide-treated bed nets and curtains for preventing malaria". Cochrane Database of Systematic Reviews (2): CD000363. doi:10.1002/14651858.CD000363.pub2. PMID 15106149.
  58. Tanser FC, Lengeler C, Sharp BL (2010). Lengeler, Christian (บ.ก.). "Indoor residual spraying for preventing malaria". Cochrane Database of Systematic Reviews (4): CD006657. doi:10.1002/14651858.CD006657.pub2. PMID 20393950.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  59. Palmer, J. "WHO gives indoor use of DDT a clean bill of health for controlling malaria". WHO.
  60. ↑ Raghavendra K, Barik TK, Reddy BP, Sharma P, Dash AP (2011). "Malaria vector control: From past to future". Parasitology Research. 108 (4): 757–79. doi:10.1007/s00436-010-2232-0. PMID 21229263.CS1 maint: multiple names: authors list (link)[ลิงก์เสีย]  
  61. ↑ Howitt P, Darzi A, Yang GZ, Ashrafian H, Atun R, Barlow J, Blakemore A, Bull AM, Car J, Conteh L, Cooke GS, Ford N, Gregson SA, Kerr K, King D, Kulendran M, Malkin RA, Majeed A, Matlin S, Merrifield R, Penfold HA, Reid SD, Smith PC, Stevens MM, Templeton MR, Vincent C, Wilson E (2012). "Technologies for global health". The Lancet. 380 (9840): 507–35. doi:10.1016/S0140-6736(12)61127-1. PMID 22857974.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  62. Miller JM, Korenromp EL, Nahlen BL, W Steketee R (2007). "Estimating the number of insecticide-treated nets required by African households to reach continent-wide malaria coverage targets". Journal of the American Medical Association. 297 (20): 2241–50. doi:10.1001/jama.297.20.2241. PMID 17519414.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  63. Noor AM, Mutheu JJ, Tatem AJ, Hay SI, Snow RW (2009). "Insecticide-treated net coverage in Africa: mapping progress in 2000–07". Lancet. 373 (9657): 58–67. doi:10.1016/S0140-6736(08)61596-2. PMC 2652031. PMID 19019422.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  64. Schlagenhauf-Lawlor 2008, pp. 215
  65. Enayati A, Hemingway J (2010). "Malaria management: Past, present, and future". Annual Review of Entomology. 55: 569–91. doi:10.1146/annurev-ento-112408-085423. PMID 19754246.
  66. (PDF) Indoor Residual Spraying: Use of Indoor Residual Spraying for Scaling Up Global Malaria Control and Elimination. WHO Position Statement (รายงาน). World Health Organization. 2006. http://whqlibdoc.who.int/hq/2006/WHO_HTM_MAL_2006.1112_eng.pdf. 
  67. ↑ van den Berg H (2009). "Global status of DDT and its alternatives for use in vector control to prevent disease". Environmental Health Perspectives. 117 (11): 1656–63. doi:10.1289/ehp.0900785. PMC 2801202. PMID 20049114.
  68. Pates H, Curtis C (2005). "Mosquito behaviour and vector control". Annual Review of Entomology. 50: 53–70. doi:10.1146/annurev.ento.50.071803.130439. PMID 15355233.
  69. Tusting, LS (Aug 29, 2013). "Mosquito larval source management for controlling malaria". The Cochrane database of systematic reviews. 8: CD008923. doi:10.1002/14651858.CD008923.pub2. PMID 23986463. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
  70. Enayati AA, Hemingway J, Garner P. (2007). Enayati, Ahmadali (บ.ก.). "Electronic mosquito repellents for preventing mosquito bites and malaria infection" (PDF). Cochrane Database of Systematic Reviews (2): CD005434. doi:10.1002/14651858.CD005434.pub2. PMID 17443590.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  71. Lalloo DG, Olukoya P, Olliaro P (2006). "Malaria in adolescence: Burden of disease, consequences, and opportunities for intervention". Lancet Infectious Diseases. 6 (12): 780–93. doi:10.1016/S1473-3099(06)70655-7. PMID 17123898.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  72. Mehlhorn H, บ.ก. (2008). "Disease Control, Methods". Encyclopedia of Parasitology (3rd ed.). Springer. pp. 362–6. ISBN 978-3-540-48997-9.
  73. Bardají A, Bassat Q, Alonso PL, Menéndez C (2012). "Intermittent preventive treatment of malaria in pregnant women and infants: making best use of the available evidence". Expert Opinion on Pharmacotherapy. 13 (12): 1719–36. doi:10.1517/14656566.2012.703651. PMID 22775553.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  74. Meremikwu MM, Donegan S, Sinclair D, Esu E, Oringanje C (2012). Meremikwu, Martin M (บ.ก.). "Intermittent preventive treatment for malaria in children living in areas with seasonal transmission". Cochrane Database of Systematic Reviews. 2 (2): CD003756. doi:10.1002/14651858.CD003756.pub4. PMID 22336792.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  75. ↑ Jacquerioz FA, Croft AM (2009). Jacquerioz FA (บ.ก.). "Drugs for preventing malaria in travellers". Cochrane Database of Systematic Reviews (4): CD006491. doi:10.1002/14651858.CD006491.pub2. PMID 19821371.  
  76. Freedman DO (2008). "Clinical practice. Malaria prevention in short-term travelers". New England Journal of Medicine. 359 (6): 603–12. doi:10.1056/NEJMcp0803572. PMID 18687641.  
  77. Fernando SD, Rodrigo C, Rajapakse S (2011). "Chemoprophylaxis in malaria: Drugs, evidence of efficacy and costs". Asian Pacific Journal of Tropical Medicine. 4 (4): 330–6. doi:10.1016/S1995-7645(11)60098-9. PMID 21771482.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  78. Turschner S, Efferth T (2009). "Drug resistance in Plasmodium: Natural products in the fight against malaria". Mini Reviews in Medicinal Chemistry. 9 (2): 206–14. doi:10.2174/138955709787316074. PMID 19200025.
  79. Meremikwu MM, Odigwe CC, Akudo Nwagbara B, Udoh EE (2012). Meremikwu, Martin M (บ.ก.). "Antipyretic measures for treating fever in malaria". Cochrane Database of Systematic Reviews. 9: CD002151. doi:10.1002/14651858.CD002151.pub2. PMID 22972057.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  80. Kokwaro G (2009). "Ongoing challenges in the management of malaria". Malaria Journal. 8 (Suppl 1): S2. doi:10.1186/1475-2875-8-S1-S2. PMC 2760237. PMID 19818169.  
  81. WHO 2010, pp. 75–86
  82. WHO 2010, p. 21
  83. Keating GM (2012). "Dihydroartemisinin/piperaquine: A review of its use in the treatment of uncomplicated Plasmodium falciparum malaria". Drugs. 72 (7): 937–61. doi:10.2165/11203910-000000000-00000. PMID 22515619.
  84. Manyando C, Kayentao K, D'Alessandro U, Okafor HU, Juma E, Hamed K (2011). "A systematic review of the safety and efficacy of artemether-lumefantrine against uncomplicated Plasmodium falciparum malaria during pregnancy". Malaria Journal. 11: 141. doi:10.1186/1475-2875-11-141. PMC 3405476. PMID 22548983.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  85. O'Brien C, Henrich PP, Passi N, Fidock DA (2011). "Recent clinical and molecular insights into emerging artemisinin resistance in Plasmodium falciparum". Current Opinion in Infectious Diseases. 24 (6): 570–7. doi:10.1097/QCO.0b013e32834cd3ed. PMC 3268008. PMID 22001944.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  86. Fairhurst RM, Nayyar GM, Breman JG, Hallett R, Vennerstrom JL, Duong S, Ringwald P, Wellems TE, Plowe CV, Dondorp AM (2012). "Artemisinin-resistant malaria: research challenges, opportunities, and public health implications". American Journal of Tropical Medicine and Hygiene. 87 (2): 231–41. doi:10.4269/ajtmh.2012.12-0025. PMC 3414557. PMID 22855752.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  87. Waters NC, Edstein MD (2012). "8-Aminoquinolines: Primaquine and tafenoquine". ใน Staines HM, Krishna S (eds) (บ.ก.). Treatment and Prevention of Malaria: Antimalarial Drug Chemistry, Action and Use. Springer. pp. 69–93. ISBN 978-3-0346-0479-6.CS1 maint: extra text: editors list (link)
  88. Sinclair D, Donegan S, Isba R, Lalloo DG (2012). Sinclair, David (บ.ก.). "Artesunate versus quinine for treating severe malaria". Cochrane Database of Systematic Reviews. 6: CD005967. doi:10.1002/14651858.CD005967.pub4. PMID 22696354.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  89. White NJ (2004). "Antimalarial drug resistance". J. Clin. Invest. 113 (8): 1084–92. doi:10.1172/JCI21682. PMC 385418. PMID 15085184.
  90. White NJ (2008). "Qinghaosu (artemisinin): the price of success". Science. 320 (5874): 330–334. doi:10.1126/science.1155165. PMID 18420924.
  91. Wongsrichanalai C, Meshnick SR (2008). "Declining artesunate-mefloquine efficacy against falciparum malaria on the Cambodia–Thailand border". Emerging Infectious Diseases. 14 (5): 716–9. doi:10.3201/eid1405.071601. PMC 2600243. PMID 18439351.
  92. Dondorp AM, Yeung S, White L, Nguon C, Day NPJ, Socheat D, von Seidlein L (2010). "Artemisinin resistance: current status and scenarios for containment". Nature Reviews Microbiology. 8 (4): 272–80. doi:10.1038/nrmicro2331. PMID 20208550.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  93. World Health Organization (2013). "Q&A on artemisinin resistance". WHO malaria publications.
  94. "Frequently Asked Questions (FAQs): If I get malaria, will I have it for the rest of my life?". US Centers for Disease Control and Prevention. February 8, 2010. สืบค้นเมื่อ 2012-05-14.
  95. Trampuz A, Jereb M, Muzlovic I, Prabhu R (2003). "Clinical review: Severe malaria". Critical Care. 7 (4): 315–23. doi:10.1186/cc2183. PMC 270697. PMID 12930555.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  96. ↑ Fernando SD, Rodrigo C, Rajapakse S (2010). "The 'hidden' burden of malaria: Cognitive impairment following infection". Malaria Journal. 9: 366. doi:10.1186/1475-2875-9-366. PMC 3018393. PMID 21171998.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  97. ↑ Riley EM, Stewart VA (2013). "Immune mechanisms in malaria: New insights in vaccine development". Nature Medicine. 19 (2): 168–78. doi:10.1038/nm.3083. PMID 23389617.
  98. ↑ Idro R, Marsh K, John CC, Newton CRJ (2010). "Cerebral malaria: Mechanisms of brain injury and strategies for improved neuro-cognitive outcome". Pediatric Research. 68 (4): 267–74. doi:10.1203/PDR.0b013e3181eee738. PMC 3056312. PMID 20606600.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  99. . US Centers for Disease Control and Prevention. April 15, 2010. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2012-04-16. สืบค้นเมื่อ 2012-05-02.
  100. ↑ (PDF) World Malaria Report 2012 (รายงาน). World Health Organization. http://www.who.int/malaria/publications/world_malaria_report_2012/wmr2012_no_profiles.pdf. 
  101. Olupot-Olupot P, Maitland, K (2013). "Management of severe malaria: Results from recent trials". Advances in Experimental Medicine and Biology. Advances in Experimental Medicine and Biology. 764: 241–50. doi:10.1007/978-1-4614-4726-9_20. ISBN 978-1-4614-4725-2. PMID 23654072.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  102. Lozano R, และคณะ (2012). "Global and regional mortality from 235 causes of death for 20 age groups in 1990 and 2010: A systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010". Lancet. 380 (9859): 2095–128. doi:10.1016/S0140-6736(12)61728-0. PMID 23245604.
  103. ↑ Murray CJ, Rosenfeld LC, Lim SS, Andrews KG, Foreman KJ, Haring D, Fullman N, Naghavi M, Lozano R, Lopez AD (2012). "Global malaria mortality between 1980 and 2010: A systematic analysis". Lancet. 379 (9814): 413–31. doi:10.1016/S0140-6736(12)60034-8. PMID 22305225.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  104. Bhatt, S.; J. Weiss, D.; Cameron, E.; Bisanzio, D.; Mappin, B.; Dalrymple, U.; Battle, K.E.; Moyes, C.L.; Henry, A.; Eckhoff, P.A.; Wenger, E.A.; Briët, O.; Penny, M.A.; Smith, T.A.; Bennett, A.; Yukich, J.; Eisele, T.P.; Griffin, J.T.; A. Fergus, C.; Lynch, M.; Lindgren, F.; Cohen, J.M.; Murray, C.L.J.; Smith, D.L.; Hay, S.I.; Cibulskis, R.E.; Gething, P.W. (16 September 2015). "The effect of malaria control on Plasmodium falciparum in Africa between 2000 and 2015". Nature. 526 (7572): 207–211. doi:10.1038/nature15535. PMID 26375008.
  105. Provost C (April 25, 2011). "World Malaria Day: Which countries are the hardest hit? Get the full data". The Guardian. สืบค้นเมื่อ 2012-05-03.
  106. ↑ Guerra CA, Hay SI, Lucioparedes LS, Gikandi PW, Tatem AJ, Noor AM, Snow RW (2007). "Assembling a global database of malaria parasite prevalence for the Malaria Atlas Project". Malaria Journal. 6 (1): 17. doi:10.1186/1475-2875-6-17. PMC 1805762. PMID 17306022.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  107. Hay SI, Okiro EA, Gething PW, Patil AP, Tatem AJ, Guerra CA, Snow RW (2010). Mueller, Ivo (บ.ก.). "Estimating the global clinical burden of Plasmodium falciparum malaria in 2007". PLoS Medicine. 7 (6): e1000290. doi:10.1371/journal.pmed.1000290. PMC 2885984. PMID 20563310.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  108. Gething PW, Patil AP, Smith DL, Guerra CA, Elyazar IR, Johnston GL, Tatem AJ, Hay SI (2011). "A new world malaria map: Plasmodium falciparum endemicity in 2010". Malaria Journal. 10 (1): 378. doi:10.1186/1475-2875-10-378. PMC 3274487. PMID 22185615.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  109. Feachem RG, Phillips AA, Hwang J, Cotter C, Wielgosz B, Greenwood BM, Sabot O, Rodriguez MH, Abeyasinghe RR, Ghebreyesus TA, Snow RW (2010). "Shrinking the malaria map: progress and prospects". Lancet. 376 (9752): 1566–78. doi:10.1016/S0140-6736(10)61270-6. PMC 3044848. PMID 21035842.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  110. Greenwood B, Mutabingwa T (2002). "Malaria in 2002". Nature. 415 (6872): 670–2. doi:10.1038/415670a. PMID 11832954.
  111. Jamieson A, Toovey S, Maurel M (2006). Malaria: A Traveller's Guide. Struik. p. 30. ISBN 978-1-77007-353-1.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  112. Abeku TA (2007). "Response to malaria epidemics in Africa". Emerging Infectious Diseases. 14 (5): 681–6. doi:10.3201/eid1305.061333. PMC 2738452. PMID 17553244.  
  113. Cui L, Yan G, Sattabongkot J, Cao Y, Chen B, Chen X, Fan Q, Fang Q, Jongwutiwes S, Parker D, Sirichaisinthop J, Kyaw MP, Su XZ, Yang H, Yang Z, Wang B, Xu J, Zheng B, Zhong D, Zhou G (2012). "Malaria in the Greater Mekong Subregion: Heterogeneity and complexity". Acta Tropica. 121 (3): 227–39. doi:10.1016/j.actatropica.2011.02.016. PMC 3132579. PMID 21382335.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  114. Machault V, Vignolles C, Borchi F, Vounatsou P, Pages F, Briolant S, Lacaux JP, Rogier C (2011). (PDF). Geospatial Health. 5 (2): 151–68. doi:10.4081/gh.2011.167. PMID 21590665. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม (PDF) เมื่อ 2013-03-12. สืบค้นเมื่อ 2015-08-01.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  115. Harper K, Armelagos G (2011). "The changing disease-scape in the third epidemiological transition". International Journal of Environmental Research and Public Health. 7 (2): 675–97. doi:10.3390/ijerph7020675. PMC 2872288. PMID 20616997.  
  116. Prugnolle F, Durand P, Ollomo B, Duval L, Ariey F, Arnathau C, Gonzalez JP, Leroy E, Renaud F (2011). Manchester, Marianne (บ.ก.). "A fresh look at the origin of Plasmodium falciparum, the most malignant malaria agent". PLoS Pathogens. 7 (2): e1001283. doi:10.1371/journal.ppat.1001283. PMC 3044689. PMID 21383971.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  117. Cox F (2002). "History of human parasitology". Clinical Microbiology Reviews. 15 (4): 595–612. doi:10.1128/CMR.15.4.595-612.2002. PMC 126866. PMID 12364371.  
