ประเทศกายอานา

พิกัดภูมิศาสตร์: 5°00′N 58°45′W / 5°N 58.75°W / 5; -58.75

กายอานา (อังกฤษ: Guyana) มีชื่ออย่างเป็นทางการว่า สาธารณรัฐสหกรณ์กายอานา (Co-operative Republic of Guyana) เป็นประเทศที่ตั้งอยู่แถบชายฝั่งทางตอนเหนือของทวีปอเมริกาใต้ ประกอบไปด้วยภาคตะวันตกซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของภูมิภาคกีอานา พรมแดนด้านตะวันออกจรดประเทศซูรินาม พรมแดนด้านใต้ติดกับประเทศบราซิล พรมแดนด้านตะวันตกติดกับประเทศเวเนซุเอลา และด้านเหนือติดกับมหาสมุทรแอตแลนติก มีปัญหาพิพาทเรื่องพรมแดนกับเวเนซุเอลา เช่นเดียวกันกับพรมแดนด้านใต้ส่วนใหญ่ที่ติดกับซูรินาม (ตลอดแนวชายฝั่งตอนบนของแม่น้ำโกรันไตน์)

สาธารณรัฐสหกรณ์กายอานา Co-operative Republic of Guyana (อังกฤษ)
ธงชาติ ตราแผ่นดิน
คำขวัญ: "หนึ่งกลุ่มชน หนึ่งชาติ หนึ่งโชคชะตา" (อังกฤษ: One People, One Nation, One Destiny)
เพลงชาติ: "เดียร์แลนด์ออฟกายอานา ออฟริเวอส์แอนด์เพลนส์"
ที่ตั้งของ ประเทศกายอานา  (เขียว) ในทวีปอเมริกาใต้  (เทา)
เมืองหลวง และเมืองใหญ่สุด	จอร์จทาวน์ 6°46′N 58°10′W / 6.767°N 58.167°W / 6.767; -58.167
ภาษาราชการ	อังกฤษ
	ภาษาพื้นเมือง 10 ภาษา Akawaio Macushi Waiwai Arawak (Lokono) Patamona Warrau Carib Wapishana Pemon (Arekuna) Mawayana
ภาษาท้องถิ่น	ครีโอลกายอานา
ภาษาอื่น ๆ	6 ภาษา ฮินดูสตานีกายอานา โปรตุเกส สเปน จีน ดัตช์ ฝรั่งเศส
กลุ่มชาติพันธุ์ (ค.ศ. 2012)	39.8% อินเดีย 29.3% แอฟริกา 19.9% ผสม 10.5% ชนพื้นเมือง 0.3% ยุโรป 0.2% จีน
ศาสนา (ค.ศ. 2012)	62.7% คริสต์ 24.8% ฮินดู 6.8% อิสลาม 3.1% ไม่มี 2.6% อื่น ๆ
การปกครอง	รัฐเดี่ยว สาธารณรัฐรัฐธรรมนูญระบบประธานาธิบดี
• ประธานาธิบดี	อิรฟาน อะลี
• นายกรัฐมนตรี/รองประธานาธิบดีคนแรก	มาร์ก ฟิลลิปส์
• ประธานรัฐสภา	มันซูร์ นาดีร์
• ประธานศาลสูงสุด	Roxane George-Wiltshire (รักษาการ)
สภานิติบัญญัติ	รัฐสภา
ก่อตั้ง
• ดัตช์กีอานา	ค.ศ. 1667–1814
• บริติชกีอานา	ค.ศ. 1814–1966
• เป็นเอกราชจากสหราชอาณาจักร	26 พฤษภาคม ค.ศ. 1966
• สาธารณรัฐ	23 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1970
• รัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน	6 ตุลาคม ค.ศ. 1980
พื้นที่
• รวม	214,970 ตารางกิโลเมตร (83,000 ตารางไมล์) (อันดับที่ 83)
• แหล่งน้ำ (%)	8.4
ประชากร
• ค.ศ. 2019 ประมาณ	743,700 (อันดับที่ 164)
• สำมะโนประชากร ค.ศ. 2012	747,884
• ความหนาแน่น	3.502 ต่อตารางกิโลเมตร (9.1 ต่อตารางไมล์) (อันดับที่ 232)
จีดีพี (อำนาจซื้อ)	ค.ศ. 2021 (ประมาณ)
• รวม	18.357 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 152)
• ต่อหัว	23,258 ดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 64)
จีดีพี (ราคาตลาด)	ค.ศ. 2021 (ประมาณ)
• รวม	7.255 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 153)
• ต่อหัว	9,192 ดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 74)
จีนี (ค.ศ. 2007)	44.6 ปานกลาง
เอชดีไอ (ค.ศ. 2019)	0.682 ปานกลาง · อันดับที่ 122
สกุลเงิน	ดอลลาร์กายอานา (GYD)
เขตเวลา	UTC-4 (เวลามาตรฐานแอตแลนติก)
รูปแบบวันที่	วว-ดด-ปปปป
ไฟบ้าน	220 โวลต์–50 เฮิรตซ์ 110 โวลต์–60 เฮิรตซ์
ขับรถด้าน	ซ้าย
รหัสโทรศัพท์	+592
โดเมนบนสุด	.gy