  118. "DNA clues to malaria in ancient Rome". BBC News. February 20, 2001., in reference to Sallares R, Gomzi S (2001). "Biomolecular archaeology of malaria". Ancient Biomolecules. 3 (3): 195–213. OCLC 538284457.
  119. Sallares R (2002). Malaria and Rome: A History of Malaria in Ancient Italy. Oxford University Press. doi:10.1093/acprof:oso/9780199248506.001.0001. ISBN 978-0-19-924850-6.
  120. Hays JN (2005). Epidemics and Pandemics: Their Impacts on Human History. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. p. 11. ISBN 978-1-85109-658-9.
  121. Reiter, P (1999). "From Shakespeare to Defoe: malaria in England in the Little Ice Age". Emerging Infectious Diseases. 6 (1): 1–11. doi:10.3201/eid0601.000101. PMC 2627969. PMID 10653562.
  122. Lindemann M (1999). Medicine and Society in Early Modern Europe. Cambridge University Press. p. 62. ISBN 978-0-521-42354-0.
  123. Gratz NG, World Health Organization (2006). The Vector- and Rodent-borne Diseases of Europe and North America: Their Distribution and Public Health Burden. Cambridge University Press. p. 33. ISBN 978-0-521-85447-4.
  124. Webb Jr JLA (2009). Humanity's Burden: A Global History of Malaria. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-67012-8.
  125. "The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1907: Alphonse Laveran". The Nobel Foundation. สืบค้นเมื่อ 2012-05-14.
  126. Tan SY, Sung H (2008). "Carlos Juan Finlay (1833–1915): Of mosquitoes and yellow fever" (PDF). Singapore Medical Journal. 49 (5): 370–1. PMID 18465043.
  127. Chernin E (1983). "Josiah Clark Nott, insects, and yellow fever". Bulletin of the New York Academy of Medicine. 59 (9): 790–802. PMC 1911699. PMID 6140039.
  128. Chernin E (1977). "Patrick Manson (1844–1922) and the transmission of filariasis". American Journal of Tropical Medicine and Hygiene. 26 (5 Pt 2 Suppl): 1065–70. PMID 20786.
  129. "The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1902: Ronald Ross". The Nobel Foundation. สืบค้นเมื่อ 2012-05-14.
  130. "Ross and the Discovery that Mosquitoes Transmit Malaria Parasites". CDC Malaria website. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-06-02. สืบค้นเมื่อ 2012-06-14.
  131. Simmons JS (1979). Malaria in Panama. Ayer Publishing. ISBN 978-0-405-10628-6.
  132. Kaufman TS, Rúveda EA (2005). "The quest for quinine: Those who won the battles and those who won the war". Angewandte Chemie (International Edition in English). 44 (6): 854–85. doi:10.1002/anie.200400663. PMID 15669029.
  133. Pelletier PJ, Caventou JB (1820). "Des recherches chimiques sur les Quinquinas". Annales de Chimie et de Physique (ภาษาFrench). 15: 337–65. Unknown parameter |trans_title= ignored (help)CS1 maint: unrecognized language (link)
  134. Kyle R, Shampe M (1974). "Discoverers of quinine". Journal of the American Medical Association. 229 (4): 462. doi:10.1001/jama.229.4.462. PMID 4600403.
  135. Achan J, Talisuna AO, Erhart A, Yeka A, Tibenderana JK, Baliraine FN, Rosenthal PJ, D'Alessandro U (2011). "Quinine, an old anti-malarial drug in a modern world: Role in the treatment of malaria". Malaria Journal. 10 (1): 144. doi:10.1186/1475-2875-10-144. PMC 3121651. PMID 21609473.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  136. Hsu E (2006). "Reflections on the 'discovery' of the antimalarial qinghao". British Journal of Clinical Pharmacology. 61 (3): 666–70. doi:10.1111/j.1365-2125.2006.02673.x. PMC 1885105. PMID 16722826.  
  137. Vogel V (2013). "Malaria as a lifesaving therapy". Science. 342 (6159): 684–7. doi:10.1126/science.342.6159.684.
  138. "Eradication of Malaria in the United States (1947–1951)". US Centers for Disease Control and Prevention. February 8, 2010. สืบค้นเมื่อ 2012-05-02.
  139. Killeen G, Fillinger U, Kiche I, Gouagna L, Knols B (2002). "Eradication of Anopheles gambiae from Brazil: Lessons for malaria control in Africa?". Lancet Infectious Diseases. 2 (10): 618–27. doi:10.1016/S1473-3099(02)00397-3. PMID 12383612.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  140. Vanderberg JP (2009). "Reflections on early malaria vaccine studies, the first successful human malaria vaccination, and beyond". Vaccine. 27 (1): 2–9. doi:10.1016/j.vaccine.2008.10.028. PMC 2637529. PMID 18973784.  
  141. Humphreys M (2001). Malaria: Poverty, Race, and Public Health in the United States. Johns Hopkins University Press. p. 256. ISBN 0-8018-6637-5.
  142. Sachs J, Malaney P (2002). "The economic and social burden of malaria". Nature. 415 (6872): 680–5. doi:10.1038/415680a. PMID 11832956.
  143. Roll Back Malaria WHO partnership (2003). "Economic costs of malaria" (PDF). WHO.
  144. Ricci F (2012). "Social implications of malaria and their relationships with poverty". Mediterranean Journal of Hematology and Infectious Diseases. 4 (1): e2012048. doi:10.4084/MJHID.2012.048. PMC 3435125. PMID 22973492.  
  145. Lon CT, Tsuyuoka R, Phanouvong S, Nivanna N, Socheat D, Sokhan C, Blum N, Christophel EM, Smine A (2006). "Counterfeit and substandard antimalarial drugs in Cambodia". Transactions of the Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene. 100 (11): 1019–24. doi:10.1016/j.trstmh.2006.01.003. PMID 16765399.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  146. Newton PN, Fernández FM, Plançon A, Mildenhall DC, Green MD, Ziyong L, Christophel EM, Phanouvong S, Howells S, McIntosh E, Laurin P, Blum N, Hampton CY, Faure K, Nyadong L, Soong CW, Santoso B, Zhiguang W, Newton J, Palmer K (2008). "A collaborative epidemiological investigation into the criminal fake artesunate trade in South East Asia". PLoS Medicine. 5 (2): e32. doi:10.1371/journal.pmed.0050032. PMC 2235893. PMID 18271620.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  147. Newton PN Green MD, Fernández FM, Day NPJ, White NJ (2006). "Counterfeit anti-infective drugs". Lancet Infectious Diseases. 6 (9): 602–13. doi:10.1016/S1473-3099(06)70581-3. PMID 16931411.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  148. Parry J (2005). "WHO combats counterfeit malaria drugs in Asia". British Medical Journal. 330 (7499): 1044. doi:10.1136/bmj.330.7499.1044-d. PMC 557259. PMID 15879383.  
  149. Gautam CS, Utreja A, Singal GL (2009). "Spurious and counterfeit drugs: A growing industry in the developing world". Postgraduate Medical Journal. 85 (1003): 251–6. doi:10.1136/pgmj.2008.073213. PMID 19520877.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  150. Caudron J-M, Ford N, Henkens M, Macé, Kidle-Monroe R, Pinel J (2008). "Substandard medicines in resource-poor settings: A problem that can no longer be ignored". Tropical Medicine & International Health. 13 (8): 1062–72. doi:10.1111/j.1365-3156.2008.02106.x. PMID 18631318.CS1 maint: multiple names: authors list (link)  
  151. Nayyar GML, Breman JG, Newton PN, Herrington J (2012). "Poor-quality antimalarial drugs in southeast Asia and sub-Saharan Africa". Lancet Infectious Diseases. 12 (6): 488–96. doi:10.1016/S1473-3099(12)70064-6. PMID 22632187.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  152. Russell PF (January 6, 2009). "Communicable diseases. Malaria". Medical Department of the United States Army in World War II. U.S. Army Medical Department. Office of Medical History. สืบค้นเมื่อ 2012-09-24.
  153. Melville CH (1910). "The prevention of malaria in war". ใน Ross R (บ.ก.). The Prevention of Malaria. New York, New York: E.P. Dutton. p. 577.
  154. Bray RS (2004). Armies of Pestilence: The Effects of Pandemics on History. James Clarke. p. 102. ISBN 978-0-227-17240-7.
  155. Byrne JP (2008). Encyclopedia of Pestilence, Pandemics, and Plagues: A-M. ABC-CLIO. p. 383. ISBN 978-0-313-34102-1.
  156. Kakkilaya BS (April 14, 2006). . Malariasite.com. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2012-04-03. สืบค้นเมื่อ 2012-05-03.
  157. "History | CDC Malaria". Cdc.gov. February 8, 2010. สืบค้นเมื่อ 2012-05-15.
  158. Strom S (April 1, 2011). "Mission Accomplished, Nonprofits Go Out of Business". The New York Times. nytimes.com. OCLC 292231852. สืบค้นเมื่อ 2012-05-09.
  159. . The Global Fund. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2011-07-03. สืบค้นเมื่อ 2012-05-09.
  160. Schoofs M (July 17, 2008). "Clinton foundation sets up malaria-drug price plan". Wall Street Journal. สืบค้นเมื่อ 2012-05-14.
  161. "Executive summary and key points" (PDF). World Malaria Report 2013. World Health Organization. สืบค้นเมื่อ 13 February 2014.
  162. "World Malaria Report 2013" (PDF). World Health Organization. สืบค้นเมื่อ 13 February 2014.
  163. Meade MS, Emch M. (2010). Medical Geography (3rd ed.). Guilford Press. pp. 120–3. ISBN 978-1-60623-016-9.
  164. Williams LL (1963). "Malaria eradication in the United States". American Journal of Public Health and the Nation's Health. 53 (1): 17–21. doi:10.2105/AJPH.53.1.17. PMC 1253858. PMID 14000898.  
  165. Breeveld FJV, Vreden SGS, Grobusch MP (2012). "History of malaria research and its contribution to the malaria control success in Suriname: A review". Malaria Journal. 11: 95.
กันยายน 28, 2021
มาลาเร, งกฤษ, malaria, หร, อไข, บส, ไข, ไข, าง, ไข, อนเย, นหร, อไข, ดอกส, เป, นโรคต, ดเช, อของมน, ษย, และส, ตว, นท, งเป, นพาหะ, สาเหต, จากปรส, ตโปรโตซ, นทร, เซลล, เด, ยวประเภทหน, ในสก, plasmodium, พลาสโมเด, ยม, อาการท, วไปค, ไข, อนเพล, อาเจ, ยนและปวดศ, รษะ, ใน. malaeriy xngkvs malaria hruxikhcbsn ikhpa ikhpang ikhrxneynhruxikhdxksk epnorkhtidechuxkhxngmnusyaelastwxunthimiyungepnphaha misaehtucakprsitoprotsw culinthriyesllediywpraephthhnung inskul Plasmodium phlasomediym xakarthwipkhux miikh xxnephliy xaeciynaelapwdsirsa inraythirunaerngxacthaihtwehluxng chk okhmahruxesiychiwitid 1 orkhmalaeriysngphanodykarkdkhxngyungephsemiyinskul Anopheles yungknplxng aelapktixakarerim 10 thung 15 wnhlngthukkd hakimidrbkarrksaxyangehmaasm bukhkhlxacmixakarkhxngorkhinxikhlayeduxnihhlng inphuthiephingrxdcakkartidechux kartidechuxsamkmixakarebakwa kartanthanbangswnnicahayipinewlaepneduxnhruxpihakbukhkhlimidsmphsmalaeriyxyangtxenuxng 1 malaeriy Malaria Plasmodium inrupthiekhasumnusyaelastwmikraduksnhlngxuncaknalaykhxngyungephsemiy spxorsxyth tdkhwangkbisothphlassumkhxngeslleyuxbuthangedinxaharswnklangkhxngyungkarxxkesiyng ˌ m e ˈ l ɛer i e sakhawichaInfectious diseasexakarikh xaeciyn pwdsirsa 1 phawaaethrksxntwehluxng chk okhma 1 kartngtn10 15 wnhlngidrbechux 2 saehtucakechuxphlasomediym miyungepnphaha 1 withiwinicchykartrwcduechuxinemdeluxd kartrwchaaexntiecnmalaeriy 1 karpxngknmungknyung yaknyung karkhwbkhumphnthuyung yapxngknorkh 1 yayatanmalaeriy 2 khwamchuk216 lankhnthwolk ph s 2559 3 karesiychiwit730 500 khnthwolk ph s 2558 4 emuxthukyung Anopheles ephsemiykdcanaechuxprsitcaknalaykhxngyungekhasueluxdkhxngbukhkhl prsitcaiptbsungcaecriyetibotaelasubphnthu mnusysamarthtidechuxaelasngtx Plasmodium haspichis phuesiychiwitswnmakekidcakechux P falciparum ephraa P vivax P ovale aela P malariae odythwipkxihekidmalaeriyaebbthirunaerngnxykwa spichisrbcakstw P knowlesi phbmakinexechiytawnxxkechiyngit karwinicchymalaeriytrngaebbthaodykartrwceluxddwyklxngculthrrsnodyichfilmeluxdhruxkarwinicchychnidrwderw rapid diagnostic test thixasyaexntiecn mikarphthnawithisungichptikiriyalukosphxliemxersephuxtrwccbdiexnexkhxngprsit aetyngimmiichaephrhlayinphunthisungmiorkhmalaeriythwipenuxngcakrakhaaephngaelasbsxn 5 khwamesiyngkhxngorkhldidodykarpxngknimihthukyungkd odyichmunghruxsarkhbilaemlng hruxdwymatrkarkhwbkhumyung echn karchidphnyakhaaemlnghruxkarrabaynaning miyarksaorkhhlaychnidthipxngknmalaeriyinphuthiedinthangipyngbriewnthiphborkhmalaeriythwip aenanaihichyarksaorkhslfadxksin iphriemthaminbangkhrngintharkaelahlngitrmasaerkkhxngkartngkhrrphinbriewnsungmiorkhmalaeriyxtrasung orkhmalaeriyyngimmiwkhsin aetkalngphthna 2 karrksaorkhmalaeriythiaenana khux karichyatanmalaeriyhlaychnidrwmknsungrwmxartimisinin 2 1 yachnidthisxngxacepnemoflkhwin lumiaefnthrinhruxslfadxksin iphriemthamin 6 xacichkhwininrwmkbdxksiiskhlinidhakimmixartimisinin 6 aenanawainphunthisungmiorkhmalaeriythwip ihyunynorkhmalaeriyhakepnipidkxnerimkarrksaenuxngcakkhwamkngwlwamikarduxyaephimkhun mikarphthnakarduxyainprsittxyatanmalaeriyhlaychnid echn P falciparum sungduxtxkhlxorkhwinidaephripyngphunthisungmikarrabadmakthisud aelakarduxyaxarthimisininepnpyhainbangphunthikhxngexechiytawnxxkechiyngit 2 orkhniaephrhlayinekhtrxnaelaxbxunsungxyuepnaethbkwangrxbesnsunysutr 1 sungrwmphunthiaexfrikaitsahara thwipexechiyaelalatinxemrikabriewnkwang orkhmalaeriymksmphnthkbkhwamyakcnaelayngxacepnxupsrrkhtxkarphthnaesrsthkic 7 8 inthwipaexfrika mikarpraeminwamikarsuyesiy 12 000 landxllarshrthtxpienuxngcakkhaichcaysatharnsukhephimkhun esiykhwamsamarthkarthangan aelaphlesiytxkarthxngethiyw 9 xngkhkarxnamyolkpraeminwamiphupwy 198 lankhn in ph s 2556 10 11 miphuesiychiwitdwyorkhmalaeriyrahwang 584 000 thung 855 000 khn swnihy 90 ekidinthwipaexfrika 10 12 enuxha 1 xakaraelaxakaraesdng 1 1 phawaaethrksxn 2 saehtu 2 1 wngcrchiwit 2 2 malaeriyklbepnsa 3 phyathikaenid 3 1 khwamtanthanthangphnthukrrm 3 2 karthahnathiphidprktikhxngtb 4 karwinicchy 4 1 karcaaenk 5 karpxngkn 5 1 karkhwbkhumtwnaorkh 5 2 withikarxun 5 3 yarksaorkh 6 karrksa 6 1 karduxya 7 karphyakrnorkh 8 rabadwithya 9 prawti 10 sngkhmaelawthnthrrm 10 1 phlkrathbthangesrsthkic 10 2 yaplxmaelayaimidmatrthan 10 3 sngkhram 10 4 khwamphyayamkacd 11 karwicy 11 1 wkhsin 11 2 yarksaorkh 11 3 xun 12 stwxun 13 duephim 14 xangxing 15 aehlngkhxmulxunxakaraelaxakaraesdng aekikh xakaraesdnghlkkhxngmalaeriy 13 pktixakaraelaxakaraesdngkhxngmalaeriycaerimtn 8 25 wnhlngkartidechux 13 xyangirkdi xakarxacekidkhunhlngcakniinphuthithanyatanmalaeriypxngkniwkxn 5 karaesdngerimtnkhxngorkhepnxakarkhlayhwd 14 sungehmuxnkninmalaeriythukspichis aelasamarthehmuxnkbxakarpwyxun echn phawaeluxdepnphis kraephaaxaharaelalaiselkxkesb aelaorkhiwrs 5 karaesdngxakarxacrwmpwdsirsa epnikh sn pwdinkhx xaeciyn olhitcangephraaemdeluxdaedngaetk disan mihiomoklbininpssawa cxtaesiyhayaelakarchk 15 xakartrngtnaebbkhxngmalaeriy khux xakarkaerib sungepnkarekidkarhnawchbphln tamdwykarsn aelaikhaelaehnguxxxkepnwtckr aetlaspichismikhwamthitangkn inkartidechux P vivax aela P ovale xakarkaeribthuksxngwn P malariae xakarkaeribthuksamwn kartidechux P falciparum samarthekidikhklbthuk 36 48 chwomnghruxikhaethbimsrang 16 malaeriyrunaerngpktiekidcak P falciparum xakaraesdngkhxngmalaeriypraephthnierimkhun 9 30 wnhlngkartidechux 14 bukhkhlthimimalaeriykhunsmxng cerebral malaria mkaesdngxakarthangrabbprasathbxykhrng sungrwmthungtharangphidpkti xakartakratukaekwng xmphatemuxdudwysxngta taimsamarthklxkipinthisthangediywkn xakarekrnghlngaexn chkhruxokhma 14 phawaaethrksxn aekikh orkhmalaeriymiphawaaethrksxnrunaernghlayxyang phawaaethrksxnhnungkhuxkarphthnakarhayicxudxd sungekidkhunmakthung 25 inphuihy aela 40 inedkthipwydwymalaeriychnid P falciparum runaerng saehtuxacenuxngcakkarchdechyphawaeluxdepnkrdemtabxlikdwykarhayic pxdbwmnathiimidmisaehtucakorkhhwic pxdbwmekidrwm aelaolhitcangrunaerng klumxakarhayiclabakechiybphlnphbid 5 25 khxngphuihy aelamakthung 29 khxngstrimikhrrph thwaphbnxyinedkelkthipwyepnorkhmalaeriyrunaerng 17 kartidechuxexchixwirwmkbmalaeriyephimxtratay 18 phawaitlmehlwepnlksnakhxngikhnada sunghiomoklbincakemdeluxdaedngthiaetkrwxxksupssawa 14 kartidechux P falciparum xacsngphlihekidmalaeriykhunsmxng sungepnrupaebbkhxngmalaeriyrunaerngthimiorkhsmxngrwmdwy phawadngklawsmphnthkbcxtakhaw retinal whitening sungxacepnxakaraesdngthangkhlinikthimipraoychninkaraeykmalaeriycaksaehtuxunkhxngikh 19 nxkcakniyngxacekidmamot pwdsirsarunaerng tbot natalineluxdta aelamihiomoklbininpssawarwmkbitlmehlwid 14 malaeriyinstrimikhrrphepnsaehtusakhykhxngkartaykhlxd tharktayaelaminahnkaerkkhlxdta 20 odyechphaaxyangyinginkartidechux P falciparum aetkartidechux P vivax kphbid 21 saehtu aekikhprsitmalaeriyepnsingmichiwitinskul Plasmodium iflm Apicomplexa P falciparum P malariae P ovale P vivax aela P knowlesi 22 23 epnsaehtukhxngmalaeriyinmnusy sunginspichisehlani P falciparum epnspichisthiphbmakthisud 75 rxnglngmakhux P vivax 20 5 aemwaedim P falciparum epnchnidthithaihmiphuesiychiwitmakthisud 24 aethlkthanpccubnesnxwa malaeriy P vivax smphnthkbphawathixacxntraythungchiwitidbxykhrngethakbkarwinicchykartidechux P falciparum 25 malaeriy P vivax phbnxkthwipaexfrikamakkwaodysdswn 26 mikarbnthukkartidechuxmalaeriyphlasomediymspichisthimacaklingimmihangchnsunginmnusy xyangirkdi spichisehlaniswnihymikhwamsakhythangsatharnsukhnxy 27 odyykewn P knowlesi sungepnspichisrbcakstwthikxorkhmalaeriyinlingaemkaekhk 23 phawaolkrxnnacasngphltxkarsngphanorkhmalaeriy aetkhwamrunaerngaelakarkracaythangphumisastrkhxngphldngklawyngimaenchd 28 29 wngcrchiwit aekikh wngcrchiwitkhxngprsitmalaeriy yungkxihekidkartidechuxodykardudeluxd khnaerk spxorsxytekhasukraaeseluxd aelaedinthangipyngtb spxorsxytehlaniekhaiptidechuxeslltb thisungmikarephimcanwnepnemxorsxyt thaiheslltbaetk aelaklbekhasukraaeseluxd caknn emxorsxyttidechuxesllemdeluxdaedng thisungecriyepnrayawngaehwn ring form sungothrophsxytaelachisxntcaphlitemxorsxytmakkhunxik nxkcaknimikarphlitaekmiothistechnkn sunghakyungidrbrayaniekhaip caiptidechuxintwyungaelamikarecriyepntwetmwytxip inwngcrchiwitkhxng Plasmodium yungknplxngephsemiy twthukebiynaeth sngphanrayatidtxthiekhluxnthiid eriyk spxorsxyt mayngtwthukebiynstwmikraduksnhlng echn mnusy twthukebiynmthyntr channyungknplxngcungepnesmuxntwnaorkhaephrechux spxorsxytedinthangphanesneluxdipyngeslltb thisungmncasubphnthuaebbimxasyephs eriykwa tissue schizogony thaihidemxorsxytnbhlayphnesll emxorsxytehlaniekhaiptidesllemdeluxdaedngihmaelaerimtnwngcrkarephimcanwnaebbimxasyephs eriykwa blood schizogony sungthaihidemxorsxytthisamarthtidechuxidihm 8 thung 24 esll inrayani esllcaraebidaelawngcrkartidechuxerimtnihm 30 emxorsxytxunecriyipepnaekmiotistthiyngecriyimetmthi immature gametocyte sungepneslltnkaenidkhxngesllsubphnthuephsphuaelaephsemiy emuxyungkdmnusy aekmiotistcathukdudcakeluxdaelaipecriyinthangedinxaharkhxngyung aekmiotistephsphuaelaephsemiyphsmknaelakxepnoxoxikhnit ookinete sungepnisoktthiidrbkarphsmaelaekhluxnthiid caknnoxoxikhnitecriyipepnspxorsxytihmthicaekhluxnthiipyngtxmnalaykhxngyung aelaphrxmthicatidechuxtwthukebiynstwmikraduksnhlngihm emuxyungdudeluxdxik spxorsxytinnalaycathukchidekhasuphiwhnng 31 echphaayungephsemiyethannthidudeluxd swnyungephsphukinnatxykhxngphuchepnxahar channcungimsngtxorkh yungknplxngephsemiymkdudeluxdinyamklangkhun odypktierimkhnhaxaharinchwngeyn aelacakhnhatxipthngkhuncnkwacaiddudeluxd 32 prsitmalaeriyyngsamarthsngphanidodykarthayeluxd aemcaphbnxyktam 33 malaeriyklbepnsa aekikh xakaraesdngkhxngmalaeriysamarthklbepnsaidhlngcakchwngthiimmixakaraesdngtang kn karklbepnsanisamarthcaaenktamsaehtuidepnkarklbkaerib karepnorkhklbhruxkartidechuxsa karklbkaeribkhux karthiklbaesdngxakarxikkhrnghlngchwngthiimaesdngxakar sungekidcakprsitthiynghlngehluxxyuineluxdsungepnphlcakkarrksathiimephiyngphxhruximmiprasiththiphaph 34 karepnorkhklbkhuxkarthiklbaesdngxakarhlngprsitthukkacdhmdipcakeluxdaelwaetyngkhngxyuepnhiphonsxytaefngineslltb karepnorkhklbmkekidrahwang 8 24 spdahaelamkphbinkartidechux P vivax aela P ovale 5 phupwymalaeriychnid P vivax inekhtxbxunmksmphnthkbkarthihiphonsxytmichiwitxyuinvduhnaw odykarepnorkhklberimtninpithdcakpithithukyungkd 35 kartidechuxsahmaythungprsitthikxkartidechuxkhrngkxnidthukkacdhmdipcakrangkayaelw aetmikaridrbprsitihmekhama kartidechuxsaimsamarthaeykcakkarklbkaeribidthnthi aemwakarklbtidechuxsaphayinsxngspdahkhxngkarrksakartidechuxkhrngaerkmkmisaehtucakkhwamlmehlwinkarrksa 36 bukhkhlxacaesdngphumikhumknrayasn premunity inkrnikartidechuxsaid 37 phyathikaenid aekikhorkhmalaeriyinmnusymisxngraya rayahnungxyunxkemdeluxdaedng khuxxyuineslltb xikrayahnungxyuinemdeluxdaedng emuxyungthitidechuxmalaeriyipdudeluxdcakmnusy spxorsxytinnalaykhxngyungtwnncaekhaipsukraaeseluxd aelwechuxcaedinthangiptb emuxipthungaelw echuxcaekhaipxyuineslltb aelacaephimcanwnaebbimxasyephsodyimaesdngxakarepnewla 8 30 wn 38 hlngrayasngbxyuintb echuxmalaeriycaepliynaeplngipihemxorsxythlayphnesll emuxeslltwthukebiynaetk emxorsxytehlanicaeldrxdekhasukraaeseluxdephuxerimwngcrchiwitrayainemdeluxdaedng 38 echuxnixxkcaktbodyexaeyuxhumesllkhxngeslltbkhlumtwexngiw phumikhumkncungimsamarthtrwccbid 39 inemdeluxdaedng echuxcaephimcanwnaebbimxasyephsxikkhrng emuxidcanwnmakthungradbhnungkcathaihemdeluxdaedngaetkxxk aelaechuxcanwnmakkcathukaephrekhasukraaeseluxdipsuemdeluxdaedngihmtxip aetlakhrngthiemdeluxdaedngaetkxxkaelamiechuxcanwnmakekhasukraaeseluxdphrxmkn phupwycamiikhepnraya 38 sungchwngkhxngkarekidikhcaepnipaelwaetchnidkhxngechux karmiikhcbepnrayaniexng thieriykwa cbikh spxorsxyt P vivax bangswnimecriyipepnemxorsxtytrayanxkemdeluxdaedngthnthi aetcaphlithiponsxyt hypnozoite sungsngbxyurayahnungtngaethlayeduxn pkti 7 10 eduxn thunghlaypi hlngrayasngbxyu hiponsxytcaklbmaphthnaipepnemxorsxntxik hiponsxytepnsaehtuthikartidechux P vivax mirayafknanaelakarepnorkhklbphayhlng 35 yngimthrabaenchdwa P ovale mirayahiponsxytdwyhruxim 40 prsitmalaeriyaethbimthukrabbphumikhumknkhxngrangkaykacd ephraawngcrchiwitinmnusyswnihyxyuineslltbaelaesllemdeluxdaedng thaihphumikhumknkhxngrangkaytrwcimphb xyangirkdi esllemdeluxdthitidechuxcathukkrxngaelathalaythingthimam sungepnkarthalayechuxidthanghnung xyangirkdi echux P falciparum miwithihlbhlikcakkrabwnkarkhxngrangkaydngklawodyprsitcamikarsrangoprtinyudekaabnphiwesllemdeluxdaedng thaihemdeluxdaedngthitidechuxiptidxyukbphnnghlxdeluxdkhnadelk sungthaihemdeluxdtidechuxnnimthukkacdthimam 41 karxudknhlxdeluxdkhnadelkkxihekidxakar echn inmalaeriyrk placental malaria 42 esllemdeluxdaedngthitidphnnghlxdeluxdkhnadelknisamarthecaaphan blood brain barrier aelathaihekidmalaeriykhunsmxng cerebral malaria id 43 khwamtanthanthangphnthukrrm aekikh tamkarthbthwninpi 2548 orkhmalaeriyidsrangkhwamkddnkarkhdeluxkthiyingihythisudtxcionmmnusyinprawtisastrlasud enuxngcakradbxtratayaelaxtrakarekidorkhcakmalaeriysung odyechphaaxyangyingchnid P falciparum pccythangphnthukrrmhlayxyangihkhwamtanthanmalaeriybang echn lksnaesllrupekhiyw lksnathalssiemiy phawaphrxngkluokhs 6 fxseft diihodrciens aelakarkhadaexntiecndffibnemdeluxdaedng 44 45 phlkrathbkhxnglksnaesllrupekhiywtxphumikhumknmalaeriyaesdngthungkaraelkepliynthangwiwthnakarsungekidkhunephraamalaeriypracathin lksnaesllrupekhiywkxihekidkhwambkphrxnginomelkulhiomoklbinineluxd omelkulexsthiepliynaeplngkhxnghiomoklbinthaihesllklayepnrupekhiywhruxbidebiywepnthrngokhng khnathiemdeluxdaedngpkticakhngthrngewaekhahakn enuxngcakthrngrupekhiyw emdeluxdaedngcungmiprasiththiphaphrbhruxplxyxxksiecndxykwapkti kartidechuxmalaeriythaihemdeluxdaedngepnthrngekhiywyingkhun channcungthukkhcdxxkcakrabbihlewiynolhiterwkhun cungepnkarldkhwamthisungprsitmalaeriycakhrbwngcrchiwitinesll bukhkhlthiepnhxomisks khux miaexllilhiomoklbinbitathiphidpktisxngaexllil caepnolhitcangemdeluxdaedngrupekhiyw khnathiphuthiepnehethxorisks khux miaexllilpktiaelaphidpktixyanglahnung camikhwamtanthantxmalaeriy aemwakhwamkhadhmaykarkhngchiphkhxngphumisphaphhxomiskscaimdarngkhwamxyurxdkhxnglksnadngklaw aetlksnaniyngsubthxdmaephraapraoychncakaebbehethxorisks 45 46 karthahnathiphidprktikhxngtb aekikh karthahnathiphidprktikhxngtbxnepnphlcakmalaeriynnphbimbxyaelaodypktiekidechphaainphuthimiphawakhxngtbxunxyukxnaelw echn tbxkesbcakiwrshruxorkhtberuxrng klumxakardngklawbangkhrngeriyk tbxkesbmalaeriy malarial hepatitis aemwacathukmxngwaepnehtukarnthiekidkhunnxy aetphborkhtbmalaeriymakkhun odyechphaaxyangyinginexechiytawnxxkechiyngitaelaxinediy khwamiwkhxngtbinphupwymalaeriysmphnthkboxkasmiphawaaethrksxnaelakaresiychiwitmakkhun 47 karwinicchy aekikh filmeluxdepneknthmatrthankhxngkarwinicchymalaeriy phaphcakklxngculthrrsnaesdngrayawngaehwnaelaesllsubphnthukhxng Plasmodium falciparum ineluxdmnusy enuxngcakmalaeriyaesdngxakarimcaephaa karwinicchymalaeriynxkphunthipracathintxngmikhwamsngsyradbsung sungxackhnhaidcaktxipni prawtiedinthanglasud mamot miikh ekldeluxdineluxdta aelamiradbbilirubinineluxdsungkwapktirwmkbradbemdeluxdkhawpkti 5 mkyunynmalaeriydwykartrwcfilmeluxddwyklxngculthrrsn hruxdwykarthdsxbwinicchyrwderw RDT odyichaexntiecn 48 49 culthrrsnsastrepnwithithiichmakthisudephuxtrwccbprsitmalaeriy odyinpi 2553 mikartrwcfilmeluxdephuxhamalaeriyraw 165 lanfilm 50 aemwacamikarichaephrhlay karwinicchydwyculthrrsnsastrmikhxesiyhlksxngprakar khux hlaysthanthi odyechphaaxyangyinginchnbth immiekhruxngmuxephiyngphxthicadaeninkarthdsxb aelakhwamaemnkhxngphlkhunxyukbthngthksakhxngphutrwcfilmeluxdaelaradbprsitineluxd khwamiwkhxngfilmeluxdmiphisytngaet 75 90 insphaphehmaathisud ipcnthung 50 chudnayatrwcxyangrwderwthimikhayechingphanichymkthanaykarmiprsitmalaeriyidaemnkwafilmeluxd aetchudnayatrwcdngklawmikhwamiwaelakhwamcaephaawinicchyaeprphnkhunxyukbphuphlit aelaimsamarthbxkidwamiprsitmakethaid 50 inthxngthithikarthdsxbthanghxngptibtikarmiphrxmaelw khwrtngkhxsngsyhruxthdsxbhamalaeriyinphupwythukkhnthixyuinphunthisungmimalaeriypracathin inphunthisungimsamarthcaykarthsxbwinicchythanghxngptibtikarid karichephiyngprawtiikhephuxepnkarbngchikarrksamalaeriyklayepnpkti sungepnkhasxnpkti ikhethakbmalaeriyewnaetphisucnidepnxyangxun khxesiykhxngkarptibtinikhux karwinicchymalaeriyekinkhwamepncringaelakarcdkarkbikhthiimidsaehtucakmalaeriyxyangphid sungsinepluxngthrphyakrxncakd bnthxnkhwamechuxmninrabbsatharnsukhaelasngesrimkarduxya 51 aemcamikarphthnakarthdsxbthiichptikiriyalukosphxliemxerskhun aetinpi 2555 karthdsxbdngklawyngimmiichaephrhlayinphunthisungphbmalaeriyepnpkti enuxngcakepnwithithisbsxn 5 karcaaenk aekikh xngkhkarxnamyolkcaaenkmalaeriyepn mixakarrunaerng hrux immixakaraethrksxn 5 hakekhakhayeknthdanlangniaemaetkhxhnungihepnmalaeriythimixakarrunaerng michannihthuxepnmalaeriythiimmixakaraethrksxn 52 