ศัพทมูลวิทยา

ศัพท์ Guyana มาจากคำว่า Guiana ซึ่งเป็นชื่อดั้งเดิมของภูมิภาคที่เคยรวมกายอานา (บริติชกีอานา), ซูรินาม (ดัตช์กีอานา), เฟรนช์เกียนา และบางส่วนของโคลอมเบีย, เวเนซุเอลา และบราซิล ตาม พจนานุกรมภาษาอังกฤษ ฉบับออกซฟอร์ด คำว่า Guyana มาจากภาษาอเมรินเดียนพื้นเมืองภาษาหนึ่งและแปลว่า "ดินแดนที่มีน้ำมาก" ส่วนวลี สาธารณรัฐสหกรณ์ ในชื่อทางการของประเทศสื่อถึงลัทธิสังคมนิยมแบบสหกรณ์

ภูมิศาสตร์

ประเทศกายอานาตั้งอยู่ระหว่างละติจูดที่ 1 องศาถึง 9 องศาเหนือและลองจิจูดที่ 56 องศาถึง 62 องศาตะวันตก

ประเทศกายอานาสามารถแบ่งภูมิภาคตามธรรมชาติได้ถึง 5 ภูมิภาค; ประชากรส่วนมากอาศัยตามที่ราบสูงลูกฟูกและที่ราบต่ำชายทะเลที่อุดมสมบูรณ์ตามแนวชายฝั่งมหาสมุทรแอตแลนติก ไวท์เบลทฺที่อยู่ในประเทศเป็นแหล่งสะสมแร่ของกายอานา ป่าฝนหนาทึบบริเวณทางใต้ของประเทศ ทุ่งหญ้าแบบสะวันนาทางตะวันตกเฉียงใต้ของประเทศ และที่ราบภายในทุ่งหญ้าสะวันนาที่ประกอบด้วยภูเขาที่ค่อย ๆ สูงขึ้นไปทางชายแดนของประเทศบราซิล

ภูเขาที่สูงที่สุดมีชื่อว่าภูเขาอายันกันนามีความสูง 2,042 เมตร เขาโรไรมาส่วนหนึ่งของเทือกเขาพากาไรมาเป็นเส้นแบ่งเขตแดนระหว่าง 3 ประเทศระหว่างบราซิล กายอานา และเวเนซุเอลา นอกจากนี้กายอานายังมีภูเขาไฟและน้ำตกหลายแห่งเช่นน้ำตกไกย์เอตูร์ซึ่งเชื่อว่าเป็นน้ำตกที่ใหญ่ที่สุดในโลก

การเมือง

ฝ่ายบริหาร

ประธานาธิบดีดำรงตำแหน่งประมุขของรัฐ นายกรัฐมนตรีดำรงตำแหน่งเป็นหัวหน้าคณะรัฐบาล ประธานาธิบดีเป็นผู้แต่งตั้งนายกรัฐมนตรีและคณะรัฐมนตรี ประธานาธิบดีมาจากการเลือกตั้งในระบบคะแนนนิยม จากตำแหน่งหัวหน้าพรรคการเมืองระบบบัญชีรายชื่อในการเลือกตั้งขั้นต้น ซึ่งจะมีขึ้นทุก ๆ 5 ปี (ไม่จำกัดวาระ)

ฝ่ายนิติบัญญัติ

ระบบสภาเดียว (Unicameral National Assembly) สมาชิกจำนวน 65 ที่นั่ง มาจากการเลือกตั้งในระบบคะแนนนิยม วาระการดำรงตำแหน่ง 5 ปี นอกจากนี้ ประธานาธิบดียังเป็นผู้แต่งตั้งรัฐมนตรีที่ไม่ได้มาจากการเลือกตั้งได้ไม่เกิน 4 คน เลขาธิการรัฐสภาที่ไม่ได้มาจากการเลือกตั้งอีก 2 คน

ฝ่ายตุลาการ

ศาลสูงสุด (Supreme Court of Judicature) ประกอบด้วย High Court (ศาลสูง) และ Court of Appeal (ศาลอุทธรณ์) โดยให้สิทธิ์ในการอุทธรณ์ครั้งสุดท้ายไปยัง Caribbean Court of Justice (CCJ)

ระบบกฎหมาย

ระบบกฎหมายจารีตประเพณี มีรากฐานมาจากกฎหมายของอังกฤษ โดยได้รับอิทธิพลจากระบบประมวลกฎหมายโรมัน-ดัตช์ (Roman-Dutch Civil Law)