khwamrusuktwldlng xxnephliymakcnimsamarthedinid imsamarthkinxaharexngid chkmakkwahnungkhrng khwamdnolhitta nxykwa 70 mm prxthinphuihy aela 50 mm prxthinedk hayiclabak chxkcakkarihlewiynolhit itlmehlwhruxmihiomoklbininpssawa mieluxdxxk hruxhiomoklbinnxykwa 50 k litr 5 k edsilitr pxdbwmna kluokhsineluxdnxykwa 2 2 milliomlar litr 40 mk edsilitr phawakraediydkrdhruxradbaelketdsungkwa 5 milliomlar litr radbprsitineluxdsungkwa 100 000 tximokhrlitrinphunthisngphankhwamekhmta low intensity transmission area hrux 250 000 tximokhrlitrinphunthisngphankhwamekhmsung high intensity transmission area malaeriykhunsmxngniyamwaepnmalaeriychnid P falciparum thimixakarrunaerngsungaesdngdwyxakarthangprasathwithya rwmthungokhma odymiaebbpraeminkhwamrusuktwkhxngklasokwnxykwa 11 hruxaebbpraeminkhwamrusuktwaeblnithrmakkwa 3 hruxokhmathikinewlanankwa 30 nathihlngchk 53 karpxngkn aekikhwithisungichpxngknmalaeriy idaek yarksaorkh karkacdyungaelakarpxngknimihthukyungkd immiwkhsinmalaeriy malaeriycamiinphunthisungmikhwamhnaaennkhxngprachakrmnusysung mikhwamhnaaennkhxngprachakryungknplxngsungaelaxtrakarsngphancakmnusysuyungaelacakyungsumnusysung hakpccykhxhnungkhxidldlngmakphx prsitmalaeriycahayipcakphunthinninthisud dngthiekidkhunaelwinthwipxemrikaehnux thwipyuorpaelatawnxxkklangbangswn thwa aemwaprsitmalaeriycathukkacdhmdipcakolkaelw prsitkxacklbmahaksphawatang klbexuxxanwytxkarsubphnthukhxngprsitxik yingipkwann rakhatxkhnkhxngkarkacdyungknplxngephimkhunemuxkhwamhnaaennkhxngprachakrldlng thaihwithidngklawimkhumkhathangesrsthkicinbangphunthi 54 karpxngknmalaeriyxackhumkhakwakarrksaorkhinrayayaw aetprachakryakcnthisudkhxngolkimsamarthcayrakhaerimtnid rakhakarkhwbkhum ihkhwampracathinta aelaokhrngkarkacdinaetlapraethsmiphltangkwang twxyangechn inpraethscin sungrthbalinpi 2553 prakasyuththsastrinkarkacdmalaeriyincin karlngthunthikahndepnsdswnnxykhxngraycaysatharnadansatharnsukh inthangtrngkham okhrngkarkhlaykninpraethsaethnsaeniycamimulkhapraeminiwhnunginhakhxngngbpramansatharnsukh 55 karkhwbkhumtwnaorkh aekikh karkhwbkhumtwnaorkh hmaythung withisungichldmalaeriydwykarldradbkarsngphanodyyung sahrbkarpxngknswnbukhkhl sarkhbilaemlngxnthrngprasiththiphaphthisudxasydixixithihruxphikharidin 56 mikaraesdngaelwwa mungchubyakhaaemlngaelakarphnekhmichnidmivththitkkhang indoor residual spraying miprasiththiphaphsunginkarpxngknmalaeriyinedkinphunthisungphbmalaeriythwip 57 58 karrksaphupwyyunynaelwxyangthnthwngthidwykarrksaaebbphsmthixasyxartimisininyngxacldkarsngphanid 59 mungchwyknyungcakmnusyaelaldxtrakartidechuxaelasngphanmalaeriy mkchubmungdwyyakhaaemlngsungxxkaebbmaephuxkhayungkxnyunghathangphanmungid mikarpraeminwamungchubyakhaaemlngmiprasiththiphaphepnsxngethakhxngmungthiimidchubyaaelaihkarpxngkndikwakarimichmung 70 60 rahwangpi 2543 thung 2551 mungchubyakhaaemlngchwychiwitthark 250 000 khnodypramaninaexfrikaitsahara 61 khrweruxnraw 13 inpraethsitsaharamimungchubyakhaaemlng 62 inpi 2543 mungpxngknedkaexfrika 1 7 lankhn 1 8 thixasyxyuinsphawamalaeriypracathinkhngtw canwnedkaexfrikathiichmungchubyakhaaemlngephimkhunepn 20 3 lankhn 18 5 inpi 2550 thwaxik 89 6 lankhnyngimidrbkarpxngkn 63 inpi 2551 mikarpraeminwakhrweruxnaexfrika 31 mimungchubyakhaaemlngxyangnxyhnunghlng mungswnmakthukchubdwyiphrithrxyd sungepnyakhaaemlngchnidmiphista karichthiaenanakhuxihaekhwnmungiwehnuxklangetiyngihaekhwnxyuehnuxetiyngthnghmdodyphbkhxbekha mungchubiphrithrxytaelamungchubyakhaaemlngthixxkvththinanihkarpxngknxyangdithisud aelamiprasiththiphaphmakthisudemuxichtngaeteynthungecha 64 karphnekhmichnidmivththitkkhangepnkarphnyakhaaemlngbnphnngphayinban hlngdudeluxdaelw yungcanwnmakcaphkbnphunphiwiklekhiyngkhnayxy channhakchabphnngbandwyyakhaaemlng yungthiphkxyucataykxnthicathnidkdkhnxunaelasngphanprsitmalaeriy 65 inpi 2549 xngkhkarxnamyolkaenanaihichyakhaaemlng 12 chnidinkarphnekhmichnidmivththitkkhang rwmthungdidithiaelaisfluthrinaelaedltaemthrininklumiphrithrxyd 66 xnusyyastxkohlmxnuyatihichdidithiprimannxyinthangsatharnsukh aethamkarichinthangkarekstr 67 pyhahnungkhxngkarphnekhmichnidmivththitkkhangthukrupaebb khux karduxyakhaaemlng yungthiidrbphlkrathbcakkarphnekhmichnidmivththitkkhangmiaenwonmphkaelaxasyxyuinxakhar aelaenuxngcakkarrakhayekhuxngxnekidcakkarchidphn lukhlankhxngmnmiaenwonmcaphkaelaxasyxyunxkxakharmakkwa hmaykhwamwa phwkmncaidrbphlkrathbcakkarphnekhmichnidmivththitkkhangnxykwa 68 miwithixunxikhlaywithiinkarldyungkdaelachalxkarrabadkhxngmalaeriy khwamphyayamldluknaodyldkarekhathungaehlngnaepidsungepnthiecriykhxngyunghruxodykarephimsarephuxldkarecriykhxngyungnnmiprasiththiphaphinbangthi 69 immihlkthansnbsnunxupkrnkhbilyungxielkthrxnikssungsrangesiyngkhwamthisungmaksungnacachwyilyungephsosd 70 withikarxun aekikh mikarichwithikarmiswnrwmkhxngchumchnaelayuththsastrsukhsuksasungesrimsrangkhwamtrahnkmalaeriyaelakhwamsakhykhxngmatrkarkhwbkhumephuxldxubtikarnkhxngmalaeriyinolkkalngphthnabangphunthixyangidphl 71 karrbruorkhinrayatn samarthhyudimihorkhthungtayid karsuksayngsamarthaecngprachachnihpidbriewnnaning echn aethngkna sungepnaehlngphsmphnthuchndisahrbprsitaelayung channcungldkhwamesiyngkhxngkarsngphanrahwangmnusyid withikarniodythwipichinekhtemuxngsungmisunyprachakrkhnadihyinphunthicakdaelamiaenwonmkarsngphaninphunthiehlanimak 72 karbabdpxngknmiewnraya intermittent preventive therapy epnxikkarchwyehluxhnungthiichephuxkhwbkhummalaeriyinstrimikhrrphaelathark 73 aelaedkkxnwyeriynsungkarsngphanepnaebbtamvdukalidsaerc 74 yarksaorkh aekikh miyahlaychnidthisamarthchwypxngknmalaeriykhnaedinthangipyngthinrabadid yaehlaniswnmakbangkhrngichinkarrksadwy khlxorkhwinxacichidinthisungprsityngiwtxya 75 enuxngcak Plasmodium swnihyduxtxyarksaorkhtngaethnungchnidkhunip cungmkichyahnunginsamchnidni emoflkhwin laeriym dxksiiskhlin hruxkarrwmxaotwaokhwnaelaophrkwanilihodrkhlxird malaorn 75 phupwysamarththnvththiyadxksiiskhlinaelakarrwmxaotwaokhwnaelaophrkwaniliddithisud emoflkhwinsmphnthkbkaresiychiwit karkhatwtay aelaxakarthangprasathwithyaaelacitewch 75 phlkhumkhrxngyngimerimthnthi aelaphuthicaedinthangipyngphunthithinrabadkhxngmalaeriypktithanyahnungthungsxngspdahkxnedinthangipaelayngthantxipsithunghkspdahhlngedinthangklb ykewnxaotwaokhwn ophrkwanil sungtxngerimsxngwnkxnedinthangaelathantxenuxngepnewlaecdwncaknn 76 karichyakhumkhrxngaethbimidphlsahrbphuthixasyxyuinbriewnthimimalaeriyxyuaelw aelapktiichechphaainphuedinthangaelankthxngethiywrayasnethann thngni enuxngcakrakhaya phlkhangekhiyngcakkarichrayayaw aelakhwamyakinkaridmasungyatanmalaeriyinpraethsyakcn 77 karichyakhumkhrxnginthisungmiyungthiepntwnaorkhmalaeriyxacsngesrimihmikarphthnakarduxyabangswn partial resistance 78 karrksa aekikhmalaeriyrksadwyyarksaorkhtanmalaeriy yathiichkhunxyukbpraephthaelakhwamrunaerngkhxngorkh aemwamikarichyaldikhthwip aetphlkhxngyatxphllphthnnimchdecn 79 malaeriychnidimmixakaraethrksxnxacrksadwyyarksaorkhthangpak karrksakartidechux P falciparum thiidphlthisud khux karichxartimisininrwmkbyatanmalaeriyxun ruckkninchux karbabdrwmxartimisinin artemisinin combination therapy hrux ACT sungldkarduxyatxswnprakxbyaediyw 80 yatanmalaeriyephimehlaniidaek exomidxakhwin lumiaefnthrin emoflkhwinhruxslfadxksin iphriemthamin 81 karrwmxikaebbhnungthiaenana khux idihodrxartimisininaelaiphephxrakhwin 82 83 ACT ichrksamalaeriychnidimmixakaraethrksxnidphlraw 90 61 xngkhkarxnamyolkaenanaihichkhwininaelakhlindamysininkarrksamalaeriykhnatngkhrrphchwngaerk itrmasthi 1 aela ACT inchwnghlng itrmasthi 2 aela 3 84 emuxichrksamalaeriyrahwangkartngkhrrph inkhristthswrrs 2000 mimalaeriythiduxxartimisininbangswnekidkhuninexechiytawnxxkechiyngit 85 86 kartidechux P vivax P ovale hrux P malariae pktirksaodyimtxngxyuorngphyabal karrksa P vivax txngmithngkarrksarayaeluxd dwykhlxorkhwinhrux ACT tlxdcnkarrksaechuxinruptbdwyiphrmakhwin 87 karrksamalaeriychnidrunaerngthiaenana khux karichyatanmalaeriyinhlxdeluxdda sahrbmalaeriychnidrunaerng xartisuentihphldikwakhwininthnginedkaelaphuihy 88 karrksamalaeriychnidrunaerngekiywkhxngkbmatrkarprakhbprakhxngsungkhwrthainhnwyxphibal sungrwmkarcdkarikhsungekinaelakarchksungxacekidcakmalaeriy nxkcakni yngrwmkarefaduxakarhayicerwkwapkti natalineluxdta aelaophaethsesiymineluxdtadwy 24 karduxya aekikh karduxyaepnpyhathiephimkhunkhxngkarrksamalaeriyinkhriststwrrsthi 21 pccubn karduxyaphbthwiptxyatanmalaeriythukklum ykewnxartimisinin 89 karrksasayphnthuduxyatxngxasyyaklumnimakkhun rakhakhxngxartimisininthaihmikarichinpraethskalngphthnacakd 90 sayphnthumalaeriythiphbtrngchayaednkmphucha ithyduxtxkarbabdrwmsungrwmxartimisinin channcungxacrksaimidely 91 karsmphsprachakrprsittxkarbabddwyxartimisininxyangediyw artemisinin monotherapy inkhnadtakwarksaorkhidekin 30 piaelakarmixartimisinintakwamatrthanmiaenwonmphlkdnkareluxkfionithpthiduxya 92 karduxxartimisininphbaelwinpraethskmphucha phma ithyaelaewiydnam 93 karphyakrnorkh aekikh pisukhphawathisuyesiyipkhxngmalaeriytxphuxyuxasy 100 000 khnin ph s 2547 lt 10 0 100 100 500 500 1000 1000 1500 1500 2000 2000 2500 2500 2750 2750 3000 3000 3250 3250 3500 3500 immikhxmul emuxrksaxyangehmaasm phupwymalaeriysamarthkhadhmaykarfuntwxyangsmburn 94 thwa malaeriyrunaerngsamarthdaeninxyangrwderwyingaelathaihesiychiwitidinimkichwomnghruxwn 95 inphupwymalaeriythirunaerngthisud xtrapwytayxacthung 20 aemidrbkarxphibalaelarksaktam 5 inrayayaw mibnthukkhwambkphrxngthangkarecriyinedkthipwyepnmalaeriyrunaernghlaykhrng 96 kartidechuxeruxrngodyimepnorkhrunaerngsamarthekididinklumxakarphumikhumknbkphrxngsungsmphnthkbkartxbsnxngthildlngtxaebkhthieriyslomenllaaelaiwrsexpitn bar 97 inwyedk malaeriythaihekidolhitcangrahwangkarecriykhxngsmxngthirwderw aelayngkxkhwamesiyhayodytrngtxsmxngxnekidcakmalaeriykhunsmxng 96 phurxdchiwitcakmalaeriykhunsmxngbangswnmikhwamesiyngtxkhwambkphrxngthangprasathwithyaaelakarru khwamphidpktithangphvtikrrmaelaorkhlmchkephimkhun 98 matrkarpxngknorkhmalaeriyaesdngaelwwachwyphthnakarthahnathikarruaelaphlkareriyninkarthdlxngthangkhlinikemuxethiybkbklumyahlxk 96 rabadwithya aekikh karkracaykhxngmalaeriythwolk 99 karxubtikhxngmalaeriyduxkhlxorkhwinhruxhlaychnidephimkhun karxubtikhxngmalaeriyduxkhlxorkhwin immi Plasmodium falciparum hruxduxkhlxorkhwin immimalaeriy xngkhkarxnamyolkpraeminwainpi 2553 miphupwymalaeriy 219 lankhn miphuesiychiwit 660 000 khn 5 100 xngkhkarxunpraemincanwnphupwyiwrahwang 350 thung 550 lankhnsahrbmalaeriychnidflsiparm 101 aelamiphuesiychiwit 1 24 lankhninpi 2553 ephimkhuncak 1 0 lankhninpi 2533 102 phupwyswnihy 65 epnedkxayunxykwa 15 pi 103 strimikhrrphraw 125 lankhnesiyngtxkartidechuxthukpi inaexfrikaitsahara malaeriykhxngmardasmphnthkbkaresiychiwitkhxngtharkthipraeminthung 200 000 khntxpi 20 miphupwymalaeriyraw 10 000 khntxpiinyuorptawntk aela 1 300 1 500 khntxpiinshrthxemrika 17 raw 900 khnesiychiwitcakorkhinthwipyuorprahwangpi 2536 thung 2546 56 thngxubtikarnkhxngorkhthwolkaelaxtratayxnekidcakorkhldlnginchwnghlng tamkhxmulxngkhkarxnamyolk karesiychiwitcakorkhmalaeriyinpi 2553 ldlngkwahnunginsamcakpi 2543 sungpraeminiw 985 000 khn swnihyenuxngcakkarichmungchubyakhaaemlngaelakarbabdphsmphsanyudxartimisinin 61 inpi 2555 miphupwymalaeriy 207 lankhn inpinn pramanwamiphuesiychiwitcakorkhrahwang 473 000 thung 789 000 khn sungcanwnmakepnedkinthwipaexfrika 2 khwamphyayamldorkhmalaeriyinthwipaexfrikanbaeterimshswrrsihmmiphlbangswn odyxtraorkhinthwipaexfrikaldlngodypraman 40 104 malaeriypccubnpracathininaethbkwangrxbesnsunysutr inphunthithwipxemrika hlayswnkhxngthwipexechiy aelaswnihykhxngthwipaexfrika phbkaresiychiwitcakmalaeriy 85 90 inaexfrikaitsahara praeminpi 2552 raynganwapraethsthimixtrataysungsudtxprachakr 100 000 khn khux ixwxriokhst 86 15 aexngokla 56 93 aelaburkinafaos 50 66 105 praeminpi 2553 chiwapraethsthimikaresiychiwitcakmalaeriymakthisudtxprachakr khux praethsburkinafaos omsmbikaelamali 103 okhrngkaraextlsmalaeriymungthaaephnthiradbpracathinthwolkkhxngmalaeriy odyepnwithiichtdsinkarcakdtamphunthithwolkkhxngorkhaelapraeminpharaorkh 106 107 khwamphyayamninaipsukarphimphephyaephraephnthiphawapracathinkhxng P falciparum inpi 2553 108 sungraw 100 praethsmimalaeriypracathin 100 109 thukpi nkedinthangrahwangpraeths 125 lankhnedinthangekhapraethsehlani aelakwa 30 000 khnsmphsorkh 56 karkracaythangphumisastrkhxngmalaeriyinphumiphakhkhnadihymikhwamsbsxn aelaphunthithimimalaeriykbphunthiplxdmalaeriymkphbtidkn 110 malaeriychukinekhtrxnaelakungekhtrxnephraaprimanfn xunhphumisungtxenuxngaelakhwamchunsung rwmkbnaningsungluknaphrxmecriyepntwetmwy thaihphwkmnmisingaewdlxmthicaepntxkaraephrphnthuxyangtxenuxng 111 inphunthithiaehngaelngkwa karrabadkhxngmalaeriysamarththanayidkhxnkhangaemnyaodykarthaaephnthiprimanfn 112 malaeriyphbinekhtchnbthmakkwainemuxng twxyangechn hlaynkhrinxnuphumiphakhlumaemnaokhnginexechiytawnxxkechiyngitplxdmalaeriyepnhlk aetorkhchukinekhtchnbthhlayaehng rwmthungtamekhtaednrahwangpraethsaelachaypa 113 inthangtrngkham malaeriyinthwipaexfrikaphbthnginekhtchnbthaelaemuxng aemkhwamesiynginemuxngihycamitakwa 114 prawti aekikhaemprsitsungkxorkhmalaeriy P falciparum mima 50 000 100 000 piaelw aetkhnadprachakrkhxngprsitnnimephimcnraw 10 000 pikxn sungphrxmkbkhwamkawhnathangekstrkrrm 115 aelakarphthnanikhmmnusy yngphbechuxthiiklchidkbprsitmalaeriymnusythwipinchimaephnsi hlkthanbangxyangaenawa malaeriy P falciparum xackaenidinkxrilla 116 phbkarxangthungikhtamkhabxnepnexklksnkhxngmalaeriytlxdprawtisastrthimibnthuk erimtngaet 2700 pikxnkhristkalincin 117 malaeriyxacmiswntxkhwamesuxmlngkhxngckrwrrdiormn 118 aelamikaraephrrabadinormmakesiycnidchuxwa ikhormn 119 bangphumiphakhinormobranthuxwaesiyngtxorkhephraamisphaphexuxxanwytxtwnaorkhmalaeriy phunthidngklaw echn praethsxitalitxnit ekaasardieniy hnxngpxntien phumiphakhtakhxngxithrueriyfng aelankhrormtamaemnaithebxr yungchxbnaninginthiehlanisahrbepnaehlngephaaphnthu swnchlprathan dinkhlaybung naihlphancakkarekstr aelapyhakarrabaynacakkarsrangthnnthaihminaningephimkhun 120 ornld rxs aephthychawxngkvs idrbrangwloneblsakhasrirwithyahruxkaraephthyin ph s 2445 sahrbngandanmalaeriy khawa malaeriy kaenidcakphasaxitalismyklang mala aria hmaythung xakasesiy orkhniedimeriyk ikhcbsn ague hruxikhhnxng enuxngcaksmphnthkbbunghnxng 121 malaeriyekhyphbmakinthwipyuorpaelaxemrikaehnuxswnihy 122 aetpccubnimichthinrabadaelw 123 aemyngmiphupwyekhapraethsbang 124 karsuksathangwithyasastrthaihmikhwamkawhnasakhykhrngaerkin ph s 2423 emuxaephthythharchawfrngesssungthanganinorngphyabalthharemuxngkngstxngtin praethsaexlcieriy chux charl hluys xalfngs lafwrxng sngektprsitinemdeluxdaedngkhxngphutidechuxmalaeriyepnkhrngaerk cungesnxwa malaeriyekidcaksingmichiwitni khrngaerkrabuwaophrthistaepntwkxorkh 125 cakkarkhnphbniaelaphayhlng thaihekhaidrbrangwloneblsakhasrirwithyahruxkaraephthyin ph s 2450 pitxma karols finily aephthychawkhiwbathirksaphupwyikhehluxnginkrunghawanaphbhlkthanaennhnawa yungsngphanechuxipaelarbmacakmnusy 126 ngannimihlngkaresnxkxnhnaodyocisxa si nxtt Josiah C Nott 127 aelanganodyesxraephtthrik aemnsn bidaewchsastrekhtrxn eruxng karaephrechuxorkhethachang 128 ineduxnemsayn ph s 2437 aephthychawskxt esxrornld rxseyiymesxraephtthrik aemnsnthibanekhabnthnnkhwinaexnn krunglxndxn kareyiymkhrngniepncuderimtnkhxngkhwamrwmmuxaelakarwicyxyangkratuxruxrnsipisungesrcsinin ph s 2441 emuxrxs sungkhnannkalngthanganinorngphyabalprathan Presidency General Hospital inoklkata phisucnwngcrchiwitsmburnkhxngprsitmalaeriyinyung ekhacungphisucnwayungepntwnaorkhmalaeriyinmnusyodykaraesdngwayungbangspichisaephrechuxmalaeriysunk 129 ekhaaeykprsitmalaeriycaktxmnalaykhxngyungthidudeluxdcaknkthitidechux rxsidrbrangwloneblsakhaaephthysastrpraca ph s 2445 sahrbnganni hlnglaxxkcakrachkaraephthyxinediy rxsthanganthiorngeriynewchsastrekhtrxnliewxrphulaelaepnphunakhwamphyayamephuxkhwbkhummalaeriyinpraethsxiyipt panama krisaelamxriechiys 130 phayhlngkhnakrrmkaraephthyxnmiwlethxr ridepnphunayunynkarkhnphbkhxngfinilyaelarxsin ph s 2443 wileliym si kxraeks William C Gorgas nakaraenanakhxngkhnakrrmkar ipptibtiinmatrkarsukhphaphthidaeninrahwangkarkxsrangkhlxngpanama ngansatharnsukhnichwychiwitkhnnganhlayphnkhnaelachwyphthnawithithiichinkarrnrngkhsatharnsukhtxorkhinphayhna 131 karrksamalaeriythiidphlxyangaerkmacakepluxktnsingokhna cinchona sungmikhwinin tnimnikhunbnthiladkhxngethuxkekhaaexndis inpraethsepruepnhlk chnphunemuxngkhxngeprunasarlalayaexlkxhxlsingonamakhwbkhumikh phbprasiththiphaphtxmalaeriyaelakhnaeysuxitnakarrksanimathwipyuorpraw ph s 2183 in ph s 2220 yanirwmxyuintarbyalxndxnepnkarrksatanmalaeriy 132 aetklwngthung ph s 2363 cungidmikaraeykswnprakxbxxkvththi khux khwinin cakepluxkim aeykaelatngchuxodynkekhmichawfrngess piaeyr ochaesf epltieyr Pierre Joseph Pelletier aelaochaesf biyxngaexem kawxngtu Joseph Bienaime Caventou 133 134 Artemisia annua aehlngkhxngyatanmalaeriy xartimisinin khwininklayepnyarksaorkhmalaeriysakhycnkhristthswrrs 1920 emuxerimmikarphthnayarksaorkhxun inkhristthswrrs 1940 ichkhlxorkhwinaethnkhwinininkarrksathngmalaeriythiimmixakaraethrksxnaelamalaeriyrunaerngcnekidkarduxtamma erimaerkinexechiytawnxxkechiyngitaelathwipxemrikaitinkhristthswrrs 1950 aelathwolkinkhristthswrrs 1980 135 xartimisinin sungkhnphbodynkwithyasastrchawcin thu ohywohyw Tu Youyou aelaephuxnrwmnganinkhristthswrrs 1970 cakphuch Artemisia annua klayepnkarrksathiaenanasahrbmalaeriy P falciparum odyihrwmkbyatanmalaeriyxuntlxdcninorkhrunaerng 136 mikarich Plasmodium vivax rahwang ph s 2460 thungkhristthswrrs 1940 ephuxkarbabdmalaeriy epnkarchidprsitmalaeriyodyectnaephuxchknaihekidikhephuxtxsukborkhbangchnid echn sifilisttiyphumi in ph s 2461 phukhidkhnethkhnikhni yulixus wkaenr eyaerkk Julius Wagner Jauregg idrbrangwloneblsakhasrirwithyahruxaephthysastrsahrbkarkhnphbkhxngekha ethkhnikhnixntray khaphupwyraw 15 cungimichxiktxip 137 yakhaaemlngtwaerkthiichphnekhmichnidmivththitkkhang khux didithi 138 aemthiaerkcaichephuxtxsukbmalaeriyodyechphaa aetidaephripichinekstrkrrmxyangrwderw emuxewlaphanip karichdidithihlkklayepnkarkhwbkhumstruphuchaethnkarkhwbkhumorkh aelakarichinkarekstrkhnanihyninaipsuwiwthnakarkhxngyungduxinhlayphumiphakh karduxdidithithiyunglayaesdngsamarthethiybidkbkarduxyaptichiwinathiaebkhthieriyaesdng rahwangkhristthswrrs 1960 khwamtrahnkthungphllbkhxngkarichxyangimeluxkephimkhun cnsudthaynaipsukarhamichdidithiinthangkarekstrinhlaypraethsinkhristthswrrs 1970 67 kxnhnadidithi malaeriythukkacdhruxkhwbkhumidsaercinphunthiekhtrxnxyangpraethsbrasilaelaxiyiptodykarkhcdhruxwangyaphisaehlngephaaphnthuyunghruxthixyuinnakhxngrayalukna twxyangechn karichsarprakxbsarhnumiphissung pariskrin kbsthanthisungminaning 139 wkhsinmalaeriyepnepahmaykarwicymaaetxdit mikardaeninkarsuksaxnaerkthimikhwamhwngsungaesdngskyakhxngwkhsinmalaeriyin ph s 2510 odykarkxphumikhumknhnudwyspxorsxytmichiwitthithukthaihxxnvththidwyrngsi sungihkarkhumkhrxngxyangsakhyaekhnuemuxphayhlngchiddwyspxorsxytxyurxdidpkti nbaetkhristthswrrs 1970 mikhwamphyayamphxsmkhwrinkarphthnayuththsastrkarihwkhsinthikhlaykninmnusy 140 sngkhmaelawthnthrrm aekikhphlkrathbthangesrsthkic aekikh malaeriymiidepnephiyngorkhsungsmphnthodythwipkbkhwamyakcnethann banghlkthanihkhxmulwa xacepnsaehtukhxngkhwamyakcnaelaxupsrrkhsakhytxkarphthnaesrsthkic 7 8 aemphumiphakhekhtrxncaidrbphlmakthisud txxiththiphliklthisudkhxngmalaeriyipthungekhtxbxunbangswnsungmikarepliynaeplngvdukalsudotng orkhsmphnthkbphllbthangesrsthkicsakhytxphumiphakhsungaephrhlaynn rahwangplaykhriststrwrrsthi 19 aelatnkhriststwrrsthi 20 orkhepnpccysakhyinkarchalxkarphthnaesrsthkicinrththangitkhxngshrthxemrika 141 karepriybethiybcidiphiechliytxhwin ph s 2538 prbkhwamethaethiymknkhxngxanacsux rahwangpraethsthimimalaeriykbpraethsthiimmimalaeriymikhwamaetktanghaetha 1 526 kb 8 268 inchwng ph s 2508 thung 2533 praethsthimimalaeriythwipmicidiphiechliytxhwephimkhunephiyng 0 4 txpi ethiybkb 2 4 txpiinpraethsxun 142 khwamyakcnsamarthephimkhwamesiyngkhxngmalaeriy ephraakhnyakcnimmismrrthphaphthangkarenginephuxpxngknhruxrksaorkh odythngsin mikarpramanphlkrathbthangesrsthkickhxngmalaeriytxthwipaexfrikaepnmulkha 12 000 landxllarshrthtxpi phlkrathbthangesrsthkicnirwmmulkhasatharnsukh wnthanganthiesiyipenuxngcakkarecbpwy wnthiesiyipinkarsuksa phlitphaphldlngenuxngcaksmxngesiyhaycakmalaeriykhunsmxng aelakaresiykarlngthunaelakarthxngethiyw 9 orkhmipharahnkinbangpraeths sungkhidepn 30 50 khxngkarrbekharksainorngphyabal makthung 50 khxngkareyiymphupwynxk aelamakthung 40 khxngkhaichcaysatharnsukh 143 malaeriykhunsmxngepnsaehtuxndbtn khxngkhwamphikarthangprasathwithyainedkchawaexfrika 98 karsuksaepriybethiybkarthahnathikarrukxnaelahlngkarbabdkarecbpwyepnmalaeriyrunaerngtxenuxngaesdngihehnphlkareriynaelakhwamsamarthkarruthiphrxngxyangsakhyaemhlngfuntwaelw 96 phlkhux malaeriyrunaerngaelamalaeriykhunsmxngmiphllphththangsngkhm esrsthkickwangkhwangekinphlthnthikhxngorkh 144 yaplxmaelayaimidmatrthan aekikh phbkarplxmxyangaenbeniyninhlaypraethsexechiy echn praethskmphucha 145 cin 146 xinodniesiy law ithyaelaewiydnam aelaepnsaehtusakhykhxngkaresiychiwitthieliyngidinpraethsehlani 147 xngkhkarxnamyolkklawwa karsuksachiwa 40 khxngyarksaorkhmalaeriythimixartisuentepnyaplxm odyechphaaxyangyinginaethblumnaokhngaelaidsthapnarabbetuxnphyerwsungcarayngansarsnethsekiywkbyaplxmxyangrwderwaekecahnathithiekiywkhxnginpraethsthiekharwm 148 immiwithinaechuxthuxaekaephthyhruxprachachninkartrwccbyaplxmodyprascakhxngptibtikar bristhkalngphyayamtxsukbkarmiyaplxmodykarichethkhonolyiihmephuxihkhwamplxdphycakaehlngthungkarcahnay 149 xikkhwamkngwlthangkhlinikaelasatharnsukhhnung khux karephimcanwnyatanmalaeriyimidmatrthanxnekidcakkhwamekhmkhnkhxngswnprakxbimehmaasm pnepuxndwyyaxunhruxepnphis swnprakxbkhunphaphtaaelahibhximephiyngphx 150 karsuksain ph s 2555 aesdngwa yatanmalaeriyrawhnunginsaminexechiytawnxxkechiyngitaelaaexfrikaitsaharaimphankarwiekhraahthangekhmi hibhxhruxthukphisucnwaepnethc 151 sngkhram aekikh malaeriyinsngkhramkhrngthisxng tlxdprawtisastr kartidmalaeriymibthbathsakhytxchatakhxngphunarthbal rthchati bukhlakrthangthharaelakarptibtithangthhar 152 inpi 2453 phuidrbrangwloneblsakhakaraephthy ornld rxs sungtwekhaexngkrxdchiwitcakorkhmalaeriy tiphimphhnngsuxchux karpxngknmalaeriy sungrwmbthchux karpxngknmalaeriyinsngkhram phupraphnthbth phnexk si exch emlwil sastracarysukhsastraehngrachwithyalyaephthythharbkinkrunglxndxn klawthungbthbathsakhykhxngmalaeriyrahwangsngkhramwa prawtisastrmalaeriyinsngkhramxacthuxepnprawtisastrsngkhramthiediyw prawtisastrsngkhraminkhristskrachaennxn xacepnipidkrnithiphupwyorkhthieriyk ikhkhay camp fever canwnmak aelaxacyngrwmorkhbidkhaysdswnphxsmkhwr insngkhramkhriststwrrsthisibhk sibecdaelasibaepdkaenidcakmalaeriy 153 malaeriyekhyepnphysukhphaphsakhythisudthithharshrthinaepsifikitprasbrahwangsngkhramolkkhrngthisxng sungthharpraman 500 000 naytidechux 154 ocesf aephthrik ebirn Joseph Patrick Byrne rabuwa thharhkhmunnayesiychiwitdwyorkhmalaeriyrahwangkarthphaexfrikaaelaaepsifikit 155 mikarlngthunkarenginxyangsakhyephuxcdhasartanmalaeriythimixyuaelasrangsarihm rahwangsngkhramolkkhrngthihnungaelasngkhramolkkhrngthisxng xupthanimtxenuxngkhxngepluxktnsingokhnaaelakhwininxnepnyatanmalaeriytamthrrmchatithaihmikarlngthunephuxwicyaelaphthnayaaelawkhsinxun xngkhkarthharxemrikalngmuxrierimwicydngklawsungrwmsunywicykaraephthythharerux sthabnwicythharbkwlethxr ridaelasthabnwicyorkhtidechuxkaraephthykxngthphshrthaehngkxngthphshrth 156 nxkehnuxcakni yngmikarrierimxyangkarkhwbkhummalaeriyinphunthisngkhram MCWA sungkxtnginpi 2485 aelatxmakhux sunyorkhtidtx pccubnkhux sunykhwbkhumaelapxngknorkhhrux CDC sungkxtnginpi 2489 khxmulkhxng CDC wa MCWA tngkhunephuxkhwbkhummalaeriyrxbthanfukthharinshrthxemrikaphakhitaeladinaednkhxngshrth sungmalaeriyyngepnpyha 157 khwamphyayamkacd aekikh mikhwamphyayamsakhyhlaykhrngephuxkacdechuxmalaeriycakswntang khxngolk hruxkacdmnthwolk inpi 2549 xngkhkarmalaeriyonmxr Malaria No More tngepasatharnakacdmalaeriycakthwipaexfrikaphayinpi 2558 aelaxngkhkarmiaephnyubhakbrrluepahmaynn 158 miwkhsinmalaeriyhlaychnidkalngxyuinkarthdlxngthangkhliniksungtngicihkarkhumkhrxngaekedkinphunthirabadaelachwyldkhwamerwkhxngkarsngphanorkh cwbcnpi 2555 kxngthuntxsuexds wnorkhaelamalaeriyolk Global Fund to Fight AIDS Tuberculosis and Malaria idaeckcaymungchubyakhaaemlng 230 lanphunsungtngichyudkarsngphanmalaeriycakyung 159 mulnithikhlintninshrthxemrikathanganephuxcdkarxupthanaelarksaesthiyrphaphrakhaintladxartimisinin 160 khwamphyayamxunxyangokhrngkarmalaeriyaextlas Malaria Atlas Project mungwiekhraahsarsnethsphumixakasaelasphaphxakassungcaepntxkarthanaykarrabadkhxngmalaeriyxyangaemnyaodyxasykarmithinthixyukhxngprsitthinamalaeriy 106 khnakrrmkarthipruksanoybaymalaeriykhxngxngkhkarxnamyolkkxtngkhuninpi 2555 ephuxihkhaaenanathangyuththsastraelasingekhaethkhnikhaekxngkhkarxnamyolkinthukaengmumkhxngkarkhwbkhumaelakarkacdmalaeriy 161 ineduxnphvscikayn 2556 xngkhkarxnamyolkaelaklumphucdhathunwkhsinmalaeriywangepahmayphthnawkhsinsungxxkaebbephuxhyudyngkarsngphanmalaeriyodymiepahmayrayayawephuxkacdmalaeriy 162 malaeriythukkacdhruxldprimanlngmaksaercinbangphunthi malaeriyekhyphbthwipinshrthxemrikaaelathwipyuorptxnit aetokhrngkarkhwbkhumtwnaorkh rwmkbkarefasngektaelarksamnusythitidechux idkacdorkhcakphumiphakhehlani mihlaypccysngphl echn karrabayaehlngephaaphnthuinphunthichumnaephuxekstrkrrmaelakarepliynaeplngxuninkarptibticdkarna aelakhwamkawhnakhxngsukhaphibal sungrwmkarichkrackaekwaelabngtamakkhuninthixyuxasy 163 malaeriythukkacdcakswnihykhxngshrthxemrikaintnkhriststwrrsthi 20 odywithikarehlani aelakarichyakhaaemlngdidithi tlxdcnwithixunkacdorkhnicakwngthiehluxxyuthangitinkhristthswrrs 1950 164 inpraethssurinam mikarkwadorkhnicakemuxnghlwngaelaphunthichayfngphanaenwthangsamngamthirierimodyokhrngkarkacdmalaeriythwolkinpi 2498 sungmikarkhwbkhumtwnaorkhodykarichdidithiaelaixxarexs karekbsemiyreluxdsmaesmxcakprachakrephuxrabuphupwymalaeriythimixyu aelakarihekhmibabdaekthukkhnthipwy 