อ้างอิง

1. Compedium 2: Population Composition. Bureau of Statistics, Guyana. July 2016. จากแหล่งเดิมเมื่อ 9 July 2018. สืบค้นเมื่อ 25 August 2018.
2. แม่แบบ:Cite constitution
3. "Demography, Social & Vital Statistics". statisticsguyana.gov.gy. จากแหล่งเดิมเมื่อ 5 September 2020. สืบค้นเมื่อ 18 October 2020.
4. Guyana 2012 Census 6 สิงหาคม 2014 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน GeoHive– Guyana. Retrieved 2 August 2012.
5. "World Economic Outlook Database, April 2021". IMF.org. International Monetary Fund. สืบค้นเมื่อ 11 August 2020.
6. "Gini Index coefficient". CIA World Factbook. สืบค้นเมื่อ 4 August 2021.
7. Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pp. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. สืบค้นเมื่อ 16 December 2020.
8. "Independent States in the World". state.gov.
9. "Guyana". Oxford Dictionaries. สืบค้นเมื่อ 9 May 2015.
10. "Guyana". Oxford Dictionaries. จากแหล่งเดิมเมื่อ 7 กรกฎาคม 2015. สืบค้นเมื่อ 9 พฤษภาคม 2015.
11. Rowe, Mark (14 November 2004). "South America: Do the continental: The best of what's new; spectacular waterfalls, forgotten cities, pre-Inca trails". The Independent. p. Features, page 3. |access-date= requires |url= (help)

อ่านเพิ่ม

• Brock, Stanley E. (1999). All the Cowboys Were Indians (Commemorative, illustrated (reprint of Jungle Cowboy) ed.). Lenoir City, TN: Synergy South, Inc. ISBN 978-1-892329-00-4. OCLC 51089880. สืบค้นเมื่อ 7 January 2010.
• Brock, Stanley E. (1972). Jungle Cowboy (illustrated ed.). London: Robert Hale Ltd. ISBN 978-0-7091-2972-1. OCLC 650259. สืบค้นเมื่อ 7 January 2010.
• Donald Haack, Bush Pilot in Diamond Country
• Hamish MacInnes, Climb to the Lost World (1974)
• Andrew Salkey, Georgetown Journal (1970)
• Marion Morrison, Guyana (Enchantment of the World Series)
• Bob Temple, Guyana
• Noel C. Bacchus, Guyana Farewell: A Recollection of Childhood in a Faraway Place
• Marcus Colchester, Guyana: Fragile Frontier
• Matthew French Young, Guyana: My Fifty Years in the Guyanese Wilds
• Margaret Bacon, Journey to Guyana
• Father Andrew Morrison SJ, Justice: The Struggle For Democracy in Guyana 1952–1992
• Daly, Vere T. (1974). The Making of Guyana. Macmillan. ISBN 978-0-333-14482-4. OCLC 1257829. สืบค้นเมื่อ 7 January 2010.
• D. Graham Burnett, Masters of All They Surveyed: Exploration, Geography and a British El Dorado
• Ovid Abrams, Metegee: The History and Culture of Guyana
• Waugh, Evelyn (1934). Ninety-two days: The account of a tropical journey through British Guiana and part of Brazil. New York: Farrar & Rinehart. OCLC 3000330. สืบค้นเมื่อ 7 January 2010.
• Gerald Durrell, Three Singles To Adventure
• Cheddi Jagan. The West on Trial: My Fight for Guyana's Freedom
• Cheddi Jagan. My Fight For Guyana's Freedom: With Reflections on My Father by Nadira Jagan-Brancier.
• Colin Henfrey, Through Indian Eyes: A Journey Among the Indian Tribes of Guiana.
• Stephen G. Rabe, US Intervention in British Guiana: A Cold War Story.
• Charles Waterton, Wanderings in South America.
• David Attenborough, Zoo Quest to Guiana (Lutterworth Press, London: 1956).
• John Gimlette, Wild Coast: Travels on South America's Untamed Edge, 2011.
• Clementi, Cecil (1915). The Chinese in British Guiana (PDF). Georgetown, British Guiana: The Argosy Company Limited. สืบค้นเมื่อ 27 October 2015.

แหล่งข้อมูลอื่น

• สำนักงานประธานาธิบดีกายอานา (เว็บไซต์ทางการ)
• รัฐสภากายอานา (เว็บไซต์ทางการ)
•   Wikimedia Atlas of Guyana
•   ดูข้อมูลทางภูมิศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับ ประเทศกายอานา ที่ OpenStreetMap
• Guyana. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
• Country Profile from the BBC News.
• Guyana from the Encyclopædia Britannica.
• at UCB Libraries GovPubs.
• ประเทศกายอานา ที่เว็บไซต์ Curlie
• The State of the World's Midwifery, Guyana Country Profile.
• Key Development Forecasts for Guyana from International Futures.