165 praethsphutankalngichyuththsastrkacdmalaeriyaebbohm aelamiphupwythiyunyndwyklxngculthrrsnldlng 98 7 tngaetpi 2537 thung 2553 nxkehnuxcakethkhnikhkhwbkhumtwnaorkhxyangixxarexsinphunthikhwamesiyngsungaelaphankarkracaymungchubyakhaaemlngkhngthnaelw pccyxunxyangkarphthnaesrsthkicaelakarephimkarekhathungbrikarsukhphaphchwyihphutanprasbkhwamsaercinkarldxubtikarnkhxngmalaeriy 166 karwicy aekikhwkhsin aekikh phumikhumkntxmalaeriy P falciparum ekidexngtamthrrmchatiid aetechphaahlngkartidechuxsa hlaypi 167 pceckbukhkhlsamarthmiphumikhumkntxkartidechux P falciparum hakthukyungthinaprsitchbbthithukkarchayrngsiexkskhnadhnungthaihimtidechuxkdpramanhnungphnkhrng 168 pccubn yngimmiwkhsinsungmiprasiththiphaphsahrbmalaeriy aemkalngmikarphthnawkhsinhlaytw 169 thrrmchatiphhusnthanxyangsungkhxngoprtin P falciparum hlaytwsngphlihepnkhwamthathaysakhyinkarxxkaebbwkhsin wkhsinthimiiheluxksungmiepahmayyngesllsubphnthu isoktaelaoxoxikhnitinthangedinxaharswnklangkhxngyungmunghmayephuxhyudkarsngphanmalaeriy wkhsinhyudkarsngphanehniywnaaexntibxdiineluxdmnusy emuxyungdudeluxdcakpceckbukhkhlthimiphumikhumkn aexntibxdiehlanipxngknprsitmiihsaerckarecriyinyung 170 wkhsinthimiiheluxkxun sungmungeparayaeluxdkhxngwngcrchiwitkhxngprsit imephiyngphxintwmnexng 171 twxyangechn mikarthdsxb SPf66 inphunthisungphborkhthwipinkhristthswrrs 1990 aetkarthdlxngaesdngwamnihphlimephiyngphx 172 kalngmikarphthnawkhsinsungmiskyphaphhlaytwthimungeparayakxnemdeluxdaedngkhxngwngcrchiwitkhxngprsit odymi RTS S epntweluxkna 168 khadwacaidibxnuyatinpi 2558 97 bristhethkhonolyichiwphaph sanaeriy kalngphthnawkhsinthaihxxnvththikxnemdeluxdaedng eriyk PfSPZ sungichspxorsxytthngtwephuxchknakarsnxngkhxngphumikhumkn 173 inpi 2549 khnakrrmkarthipruksawkhsinmalaeriykhxngxngkhkarxnamyolkrang aephnethkhonolyiwkhsinmalaeriy sungmiwtthuprasngkhcudhlkhnungephux phthnaaelaxxkibxnuyatwkhsinmalaeriyrunaerksungmiprasiththiphlngpxngknorkhrunaerngaelakaresiychiwitkwa 50 aelakhngxyunankwahnungpi phayinpi 2558 174 yarksaorkh aekikh prsitmalaeriymiexphiokhphlast apicoplast sungepnxxraekenllsthipktiphbinphuch xyuincionmkhxngmn echuxwaexphiokhphlastehlanikaenidphanexnodsimiboxsis endosymbiosis khxngsahrayaelamibthbathsakhyinemaethbxlisumdantang khxngtwprsit echn chiwsngekhraahkrdikhmn phbwaexphiokhphlastphlitoprtinkwa 400 chnid aelapccubnkalngsubswnwacaepnepahmaythiepnipidsahrbyatanmalaeriyihmhruxim 175 emuxerimmiprsitphlasomediymduxya cungkalngmikarphthnayuththsastrihmephuxtxsukborkhmalaeriy aenwthanghnungxyuinkarnaaexddkt adduct krdxamioniphridxksalsngekhraah sungprsitcarbekhaipcnsudthaykhdkhwangkhwamsamarthinkarsrangwitaminbicaepnhlaychnid 176 177 yatanmalaeriythiichkhxmephlksolhasngekhraahkalngidrbkhwamsnicinkarwicy 178 179 SJ733 swnhnungkhxngyathdlxngklumthiihykwa eriyk siporxinodoln spiroindolone mnybyngoprtin ATP4 khxngemdeluxdaedngthitidechuxsungthaihesllehiywaelaklayepnaekhngehmuxnesllaek sungcakratunihrabbphumikhumknkacdesllthitidechuxxxkcakrabbdngthisathitinaebbcalxnghnu inpi 2557 mikarwangaephnkarthdlxngthangkhlinikkhn 1 ephuxpraeminophriflkhwamplxdphyinmnusyodysthabnkaraephthyhaward hiws Howard Hughes Medical Institute 180 NITD246 aela NITD609 kxyuinklumsiporxinodoln aelamiepahmay khux oprtin ATP4 180 xun aekikh yuththsastrkarkhwbkhumtwnaorkhthiimichsarekhmiekiywkhxngkbkarprbphnthukrrmkhxngyungmalaeriy khwamkawhnainethkhonolyiphnthuwiswkrrmthaihkarnadiexnexcaksingmichiwitxunekhaipincionmkhxngyungepnipid aelwldxayukhykhxngyung hruxthaihyungduxtxprsitmalaeriymakkhun ethkhnikhyungplxdechuxepnwithikarkhwbkhumphnthukrrmsungyungephsphuplxdechuxcanwnmakthukephaaeliyngaelaplxy emuxphsmphnthukbyungephsemiycaldprachakrinthrrmchatiinrunhlng karplxysa sudthaycakacdprachakrepahmayid 60 cionmiksepnhwickhxngkarwicymalaeriy dwykarladbphnthukrrmkhxng P falciparum Anopheles gambiae yungtwnaorkhchnidhnung aelacionmmnusy thaihsamarthsuksaphnthukrrmkhxngsingmichiwitthngsaminwngcrchiwitkhxngmalaeriyid 181 karnaethkhonolyiphnthusastrihmipichxikxyanghnung khux khwamsamarthinkarsrangyungthiddaeprphnthukrrmsungimsngphanmalaeriy sungmiskyphaphkhwbkhumthangchiwwithyasungkarsngphanmalaeriyid 182 stwxun aekikhmikarrabuspichisprsit Plasmodium ekuxb 200 chnidsungtidechuxinnk stweluxykhlanaelastweliynglukdwynmxun 183 aelaekuxb 30 chnidthitidechuxiphremtthimiichmnusytamthrrmchati 184 prsitmalaeriybangchnidthitidechuxiniphremtthimiichmnusyepnsingmichiwittwaebbsahrbprsitmalaeriykhxngmnusy echn P coatneyi epnaebbkhxng P falciparum aela P cynomolgi P vivax ethkhnikhkarwinicchythiichtrwccbprsitiniphremtthimiichmnusykhlayknkbthiichsahrbmnusy 185 prsitmalaeriythitidechuxinstwfnaethathukichinkarwicyxyangkwangkhwang echn P berghei 186 malaeriyinnkmiphltxchnidinxndb Passeriformes epnhlk aelaepnphykhukkhamkhxnkhangihysahrbnkinrthhaway hmuekaakalapaoksaelaklumekaaxun thrabwaprsit P relictum mibthbathinkarcakdkarkracayaelakhwamxudmsmburnkhxngnkhawaypracathin khadwapraktkarnolkrxnephimkhwamchukaelakarkracaythwolkkhxngmalaeriyinnk ephraaxunhphumithisungkhunthaihphawaehmaasmsahrbkarsubphnthukhxngprsit 187 duephim aekikhBynum WF Overy C 1998 The Beast in the Mosquito The Correspondence of Ronald Ross and Patrick Manson Wellcome Institute Series in The History of Medicine Rodopi ISBN 978 90 420 0721 5 Guidelines for the treatment of malaria 3rd ed World Health Organization 2015 ISBN 9789241549127 xangxing aekikh 1 0 1 1 1 2 1 3 1 4 1 5 1 6 1 7 1 8 Caraballo H 2014 Emergency department management of mosquito borne illness Malaria dengue and west nile virus Emergency Medicine Practice 16 5 2 0 2 1 2 2 2 3 2 4 2 5 Malaria Fact sheet N 94 WHO March 2014 subkhnemux 28 August 2014 World Malaria Report 2017 PDF WHO 2017 ISBN 978 92 4 156552 3 GBD 2015 Mortality and Causes of Death Collaborators 8 October 2016 Global regional and national life expectancy all cause mortality and cause specific mortality for 249 causes of death 1980 2015 a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015 Lancet 388 10053 1459 1544 doi 10 1016 s0140 6736 16 31012 1 PMID 27733281 5 0 5 1 5 2 5 3 5 4 5 5 5 6 5 7 5 8 5 9 Nadjm B Behrens RH 2012 Malaria An update for physicians Infectious Disease Clinics of North America 26 2 243 59 doi 10 1016 j idc 2012 03 010 PMID 22632637 6 0 6 1 Organization World Health 2010 Guidelines for the treatment of malaria 2nd ed Geneva World Health Organization p ix ISBN 9789241547925 7 0 7 1 Gollin D Zimmermann C August 2007 PDF Malaria Disease Impacts and Long Run Income Differences rayngan Institute for the Study of Labor http ftp iza org dp2997 pdf 8 0 8 1 Worrall E Basu S Hanson K 2005 Is malaria a disease of poverty A review of the literature Tropical Health and Medicine 10 10 1047 59 doi 10 1111 j 1365 3156 2005 01476 x PMID 16185240 CS1 maint multiple names authors list link 9 0 9 1 Greenwood BM Bojang K Whitty CJ Targett GA 2005 Malaria Lancet 365 9469 1487 98 doi 10 1016 S0140 6736 05 66420 3 PMID 15850634 CS1 maint multiple names authors list link 10 0 10 1 WHO 2014 World Malaria Report 2014 Geneva Switzerland World Health Organization pp 32 42 ISBN 978 92 4156483 0 GBD 2013 Mortality and Causes of Death Collaborators 17 December 2014 Global regional and national age sex specific all cause and cause specific mortality for 240 causes of death 1990 2013 a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013 Lancet 385 9963 117 171 doi 10 1016 S0140 6736 14 61682 2 PMC 4340604 PMID 25530442 Factsheet on the World Malaria Report 2014 World Health Orgnization 2014 subkhnemux 2 February 2015 13 0 13 1 Fairhurst RM Wellems TE 2010 Chapter 275 Plasmodium species malaria in Mandell GL Bennett JE Dolin R eds b k Mandell Douglas and Bennett s Principles and Practice of Infectious Diseases 2 7th ed Philadelphia Pennsylvania Churchill Livingstone Elsevier pp 3437 62 ISBN 978 0 443 06839 3 CS1 maint multiple names editors list link CS1 maint extra text editors list link 14 0 14 1 14 2 14 3 14 4 Bartoloni A Zammarchi L 2012 Clinical aspects of uncomplicated and severe malaria Mediterranean Journal of Hematology and Infectious Diseases 4 1 e2012026 doi 10 4084 MJHID 2012 026 PMC 3375727 PMID 22708041 Beare NA Taylor TE Harding SP Lewallen S Molyneux ME 2006 Malarial retinopathy A newly established diagnostic sign in severe malaria American Journal of Tropical Medicine and Hygiene 75 5 790 7 PMC 2367432 PMID 17123967 CS1 maint multiple names authors list link Ferri FF 2009 Chapter 332 Protozoal infections Ferri s Color Atlas and Text of Clinical Medicine Elsevier Health Sciences p 1159 ISBN 978 1 4160 4919 7 17 0 17 1 Taylor WR Hanson J Turner GD White NJ Dondorp AM 2012 Respiratory manifestations of malaria Chest 142 2 492 505 doi 10 1378 chest 11 2655 PMID 22871759 CS1 maint multiple names authors list link Korenromp E Williams B de Vlas S Gouws E Gilks C Ghys P Nahlen B 2005 Malaria attributable to the HIV 1 epidemic sub Saharan Africa Emerging Infectious Diseases 11 9 1410 9 doi 10 3201 eid1109 050337 PMC 3310631 PMID 16229771 CS1 maint multiple names authors list link Beare NA Lewallen S Taylor TE Molyneux ME 2011 Redefining cerebral malaria by including malaria retinopathy Future Microbiology 6 3 349 55 doi 10 2217 fmb 11 3 PMC 3139111 PMID 21449844 CS1 maint multiple names authors list link 20 0 20 1 Hartman TK Rogerson SJ Fischer PR 2010 The impact of maternal malaria on newborns Annals of Tropical Paediatrics 30 4 271 82 doi 10 1179 146532810X12858955921032 PMID 21118620 CS1 maint multiple names authors list link Rijken MJ McGready R Boel ME Poespoprodjo R Singh N Syafruddin D Rogerson S Nosten F 2012 Malaria in pregnancy in the Asia Pacific region Lancet Infectious Diseases 12 1 75 88 doi 10 1016 S1473 3099 11 70315 2 PMID 22192132 CS1 maint multiple names authors list link Mueller I Zimmerman PA Reeder JC 2007 Plasmodium malariae and Plasmodium ovale the bashful malaria parasites Trends in Parasitology 23 6 278 83 doi 10 1016 j pt 2007 04 009 PMC 3728836 PMID 17459775 CS1 maint multiple names authors list link 23 0 23 1 Collins WE 2012 Plasmodium knowlesi A malaria parasite of monkeys and humans Annual Review of Entomology 57 107 21 doi 10 1146 annurev ento 121510 133540 PMID 22149265 24 0 24 1 Sarkar PK Ahluwalia G Vijayan VK Talwar A 2009 Critical care aspects of malaria Journal of Intensive Care Medicine 25 2 93 103 doi 10 1177 0885066609356052 PMID 20018606 CS1 maint multiple names authors list link Baird JK 2013 Evidence and implications of mortality associated with acute Plasmodium vivax malaria Clinical Microbiology Reviews 26 1 36 57 doi 10 1128 CMR 00074 12 PMC 3553673 PMID 23297258 Arnott A Barry AE Reeder JC 2012 Understanding the population genetics of Plasmodium vivax is essential for malaria control and elimination Malaria Journal 11 14 doi 10 1186 1475 2875 11 14 PMC 3298510 PMID 22233585 CS1 maint multiple names authors list link Collins WE Barnwell JW 2009 Plasmodium knowlesi finally being recognized Journal of Infectious Diseases 199 8 1107 8 doi 10 1086 597415 PMID 19284287 Parham PE Christiansen Jucht C Pople D Michael E 2011 Understanding and modelling the impact of climate change on infectious diseases in Blanco J Kheradmand H eds b k Climate Change Socioeconomic Effects pp 43 66 ISBN 978 9533074115 CS1 maint multiple names authors list link CS1 maint extra text editors list link Climate Change And Infectious Diseases PDF CLIMATE CHANGE AND HUMAN HEALTH RISK AND RESPONSES World Health Organization Schlagenhauf Lawlor 2008 pp 70 1 Cowman AF Berry D Baum J 2012 The cellular and molecular basis for malaria parasite invasion of the human red blood cell Journal of Cell Biology 198 6 961 71 doi 10 1083 jcb 201206112 PMC 3444787 PMID 22986493 CS1 maint multiple names authors list link Arrow KJ Panosian C Gelband H Institute of Medicine U S Committee on the Economics of Antimalarial Drugs 2004 Saving Lives Buying Time Economics of Malaria Drugs in an Age of Resistance National Academies Press p 141 ISBN 978 0 309 09218 0 CS1 maint multiple names authors list link Owusu Ofori AK Parry C Bates I 2010 Transfusion transmitted malaria in countries where malaria is endemic A review of the literature from sub Saharan Africa Clinical Infectious Diseases 51 10 1192 8 doi 10 1086 656806 PMID 20929356 CS1 maint multiple names authors list link WHO 2010 p vi 35 0 35 1 White NJ 2011 Determinants of relapse periodicity in Plasmodium vivax malaria Malaria Journal 10 297 doi 10 1186 1475 2875 10 297 PMC 3228849 PMID 21989376 WHO 2010 p 17 Maegraith BG 1973 Tropical Pathology Spezielle pathologische Anatomie 8 319 349 doi 10 1007 978 3 662 00226 1 11 ISBN 978 3 662 00228 5 Cite journal requires journal help chapter ignored help 38 0 38 1 38 2 Bledsoe GH 2005 Malaria primer for clinicians in the United States Southern Medical Journal 98 12 1197 204 quiz 1205 1230 doi 10 1097 01 smj 0000189904 50838 eb PMID 16440920 Vaughan AM Aly AS Kappe SH 2008 Malaria parasite pre erythrocytic stage infection Gliding and hiding Cell Host amp Microbe 4 3 209 18 doi 10 1016 j chom 2008 08 010 PMC 2610487 PMID 18779047 CS1 maint multiple names authors list link Richter J Franken G Mehlhorn H Labisch A Haussinger D 2010 What is the evidence for the existence of Plasmodium ovale hypnozoites Parasitology Research 107 6 1285 90 doi 10 1007 s00436 010 2071 z PMID 20922429 CS1 maint multiple names authors list link Tilley L Dixon MW Kirk K 2011 The Plasmodium falciparum infected red blood cell International Journal of Biochemistry and Cell Biology 43 6 839 42 doi 10 1016 j biocel 2011 03 012 PMID 21458590 CS1 maint multiple names authors list link Mens PF Bojtor EC Schallig HDFH 2012 Molecular interactions in the placenta during malaria infection European Journal of Obstetrics amp Gynecology and Reproductive Biology 152 2 126 32 doi 10 1016 j ejogrb 2010 05 013 PMID 20933151 CS1 maint multiple names authors list link Renia L Wu Howland S Claser C Charlotte Gruner A Suwanarusk R Hui Teo T Russell B Ng LF 2012 Cerebral malaria mysteries at the blood brain barrier Virulence 3 2 193 201 doi 10 4161 viru 19013 PMC 3396698 PMID 22460644 CS1 maint multiple names authors list link Kwiatkowski DP 2005 How malaria has affected the human genome and what human genetics can teach us about malaria American Journal of Human Genetics 77 2 171 92 doi 10 1086 432519 PMC 1224522 PMID 16001361 45 0 45 1 Hedrick PW 2011 Population genetics of malaria resistance in humans Heredity 107 4 283 304 doi 10 1038 hdy 2011 16 PMC 3182497 PMID 21427751 Weatherall DJ 2008 Genetic variation and susceptibility to infection The red cell and malaria British Journal of Haematology 141 3 276 86 doi 10 1111 j 1365 2141 2008 07085 x PMID 18410566 Bhalla A Suri V Singh V 2006 Malarial hepatopathy Journal of Postgraduate Medicine 52 4 315 20 PMID 17102560 CS1 maint multiple names authors list link Abba K Deeks JJ Olliaro P Naing CM Jackson SM Takwoingi Y Donegan S Garner P 2011 Abba Katharine b k Rapid diagnostic tests for diagnosing uncomplicated P falciparum malaria in endemic countries Cochrane Database of Systematic Reviews 7 CD008122 doi 10 1002 14651858 CD008122 pub2 PMID 21735422 CS1 maint multiple names authors list link Kattenberg JH Ochodo EA Boer KR Schallig HD Mens PF Leeflang MM 2011 Systematic review and meta analysis Rapid diagnostic tests versus placental histology microscopy and PCR for malaria in pregnant women Malaria Journal 10 321 doi 10 1186 1475 2875 10 321 PMC 3228868 PMID 22035448 CS1 maint multiple names authors list link 50 0 50 1 Wilson ML 2012 Malaria rapid diagnostic tests Clinical Infectious Diseases 54 11 1637 41 doi 10 1093 cid cis228 PMID 22550113 Perkins MD Bell DR 2008 Working without a blindfold The critical role of diagnostics in malaria control Malaria Journal 1 Suppl 1 S5 doi 10 1186 1475 2875 7 S1 S5 PMC 2604880 PMID 19091039 WHO 2010 p 35 WHO 2010 p v World Health Organization 1958 Malaria The First Ten Years of the World Health Organization PDF World Health Organization pp 172 87 Sabot O Cohen JM Hsiang MS Kahn JG Basu S Tang L Zheng B Gao Q Zou L Tatarsky A Aboobakar S Usas J Barrett S Cohen JL Jamison DT Feachem RG 2010 Costs and financial feasibility of malaria elimination Lancet 376 9752 1604 15 doi 10 1016 S0140 6736 10 61355 4 PMC 3044845 PMID 21035839 CS1 maint multiple names authors list link 56 0 56 1 56 2 Kajfasz P 2009 Malaria prevention International Maritime Health 60 1 2 67 70 PMID 20205131 Lengeler C 2004 Lengeler Christian b k Insecticide treated bed nets and curtains for preventing malaria Cochrane Database of Systematic Reviews 2 CD000363 doi 10 1002 14651858 CD000363 pub2 PMID 15106149 Tanser FC Lengeler C Sharp BL 2010 Lengeler Christian b k Indoor residual spraying for preventing malaria Cochrane Database of Systematic Reviews 4 CD006657 doi 10 1002 14651858 CD006657 pub2 PMID 20393950 CS1 maint multiple names authors list link Palmer J WHO gives indoor use of DDT a clean bill of health for controlling malaria WHO 60 0 60 1 Raghavendra K Barik TK Reddy BP Sharma P Dash AP 2011 Malaria vector control From past to future Parasitology Research 108 4 757 79 doi 10 1007 s00436 010 2232 0 PMID 21229263 CS1 maint multiple names authors list link lingkesiy 61 0 61 1 61 2 Howitt P Darzi A Yang GZ Ashrafian H Atun R Barlow J Blakemore A Bull AM Car J Conteh L Cooke GS Ford N Gregson SA Kerr K King D Kulendran M Malkin RA Majeed A Matlin S Merrifield R Penfold HA Reid SD Smith PC Stevens MM Templeton MR Vincent C Wilson E 2012 Technologies for global health The Lancet 380 9840 507 35 doi 10 1016 S0140 6736 12 61127 1 PMID 22857974 CS1 maint multiple names authors list link Miller JM Korenromp EL Nahlen BL W Steketee R 2007 Estimating the number of insecticide treated nets required by African households to reach continent wide malaria coverage targets Journal of the American Medical Association 297 20 2241 50 doi 10 1001 jama 297 20 2241 PMID 17519414 CS1 maint multiple names authors list link Noor AM Mutheu JJ Tatem AJ Hay SI Snow RW 2009 Insecticide treated net coverage in Africa mapping progress in 2000 07 Lancet 373 9657 58 67 doi 10 1016 S0140 6736 08 61596 2 PMC 2652031 PMID 19019422 CS1 maint multiple names authors list link Schlagenhauf Lawlor 2008 pp 215 Enayati A Hemingway J 2010 Malaria management Past present and future Annual Review of Entomology 55 569 91 doi 10 1146 annurev ento 112408 085423 PMID 19754246 PDF Indoor Residual Spraying Use of Indoor Residual Spraying for Scaling Up Global Malaria Control and Elimination WHO Position Statement rayngan World Health Organization 2006 http whqlibdoc who int hq 2006 WHO HTM MAL 2006 1112 eng pdf 67 0 67 1 van den Berg H 2009 Global status of DDT and its alternatives for use in vector control to prevent disease Environmental Health Perspectives 117 11 1656 63 doi 10 1289 ehp 0900785 PMC 2801202 PMID 20049114 Pates H Curtis C 2005 Mosquito behaviour and vector control Annual Review of Entomology 50 53 70 doi 10 1146 annurev ento 50 071803 130439 PMID 15355233 Tusting LS Aug 29 2013 Mosquito larval source management for controlling malaria The Cochrane database of systematic reviews 8 CD008923 doi 10 1002 14651858 CD008923 pub2 PMID 23986463 Unknown parameter coauthors ignored author suggested help Enayati AA Hemingway J Garner P 2007 Enayati Ahmadali b k Electronic mosquito repellents for preventing mosquito bites and malaria infection PDF Cochrane Database of Systematic Reviews 2 CD005434 doi 10 1002 14651858 CD005434 pub2 PMID 17443590 CS1 maint multiple names authors list link Lalloo DG Olukoya P Olliaro P 2006 Malaria in adolescence Burden of disease consequences and opportunities for intervention Lancet Infectious Diseases 6 12 780 93 doi 10 1016 S1473 3099 06 70655 7 PMID 17123898 CS1 maint multiple names authors list link Mehlhorn H b k 2008 Disease Control Methods Encyclopedia of Parasitology 3rd ed Springer pp 362 6 ISBN 978 3 540 48997 9 Bardaji A Bassat Q Alonso PL Menendez C 2012 Intermittent preventive treatment of malaria in pregnant women and infants making best use of the available evidence Expert Opinion on Pharmacotherapy 13 12 1719 36 doi 10 1517 14656566 2012 703651 PMID 22775553 CS1 maint multiple names authors list link Meremikwu MM Donegan S Sinclair D Esu E Oringanje C 2012 Meremikwu Martin M b k Intermittent preventive treatment for malaria in children living in areas with seasonal transmission Cochrane Database of Systematic Reviews 2 2 CD003756 doi 10 1002 14651858 CD003756 pub4 PMID 22336792 CS1 maint multiple names authors list link 75 0 75 1 75 2 Jacquerioz FA Croft AM 2009 Jacquerioz FA b k Drugs for preventing malaria in travellers Cochrane Database of Systematic Reviews 4 CD006491 doi 10 1002 14651858 CD006491 pub2 PMID 19821371 Freedman DO 2008 Clinical practice Malaria prevention in short term travelers New England Journal of Medicine 359 6 603 12 doi 10 1056 NEJMcp0803572 PMID 18687641 Fernando SD Rodrigo C Rajapakse S 2011 Chemoprophylaxis in malaria Drugs evidence of efficacy and costs Asian Pacific Journal of Tropical Medicine 4 4 330 6 doi 10 1016 S1995 7645 11 60098 9 PMID 21771482 CS1 maint multiple names authors list link Turschner S Efferth T 2009 Drug resistance in Plasmodium Natural products in the fight against malaria Mini Reviews in Medicinal Chemistry 9 2 206 14 doi 10 2174 138955709787316074 PMID 19200025 Meremikwu MM Odigwe CC Akudo Nwagbara B Udoh EE 2012 Meremikwu Martin M b k Antipyretic measures for treating fever in malaria Cochrane Database of Systematic Reviews 9 CD002151 doi 10 1002 14651858 CD002151 pub2 PMID 22972057 CS1 maint multiple names authors list link Kokwaro G 2009 Ongoing challenges in the management of malaria Malaria Journal 8 Suppl 1 S2 doi 10 1186 1475 2875 8 S1 S2 PMC 2760237 PMID 19818169 WHO 2010 pp 75 86 WHO 2010 p 21 Keating GM 2012 Dihydroartemisinin piperaquine A review of its use in the treatment of uncomplicated Plasmodium falciparum malaria Drugs 72 7 937 61 doi 10 2165 11203910 000000000 00000 PMID 22515619 Manyando C Kayentao K D Alessandro U Okafor HU Juma E Hamed K 2011 A systematic review of the safety and efficacy of artemether lumefantrine against uncomplicated Plasmodium falciparum malaria during pregnancy Malaria Journal 11 141 doi 10 1186 1475 2875 11 141 PMC 3405476 PMID 22548983 CS1 maint multiple names authors list link O Brien C Henrich PP Passi N Fidock DA 2011 Recent clinical and molecular insights into emerging artemisinin resistance in Plasmodium falciparum Current Opinion in Infectious Diseases 24 6 570 7 doi 10 1097 QCO 0b013e32834cd3ed PMC 3268008 PMID 22001944 CS1 maint multiple names authors list link Fairhurst RM Nayyar GM Breman JG Hallett R Vennerstrom JL Duong S Ringwald P Wellems TE Plowe CV Dondorp AM 2012 Artemisinin resistant malaria research challenges opportunities and public health implications American Journal of Tropical Medicine and Hygiene 87 2 231 41 doi 10 4269 ajtmh 2012 12 0025 PMC 3414557 PMID 22855752 CS1 maint multiple names authors list link Waters NC Edstein MD 2012 8 Aminoquinolines Primaquine and tafenoquine in Staines HM Krishna S eds b k Treatment and Prevention of Malaria Antimalarial Drug Chemistry Action and Use Springer pp 69 93 ISBN 978 3 0346 0479 6 CS1 maint extra text editors list link Sinclair D Donegan S Isba R Lalloo DG 2012 Sinclair David b k Artesunate versus quinine for treating severe malaria Cochrane Database of Systematic Reviews 6 CD005967 doi 10 1002 14651858 CD005967 pub4 PMID 22696354 CS1 maint multiple names authors list link White NJ 2004 Antimalarial drug resistance J Clin Invest 113 8 1084 92 doi 10 1172 JCI21682 PMC 385418 PMID 15085184 White NJ 2008 Qinghaosu artemisinin the price of success Science 320 5874 330 334 doi 10 1126 science 1155165 PMID 18420924 Wongsrichanalai C Meshnick SR 2008 Declining artesunate mefloquine efficacy against falciparum malaria on the Cambodia Thailand border Emerging Infectious Diseases 14 5 716 9 doi 10 3201 eid1405 071601 PMC 2600243 PMID 18439351 Dondorp AM Yeung S White L Nguon C Day NPJ Socheat D von Seidlein L 2010 Artemisinin resistance current status and scenarios for containment Nature Reviews Microbiology 8 4 272 80 doi 10 1038 nrmicro2331 PMID 20208550 CS1 maint multiple names authors list link World Health Organization 2013 Q amp A on artemisinin resistance WHO malaria publications Frequently Asked Questions FAQs If I get malaria will I have it for the rest of my life US Centers for Disease Control and Prevention February 8 2010 subkhnemux 2012 05 14 Trampuz A Jereb M Muzlovic I Prabhu R 2003 Clinical review Severe malaria Critical Care 7 4 315 23 doi 10 1186 cc2183 PMC 270697 PMID 12930555 CS1 maint multiple names authors list link 96 0 96 1 96 2 96 3 Fernando SD Rodrigo C Rajapakse S 2010 The hidden burden of malaria Cognitive impairment following infection Malaria Journal 9 366 doi 10 1186 1475 2875 9 366 PMC 3018393 PMID 21171998 CS1 maint multiple names authors list link 97 0 97 1 Riley EM Stewart VA 2013 Immune mechanisms in malaria New insights in vaccine development Nature Medicine 19 2 168 78 doi 10 1038 nm 3083 PMID 23389617 98 0 98 1 Idro R Marsh K John CC Newton CRJ 2010 Cerebral malaria Mechanisms of brain injury and strategies for improved neuro cognitive outcome Pediatric Research 68 4 267 74 doi 10 1203 PDR 0b013e3181eee738 PMC 3056312 PMID 20606600 CS1 maint multiple names authors list link Malaria US Centers for Disease Control and Prevention April 15 2010 khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2012 04 16 subkhnemux 2012 05 02 100 0 100 1 PDF World Malaria Report 2012 rayngan World Health Organization http www who int malaria publications world malaria report 2012 wmr2012 no profiles pdf Olupot Olupot P Maitland K 2013 Management of severe malaria Results from recent trials Advances in Experimental Medicine and Biology Advances in Experimental Medicine and Biology 764 241 50 doi 10 1007 978 1 4614 4726 9 20 ISBN 978 1 4614 4725 2 PMID 23654072 CS1 maint multiple names authors list link Lozano R aelakhna 2012 Global and regional mortality from 235 causes of death for 20 age groups in 1990 and 2010 A systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010 Lancet 380 9859 2095 128 doi 10 1016 S0140 6736 12 61728 0 PMID 23245604 103 0 103 1 Murray CJ Rosenfeld LC Lim SS Andrews KG Foreman KJ Haring D Fullman N Naghavi M Lozano R Lopez AD 2012 Global malaria mortality between 1980 and 2010 A systematic analysis Lancet 379 9814 413 31 doi 10 1016 S0140 6736 12 60034 8 PMID 22305225 CS1 maint multiple names authors list link Bhatt S J Weiss D Cameron E Bisanzio D Mappin B Dalrymple U Battle K E Moyes C L Henry A Eckhoff P A Wenger E A Briet O Penny M A Smith T A Bennett A Yukich J Eisele T P Griffin J T A Fergus C Lynch M Lindgren F Cohen J M Murray C L J Smith D L Hay S I Cibulskis R E Gething P W 16 September 2015 The effect of malaria control on Plasmodium falciparum in Africa between 2000 and 2015 Nature 526 7572 207 211 doi 10 1038 nature15535 PMID 26375008 Provost C April 25 2011 World Malaria Day Which countries are the hardest hit Get the full data The Guardian subkhnemux 2012 05 03 106 0 106 1 Guerra CA Hay SI Lucioparedes LS Gikandi PW Tatem AJ Noor AM Snow RW 2007 Assembling a global database of malaria parasite prevalence for the Malaria Atlas Project Malaria Journal 6 1 17 doi 10 1186 1475 2875 6 17 PMC 1805762 PMID 17306022 CS1 maint multiple names authors list link Hay SI Okiro EA Gething PW Patil AP Tatem AJ Guerra CA Snow RW 2010 Mueller Ivo b k Estimating the global clinical burden of Plasmodium falciparum malaria in 2007 PLoS Medicine 7 6 e1000290 doi 10 1371 journal pmed 1000290 PMC 2885984 PMID 20563310 CS1 maint multiple names authors list link Gething PW Patil AP Smith DL Guerra CA Elyazar IR Johnston GL Tatem AJ Hay SI 2011 A new world malaria map Plasmodium falciparum endemicity in 2010 Malaria Journal 10 1 378 doi 10 1186 1475 2875 10 378 PMC 3274487 PMID 22185615 CS1 maint multiple names authors list link Feachem RG Phillips AA Hwang J Cotter C Wielgosz B Greenwood BM Sabot O Rodriguez MH Abeyasinghe RR Ghebreyesus TA Snow RW 2010 Shrinking the malaria map progress and prospects Lancet 376 9752 1566 78 doi 10 1016 S0140 6736 10 61270 6 PMC 3044848 PMID 21035842 CS1 maint multiple names authors list link Greenwood B Mutabingwa T 2002 Malaria in 2002 Nature 415 6872 670 2 doi 10 1038 415670a PMID 11832954 Jamieson A Toovey S Maurel M 2006 Malaria A Traveller s Guide Struik p 30 ISBN 978 1 77007 353 1 CS1 maint multiple names authors list link Abeku TA 2007 Response to malaria epidemics in Africa Emerging Infectious Diseases 14 5 681 6 doi 10 3201 eid1305 061333 PMC 2738452 PMID 17553244 Cui L Yan G Sattabongkot J Cao Y Chen B Chen X Fan Q Fang Q Jongwutiwes S Parker D Sirichaisinthop J Kyaw MP Su XZ Yang H Yang Z Wang B Xu J Zheng B Zhong D Zhou G 2012 Malaria in the Greater Mekong Subregion Heterogeneity and complexity Acta Tropica 121 3 227 39 doi 10 1016 j actatropica 2011 02 016 PMC 3132579 PMID 21382335 CS1 maint multiple names authors list link Machault V Vignolles C Borchi F Vounatsou P Pages F Briolant S Lacaux JP Rogier C 2011 The use of remotely sensed environmental data in the study of malaria PDF Geospatial Health 5 2 151 68 doi 10 4081 gh 2011 167 PMID 21590665 khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim PDF emux 2013 03 12 subkhnemux 2015 08 01 CS1 maint multiple names authors list link Harper K Armelagos G 2011 The changing disease scape in the third epidemiological transition International Journal of Environmental Research and Public Health 7 2 675 97 doi 10 3390 ijerph7020675 PMC 2872288 PMID 20616997 Prugnolle F Durand P Ollomo B Duval L Ariey F Arnathau C Gonzalez JP Leroy E Renaud F 2011 Manchester Marianne b k A fresh look at the origin of Plasmodium falciparum the most malignant malaria agent PLoS Pathogens 7 2 e1001283 doi 10 1371 journal ppat 1001283 PMC 3044689 PMID 21383971 CS1 maint multiple names authors list link Cox F 2002 History of human parasitology Clinical Microbiology Reviews 15 4 595 612 doi 10 1128 CMR 15 4 595 612 2002 PMC 126866 PMID 12364371 DNA clues to malaria in ancient Rome BBC News February 20 2001 in reference to Sallares R Gomzi S 2001 Biomolecular archaeology of malaria Ancient Biomolecules 3 3 195 213 OCLC 538284457 Sallares R 2002 Malaria and Rome A History of Malaria in Ancient Italy Oxford University Press doi 10 1093 acprof oso 9780199248506 001 0001 ISBN 978 0 19 924850 6 Hays JN 2005 Epidemics and Pandemics Their Impacts on Human History Santa Barbara California ABC CLIO p 11 ISBN 978 1 85109 658 9 Reiter P 1999 From Shakespeare to Defoe malaria in England in the Little Ice Age Emerging Infectious Diseases 6 1 1 11 doi 10 3201 eid0601 000101 PMC 2627969 PMID 10653562 Lindemann M 1999 Medicine and Society in Early Modern Europe Cambridge University Press p 62 ISBN 978 0 521 42354 0 Gratz NG World Health Organization 2006 The Vector and Rodent borne Diseases of Europe and North America Their Distribution and Public Health Burden Cambridge University Press p 33 ISBN 978 0 521 85447 4 Webb Jr JLA 2009 Humanity s Burden A Global History of Malaria Cambridge University Press ISBN 978 0 521 67012 8 The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1907 Alphonse Laveran The Nobel Foundation subkhnemux 2012 05 14 Tan SY Sung H 2008 Carlos Juan Finlay 1833 1915 Of mosquitoes and yellow fever PDF Singapore Medical Journal 49 5 370 1 PMID 18465043 Chernin E 1983 Josiah Clark Nott insects and yellow fever Bulletin of the New York Academy of Medicine 59 9 790 802 PMC 1911699 PMID 6140039 Chernin E 1977 Patrick Manson 1844 1922 and the transmission of filariasis American Journal of Tropical Medicine and Hygiene 26 5 Pt 2 Suppl 1065 70 PMID 20786 The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1902 Ronald Ross The Nobel Foundation subkhnemux 2012 05 14 Ross and the Discovery that Mosquitoes Transmit Malaria Parasites CDC Malaria website ekb cakaehlngedimemux 2007 06 02 subkhnemux 2012 06 14 Simmons JS 1979 Malaria in Panama Ayer Publishing ISBN 978 0 405 10628 6 Kaufman TS Ruveda EA 2005 The quest for quinine Those who won the battles and those who won the war Angewandte Chemie International Edition in English 44 6 854 85 doi 10 1002 anie 200400663 PMID 15669029 Pelletier PJ Caventou JB 1820 Des recherches chimiques sur les Quinquinas Annales de Chimie et de Physique phasaFrench 15 337 65 Unknown parameter trans title ignored help CS1 maint unrecognized language link Kyle R Shampe M 1974 Discoverers of quinine Journal of the American Medical Association 229 4 462 doi 10 1001 jama 229 4 462 PMID 4600403 Achan J Talisuna AO Erhart A Yeka A Tibenderana JK Baliraine FN Rosenthal PJ D Alessandro U 2011 Quinine an old anti malarial drug in a modern world Role in the treatment of malaria Malaria Journal 10 1 144 doi 10 1186 1475 2875 10 144 PMC 3121651 PMID 21609473 CS1 maint multiple names authors list link Hsu E 2006 Reflections on the discovery of the antimalarial qinghao British Journal of Clinical Pharmacology 61 3 666 70 doi 10 1111 j 1365 2125 2006 02673 x PMC 1885105 PMID 16722826 Vogel V 2013 Malaria as a lifesaving therapy Science 342 6159 684 7 doi 10 1126 science 342 6159 684 Eradication of Malaria in the United States 1947 1951 US Centers for Disease Control and Prevention February 8 2010 subkhnemux 2012 05 02 Killeen G Fillinger U Kiche I Gouagna L Knols B 2002 Eradication of Anopheles gambiae from Brazil Lessons for malaria control in Africa Lancet Infectious Diseases 2 10 618 27 doi 10 1016 S1473 3099 02 00397 3 PMID 12383612 CS1 maint multiple names authors list link Vanderberg JP 2009 Reflections on early malaria vaccine studies the first successful human malaria vaccination and beyond Vaccine 27 1 2 9 doi 10 1016 j vaccine 2008 10 028 PMC 2637529 PMID 18973784 Humphreys M 2001 Malaria Poverty Race and Public Health in the United States Johns Hopkins University Press p 256 ISBN 0 8018 6637 5 Sachs J Malaney P 2002 The economic and social burden of malaria Nature 415 6872 680 5 doi 10 1038 415680a PMID 11832956 Roll Back Malaria WHO partnership 2003 Economic costs of malaria PDF WHO Ricci F 2012 Social implications of malaria and their relationships with poverty Mediterranean Journal of Hematology and Infectious Diseases 4 1 e2012048 doi 10 4084 MJHID 2012 048 PMC 3435125 PMID 22973492 Lon CT Tsuyuoka R Phanouvong S Nivanna N Socheat D Sokhan C Blum N Christophel EM Smine A 2006 Counterfeit and substandard antimalarial drugs in Cambodia Transactions of the Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene 100 11 1019 24 doi 10 1016 j trstmh 2006 01 003 PMID 16765399 CS1 maint multiple names authors list link Newton PN Fernandez FM Plancon A Mildenhall DC Green MD Ziyong L Christophel EM Phanouvong S Howells S McIntosh E Laurin P Blum N Hampton CY Faure K Nyadong L Soong CW Santoso B Zhiguang W Newton J Palmer K 2008 A collaborative epidemiological investigation into the criminal fake artesunate trade in South East Asia PLoS Medicine 5 2 e32 doi 10 1371 journal pmed 0050032 PMC 2235893 PMID 18271620 CS1 maint multiple names authors list link Newton PN Green MD Fernandez FM Day NPJ White NJ 2006 Counterfeit anti infective drugs Lancet Infectious Diseases 6 9 602 13 doi 10 1016 S1473 3099 06 70581 3 PMID 16931411 CS1 maint multiple names authors list link Parry J 2005 WHO combats counterfeit malaria drugs in Asia British Medical Journal 330 7499 1044 doi 10 1136 bmj 330 7499 1044 d PMC 557259 PMID 15879383 Gautam CS Utreja A Singal GL 2009 Spurious and counterfeit drugs A growing industry in the developing world Postgraduate Medical Journal 85 1003 251 6 doi 10 1136 pgmj 2008 073213 PMID 19520877 CS1 maint multiple names authors list link Caudron J M Ford N Henkens M Mace Kidle Monroe R Pinel J 2008 Substandard medicines in resource poor settings A problem that can no longer be ignored Tropical Medicine amp International Health 13 8 1062 72 doi 10 1111 j 1365 3156 2008 02106 x PMID 18631318 CS1 maint multiple names authors list link Nayyar GML Breman JG Newton PN Herrington J 2012 Poor quality antimalarial drugs in southeast Asia and sub Saharan Africa Lancet Infectious Diseases 12 6 488 96 doi 10 1016 S1473 3099 12 70064 6 PMID 22632187 CS1 maint multiple names authors list link Russell PF January 6 2009 Communicable diseases Malaria Medical Department of the United States Army in World War II U S Army Medical Department Office of Medical History subkhnemux 2012 09 24 Melville CH 1910 The prevention of malaria in war in Ross R b k The Prevention of Malaria New York New York E P Dutton p 577 Bray RS 2004 Armies of Pestilence The Effects of Pandemics on History James Clarke p 102 ISBN 978 0 227 17240 7 Byrne JP 2008 Encyclopedia of Pestilence Pandemics and Plagues A M ABC CLIO p 383 ISBN 978 0 313 34102 1 Kakkilaya BS April 14 2006 History of Malaria During Wars Malariasite com khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2012 04 03 subkhnemux 2012 05 03 History CDC Malaria Cdc gov February 8 2010 subkhnemux 2012 05 15 Strom S April 1 2011 Mission Accomplished Nonprofits Go Out of Business The New York Times nytimes com OCLC 292231852 subkhnemux 2012 05 09 Fighting AIDS Tuberculosis and Malaria The Global Fund khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2011 07 03 subkhnemux 2012 05 09 Schoofs M July 17 2008 Clinton foundation sets up malaria drug price plan Wall Street Journal subkhnemux 2012 05 14 Executive summary and key points PDF World Malaria Report 2013 World Health Organization subkhnemux 13 February 2014 World Malaria Report 2013 PDF World Health Organization subkhnemux 13 February 2014 Meade MS Emch M 2010 Medical Geography 3rd ed Guilford Press pp 120 3 ISBN 978 1 60623 016 9 Williams LL 1963 Malaria eradication in the United States American Journal of Public Health and the Nation s Health 53 1 17 21 doi 10 2105 AJPH 53 1 17 PMC 1253858 PMID 14000898 Breeveld FJV Vreden SGS Grobusch MP 2012 History of malaria research and its contribution to the malaria control success in Suriname A review Malaria Journal 11 95 a class, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,

บทความ

, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม